Uzye Baibo Ikati Leza Waya Uli?

1, 2. I cani cino caziipila ukuuzya mauzyo?

UZYE mukalola vino ana yakauzya mauzyo? Ana aingi yakatandika ukuuzya mauzyo liili kwene sile lino yasambilila ukuvwanga. Kula iyatunula na manso ala yakumulolekesya nga alino iyuzya mauzyo wakwe yaa: Uzye ana yakafuma kwi? Uzye intanda zikaya kwi umusanya? I cani cino utunyi tukapapukila? Mungezya na maka yonsi ukwasuka, nomba citangupala foo. Ni casuko kwene cino mukwelenganya ukuti cili ningo cingalenga ukuti umwana auzye icuzyo nacuze ati: I cani cino cayela vivyo?

² Asi ana yatupu aakauzya mauzyo. Swensi kwene tukauzya lino tukukula. Tukauzya pakuti tumanye ukwakuya, nanti ukuti tumanye apali uzanzo, nanti sile ukuuzya kuti tuvwe vimwi. Lelo antu aingi yasilonda ukuuzya mauzyo, sana-sana amauzyo aacindamisya. Yakata ukulonda masuko.

3. I cani icikalenga ukuti antu aingi yatauzya mauzyo?

³ Mutale mwelenganye apiuzyo ilili apa nkupo yibuku kwene lii, nanti amauzyo aali umu mazwi akutandikilako pa mafwa 3 na 6, nandi sile yaayo aali apatandikiile icipande kwene cii. Amauzyo yaa yacindama sana. Nomba antu aingi yaata ukuuzya. Ngi cani cino yakateela ukuuzya? Uzye Baibo yakwata amasuko? Antu yamwi yakaelenganya yati amasuko aaya muli Baibo yatala sana ukuvwa. Yamwi nayo yakati ungazewana ndi ukuuzya mauzyo. Alino yauze nayo yakati yasimapepo, aliyo yafwile ukwasuka mauzyo yaayo. Nga mwemo mungatuuli?

4, 5. A mauzyo ci yamwi-yamwi ampomvu sana yano swe yantu tunguzya, nupya u mulandu ci uno tufwile ukuzanila amasuko uku mauzyo yaayo?

⁴ Nanti ciye uli namwe kwene mukalondesya ukuzana amasuko uku mauzyo acindame sana. Limwi namwe mukatala imwelenganyapo muti: ‘Uzye u mulandu ci uno Leza watuumbiile? Uzye umi wa ndakai uli ukwene sile kutaya uze? Uzye Leza waya uli?’ I cintu icisuma sana ukuuzya mauzyo yaa, nupya cacindama ukuti imutwalilila ukuuzya ukufikila imuzana amasuko ya mpomvu. Kasambilizya mukalamba Yesu Klistu walanzile ati: “Lengini nga mumapelwa, londini nga mumazana, konkonsyini nga mumayulilwa.”—Mateo 7:7.

⁵ Ndi mwalemasya ‘ukulonda’ amasuko uku mauzyo ya mpomvu, i cumicumi mulazanga cuze. (Mapinda 2:1-5) Asi mulandu na vino antu yauze yakumuneena, mwataila sile ukuti amasuko yene akuno yaaya, nupya amasuko yaayo mungayazana—yaaya muli Baibo. Amasuko yaayo yataakoma icakuti umuntu afilwa nu kuvwikisya. Alino usuma u wakuti umuntu ndi wamanya amasuko yaayo, ala amatailanga ukuti ivintu vilaziipa uku nkoleelo. Nakupya, amasuko yaayo yangamwavwa ukuya nu luzango ndakai kwene. Fwandi lekini tutandikilepo ukusambilila apiuzyo limwi lino antu aingi yaafilwa ukuvwikisya.

UZYE LEZA AKATUSAKAMALA?

6. U mulandu ci uno aingi yakaelenganyizizya ukuti Leza ataatusakamala ndi yalola vino antu yakucula?

⁶ Antu aingi ndi mwayuzya iuzyo lii, yaka-asuka yati awe. Yakati ‘ndi cakuti Leza watusakamala, i cani cino ivintu vitaaziipila pano nsi?’ Muno nsi mwaya sana inkondo, ulupato na malanda. Alino swensi kwene cila-muntu tukalwala, tukacula, nupya tukafwilwa. Fwandi cili cino aingi yakati, ‘Ndi cakuti Leza watusumbako amano, uzye nga atalesya ivintu vivyo ukucitika?’

