Vino Imiteekele ya Ndakai Ikafikilizya Usesemo Uwaya Muli Baibo

Ndakai antu yashauvwana sana pa mulandu ni vikanza vya miteekele. Yakakana ukulondela masunde akayatungulula muli vino yakacita cila wanda, nupaya yakatungilila sana ivikanza vya miteekele. Umu uteeko, yano yakapanga masunde ilingi yakapazyanya na auze nupya yasilondela vino yauze yakwelenganya. Ukucita vii kukalenga ukuti amu uteeko yafilwa ukuomba ukulingana na vino yalinzile ukuomba.

Nomba vino uteeko uwa mu United States nu uteeko uwa mu Britain (aakaamwa nu kuti United Kingdom) yakafilwa ukuomba ningo, vyalemana sana na vino Baibo ikalanda. U mulandu ci uno twalandila vii? A pa mulandu wakuti Baibo yasoowile ukuti mauteeko yaa yali nu kulafilwa ukuomba ningo, nu ukuti pa nsita kwene iyo aali lino Uwene wakwe Leza wali nu kusenula ivintu pano nsi.

Vino mauteeko yaali nu kulafilwa ukuomba ningo “umu manda ya kusyalikizya”

Muli Baibo mwaya usesemo umwi uwa kuzungusha uwalembwa umwi buku lyakwe Danieli. Mu usesemo uu, Leza wasokolwile ivyali nu kucitika “umu manda ya kusyalikizya,” kuli kuti ndakai kwene.—Danieli 2:28.

Leza walenzile umwene uwa ku Babiloni ukulota iciloto icalandanga pa usesemo kwene uu. Muciloto, umwene waweni icinkolanya icapangiilwe ni vyela ivipusanepusane. Lyene, Danieli wizile alondolola ukuti ivyela ivipusanepusane ivyali uku cinkolanya cii ukutandikila uku mutwe ukufika uku ngazo, vimililangako mauteeko ya maka umu nsi yonsi ali nu kulayako alino nu kufumiziwapo.a Lyene pa cisila, iwe lyali nu kwiza onona icinkolanya cii, nupya iwe lii likaimililako Uwene wakwe Leza.—Danieli 2:36-45.

Ukulingana na vino usesemo uu walanzile, Uwene wakwe Leza wali nu konoona mauteeko yonsi ayantu alino nu kutandika ukuteeka. Uwene uu ali Wene uno Yesu wasambilizye na alondezi yakwe ukuti yalinzile ukulapepelapo ukuti: “Uwene wako wize.”—Mateo 6:10.

Nomba uzye aepi muli Baibo pano usesemo walanzile ukuti mauteeko yali nu kulafilwa ukuomba ningo? Iushini ukuti ingazo ca cinkolanya “zyali izisaakane icela ni ivu.” (Danieli 2:33) Iciputulwa cii icasaakine icela ni ivu cali icipusane uku viputulwa vyuze ivya cinkolanya, cii calangililanga ukuti kwali nu kuya uteeko onga uwa maka umu nsi yonsi uwali nu kupusanako na mauteeko yauze amaka. U mulandu ci uno twalandila vii? Usesemo wakwe Danieli walondolola ukuti:

Ukulingana nu usesemo uu, uteeko uwa maka uno ingazo zya cinkolanya zimililangako wali nu kulafilwa ukuomba ningo. Antu aakatungululwa nu uteeko uu yali nu kulacita ivintu ivyali nu kulenga ukuti uteeko uu utaya ukome.

Usesemo wakwe Danieli ukufikiliziwa ndakai

Ingazo zya cinkolanya cici zikaimililako uteeko wa maka umu nsi yonsi uno uliko ndakai, kuli kuti uteeko wa United States alino nu wa Britain lino yakuombela pamwi. Uzye ivikucitika ndakai vikalenga tusininkizye uli vivyo?

Ingazo zya cinkolanya zyapanzilwe ni “icela ni ivu,” nupya ivintu vii vili vyali nu kulenga ukuti ingazo zitaya izikome. (Danieli 2:42) Ndakai, uteeko wa United States alino nu wa Britain, yatakwata amaka pa mulandu wakuti antu yano yakateeka yatalemana. Wakwe, antu aakaikala umu mpanga zii zyoili yakapusana. Antu yakaponya ivyongo pa mulandu ni nsambu zino yakwata. Nupya antu yano yakasoolola ukuti yaimililako yasizumilizyanya umu vintu ivingi. Pa mulandu wakuti antu yao yasiuvwana, cikayatalila ukucita vimwi vino yakulonda ukucita.

Lekini tulande na vyuze pali vino vyaya umu usesemo wakwe Danieli ivikufikiliziwa ndakai:

Usesemo: “Wene . . . ulaya uwankanikane, imbali imwi ilaya ikome wa cela.”—Danieli 2:41.

Upiliulo: Nanti icakuti ya United States alino na ya Britain yakakwata intazi umu miteekele yao, yatwalilila ukukwata sana amaka umu vya nkondo. Cii calenga ukuti yakwata amaka aakucita ivintu ivikakuma insi yonsi, nupya cikalangilila vino yakoma wa cela.

Ukufikiliziwa Kwa Usesemo

Apa mutande uwalangililanga impiya izyaomviwe umu vya nkondo umu 2023, impiya zino ya United States na ya United Kingdom yasumvile umu vya nkondo zyonsi pamwi, zyacizile zino amu mpanga 12 izyalondelilepo yasumvile ukuziika pamwi.—Aalanzile vii aa Stockholm International Peace Research Institute.

