CIPANDE 10
Vino Angeli Yakatucitila
Uzye angeli yaka-azwa antu?
I vyani vino angeli aipe yakacitila antunze?
Uzye tulinzile ukutiina iviwa??
1. U mulandu ci uno tulinzile ukusambilila pa yangeli?
PA KUMANYA ningo umuntu, kukalondeka nu kumanya amu lupwa lwakwe. Avino caya na pa kumanya Yeova Leza, tufwile nu kumanya ulupwa lwakwe ulwa yangeli. Baibo ikaama angeli ukuti “ana yakwe Leza.” (Yobo 38:7) Nga fwandi angeli yakaomba imilimo ci pa kufikilizya ukulonda kwakwe Leza? Uzye kwaya vino yaombelapo antunze apa myaka yonsi ino antu yaaya pano nsi? Uzye namwe kwaya vino angeli yakamucitila? Ndi cakuti yakamucitila vimwi, u mu nzila ci?
2. Uzye angeli yaafumile kwi, nupya yaaya yanga?
2 Baibo yalumbula angeli maila aingi wakwe cimwi. Lekini tulole mumwi-mumwi muno Baibo yalumbula angeli pakuti tusambilile ivingi pali aliyo. Uzye angeli yaafumile kwi? Pali Kolose 1:16 pakati: “Muli aliwe [kuli kuti Yesu Klistu] Leza waumvile vintu vyonsi ivya mwiyulu na pano pa nsi.” Fwandi, angeli yonsi kwene, Yeova Leza u wayaumvile ukupitila mu Mwana wakwe iyeli. Uzye angeli yaaya yanga? Baibo ikatusambilizya ukuti kwaya imintapendwa ni mintapendwa ya angeli yano Leza waumvile, nupya yonsi kwene aamaka cuze.—Masamu 103:20.a
3. I vyani vino tukasambilila pa yangeli ndi twawelenga Yobo 38:4-7?
3 Baibo ikati lino insi yaumvilwe, “angeli yonsi yakwe Leza yamuwanzizye capamwi ni nsansa.” (Yobo 38:4-7) Cintu cii cikupiliula ukuti angeli akuno yaali lino antunze yatatala yaumbwa, nanti sile lino insi itatala yaumbwa. Ilembelo lilyo apapela likalangilila nu kuti angeli yaaya na maka yakuvwa ningo nanti ukuvwa uyi, pano ilembelo lilyo likuti yawanzizye Leza “capamwi ni nsansa.” Mulole na papo apakuti “angeli yonsi” yamuwanzizye capamwi. Apa nsita iiya angeli yonsi kwene yaali ulupwa longa nupya yaombelanga Yeova capamwi.
VINO ANGELI YAKACINGILILA NU KWAZWA ANTU
4. Uzye Baibo ikalanga uli ukuti angeli ya cumi yasumbako amano kuli vino antunze yakaomba?
4 Kufuma sile liili kwene lino yaaweniko kuno antunze yaumvilwe, angeli ya cumi yasumbako sana amano uku yantu nu ku kwazwilizya ukufikilizya ukulonda kwakwe Leza. (Mapinda 8:30, 31; 1 Petulo 1:11, 12) Lelo lino imyaka yaapitanga, angeli yaaweni ukuti antunze aingi yapondokelanga Kaumba. Nanti ciye uli, angeli yuvwile sana uyi. Lelo, Baibo ikati ndi umuntunze wenga sile watandika nupya ukuombela Yeova, “angeli yakwe Leza yakazanga.” (Luka 15:10) I cumicumi angeli yaasumbako sana amano kuli yonsi aakaombela Leza, fwandi cili cino Yeova akaomvezya angeli ukukomelezya nu kucingilila aomvi yakwe pano nsi. (Ayebulai 1:7, 14) Lekini tulande pali vimwi vino angeli yaacisile pakwazwa antunze.