7. (a) U mu nzila ci muno yasimapepo yakalenga ukuti antu aingi yaelenganya ukuti Leza wakoma umwenzo? (b) Uzye Baibo ikasambilizya ukuti uli apa ntazi zya yantu?

⁷ Lyene ni caipisya i cakuti, limwi-limwi yasimapepo kwene aliyo yakalenga ukuti antu yaelenganya ukuti Leza wakoma umwenzo. Uzye u mu nzila ci? Ndi kwacitika uzanzo, yakati u kulonda kwakwe Leza. Lelo, ukuvwanga vivyo, ala yakupeela Leza umulandu ukuti aliwe akalenga ukuti viipe vyacitika. Nomba uzye vivyo ali vino Leza waya? Uzye Baibo ikasambilizya ukuti uli? Pali Yakobo 1:13 pakati: ‘Ndu muntu watunkwa na mezyo, wene atalinzile kulanda ati, “Leza aakuntunka.” Pano Leza atanga atunkwe, nupya asyatunka muntu nanti wenga.’ Acino fwandi, Leza asi aliwe akalenga ivintu iviipe vyacitika umu nsi. (Yobo 34:10-12) Ukuya kwene, akaleka sile ivintu ivipe ukucitika. Nomba ukuleka sile icintu cacitika icipusana sana nu kulenga ukuti cintu cico cicitike.

8, 9. (a) I cilangililo ci cino mungalanda pa kulondolola upusano uwaya pa kuleka sile iviipe ukucitika alino nu kulenga ukuti iviipe vyacitika? (b) I cani cino citanga ciziipile ukupeela Leza umulandu pali vino waleka sile antu yasoolola ukucita iviipe?

⁸ Lekini tulangilile: Tuti umuvyazi umwi umonsi uwa mano wakwata umwana umulumendo wino watemwa sana, nupya umwana wiyo acili akwikala na avyazi apa ng’anda. Ndi cakuti umwana wiyo wapondoka nu kupingulapo ukufuma apa ng’anda, isi atanga amulesye. Uzye ndi waya watandika ukucita iviipe icakuti wailetelela nu kuiletelela, mungati isi aliwe walenga ukuti umwanakwe aye ni intazi? Awe foo. (Luka 15:11-13) Na Leza kwene asilesya antunze ndi yapingulapo ukucita iviipe, nomba ndi cakuti antu yaayo yaaya ni intazi, ala asi aliwe walenga. Fwandi citanga ciziipe ukupeela Leza umulandu pa ntazi zya yantu.

⁹ Kwaya icalenga ukuti Leza aaleka sile lino antunze yakusoolola ukucita iviipe. Vino wene ali Kaumba wa mano nupya uwa maka, atafwile nu kutuneena icalenga. Nomba watulondolwela, pano watutemwa. Mu Cipande 11 umwibuku kwene lii, ali muno mulasambilila ivintu ivyalenga ukuti aaleka sile lino antunze yakusoolola ukucita iviipe. Lelo cino mufwile ukumanya i cakuti asi Leza uwalenga ukuti twacula. Wene alazifya ivintu!—Ezaya 33:2.

10. U mulandu ci uno tungatailila ukuti Leza alasisyapo uyi onsi?

¹⁰ Nakupya, Leza u wa muzilo. (Ezaya 6:3) Cintu cii cikupiliula ukuti wene u wa usaka. Pataaya kantu akiipe akalikonsi kano mungazana muli aliwe. Fwandi tungamutaila sana. Nomba antunze yene asi vino yaaya pano yene insita zimwi yasiya ni cisinka. Nanti umuntu angaya ni cisinka, atanga akwate amaka yakusisyapo uyi. Lelo Leza wene wakwata amaka sana. Alasisyapo uyi onsi pyu. Lino Leza alasisyapo uyi kutalatala kuye iviipe nupya!—Masamu 37:9-11.

UZYE LEZA AKAUVWA ULI LINO TWAFYENGWA?

