Ivyeo Vya Kuomvya Umu Kabuku Kakuti Swe Ina Klistu nu Mulimo Witu
JUNI 1-7
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | UTANDIKO 44-45
“Yosefu Weleela Aina Yakwe”
(Utandiko 44:1, 2) Lyene lino yamala ukulya nu kumwa, Yosefu apeela ilamulo ku muomvi wino wali akangalila uwamu ng’anda yakwe ati, “Zuzya ingano mwi saka lyakwe cila muntu kulingana nu usendelo, nga cila muntu muswilizizye impiya zyakwe, uzike papela ya ngano mwi saka. 2 Utoole ulwako lwakwe siluva wike mwi saka lya mwina wao munono, pamwi na zino wakalile ingano.” Alino muomvi wilya acita ndi vino Yosefu wamunenyile.
“Ntanganjike mu Cifulo Cakwe Leza”
Lyene Yosefu wacizizyemo ukwezya aina yakwe. Watumile umuomvi wakwe ukuti ayalondele lino yaswililanga ku mwao, wayanyefile, nu kuyapeela umulandu wa kwiya kapu. Lino yazanyile kapu umwisaka lyakwe Benjamini, aina yakwe Yosefu yonsi yaswilile kuli Yosefu. Yosefu wakweti isyuko lya kusambilila pali vino aina yakwe yali. Yuda u wayavwangileko. Wapapasile ukuti yaeleele, nupya walanzile ukuti yonsi ali 11 yali nu kuya azya umu Ejipti. Yosefu walanzile ukuti Benjamini sile u wali nu kuya umuzya umu Ejipti lelo asyala yene yali nu kuswilila ukumwao.—Utandiko 44:2-17.
Yuda walanzile amazwi ya ulanda lino watile: “Aliwe wenga sile uwasyala nu umi. Tata wamutemwa cuze.” Amazwi yaa yafwile yafisile sana Yosefu pa mwenzo pano wali ali mwana umukalamba uno Yakobo waviile kuli Lakeli umuci wakwe, uwafwile pa kupapa Benjamini. Wakwe isi, Yosefu wiusyanga sana nyina. Na cii cifwile calenzile Yosefu ukutemwa sana Benjamini.—Utandiko 35:18-20; 44:20.
Yuda wapaapatile sana Yosefu ukuti ataleka Benjamini aye umuzya. Walanzile nu kuti aliwe aye umuzya umu cifulo cakwe Benjamini. Lyene wasyalikizye na mazwi ya ulanda sana akuti: “Ntangaswilila ku muzi kuli tata ndi insi nu mulumendo. Ntangatemwa kulola tata mu ulanda lino ungamucitikila.” (Utandiko 44:18-34) Na cii calangilile ukuti umonsi wii wasenwike. Atalangilile sile ukuti walapiile, lelo walangilile nu kuti wali ni miyele isuma iya luse, atali na ukaitemwe, nupya wali ni cikuuku.
Yosefu wafizilwe ukuzizimizya. Wafizilwe ukusunga icikonko cino uvwanga. Lino wazinzile aomvi yakwe umu muputule, walizile sana icakuti cuvwisile nu kwisano lyakwe Falao. Lyene apa cisila wailondolwile uku ina yakwe ati: “Nene Yosefu!” Wakukwile aina yakwe nupya wayeleezile pali vino ya mucitiile. (Utandiko 45:1-15) Fwandi tungati wakolinye Yeova akaitemelwa ukweleela. (Masamu 86:5) Uzye naswe ali vino tukacita?
(Utandiko 44:33, 34) “Musambazi, caleka ndakai leka mulumendo aswilile na yasilenzi, nene namasyala kuno wa muzya mu cifulo ca mulumendo. Ntangaswilila ku muzi kuli tata ndi insi nu mulumendo. 34 Ntangatemwa kulola tata mu ulanda lino ungamucitikila.”
(Utandiko 45:4, 5) Lyene Yosefu avwanga kunoyali ati, “Napapata palamilini kunondi.” Lyene yapalama kunoli, nupya avwanga ati, “Anene muto winu Yosefu wino mwakazizye ku ina Ejipti. 5 Ndakai mutasakamikwa nanti kuivunuka mweisikulu pa mulandu wakuti mwankazizye kuno. Cumi kwene, Leza umwisikulu ali wino wankolezizye kuno pakuti umi wa antu usungwe.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Utandiko 44:13) Yasilenzi yakwe Benjamini yalepola vizwalo vyao, nga yaponelwa nu ulanda ukulu cuze. Yanyepa nupya visendo vyao pali yapunda yao, nga yaswilila ku musumba.
it-2 ifwa 813
Ukulepula Ivyakuzwala
Ayuda na antu aku mpanga zya ku ufumondaka yacitanga vii apakulangilila ulanda makamaka ndi cakuti umwi wafwilwa lupwa wakwe. Insita izingi yalepulanga sile icakuzwa apa cisao, kulikuti yatalepulanga sana icakuti yatanga yazwale nu kuzwala.
Umuntu u walembwa muli Baibo uwatandikilepo ukucita icintu cii, a Lubeni umwana umonsi umukalamba wakwe Yakobo, wino waile azana ukuti Yosefu aatalimo umu cifula ca manzi alino alepula vizwalo vyakwe nu kuvwanga ukuti: “Mulumendo asimo mu cifula, ndimwandi nga namacita uli?” Vino Lubeni wali iyeli aliwe wali nu kusakamala umwancakwe. Lino yanenyile isi Yakobo ukuti umwanakwe watafwa, nawe kwene walepwile ivyakuzwala nu kuzwala ivyakuzwala vyakulanga ulanda (Utan. 37:29, 30, 34) nupya lino aina yakwe Yosefu yaile uku Ejipti yalangilile ukuti yali nu ulanda lino yalepwile ivyakuzwala vyao pa mulandu na vino yelenginye ukuti Benjamini wali umupupu.—Utan. 44:13.