“Leza wane wali watuma umungeli wakwe, nga nawe wali wafumpika milomo yakwe yacisama.”—Danieli 6:22
5. Aantu ci yamwi-yamwi yano tukawelenga muli Baibo yano angeli yazwilizye?
5 Angeli yaili yavwilizye Loti na ana yakwe akazyana ukuutukila uku ncende yuze kufuma umu misumba ya Sodoma na Gomola lino Leza ononanga imisumba iiya. (Utandiko 19:15, 16) Lino paapisile imyaka iingi, kasema Danieli yaamusumbiile umu ciwina cakwe ya cisama, nomba wapuswike aizalanda nu kuti: “Leza wane waliwatuma umungeli wakwe, nga nawe wali wafumpika imilomo yakwe yacisama.” (Danieli 6:22) Mu nsita ya atumwa, umungeli wafumizye umutumwa Petulo umu cifungo. (Milimo 12:6-11) Nakapya, angeli izile yakomelezya Yesu lino watandike umulimo wakwe pano nsi. (Mako 1:13) Napya, lino kwasiile sile akasita akanono kuti Yesu yamukome, umungeli walolekiile kuli aliwe, “amukomelezya.” (Luka 22:43) Pa nsita iiya itale, Yesu afwile wakomeleziwe sana pali vino umungeli wacisile!
6. (a) Uzye angeli yakacingilila uli aomvi yakwe Leza ndakai? (b) A mauzyo ci yano tumasambililapo?
6 Ndakai, angeli yasilolekela uku yaomvi yakwe Leza pano nsi. Nanti cakuti ndakai angeli yasiloleka uku yantunze, yacili yakacingilila antu yakwe Leza, sana-sana muli vyakwe ukapepa. Baibo ikati: “Umungeli wakwe Yawe [“Yeova,” NW] akacingilila yayo aakamoopa, nupya akayapususya.” (Masamu 34:7) U mulandu ci uno amazwi yaayo yakatukomelezya? Pano kwaya angeli aipe aakalonda ukutumola! Uzye aangeli ci yaayo? Nga yene yaafumile kwi? Uzye yakacita vyani pakuti yatonone? Pa kumanya amasuko uku mauzyo yaa, lekini tutale tusambilileko panono pa vintu ivyacitiike lino antunze yaaumvilwe.
ANGELI AAYA ALWANI ITU
7. Uzye Satana wakwanisye ukusomba antu yanga ukuti yataapepa Leza?
7 Twasambiliile umu Cipande 3 umwibuku kwene lii ukuti umungeli umwi watandiike ukulondesya ukuti nawe aapepwa, acino fwandi wizile apondokela Leza. Lino paapisile insita, umungeli wiyo wizile amanyikwa ukuti a Satana Ciwa. (Umbwilo 12:9) Apa myaka apipi na 1,600 ukufuma pano wasombiile Eva, Satana wiyo wakwanisye ukusomba antu aingi cuze, apipi sile na yonsi, kusisyako sile yaaya aali acumi wakwe Abeli, Enoki, na Nowa.—Ayebulai 11:4, 5, 7.
8. (a) Uzye cali uli pakuti angeli yamwi yaye iviwa? (b) Uzye angeli aipe yaacisile uli pakuti yatafwa muli mulamba mukalamba?
8 Mu manda yakwe Nowa, angeli nayauze yaapondokiile Yeova. Yaasiile ivifulo vyao ikwiyulu nu kwiza pano nsi iyasanguka antunze. Uzye i cani cino yaacitiile viivi? Tukawelenga pa Utandiko 6:2 ukuti, “ana yakwe Leza aonsi yalola ukuti akazyana yaa yayazipila cuze. Pali pakutwala yano yatemwa.” Nomba, Yeova ataazumilizye ivicitwa vya yangeli yaaya ni miyele ipe ya antunze ukutwalilila. Waleesile mulamba mukalamba umu nsi yonsi uumozile antunze aipe yonsi pyu; antu acumi atupu aliyo yapuswike. (Utandiko 7:17, 23) Lyene angeli yacipondoka, aaka-amwa nu kuti iviwa, yaapuusile nu kuswilila ukwiyulu. Fwandi yaatandike ukuombela pamwi na Satana wino Baibo ikati “intunguluzi ya mipasi yankota.”—Mateo 9:34, NW.