11. (a) Uzye Leza akauvwa uli ndi walola vino antu yakafyengwa? (b) Uzye Leza akauvwa uli ndi walola mukucula?

¹¹ Uzye pa nsita ii tungati Leza akauvwa uli pali vino vikacitika umu nsi alino ni vikacitikila mwemwe? Baibo ikati Leza ‘watemwa umulinganya.’ (Masamu 37:28) Wasumbako sana amano kuli vino vikacitikila antu. Wapata ulufyengo lonsi pano lwapela. Baibo ikati mpiti lino Leza waweni ukuti umu nsi mwali sana iviipe, ‘wali nu ulanda cuze nu mwenzo umuwaya.’ (Utandiko 6:5, 6) Leza ataasenuka foo. (Malaki 3:6) Na ndakai kwene wapata ukulola uyi uwaya umu nsi. Nakapya, Leza wapata ukulola vino antu yakacula. Baibo ikati, “Wene akamusakamala.”—1 Petulo 5:7.

12, 13. (a) U mulandu ci uno twakwatila imiyele isuma wakwe ukutemwa, alino uzye ukutemwa kukatulenga ukulola uli ivintu vya mu nsi? (b) U mulandu ci uno mungasininkizizya ukuti nanti ciye uli Leza alasisyapo intazi?

¹² Tungasininkizya uli ukuti Leza asitemwa ndi walola antu yakucula? Usininkizyo nauze aewu. Baibo ikasambilizya ukuti antu yaaumvilwe umu cata cakwe Leza. (Utandiko 1:26) Fwandi cili cino twakwatila imiyele isuma, pano Leza wakwata imiyele isuma. Mutale mwelenganye pali cii: Uzye cikamuwaya ndi mwalola antu ya kaele yakucula? Ndi cakuti mwemo mukauvwa uyi ndi mwalola ulufyengo, fwandi mwataila sana ukuti Leza wene cikamuwaya ukucilapo.

¹³ Antu yonsi yaumbwa na maka ya kutemwa antu yauze. Cii naco cikalangizya ukuti Leza waya nu kutemwa. Baibo ikasambilizya ukuti “Leza ukutemwa.” (1 Yoane 4:8) Swe yantu twatemwa anji, pano Leza waya nu kutemwa. Uzye ukutemwa kuno mwatemwa auzo kungamulenga ukuti musisyepo ucuzi nu lufyengo ivyaya umu nsi? Uzye ndi cakuti mwakweti amaka ya kucita vivyo, mungafumyapo iviipe? I cumi kwene avino mungacita! Fwandi mufwile ukusininkizya ukuti Leza alasisyapo ucuzi nu lufyengo. Amalayo yano yali apa mafwa 4 na 5 umwibuku kwene lii, asi viloto nanti ivyakwelenganya sile foo. Nanti ciye uli vyonsi vino Leza walaya vilafikiliziwa! Nomba pakuti mutaile ukuti vintu vivyo vilafikiliziwa, mufwile ukumanya ningo Leza uwalaya ukuti vilacitika.

LEZA AKAALONDA UKUTI MUMUMANYE

14. Uzye Leza a weni izina, nupya u mulandu ci uno tulinzile ukuliomvezya?

¹⁴ Uzye mungacita uli ndi cakuti mukulonda ukuti umwi amumanye? Uzye mutanga mumunene izina linu? Uzye Leza wakwata izina? Antu aingi amu macalici yakati izina lyakwe a “Leza” nanti “Umwene,” nomba yaa yasi mazina akumumanyilako foo. A mazina yamucinzi sile, i cilicimwi na mazina yakuti “umusambazi” nanti “kateeka” nayo amazina yamucinzi. Baibo ikati Leza wakwata mazina aingi amucinzi. “Leza” na “Umwene” nayo yaaya pa mazina kwene yaayo. Lelo, Baibo ikati Leza wakwata izina lyakwe ilyakuti Yeova. Pa Masamu 83:18 pakati: “Yangala yamanye nu kuti awewe sile wenga ukaamwa Yawe [“Yeova,” NW], nupya wenga mpo, wewe uli Leza wapapelapela umu nsi yonsi.” Ndi cakuti Baibo winu atakwata izina kwene lilyo, mungalola amazwi aali apa mafwa 195 ukufika 197 umwibuku kwene lii pakuti mumanye icaleenga. Icisinka i cakuti izina lyakwe Leza likalolekela amaila ingi sana umu mazwi ya muli Baibo aalemvilwe mpiti sana. Fwandi Yeova akaalonda ukuti mumanye izina lyakwe nu kuti mwaliomvya. Tungati, akaomvya Baibo ukuimanyisya kuli mwemwe.