(Utandiko 45:5-8) Ndakai mutasakamikwa nanti kuivunuka mweisikulu pa mulandu wakuti mwankazizye kuno. Cumi kwene, Leza umwisikulu ali wino wankolezizye kuno pakuti umi wa antu usungwe. 6 Uu, u mwaka wakwe ciili wa cipowe muno mpanga. Lelo kukwiza nupya imyaka nayuze isano ino kutalaya kulima nanti kuzombola. 7 Leza uwandesile inkolelo inu kuti nkatuule mwemwe umu nzila ya cizungusyo nga nakuti mwemwe na amu mupanda winu yapusuke. 8 Caleka Leza umwisikulu uwandesile kuno, asi mwemwe foo. Leza wandenga ukuya cilolo mukulu wakwe Falao. Nupya nene ntunguluzi yamu Ejipti monsi.
w04 8/15 ifwa 15 pala. 15
Ukupatwa Ukwaula Umulandu
15 I cani icingatwazwa ukukanasokela antu aakatupata ukwaula umulandu? Mwaiusya ukuti alwani itu a Satana ni viwa vyakwe. (Efeso 6:12) Nanti icakuti antu yamwi yakasololapo sile ukutupata, aingi akacuzya antu yakwe Leza yasimanya nu kumanya, nanti yakacita vivyo pa mulandu sile na vino yauze yakalanda. (Danieli 6:4-16; 1 Timoti 1:12, 13) Yeova akalonda ukuti “umuntu wensi” akwate isyuko lya ‘kutuulwa nu kumanya cumi.’ (1 Timoti 2:4) Ndakai antu aingi aacuzyanga antu yakwe Leza yatandika ukupepa pa mulandu ni miyele isuma ino twakwata. (1 Petulo 2:12) Nupya ukulunda pali vii, tungasambilila kuli vino vyacitikiile Yosefu umwana wakwe Yakobo. Nanti cakuti wacuzile sana pa mulandu na ina yakwe, aatatwalilile sile ukuyasokela. U mulandu ci? Pano wamanyile ukuti Yeova wali nu kusenula ivintu pakuti ukulonda kwakwe kucitike. (Utandiko 45:4-8) Umu nzila ili imwi kwene, Yeova angazumilizya ukuti tucuziweko pakuti izina lyakwe licindikwe.—1 Petulo 4:16.
Kuwelenga Baibo
(Utandiko 45:1-15) Lino Yuda wamala kuvwanga, Yosefu aposiwa kuzizimizya pa manso ya aomvi yakwe. Caleka apeela ilamulo ku yaomvi yonsi ali mu muputule wa ng’anda kuti yafumemo. Lino Yosefu wasyalamo wenga sile na ina yakwe, ailondolola kunoyali. 2 Yosefu alila, apongomoka cakuti Aina Ejipti yuvwa impoma. Landwe lyapali ci lyuvwika kwi sano kuli Falao. 3 Yosefu anena aina yakwe ati, “Nene Yosefu! Uzye tata acili umumi?” Lelo lino aina yakwe yuvwa ci, yuvwa intete, yamangala cakuti yaposiwa kwasuka. 4 Lyene Yosefu avwanga kunoyali ati, “Napapata palamilini kunondi.” Lyene yapalama kunoli, nupya avwanga ati, “Anene muto winu Yosefu wino mwakazizye ku Ina Ejipti. 5 Ndakai mutasakamikwa nanti kuivunuka mweisikulu pa mulandu wakuti mwankazizye kuno. Cumi kwene, Leza umwisikulu ali wino wankolezizye kuno pakuti umi wa antu usungwe. 6 Uu, u mwaka wakwe ciili wa cipowe muno mpanga. Lelo kukwiza nupya imyaka nayuze isano ino kutalaya kulima nanti kuzombola. 7 Leza uwandesile inkolelo inu kuti nkatuule mwemwe umu nzila ya cizungusyo nga nakuti mwemwe na amu mupanda winu yapusuke. 8 Caleka Leza umwisikulu uwandesile kuno, asi mwemwe foo. Leza wandenga ukuya cilolo mukulu wakwe Falao. Nupya nene ntunguluzi yamu Ejipti monsi. 9 “Ndakai kalaukini muswilile kuli tata nga mukamunene ukuti Yosefu umwana wako umonsi walanda wati, ‘Leza wandenga ukuya kateeka uwamu Ejipti monsi. Kwaula ukusumba insita iza kuno zuwa. 10 Ulikala mu muputule wa mpanga ya Gosyeni, kuno ulaya pipi nani, wewe na ana yako, na aizikulu yako, ni mfwele zyako, ni mbuzi zyako, ni ng’ombe zyako, na vyonsi vino wakwata. 11 Ndi mwikala ku Gosyeni ndamusunga. Kuliza imyaka nayuze isano ya cipowe. Ntakulonda wewe na amu ng’anda yako nga ni viteekwa vinu mukafwe ni nzala.” 12 Yosefu atwalilila kuvwanga ati, “Ndakai mwensi pyu, nga nawe kwene Benjamini, mwasininkizya ukuti nene Yosefu. 13 Munene tata ukuti nalasikwa cifulo cikulu cicindame kuno ku Ejipti, nga mumunene pali vyonsi vino mwatimulola. Lyene kalaukini mukize nawe kuno.” 14 Alino Yosefu aya kuli Benjamini muto wakwe, iyakukulana, nga oili iyatandika kulila pa mulandu nu luzango. 15 Lino Yosefu acili akulila akukula nu kutonsola cila wenga mu ina yakwe. Pa cisila cakwe ci aina yakwe yatekeziwa iyatandika kulanda nawe.
JUNI 8-14
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | UTANDIKO 46-47
“Kukwata Ivyakulya Umu Nsita ya Cipowe”
(Utandiko 47:13) Cipowe cali iciipe cuze kutali ivyakulya nanti vimwi mu mpanga yonsi. Caleka antu amu mpanga ya Ejipti na amu Kenani inzala iyatonsya.
w87 5/1 ifwa 15 pala. 2
Kucingilila Antu Umu Nsita ya Cipowe
2 Imyaka 7 iya vyakulya ivingi yasizile, nupya wakwe vino Yeova wasoowile icipowe catandike—asi umu Ejipti sile lelo cali “impanga yonsi.” Lino aina Ejipti aali ni nzala yatandike ukulilila kuli Falao ukuti ayapeele ivyakulya, Falao wayaneenyile ukuti: “Mwaya kuli Yosefu, nga vino amamuneena avino mulondele.” Yosefu wakazyanga aina Ejipti ivyakulya kufika lino impiya zyao zyasizile. Lyene wayazumilizye ukuti yakauzya ivyakulya ni viteekwa. Pa cisila antu yaile kuli Yosefu nu kumuneena iyati: “Tupeeleko ivyakulya pakuti ukale impanga zitu muno tukalima pamwi naswe kwene. Tumaya azya yakwe Falao, ni mpanga zitu muno tukalima zimaya izyakwakwe.” Fwandi Yosefu wakaliile Falao impanga yonsi iya Ina Ejipti.—Utandiko 41:53-57; 47:13-20.
(Utandiko 47:16) Yosefu aasuka ati, “Kaletini iviteekwa vinu, twizakauzyanya ni vyakulya ndi impiya zinu zyatizisila zyonsi.”