9. (a) I cani icacitiike lino angeli aipe yaaswiliile ukwiyulu? (b) Tumasambilila pali vyani kulozya uku yangeli aipe?
9 Lino angeli yacipondoka yaaswilile ukwiyulu, yaayazinzile wakwe vino intunguluzi yao Satana wazinzilwe. (2 Petulo 2:4) Nanti cakuti ndakai yatanga yasanguke antunze, amaka yene yacili yaakwata akuponzya antunze. Nakupya, Satana akaombela pamwi na angeli aipe uku ‘kusomba antu yonsi amu nsi.’ (Umbwilo 12:9; 1 Yoane 5:19) U mu nzila ci? Kwaya inzila izingi zino angeli aipe yakaomvya pa kuponzya antu. (2 Kolinto 2:11) Lekini tusambilile apa nzila zimwi-zimwi zino angeli yayo yakaomvya.
VINO ANGELI AIPE YAKAPONZYA ANTU
10. Uzye ukutaila imipasi kuli kutuuli?
10 Inzila yonga ino angeli aipe yakasombelamo antu u kuyakomelezya ukuti yaataila imipasi. Umuntu aakalonda uwavwilizyo uku viwa nanti aakaleenga kuli sing’anga ukuti amuvwangile uku viwa, ala wataila imipasi. Tukasambilila muli Baibo ukuti tutafwile ukutaila imipasi, nupya Baibo ikati tufwile ukusenka uku vintu vyonsi ivya mipasi. (Galatiya 5:19-21) Kutaila imipasi kukaavwa angeli aipe wakwe vino lyambi akaavwa umuntu aakuswela inswi. Kaswela wa nswi akaomvya yalyambi apusane-pusane pakuti aume inswi zipusane-pusane. Na Angeli kwene aipe yakasunkilizya antu ukuti yaataila imipasi pakuti yayaponzye.
11. Uzye ukusaapoola kuli kutuuli, nupya i cani cino tutalinzile ukusaapoolela?
11 Lyambi wenga uno angeli aipe yakaomvya u kusaapoola. Uzye ukusaapoola kuli kutuuli? Kusaapoola kulikuti ukulwisya ukumanya ivilacitika uku nkoleelo nanti vimwi ivyankaama. Inzila zimwi-zimwi zino umuntu angacitilamo ivyakusaapoola, u kuya kuli yasing’anga, kusoowela, kupima imisilwa iyaya umu minwe, kupima intanda, nanti ukutaila iviloto. Antu yamwi yakaelengenga ukuti ukusaapoola kwaya sile ningo, lelo Baibo yene ikatunena ukuti ya kasaapoola yakaombela pamwi ni mipasi yankota. Wakwe vino tukawelenga pa Milimo 16:16-18 ukuti, “mupasi wa nkota” uli uno walenzile ukuti umukazyana umwi “asema” nanti ukusoowela. Nomba umukazyana wiyo watiile ukusoowela lino yaamufumizye iciwa.