15. Uzye izina lyakuti Yeova likapiliula cani?

¹⁵ Leza waipeela izina ilyakwata sana upiliulo. Izina lyakuti, Yeova, likapiliula ukuti Leza angafikilizya amalayo yonsi yano walaya nupya angacita vyonsi vino akuloonda ukucita.a Izina lyakwe Leza lyaiyela sana. Wene sile u wakwata izina lilyo. Yeova waiyela umu vintu ivingi. Cayauli vivyo?

16, 17. Uzye i vyani vino tungasambilila pali Yeova uku mazina yaa amucinzi: (a) ‘wa Maka Yonsi’? (b)‘Kateeka wanko zyonsi’? (c) ‘Kaumba’?

¹⁶ Twati-tulola ukuti pa Masamu 83:18 pakati: ‘Wewe wenga uli Leza wapapelapela.’ Nupya Yeova sile ali ‘wa Maka Yonsi’ wakwe vino tukawelenga pa Umbwilo 15:3 apakati: “We Mwene Leza wa maka yonsi, milimo yako iikulu, nupya iyakuzunguka! We kateeka wanko zyonsi, miyele yako iya ololoke nupya iya cumi!” Izina lya mucinzi ilyakuti ‘wa Maka Yonsi’ likatumanyisya ukuti Yeova aliwe wakwatisya sana amaka. Pataaya uwalingana nawe amaka; amaka yakwe yavulisya. Nupya izina lya mucinzi ilyakuti ‘Kateeka wanko zyonsi’ nalyo likatwiusya ukuti Yeova waiyela. Wene wayako amanda pe. Pa Masamu 90:2 pakati: “Lino imyamba itacili ipangwe ni insi yonsi itacili iyeko, wemo we Leza akuno wali, nupya ulayelelela.” Amazwi kwene yaa yakazungusya, asi avivyo?

¹⁷ Yeova waiyela mu nzila nayuze, wene sile ali Kaumba. Pa Umbwilo 4:11 paya amazwi yakuti: “We Mwene Leza witu! Wemo wazipilwa kupelwa lulumbi, mucinzi na maka, pano wewe waumvile vintu vyonsi. Ku kulonda kwako walenzile vyonsi kuti viyeko, nupya wewe waviumvile.” Ivintu vyonsi vino mungelenganyapo—angeli amwiyulu, intanda izikaloleka usiku, ivisekwa ivikaseeka uku miti, inswi izikaowa umu manzi alino ni nguzi—vyonsi vyayako pa mulandu wakuti Yeova a Kaumba!

UZYE YEOVA ANGAYA CUZA WINU?

18. U mulandu ci uno antu yamwi yakaelenganyizya ukuti yatanga yaye ya cuza yakwe Leza, nomba uzye Baibo ikasambilizya ukuti uli?

¹⁸ Ukuwelenga pa miyele yakwe Yeova iyakutiinya kukaleenga antu yamwi ukuvwa intete. Yakatiina ukuti Yeova wakulisya, ukuti Leza atangaye cuza wao nanti ukuyalola ukuti yacindama. Nomba uzye imyelenganyizizye kwene iyo yaaya sile ningo? Vino Baibo ikasambilizya vyapusana sana ni myelenganyizizye iyo. Ikalondolola pali Yeova ukuti: ‘Leza ataaya ukutali naswe.’ (Milimo 17:27) Baibo ikati: “Mupalame kuli Leza, nga nawe amapalama kunomuli.”—Yakobo 4:8.

19. (a) Uzye tungacita uli pakuti tutandike ukuya ya cuza yakwe Leza, nupya i vintu ci ivisuma ivilatucitikila? (b) Uzye pa miyele yakwe Yeova iilumbwilwe, iilikwi ino mwatemwapo sana?