(Utandiko 47:19, 20) Uzye ukulonda tufwe ale ukulola? Tupeeleko ivyakulya. Utaleka tutazyele impanga muno tukalima. Tupeeleko ivyakulya pakuti ukale impanga zitu muno tukalima pamwi naswe kwene. Tumaya azya yakwe Falao, ni mpanga zitu muno tukalima zimaya izyakwakwe. Tupeeleko ingano kuti tutafwa ni nzala, nga ni mbezu zya kukomela.” 20 Mu nzila ii ali muno Yosefu wakalile Falao impanga yonsi ya Ejipti. Mwina Ejipti wensi cimupatikizya kukazya impanga yakwe pa mulandu wakuti cipowe cakuzile cuze. Caleka impanga yonsi iya yakwe Falao.
(Utandiko 47:23-25) Yosefu anena antu ati, “Uvwini vino namamunena, ndakai natinkalila Falao impanga zino mukalimamo kumwi namwe kwene. Imbezu aizi kakomelini mu vyalo vino mukalima. 24 Insita ya kuzombola mulingile kutulika mitumba isano. Mutumba onga uwakwe Falalo, lelo mitumba ini ino yasyala mulinzile kusunga mupaatulemo imbezu ni vyakulya vinu pamwi na amu ng’anda zinu.” 25 Antu yazumilila pamwi yati, “Endi musambazi twazumila ukuya azya yakwe Falao pano watucitila visuma nupya wapususya umi witu.”
kr mafwa 234-235 mapa. 11-12
Leza Wafikilizya Ukulonda Kwakwe Pano Nsi Ukuomvya Uwene Wakwe
11 Ivyakulya ivingi. Antu aingi ndakai umu nsi yasisambilila pali Leza. Baibo yacelwile ukuti: “Insita iliza lino ndaponya icipowe umu mpanga kwene iyo. Italaya inzala ya cakulya nanti lusala lwa manzi awe, lelo ilaya inzala ya kuvwa amazwi yakwe Yeova.” (Amosi 8:11) Uzye na antu aakateekwa nu Wene Wakwe Leza yakaya ni nzala ya kuvwa amazwi yakwe Leza? Yeova walanzile upusano ulaya pa yantu yakwe na alwani yakwe, watiile: “Aomvi yane yalalya vyakulya, lelo mwemo mulikala ni nzala. Aomvi yane yalamwa vyakumwa, lelo mwemo mulacula uku lusala. Mulaapita sile nsonyi nsonyi lino auzo yakupita ni nsansa.” (Ezaya 65:13) Uzye mwaalola vino amazwi yaa yakafikiliziwa ndakai?
12 Ivyeo vyakutwazwa ukusambilila pali Leza vikuya vikuvulilako sile wa kuzika nu kusalala kwa luzi. Impapulo izikalanda pali Baibo—na mazwi aakopelwe limwi na mavidyo, ukulongana na maukongano, ni vyeo ivyaya pa webusaiti itu—vyonsi vii vikatwazwa ukusambilila pali Leza umunsi ii umwaya inzala ya kuvwa amazwi yakwe Leza. (Ezek. 47:1-12; Yowe. 3:18) Uzye musiya sana nu luzango nga mwalola vino usoowelo wakwe Yeova u wa kukwata ivyeo ivingi ukufikiliziwa cila wanda? Uzye mukasininkizya ukuti lyonsi mu kusambilila pali Yeova?
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Utandiko 46:4, NWT) Nemo ndatentemukila ku Ejipti, nga nene kwene ndakuwezya pali pamwi nawe, nga na amu mupanda wako ndayawezya kuno mpanga kwene ii. Lino ulafwa Yosefu alika ikasa lyakwe pa manso yako.”
it-1 ifwa 220 pala. 1
Miyele ni Vyakucita
Ukwika ikasa pa manso ya mufwe. Amazwi yano Yeova waneenyile Yakobo aakuti; ‘Yosefu alika ikasa lyakwe pa manso yako’ (Utan. 46:4), yalozile umukuti Yosefu u wali nu kuyala amanso yakwe Yakobo nga wafwa, uno wali u mulimo wa mwana umonsi iyeli. Fwandi cikaloleka kwati Yeova walondanga Yakobo amanye ukuti Yosefu u wali nu kupeelwa insambu zya uyeli.—1 Mila. 5:2.
(Utandiko 46:26, 27) Antu amu mupanda wakwe Yakobo yonsi pamwi yali amakumi mutanda na mutanda yano yaile ku Ejipti. Aci ya ana yakwe Yakobo yene yatapenzilweko. 27 Yosefu waviile ana yaili aonsi mu Ejipti. Caleka impendwa yakwe yao amu mupanda wakwe Yakobo, yano aile ku Ejipti, ikumana amakumi cinimbali.
nwtsty ivyeo vyakusambilila pali Mili. 7:14
Antu yonsi pamwi yali 75: Sitivini afwile atakopolwile icikomo ciliconsi lino walemvile impendwa ya antu amu lupwa yakwe Yakobo aile uku Ejipti ukuti yali 75. Impedwa isizanwa mu vyeo vya mu malembelo ya Ciyebulai vino kaliumba kakwe ya Masoleti kalemvile. Pa Utan. 46:26 pakati: “Antu amu mupanda wakwe Yakobo yonsi pamwi yali amakumi mutanda na mutanda yano yaile ku Ejipti. Aci ya ana yakwe Yakobo yene yatapenzilweko.” Cikomo 27 calondolola ukuti: “Caleka impendwa yakwe yao amu mupanda wakwe Yakobo, yano aile ku Ejipti, ikumana amakumi cinimbali.” Paa antu yapendwa umu nzila zipusane, impendwa yakutandikilako ikalozya kuli ya lupwa yakwe Yakobo kololo lyene yakwe ciili ikalozya uku yantu yonsi aile uku Ejipti. Impendwa ya antu amu mupanda wakwe Yakobo aalumbulwa na pali Kufu. 1:5 na pali Malan. 10:22 yaya 70. Lyene Sitivini walanzile na pa mpendwa yakwe citatu iya antu yonsi amu lupwa lwakwe Yakobo. Yamwi yakaelenganya ukuti mu mpendwa ii mwaya ana na izikulu yakwe Manase na Efulemu ana yakwe Yosefu aalumbulwa pa Utan. 46:20 muli Baibo yakuti Seputuwajinti. Yauze nayo yakaelenganya kuti mu mpendwa ii mwaya na aci ya yana yakwe Yakobo, aatalumbulwa pa mpendwa iyaya pali Utan. 46:26. Fwandi 75 ingaya impendwa ya antu yonsi. Nomba impendwa ii ifwile yazanyilwe mu Malembelo a Ciyebulai aaomviwanga mu manda ya Ina Klistu aakutandikilako. Pa myaka iingi, aasambilila sana yazana ukuti “75” i mpendwa iyaya pa Utan. 46:27 na pa Kufu. 1:5 muli Baibo wa Cigiliki uwakuti Seputuwajinti. Lyene nupya myaka imwi iya muli ya 1900, yazanyile ivyalembwa vya mpiti ivya Dead Sea Scroll apaali Kufu. 1:5 mu Ciyebulai, nupya napo kwene pali “75.” Sitivini afwile wafumizye impendwa ino walemvile mu vyalembwa kwene vii ivya mpiti. Usi mulandu ni mipendele, impendwa ino Sitivini walemvile ikalangilila imipendele ipusane iya amu mupanda wakwe Yakobo.