Iviwa vikaomvya inzila izipusane-pusane pa kuponzya antu
12. U mulandu ci uno ukwezya ukuvwanga na antu yafwe cayela uuzanzo?
12 Inzila nayuze ino angeli aipe yakaomvya pa kusomba antu u kuyakomelezya ukuti yaalenga uwazwilizyo uku yafwe. Ilingi antu ndi yafwilwa, cangupala ukusombwa ndi umwi wayanena ivyaufi pa yafwe. Limwi imipasi ingayanena ivyeo vimwi vino yatuvwapo, nanti limwi ingavwangila umwizwi ilikoline na liili lya muntu uwafwile mpiti. Icintu cii caleenga ukuti antu aingi yazumile ukuti afwe yakaelenganya, nu kuti ndi yakuyavwanzya cingavwa antu ukuzizimizya lino yafwilwa. Nomba, ukuteekeziwa ni mipasi ya nkota, u kuisomba sile, nupya umuntu angailetela uzanzo. I cani cino twalandila vivyo? Pano angeli aipe yangeleuzya izwi lyakwe umwi uwafwile mpiti nu kuleenga ukuti imipasi nanti yasing’anga yaomvye izwi kwene lilyo. (1 Samueli 28:3-19) Nakapya, twasambilile umu Cipande 6, ukuti afwe yataaya nu umi, foo. (Masamu 115:17) Fwandi, wensi ‘aakauzya uku yafwe’ ala yamuponzya mpiti uku yangeli aipe, nupya, ala asikuvwila Leza. (Malango 18:10, 11; Ezaya 8:19) Acino fwandi, mwemo, mwacenjela sana pakuti mutaasombwa na lyambi mwipe uno angeli aipe yakaomvya.
13. I cani cino antu aingi aatiinanga iviwa yaakwanisya ukucita?
13 Angeli aipe yasipeleela sile apa kusomba antu; yene yakatiinya nu kutiinya. Ndakai Satana na angeli yakwe aipe yaamanya ukuti yaasyala sile na kasita akanono ale yayasisyapo, fwandi yaakalipisya ukucila vino yaali mpiti. (Umbwilo 12:12, 17) Lelo, kwaya antu aingi wakwe cimwi yano iviwa vyacuzyanga, yano ndakai yaakululwa. Uzye yakakwanisya yakutuuli? Uzye umuntu angacita uli pakuti akululwe ndi cakuti akacita ivya mipasi?
VYA KUCITA PAKUTI ANGELI IIPE YATAAMUCUZYA
14. Tungakolanya tutuuli aina Klistu ya kutandikilako aali umu Efeso ndi tukulonda ukusenka uku mipasi iipe?
14 Baibo ikatusambilizya vino tungakaana imipasi iipe na vino tungata ukutaila imipasi iyo ndi cakuti twaitaile. Lekini tulande pali vino Aina Klistu ya kutandikilako aali umu Efeso yaacisile. Yamwi pali yaaya yatailanga imipasi lino yatatala yaaya aina Klistu. Uzye mumanyile vino yaacisile lino yapingwilepo ukuti yasenke uku mipasi iipe? Baibo ikati: ‘Aingi muli yano acitanga malele yaaleesile impapulo zyao apali pamwi yazyoca pa manso ya antu.’ (Milimo 19:19) Ukoca kuno yosile amabuku ya vya malele kukalangilila vino yonsi yafwile ukucita pakuti yasenke uku mipasi iipe. Antu yonsi aakalonda ukuombela Yeova, yalinzile ukusumba vyonsi ivikaomviwa ku vya mipasi. Kuli kuti mabuku, yamangazini, mafilimu, injimbo, navyuze ivikakomelezya ukutaila imipasi. Nupya yatafwile ukukwata impinga nu tuntu tuze tuno antu yakazwala tuno yakati u twakuicingilila uku viwa.—1 Kolinto 10:21.
15. Uzye pakuti tukaanye imipasi iipe, tufwile ukucita cani?
15 Lino paapisile imyaka iingi kufuma pano Aina Klistu amu Efeso yociile mabuku ya vya maleele, umutumwa Paulo walemvile ati: ‘Tukalwisyanya . . . ni mipasi yankota iya mulwelele.’ (Efeso 6:12) Pa nsita iiya ala iviwa vikalu-kucuzya antu. Vyalondesyanga ukutungulula. Uzye lyene, i vyani vyuze vino aina Klistu yalondekwanga ukucita? Paulo walemvile ati, “Lekini utailo winu uye wa cisyangu, mwakusiika mivwi yamoto kufuma ku Mwipe wilya [Satana].” (Efeso 6:16) Ndi cakuti tukweti utailo ukome kwati i cisyangu, ala tumakwanisya ukukaanya imipasi iipe.—Mateo 17:20.