¹⁹ Mungacita uli pakuti muye cuza wakwe Leza? Icakutandikilako, twalililiini ukucita vino mukucita likwene—ukusambilila pali Leza. Yesu walanzile ukuti: “Umi wapee uwakuti antu yamanye wewe, Leza wenga sile uwa cumi, nga nu kumanya Yesu Klistu wino watumile.” (Yoane 17:3) I cumicumi, Baibo ikasambilizya ukuti ukusambilila pali Yeova na Yesu kukatungulula uku ‘umi wa pe’! Wakwe vino tuweni mpiti, ‘Leza u kutemwa.’ (1 Yoane 4:16) Yeova wakwata imiyele nayuze isuma cuze. Ndi vino Baibo ikati Yeova a “Leza waluse na mizu, asisoka zuwa, uwazula nu kutemwa kwa manda pe, uwatailwa na antu yakwe.” (Kufuma 34:6) Wene u ‘musuma, nupya akaelela.’ (Masamu 86:5) Leza akaateeka umwenzo. (2 Petulo 3:9) Imicitile yakwe isi ya lufyengo. (Umbwilo 15:4) Lino mukuwelenga ivingi muli Baibo, mulalola vino Yeova walangizya imiyele kwene ii ni miyele yuze isuma sana.

20-22. (a) Uzye ukukanalola Leza kungatuleenga ukukanaya ya cuza yakwe? Londololiini. (b) Uzye i vyani vino antu yamwi yangamuneena ukucita, nomba, uzye mufwile ukucita uli?

²⁰ Ukuya kwene, mutanga mulole Yeova, pano wene u mupasi nupya atanga aloleke. (Yoane 1:18; 4:24; 1 Timoti 1:17) Lelo, ndi mwasambilila pali Leza ukuomvya Baibo, mungamumanya ningo sana. Namwe kwene ‘mungalola usuma wakwe Yeova’ ndi vino kiimba wa masamu walanzile. (Masamu 27:4; Loma 1:20) Ndi mwasambilila ivingi pali Yeova, mulamumanya nu kumutemwa sana, nupya mulaya cuza wakwe.

²¹ Mulamanya cino Baibo ikatusambilizizya ukuti tufwile ukulola Yeova ukuti a Tata witu. (Mateo 6:9) Ataatupeela sile umi, lelo akaalonda nu kuti ivintu vyatuziipila sana—wakwe vino umuvyazi umonsi akaalonda ukuti ana yakwe yaikala ningo sana. (Masamu 36:9) Nakapya, Baibo ikasambilizya ukuti antu yangaya ya cuza yakwe Leza. (Yakobo 2:23) Celenganyini cico—Mwemwe kwene mungaya cuza wakwe Kaumba wa vintu vyonsi!

²² Lino mukusambilila ivingi muli Baibo, antu yamwi amutemwa yangatandika ukumuneena ukuti mute ukusambilila. Yangasakamala ukuti limwi mulata ukuzumila umu visambilizyo vino mwamanya mpiti. Nomba, mutafwile ukuleka nanti umwi ukumulesya ukuya pali ucuza uwaluta ivyuza vyonsi.

23, 24. (a) U mulandu ci uno mulinzile ukutwalilila ukuuzya amauzyo pali vino mukusambilila? (b) Uzye i lyasi ci ilili umu cipande icilondeliilepo?

²³ Kwene, kulaya vimwi vino mutalauvwikisya lino mukusambilila. Cikalondekwa ukuicefya pakuti imuuzya pano mutuvwikisye. Mwemo mutatiina muti ndi muuzya amauzyo mungazewana. Yesu walanzile ukuti caziipa ukuicefya, wa mwana munono. (Mateo 18:2-4) Ana yanono, wakwe vino twamanya, yakauzya sana mauzyo. Leza akaalonda ukuti muzane amasuko. Baibo ikataizya yamwi alondesyanga ukusambilila pali Leza. Yaasumvile sana amano kuli vino yasambililanga umu Malembelo ukuti yasininkizye ndi cakuti vino yasambililanga vyali ivya cumi.—Milimo 17:11.

²⁴ Inzila isuma sana pa kusambilila pali Yeova, u kuomvya Baibo. Baibo yaiyela sana ndi twaikolanya na mabuku yauze. Uzye yaiyela uli uku mabuku yauze? Tulasambilila api lyasi lilyo umu cipande icilondeliilepo.