Kuwelenga Baibo
(Utandiko 47:1-17) “Caleka Yosefu apita na ina yakwe yasano nga yaya kuli Falao. Yosefu anena Falao ati, “Tata na inane yonsi yatiiza ukufuma ku mpanga ya Kenani. Yatiiza na maufyo ya mfwele, ing’ombe nga na vyonsi vino yakwata. Ndakai yatiyakuula insakwe mu muputule wa Gosyeni.” 2 Lyene Yosefu alondolola aina yakwe kuli Falao. 3 Falao auzya aina yakwe Yosefu ati, “Uzye imilimo ci ino mukaomba?” nayo yaasuka Falao yati, “Musambazi sweswe yakacema ya viteekwa wakwe vino ivikolwe vitu vyali.” 4 “Twatitwiza ku kwikala mu mpanga ii pa mulandu wakuti mu mpanga yaku Kenani cipowe caticiipa cuze cakuti kusi mulemvwe uno umuntu angacemela maufyo yakwe. Twapapata tupele nsambu yakwikala mu muputule wa Gosyeni.” 5 Falao anena Yosefu ati, “Ndakai so na ina yako yatiiza kuti ikale nawe. 6 Yosefu impanga ii ya Ejipti iyakwao. Leka yakikale mu muputule wa Gosyeni, kuno kwazipa cuze. Nupya ndi pangaya yamwi munoyali angamanya ningo utesi wa viteekwa, uike ukuya yakangalila ya viteekwa vyane.” 7 Lyene Yosefu aiza na isi Yakobo amulondolola kuli Falao. Yakobo apolelela Falao. 8 Nga Falao auzya Yakobo ati, “Uzye uli ni myaka inga?” 9 Yakobo aasuka ati, “Indi ni myaka umwanda onga na makumi yatatu mu umi wa kululumba kwane. Imyaka yane ili inono nupya iya ucuzi, ino itangakolana ni myaka ya kululumba kwa vikolwe vyane.” 10 Yakobo asyalikizya na mazwi ya kupolelela Falao, nga apita. 11 Lyene Yosefu aleka isi na aina yakwe yikala mu Ejipti nga ayapeela muputule wa mpanga usuma cuze mupipi nu musumba wa Lamesesi, wakwe vino Falao wapeezile ilamulo. 12 Yosefu apeela ivyakulya kuli isi, ku ina yakwe, nu ku amu ng’anda yakwe isi kulingana ni mpendwa ya antu muli cila ng’anda. 13 Cipowe cali iciipe cuze kutali ivyakulya nanti vimwi mu mpanga yonsi. Caleka antu amu mpanga ya Ejipti na amu Kenani inzala iyatonsya. 14 Lino antu yakukala ingano, Yosefu akolonganika impiya zyonsi mu Ejipti nu mu Kenani, nga azitwala kwi sano lyakwe Falao. 15 Lino aina Ejipti na ina Kenani yasumba impiya zyonsi, yonsi kwene yiiza kuli Yosefu nga yamunena yati, “Tupeleko ivyakulya. Uzye ukulonda tufwe ale ukulola? Cita cimwi, pano impiya zitu zyatizisila zyonsi.” 16 Yosefu aasuka ati, “Kaletini iviteekwa vinu, twizakauzyanya ni vyakulya ndi impiya zinu zyatizisila zyonsi.” 17 Caleka yaleta iviteekwa vyao kuli Yosefu. Yosefu ayapeela ivyakulya yakauzyanya ni ngamila, imfwele, imbuzi, ing’ombe na yapunda. Mwaka ulya iusila ala yakukauzyanya ivyakulya ni viteekwa vyao.”
JUNI 15-21
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | UTANDIKO 48-50
“Tungasambilila Ivintu Ivingi Uku Ikolo”
(Utandiko 48:21, 22) “Lyene Yakobo anena Yosefu ati, ‘Wakwe vino watulola, nemo indi pipi nu kufwa, lelo Leza alaya nawe nga alalenga kuti muswilile ku mpanga ya vikolwe vinu. 22 Nkunena wewe Yosefu, asi anyonko foo ukuti nkukupeela ciputulwa ca Syekemu, impanga ivunde cuze ino napokolwile ku ina Amoli pa kuyalwisya ku lupanga lwane nu ulapwa.’”
it-1 ifwa 1246 pala. 8
Yakobo
Lino Yakobo wali apipi nu kufwa wapaazile aizikulu yakwe, ana yakwe Yosefu, nupya ukupitila umu utunguluzi uwafumile kuli Leza Yakobo wapaazile sana Efulemu uwali umwance ukucila vino wapaazile Manase uwikolo. Lyene wanenyile Yosefu uwali nu kupeelwa iviputulwa viili ivyaupyanyi vino iyeli lyali nu kupeelwa ukuti: “Nkukupeela ciputulwa ca Syekemu, impanga ivunde cuze ino napokolwile ku ina Amoli pa kuyalwisya ku lupanga lwane nu ulapwa.” (Utan. 48:1-22; 1 Mila. 5:1) Pa mulandu wakuti Yakobo wakazile impanga uku yana yakwe Amoli umupipi na Syekemu (Utan. 33:19, 20), amazwi yano waneenyile Yosefu pali vino amu mupanda wakwe yali nu kupoka impanga ya Kenani ku lupanga lwakwe nu ulapwa, yakalangilila ukuti wali nu utailo pano walanzile usoowelo uu kwati wacitika mpiti. Impanga ziili zino Yosefu wali nu kupeelwa umu mpanga ino yali nu kupoka aali zino yapeezile ku mutundu wakwe Efulemu na wakwe Manase.
(Utandiko 49:1) “Yakobo atuma umwi kuti aame ana yakwe onsi, nga lino yiiza ayanena ati, “Palamilini kunondi muleke munene vino cilamucitikila mu manda akwiza.”
it-2 ifwa 206 pala. 1
Manda Akusyalikizya
Vino Yakobo Wasowile Lino Wali Mupipi nu Kufwa. Lino Yakobo waneenyile ana yakwe ati: “Palamilini kunondi muleke munene vino cilamucitikila mu manda akwiza,” walandanga apa manda ya ku nkoleelo lino amazwi yakwe yatandike ukufikiliziwa. (Utan. 49:1) Imyaka iingi uku cisila Yeova wanenyile Abulamu (Abulaamu) isikulu wakwe Yakobo ukuti: ana yakwe yali nu kucula apa myaka 400. (Utan. 15:13) Fwandi, amanda akusyalikizya yano Yakobo walandanga yatali nu kutandika lino imyaka 400 iya kucula itatala yasila. Nupya amazwi ya mu usoowelo uu yali nu kufikiliziwa uku nkoleelo kuli yao aya muli ‘Izlaeli wakwe Leza.’—Gala. 6:16; Loma 9:6.