16. Uzye tungacita uli pakuti utailo witu ukome?
16 Nga lyene, pakuti utailo witu ukome, i vyani vino tulinzile ukucita? U kusambilila Baibo. Swensi kwene twamanya ukuti pakuti iciumba cikome sana, suka iyacikuulila pa mufula ukome sana. Avino nu utailo ukakoma sana ndi uli apa mufula ukome, nu mufula uwo u kusambilila Izwi lyakwe Leza, Baibo. Ndi tukuwelenga nu kusambilila sana Baibo, utailo ulakoma. Viivi kwene vino iciumba icikome cikacingilila, ali vino utailo ukacingilila antu uku mipasi iipe.—1 Yoane 5:5.
17. I cani cino tufwile ukucita pakuti twakaanya imipasi yankota?
17 Nga vyuze i vyani vino aina Klistu amu Efeso yalondekwanga ukucita? Yaalondekwanga ukucingililwa sana pano umu musumba uuwa uno yikalanga mwenemo mwali sana ukupepa iviwa. Acino, Paulo wayanenyile ati: ‘Mwacita vii vyonsi mu mapepo, ala mukuuzya Leza kuti amwazwe. Mwapepa lyonsi mu mupasi.’ (Efeso 6:18) Naswe kwene twaya umu nsi ii umwazula ukupepa iviwa, fwandi tufwile ukupepa sana kuli Yeova pakuti aatucingilila. Izina lyakwe Yeova lyene lisi lyakwilila lino tukupepa. (Mapinda 18:10) Acino fwandi tufwile ukutwalilila ukupepa kuli Leza pakuti ‘atutuule uku mwipe,’ Satana Ciwa. (Mateo 6:13) I cumicumi Yeova alaasuka mapepo yaayo.—Masamu 145:19.
18, 19. (a) U mulandu ci uno tungasininkizizya ukuti tungacimvya angeli aipe? (b) Iiuzyo ci lino tulazana icasuko umu cipande calondelelapo?
18 Iviwa vyaipa cuze, lelo ndi cakuti tukakaanya Ciwa nu kupalamila kuli Leza, tutalinzile ukuvitiina. (Yakobo 4:7, 8) Asi kuti angeli aipe yaakoma icakuti pasi na wino angayalema. Pano umu manda yakwe Nowa, Leza wayafulwile, nupya likwene sile yasya yononwe. (Yuda 6) Nakapya, mutilila ukuti kwaya angeli yakwe Yeova amaka cuze aakatucingilila. (2 Yamwene 6:15-17) Angeli yaayo yakalondesya ukuti twakaanya imipasi ipe ukwaula kufilwa. Tungati sile angeli yakwe Leza yakatukomelezya ukuti twalemasya. Fwandi twalu-kuya yacuza yakwe Yeova na angeli yakwe. Nupya, twalu-kulemasya ukuti twasenka uku vya mipasi vyonsi, nu kutwalilila ukuvwila vino tukasambilila muli Baibo. (1 Petulo 5:6, 7; 2 Petulo 2:9) Ndi twacita vivyo, i cumicumi tulacimvya angeli aipe.
19 Nomba uzye u mulandu ci uno Leza walekela sile angeli aipe alino nu uyi vyalu-kucuzya antu? Icasuko ukwiuzyo lilyo tulacizana umu cipande cilondeliilepo.
a Pa Umbwilo 5:11 Baibo ikalanda pa yangeli ya cumi ukuti: ‘Impendwa yao yali mazimbi mintapendwa.’ Fwandi Baibo ikalangilila ukuti kwaya imintapendwa ya angeli aumvilwe.