“Ucuza uno ya United Kingdom alino na ya United States yakwatwa uwa kucingililana . . . wiza wakwata sana amaka ukucila ucuza uno amu mpanga zyuze yakakwata nupya yakaomvya ivya kupanga panga ivya ndakai alino ni inzila izipya izya kucitilamo ivintu. . . Tukaombela pamwi, tukatungililana, tukalwila pamwi.”— Aalanzile vii aa Strategic Command, U.K. Ministry of Defence, umu Epuleo 2024.

Usesemo: “Wakwe vino ivikando vyali ivisaakane icela ni ivu, avino nu wene ulaya ukome mbali ni mbali yuze ulaya utonte.”—Danieli 2:42.

Upiliulo: Nanti icakuti ya United States na ya Britain yakwata amaka umu vya nkondo, yasicita vyonsi vino yakulonda ukucita pa mulandu na vino imiteekele yao yatantikwa. Ndi cakuti antu aingi yatazumilizye vino uteeko ukulonda ukucita, cikatalila aamu uteeko ukucita vino yakulonda.

Ukufikiliziwa Kwa Usesemo

“Yamwi aamanya sana ivya mapolitiki yalanda ukuti ukupaatukana ukwaya umu uteeko wa ku America kwalenga ukuti insita zimwi ya United States yafilwa ukucita vino yakulonda ukucitila aa mu mpanga zyuzye, wakwe cikayatalila ukucingilila aa ku mpanga zyuze nanti ukucita uculuzi nayo.”—Aalanzile vii aa “The Wall Street Journal.”

“Ndakai uku Britain, intazi zyavula sana umu vikanza vya miteekele ukucila vino cali mpiti, intazi zii zikalenga aya umu vya mapolitiki ukupumvyanyiziwa nu kufilwa ukuomba ningo. Nupya cii calenga ukuti yano yakaomba umu uteeko yafilwa ukucita ivintu ivingazwa aikala mpanga.”—Aalanzie vii aa Institute for Government.

Usesemo “Mu wene uwo mulaya antu apusanepusane; lelo yatalaya alemane.”—Danieli 2:43.

Upiliulo: Umu cikomo cii amazwi yakuti “antu apusapusane” yakalozya uku yateekwa. Ateekwa yakwata insambu zya kulandapo pa vya miteekele na pali yakateeka yao, nomba ivikacitika visizanya ya kateeka alino na ateekwa kwene.

Ukufikiliziwa Kwa Usesemo

“Ndakai, aina America aingi yakaelenganya iviipe pa vya mapolitiki alino na pa ntunguluzi zino yasoolola.”—Aalanzile vii aa Pew Research Center.

“Ndakai, antu yaleka ukutaila mauteeko alino ni ntunguluzi zya mu vikanza vya miteekele ukucila vino cali pa myaka 50 ukucisila.”—Aalinzile vii aa “National Centre for Social Research.”

Vino usesemo wakwe Danieli uli nu kufikiliziwa uku nkoleelo

Ukulingana nu usesemo wakwe Danieli, ya United States na ya Britain ali yano yalatwalilila ukuya ali uteeko uwa maka pano nsi ukufika na lino Uwene wakwe Leza uliza usishepo mauteeko ya yantu.—Danieli 2:44.

Umu usesemo uno ukalanda pali vino vilacitika pa nsita kwene ii uwaya muli Kusokolola, Baibo ikalangilila ukuti “ya mwene yonsi aya pano nsi” yalakolongana nu kutandika ukulwisha Yeovab Leza pa nkondo ya Amagedoni, kuli kuti “nkondo iya pa wanda ukalamba wakwe Leza wa Maka Yonsi.” (Kusokolola 16:14, 16; 19:19-21) Pa nkondo yii, Yeova alonona mauteeko yonsi ayantu nupya lino alacita vii alasishapo na mauteeko ya maka pano nsi aya umu usesemo wakwe Danieli.

Pakuti mumanyilepo na vyuze, lolini icipande icakuti “Uzye Inkondo ya Amagedoni Ali Cani?”

Visuma ivikafuma umu kumanya usesemo uu wakwe Danieli

Baibo yalanzile umu kulungatika pali vino uteeko uwa mu United States alino nu mu Britain wali nu kulafilwa ukuomba ningo, nupya ukusambilila pali vii kungalenga mumanye ningo ivikucitika ndakai.

• Munganya umulandu uno Yesu walondelanga ukuti asambi yakwe yataika umu vikanza vya mu nsi yii. (Yoani 17:16) Nupya mulamanya ningo nu mulandu uno Yesu wino Leza wasoolola ukuya Umwene walandiile ukuti: “Uwene wane usi wa pano nsi.”—Yoani 18:36.

• Mulakomeleziwa nga mwamanya ukuti likwene sile Uwene wakwe Leza uli nu kuzifya ivintu, wakwe vino Leza walaya.—Kusokolola 21:3, 4.

• Mulataila ukuti ivintu vilazipa uku nkoleelo, mutalasakamala ukuti inko zilonona insi.—Masamu 37:11, 29.

Usesemo wakwe Danieli ukalangilila ukuti ya United States na ya Britain aakaombela pamwi ali uteeko uno ingazo zikaimiliko, nupya uteeko kwene uu aali uteeko wa kushalikizya pa mauteeko aakwatisha amaka pano nsi. Uteeko uno ulakonkapo ulaya usuma sana nupya ulateekela ukwi iyulu, uteeko uu Uwene wakwe Leza!

Ndi cakuti mukulonda ukumanya ivingi pali vino Uwene wakwe Leza ulacitila antu, tambini vidyo iyakuti Uzye Uwene Wakwe Leza I Cani?