(Utandiko 50:24, 25) Yosefu anena aina yakwe ati, “Indi pipi nu kufwa, lelo Leza alamusunga nu kumutungulula ukufuma mu mpanga ii ukuya ku mpanga ino walavile kuli Abulaamu na Isaki, nga nakuli Yakobo.” 25 Lyene Yosefu anena aina yakwe kuti yalape nu mulapo. Ayanena ati, “Lapini kunondi, ukuti lino Leza alamutungulula ku mpanga ilya, mulasenda mafupa yane ukufuma kuno.”
w07 6/1 ifwa 28 pala. 10
Akoloci—Ipaalo ku Yacance
10 Aikolo yangaazwa sana ya kapepa yauze. Lino Yosefu umwana wakwe Yakobo wakosile wacisile cimwi icalangalile ukuti wali nu utailo nupya cino wacisile cizile icaazwa sana ya kapepa yacumi aizile iyayako pa cisila. Wali ni myaka 110 lino wapeezile “ulondolozi pali vino vyali nu kucitwa ku mwili wakwe,” walanzile ukuti, lino Aina Izlaeli yafuma umu Ejipti yaali nu kusenda amafupa yakwe. (Ayebulai 11:22; Utandiko 50:25) Vino walanzile vyalenzile Aina Izlaeli aculanga umu uzya ukutaila ukuti yali nu ku kululwa pa cisila ca mfwa yakwe Yosefu.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Utandiko 49:19) “Gadi alazanzwa ni umba lya aivi, lelo alayasenukila nu kuyazinganya.
w04 6/1 ifwa 15 mapa. 4-5
Ansansa Antu Aakacindika Leza
4 Lino Aina Izlaeli yatali ingile Umu Mpanga ya Ulayo, amu mutundu wakwe Gadi yalenzile ukuti yayapeele impanga iyaelile ku ufumondaka wa Yodani muno yali nu kulacemela ing’ombe zyao. (Mpendwa 32:1-5) Yali nu kulakwata sana intazi ndi cakuti iikala umu mpanga iyaa. Imitundu yaku uwondaka yacingililwe ni cifoloma ca Yodani ku antu ali nu kuyazanza. (Yoswa 3:13-17) Nomba, kalemba uwizina lyakuti George Adam Smith walemvile apa yantu aikalanga uku ufumondaka wakwe Yodani umwi buku lyakuti Historical Geography of the Holy Land ukuti: “Yatakweti icakuyacingilila pano yali apa ncende itumpuke iyaku Arabia. Fwandi alwani yali nu kuyazanza umu ntunga zyonsi kwene, alwani yao yamwi yayanga sile cila mwaka umukulonda incende umwa kucemela iviteekwa.”
5 Uzye amu mutundu wakwe Gadi yali nu kucimvya uli intazi kwene zizyo? Imyaka iingi uku cisila, lino Yakobo wali umupipi nu kufwa wasoowile ukuti: “Gadi alazanzwa ni umba lya ivi, lelo alayasenukila nu kuyazinganya.” (Utandiko 49:19) Pa kutandika, amazwi yaa yanguvwika aulanda. Nomba umu cumi yakomelezyanga amu mutundu wakwe Gadi ukuti yalinzile ukulwisya alwani yao. Yakobo wayakomelizye ukuti ndi cakuti yalwisya, yali nu kucimvya alwani yao.
(Utandiko 49:27) “Benjamini ali wa mumbulu uno wapondoka. Uno ukakoma inyama katondo, na manguzi nu kuconcoma.”
it-1 ifwa 289 pala. 2
Benjamini
Lino Yakobo wali umupipi nu kufwa wasoowile pali vino amu mutundu wakwe Benjamini umwanakwe wino watemilwe yali nu kukwata amaka lino watile: “Benjamini ali wa mumbulu uno wapondoka. Uno ukakoma inyama katondo, na manguzi nu kuconcoma.” (Utan. 49:27) Aonsi aulwi amu mutundu wakwe Benjamini yamanyikilwe kuli vino yaomvyanga legeni, yamanyile ukusumba amawe ukuomvya ikasa lya kwi lunji nanti kuli cimani nupya yali na malunga pa kuomvya amalegeni “ukwaula kupusa nanti ulunyele.” (Yakapi. 20:16; 1 Mila. 12:2) Eudi umonsi uwaomvyanga ikasa limani, uwakomile Umwene Egiloni wali uwa mu mutundu wakwe Benjamini. (Yakapi. 3:15-21) Nupya cizile icimanyika ukuti lino Aina Izlaeli yatandike sile ukutungululwa na aene, umwene wa kutandikilapo Saulo mwana Kisi, wafumile umutundu wakwe Benjamini nanti icakuti wali umutundu wakusyalikizya pa mitundu yonsi, nupya wali umwene wino Aina Filisiti yatiinanga. (1 Sam. 9:15-17, 21) Nupya lino papisile insita, umu mutundu wakwe Benjamini kwene u mwafumile Namwene Estele na Modekai uwali Inkonkanyi ya Mwene, aizile iyapususya umutundu wa Ina Izlaeli ukuti utononwa nu mwene wa ku Pesya.—Esita 2:5-7.
Kuwelenga Baibo
(Utandiko 49:8-26) “We Yuda, anyonko yalakulumbanya. Ulacimvya anisi yako. Nupya anyonko yalakufukamila yakucindike. 9 Yuda akoline na cisama, wino akakoma inyama atwala ku ninga, Yuda akoline na cisama akalambalala pansi ainyunza. Wene akoline na cisama, nga kusi umwi angapama ukumuzyula. 10 Intuwa ya wene ilikala mu makasa yakwe Yuda amanda pe, nga na amu mupanda wakwe yalateeka amanda pe. Inko zilaleta vya mawila kunoli. Nga yalamuvwila nu kumufukamila. 11 Akanyepelela mwana punda mu calo ca matingi. Mu matingi asuma cuze. Pano waini wavula ngati amanzi kunoli, Yuda angafula vyakuzwala vyakwe mwenemo. 12 Manso yakwe yaenza cee ngati uwazi pa mulandu wakumwa waini. Mino yakwe yaswepa mpee pa mulandu wa kumwa iziya. “Zebuluni alikala mumbali yakwe yemba. 13 Mu nkumba ino Zebuluni alikalamo lilaya ilambwa lyakufisamo amato. Mpanga yakwe ilafika mpaka nu ku Sidoni. 14 “Isakali wene ali wakwe punda wamaka punda wino akalambalala ainyunza ala ali ni visendo pi tundu lyakwe. 15 Lelo akalola ukuti impanga ya upuzo isuma. Nupya akalola ukuti impanga ya upuzo uluzango. Caleka akatembelela kuti asende cisendo. Fwandi wapatikiziwe ukuomba wa muzya. 16 “Dani alaya kateeka wa antu yakwe. Antu yaa yalaya wa mitundu yuze yamu Izlaeli. 17 Dani alaya wa nzoka ino ilambalile mumbali ya museo. Alaya wa nzoka ya usungu ili mumbali ya nzila iluma kwi kulu lya mfwalisi pakuti wino akwezilepo asumbwe icisila. 18 “We Yeova, nkalolela ufyusi wako. 19 “Gadi alazanzwa ni umba lya aivi, lelo alayasenukila nu kuyazinganya. 20 “Mu mpanga yakwe Asyeli mulafuma vilimwa visuma. Alafumya ivyakulya vilinzile ukulya umwene. 21 “Nafutali ali wa mpelembe ino ikasimula konsi kuno itemilwe, Nafutali ali wa mpelembe ino ikavyala ana asuma. 22 “Yosefu akoline wa muti uno ukaseeka, muti ukaseeka uno uli pipi ni ntulo ya manzi. Misambo yakweo ikatambilizya pa lung’umba. 23 Anisi yakwe yamoofizye nu kumuzanza, yamuzinganya na malapwa yao. 24 Lelo ulapwa wa mwi kasa lyakwe utatazile utente, nga na makasa yakwe akome. Ku maka yakwe Leza wa Maka Yonsi wakwe Yakobo, Leza wi ali Mucemi, nupya cisyangu cakwe Izlaeli. 25 A Leza wakwe so akakwazwa, Leza wa Maka Yonsi akakupolelela akalenga kuti imvula iyatonya mu vyalo vyako akalenga kuti tufukoka tuye na manzi. Akalenga kuti uye ni ng’ombe na ana avule. 26 Vintu visuma vino ulapokelela mu upolelelo uu vilavula cakuti vilavimba myamba ikulu. Nupya vilavimba twamba, si upolelelo onsi uye pali Yosefu, uye pa mpumi yakwe wiyo wino wapaatulwa ukufuma ku ina yakwe.
JUNI 22-28
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | KUFUMA 1-3
“Ndaya Ivili Vyonsi Vino Nkulonda Ukuya”
(Kufuma 3:13) Lelo Mose anena Leza ati, “Ndi naya ku ina Izlaeli nu kuyanena inti, ‘Leza wa vikolwe vinu watantuma kunomuli,’ nayo yalanguzya yati, ‘Uzye izina lyakwe aweni?’ Uzye lyene ndayanena ntuuli?”
w13 3/15 ifwa 25 pala. 4
Mwacindika Izina Lyakwe Yeova Likulu
4 Welengini Kufuma 3:10-15. Lino Mose wali ni myaka 80, Leza wamupeezile umulimo umwi ukome, watile: “Ukatungulule antu yane, uyafumye mu Ejipti.” Pakuti azumile umulimo uu, Mose uzizye iuzyo limwi ilisuma. Mose uzizye ati: ‘Uzye izina lyako wewe weni?’ Pa mulandu wakuti izina lyakwe Leza lyamanyikwe, u mulandu ci uno Mose uzizye iuzyo lii? Walondesyanga ukumanya iviingi apa mwineco wizina lyakuti Yeova—ivisinka ivyali nu kulenga antu yataile ukuti umu cumi yalatuulwa. Cali sile ningo Mose ukwelenganya pa mulandu uu, pano pa nsita iyaa ala Aina Izlaeli yaya umuuzya pa nsita itali. Yafwile yasakamalanga sana ndi cakuti Leza wa vikolwe vyao wali nu kuyapususya. Aina Izlaeli yamwi yatandike ukupepa ya leza ya Ina Ejipti!—Ezek. 20:7, 8.
(Kufuma 3:14) Leza anena Mose ati, “Naya vino naya. Ulinzile ukuyanena uti, ‘Wino akaamwa ukuti Naya vino naya, uwatantuma kunomuli.’”
kr ifwa 43, kambokosi
VINO IZINA LYAKWE LEZA LIKAPILIULA
IZINA ilyakuti Yeova lyafuma ukwi izwi lya Ciyebulai ilikapiliula ukuti “ndaya vino nasoolola ukuya.” Asambilila yamwi yakalanda ukuti izina lii likalondololwa ukulingana ni miyele ino Leza wakwata. Fwandi izina lyakwe Leza lyamanyikwa ukuti likapiliula ukuti “Angalenga Consi Kucitika.” Ulondolozi wi zina lii walingana sana na vino Yeova waya pano ali Kaumba wa vintu vyonsi. Walenzile ukuti uumbo onsi pamwi na antu kwene viyeko nupya watwalilila ukucita ukulonda kwakwe nu kufikilizya vino walaya.
Fwandi, tunguvwikisya uli icasuko cino Yeova waswike Mose icikazanwa pali Kufuma 3:13, 14? Mose uzizye ukuti: “Ndi naya ku ina Izlaeli nu kuyanena inti, ‘Leza wa vikolwe vinu watantuma kunomuli,’ nayo yalanguzya yati, ‘Uzye izina lyakwe aweni?’ Uzye lyene ndayanena ntuuli?” Leza anena Mose ati, “Naya vino naya. Ulinzile ukuyanena uti, ‘Wino akaamwa ukuti Naya vino naya, uwatantuma kunomuli.’”
Lolini ukuti Mose atuzyanga iuzyo lii pakuti Yeova asokolole izina lyakwe. Mose na Aina Izlaeli walanga yamanya ningo izina lyakwe Leza. Mose walondanga ukuti Yeova acite vimwi ivyali nu kukomya utailo wakwe pali vino Leza waya nupya ivyali nu kulangilila umwalola izina lyakwe. Acino lino wamunenyile ukuti “Ndaya Vino Nasoolola Ukuya,” wamulangilile vino waya ukuti: Angaya ivilivyonsi ivikulondekwa pakuti afikilizye ukulonda kwakwe. Wakwe, kuli Mose na ina Izlaeli, Yeova wizile aya Katuula wao, Kapeela wa Masunde, Uwa Kuyasakamala—na vyuzepo. Fwandi, Yeova angasoolola ukuya ivili vyonsi vino angatemwa ukuya pakuti afikilizye vino walaya antu yakwe. Nomba cisikusenula ukuti vikwene sile ali vino izina lyakwe likasenula. Akalenga na vino waumba ukuya ivili vyonsi vino akulonda pakuti afikilizye ukulonda kwakwe.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Kufuma 2:10) Pacisila, lino umwana wakula, umwanaci wilya amuleta ku mukazyana umwana wakwe Falao. Alino nawe atoola umwana wilya amucita ukuya umwana wakwe umonsi. Aelenganya ati, “Namuzuulwile mu manzi. Caleka namamutemela izina inti a Mose.”
g04 4/8 ifwa 6 pala. 5
Uzye Mose Wali U Muntu wa Cumi Cumi Nanti Foo?
Uzye cingaya sile ningo ukuzumila ukuti umwana wa mwene wa ku Ejipti aliwe angasunga umwana? Ee, pano imipepele ya Ina Ejipti yasambilizyanga ukuti ndi cakuti umuntu akucitila auze ivisuma alino angaca aye ukwi yulu. Joyce Tyldesley, aakasambilila pa vintu vya mpiti vino imbulula walondolwile api lyasi lya kusunga umwana wakwe yauze kwati umwanakwe ukuti: “Aonsi na anaci umu Ejipti yakweti insambu izili zimwi izya kucita vivyo. Ukulingana na vino aineco yalandanga, yonsi yakweti insambu izilingane mu vya masunde alino nu mu vikwatwa, nupya . . . na anaci kwene yangasunga umwana asi wao.” Alino ibuku lya mpiti ilyakuti Adoption Papyrus lyalanda pa mwanaci umwina Ejipti uwasunzile ana yamwi a yazya yakwe. Dikisyonali wakuti The Anchor Bible walondolola pali vino yapeezile nyina wakwe Mose umulimo wakusunga Mose ukuti: “Amalipilo yano yapeelanga nyina wakwe Mose uno yapeezile umulimo wakumusakamala . . . yakolana na yano yapeelanga antu aku Mesopotamia aombanga umulimo uli umwi kwene.”
(Kufuma 3:1) Uwanda umwi lino Mose wacemanga imfwele ni mbuzi zyakwe Yetulo, sivyala wino wali a simapepo waku Midyani, azitungulula nu kusalala mu lwanga mpaka afika ku mwamba wakwe Leza, uwa Holebu.
w04 3/15 ifwa 24 pala. 4
Visinka Ivyaya Mwi Buku Lya Kufuma
3:1—Uzye Yetulo wali a simapepo wa musango ci? Mpiti umutwe wa lupwa u wayanga simapepo mu lupwa. Yetulo u wali umukalamba umu mutundu wa Ina Midyani. Vino Aina Midyani yafumile muli Ketula muka Abulaamu, limwi yapepanga Yeova.—Utandiko 25:1, 2.
Kuwelenga Baibo
(Kufuma 2:11-25) Lino Mose wakula, uwanda umwi aya ku kutandalila antu yakwe, Ayebulai. Nga alola vino aina Ejipti yakupatikizya Ayebulai ukuomba imilimo ikome. Alola na vino mwina Ejipti akuma Muyebulai, wenga uwamu antu yakwe. 12 Mose acelecensya monsi, nga lino walola ukuti kusi umuntu nanti umwi akumulola, akoma mwina Ejipti. Alino atoola icala cakwe acizika mu lusenga. 13 Uwanda walondelela Mose aswilila ku cifulo icili conga kwene, nga alola aonsi yaili Ayebulai yakulemanila. Alino Mose auzya wino uwasonsile muze ati, “Uzye pacani cino ukuma Muyebulai muzo?” 14 Muntu wilya aasuka ati, “Uzye aweni uwakupeela maka akupingula panotuli? Uzye ukulonda unkome wakwe vino wakomile mwina Ejipti wilya?” Lyene Mose auvwa intete, nga aelenganya ati, “Antu yatiyamanya vino nacisile.” 15 Lino Falao uvwa icacitike, alonda ukukoma Mose. Lelo Mose apuukila ku mpanga ya Midyani akuno aya aikala. Uwanda umwi Mose aikala pansi pipi ni cifula. 16 Nga alola akazyana cinimbali, ana yakwe Yetulo simapepo waku Midyani, yakwiza. Yene iizile ku kusemba amanzi kuti yazuzye milangu, nga yamwesye imfwele ni mbuzi zyakwe isi. 17 Lelo aonsi yamwi yakacema yiiza yazinganya akazyana yalya, lyene Mose ayatasya nga amwesya iviteekwa vyao amanzi. 18 Lino akazyana yalya yaswilila kwi taalu lyakwe isi, isi ayuzya ati, “Yanamwe, uzye pacani cino ilelo mwawela zuwa?” 19 Nayo yaasuka yati, “Aonsi yamwi yakacema yali yatuzinganya. Lelo mwina Ejipti umwi wali watutaasya, nupya wali watusembela amanzi, nga wali wamwesya ni viteekwa vitu.” 20 Yetulo auzya ana yakwe ati, “Uzye pacani cino imwamusya umuntu wiyo ku cifula? Swililini mukamwame aize alye cakulya naswe.” 21 Caleka Mose azumila ukwikala nayo kuku kwene. Yetulo amupeela Zipola umwana wakwe kuti aye umuci wakwe. 22 Zipola avyalila Mose umwana umonsi. Mose aelenganya ati, “Nene mwinamasi mu mpanga ii.” Caleka amutemela umwana wii, izina ati a Gelisyomu. 23 Lino papita imyaka ivule, umwene wilya waku Ejipti afwa. Lelo aina Izlaeli ala yacili yakucula mu uzya, nga inkuta yao yuvwika kuli Leza. 24 Leza auvwa kuteta kwao, nga atilile upangano wakwe uno wacisile na Abulaamu, na Isaki na Yakobo. 25 Leza alola ucuzi wa ina Izlaeli, nga asakamala kuti ayazwe.
JUNI 29–JULAI 5
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | KUFUMA 4-5
“Ndaya Nawe Lino Ulaavwanga”
(Kufuma 4:10) Lelo Mose anena Yeova ati, “Awe Yeova, utantuma. Nemo ntamanya kuvwanga ningo ukufuma mpiti, nanti aepa kwene pano utandikile kuvwanga nani. Lulimi lwane lwanyoma nupya nkatitisya.”
(Kufuma 4:13) Lelo Mose aasuka ati, “Awe Yeova, napapata tuma umuntu muze.”
w10 10/15 mafwa 13-14
Uzye Yeova Akalola Uli Ukulezyoka?
“Nemo Ntalinga.” Limwi mungayuvwa ukuti mutalinga ukuomba umulimo wa kusimikila ilandwe lisuma. Aomvi yakwe Yeova yamwi alembwa muli Baibo yayuvwanga ukuti yatalinzile ukuomba imilimo ino Yeova wayapeezile. Katulande pali Mose. Lino Yeova wamupeezile umulimo, Mose walanzile ukuti: “Awe Yeova, utantuma. Nemo ntamanya kuvwanga ningo ukufuma mpiti, nanti aepa kwene pano utandikile kuvwanga nani. Lulimi lwane lwanyoma nupya nkatitisya.” Nanti icakuti Yeova wamuneenyile ukuti alamwazwa, Mose walanzile ukuti: “Awe Yeova, napapata tuma umuntu muze.” (Kufuma 4:10-13) Uzye Yeova wacisile uli?
(Kufuma 4:11, 12) Yeova auzya Mose ati, “Uzye aweni akapeela umuntu mulomo? Uzye aweni akalenga kuti umuntu aye ciulu nanti cipuuli? Uzye aweni akalenga kuti umuntu alola nanti aye impafu? Uzye asi anene ne Yeova? 12 Acino ndakai pitanga! Ndalenga kuti uvwange nupya ndakunena ivyakuvwanga.”
w14 4/15 ifwa 9 mapa. 5-6
Uzye Mukalola “Wiyo Asiloleka”?
5 Lino Mose atatala waswilila uku Ejipti, Leza wamusambilizye icintu icicindame cino Mose kwene wizile alemba umwi buku lyakwe Yobo, icakuti: “Ukuya ni coopo kuli Leza ali kukwata amano, nu kufuntuka uku kucita iviipe, ali kwiluka.” (Yobo 28:28) Pakuti Leza aazwe Mose ukucimvya intente nu kuti akaombe ningo, Yeova wamuneenyile upusano uwaya pa yantunze na Leza wa Maka Yonsi. Wamuzizye ukuti: “Uzye aweni akapeela umuntu mulomo? Uzye aweni akalenga kuti umuntu aye ciulu nanti cipuuli? Uzye aweni akalenga kuti umuntu alola nanti aye impafu? Uzye asi anene ne Yeova?”—Kufu. 4:11.
6 I vyani vino Mose wasambilileko? Mose atalondekwanga ukutiina. Watumilwe na Yeova, u wali nu kumupeela vyonsi vino walondekwanga pakuti alande na Falao. Alino Falao atalinganyile na Yeova. Alino ni cicizilepo icakuti, uu utali ali muku wa kutandikilapo uku yantu yakwe Leza ukuya umuzanzo lino yateekwanga na Ina Ejipti. Limwi Mose welenginye pali vino Yeova wacingilile Abulaamu, Yosefu, na vino wa mucingilile uku cisila lino Falao wateekanga. (Utan. 12:17-19; 41:14, 39-41; Kufu. 1:22–2:10) Pa mulandu nu kutaila Yeova “wino asyaloleka,” Mose wasifile aya na kuli Falao nu kumuneena vyonsi vino Yeova wamuneenyile.
(Kufuma 4:14, 15) Lino Yeova uvwa kuvwanga kwakwe Mose, asoka nga avwanga ati, “Uzye fwandi ukwelenganya uli pa munyonko Aloni, mwina Levi? Manyile ukuti wene angavwanga ningo. Endi, wene ali munzila akwiza ndakai kukukomenkanya, nga alazanga wakwe cimwi pa kukulola. 15 Uce uvwange kunoli umunene ivyakuvwanga. Mweili kwene ndalenga kuti muvwange, nupya ndamunena vyakucita.
w10 10/15 ifwa 14
Uzye Yeova Akalola Uli Ukulezyoka?
Yeova atapeezile muze umulimo uno wapeezile Mose. Lelo, Yeova waneenyi Aloni ukuti aazwe Mose ukuomba umulimo uo. (Kufu. 4:14-17) Nupya lino papisile imyaka, Yeova wazwilizye Mose nu kumupeela vyonsi vino walondekwanga pakuti aombe umulimo uno wamupeezile. Na ndakai kwene, mungasininkizya ukuti Yeova angalenga Aina Klistu yanji amanyikisya imilimo ukumwazwa ukuomba ningo umulimo wa kusimikila. Nu kucila pali vii vyonsi, Izwi Lyakwe Leza likatuneena ukuti Yeova alatupeela amaka akuomba umulimo uli onsi uno watupeela?—2 Kol. 3:5.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Kufuma 4:24-26, NWT) Pa cisila cakwe vii, Yeova akomenkanya Mose pa cifulo pano yaizi uwanda onga lino yayanga ku Ejipti. Lyene Yeova alonda kuti akome Mose. 25 Lyene Zipola umuci wakwe Mose atoola iwe likalipe, asilamula umwana wakwe umonsi ni nkanda ya ku mpela ya onsi ikumya uku ngazo zyakwe, alino Zipola avwanga ati, “wewe siwinga wane uwa wazi.” 26 Acino Leza atamukomile. Lyene Zipola walanzile ati: “wewe siwinga wane uwa wazi.”
w04 3/15 ifwa 28 pala. 4
Mauzyo Yano Aakawelenga Yakauzya
Amazwi yano Zipola walanzile akuti “wewe siwinga wane uwa wazi” yatamanyikwa sana. Yakalangilila cani pali aliwe? Pa mulandu wakuti wasilamwile umwanakwe ukulingana nu upangano, Zipola wazumile ukuya umu upangano na Yeova. Umu upangano wi Sunde uno Aina Izlaeli izile iyapanga na Leza, Yeova wayanga a iya lyene yano wapangana nayo yayanga wa muci. (Yelemiya 31:32) Fwandi lino Zipola waneenyile Yeova (kulikuti umungeli uwa mwimililangako) ukuti “siwinga wane uwa wazi” cikalangilila ukuti waipeelisye ukulalondela ivyali umu upangano uwa. Cali kwati wazumile ukuya umuci wa mu upangano, muno Yeova Leza wali nu kuya wakwe iya. Pa mulandu wakuti Zipola uvwilile isunde lyakwe Leza, wapuswisye umwanakwe.
(Kufuma 5:2) Lelo Falao auzya ati, “Uzye Yeova aweni wakuti ninguvwa kunoli kuti inte Aina Izlaeli yapite? Nemo ntamumanyile Yeova wiyo, nupya nkukuneena vino ntalata Aina Izlaeli yapite.”
it-2 ifwa 12 pala. 5
Yeova
Fwandi ‘ukumanya’ icintu nanti umuntu kusipelela sile pa kumanya izina ilya muntu nanti ilya cintu cico. Falao wanenyile Mose ukuti: “Uzye Yeova aweni wakuti ninguvwa kunoli kuti inte Aina Izlaeli yapite? Nemo ntamumanyile Yeova wiyo, nupya nkukuneena vino ntalata Aina Izlaeli yapite.” (Kufu. 5:1, 2) Amazwi yaa yakalangilila ukuti Falao atamanyile ukuti Yeova a Leza wacumi nanti ukuti wakwata amaka pa mwene wa mu Ejipti na vino wacitanga, nanti ukuti wakwata amaka akucita ukulonda Kwakwe wakwe vino Mose na Aloni yamunenyile. Nomba Falao kumwi na Ina Izlaeli kwene yali nu kumunya upiliulo wa cumi uwi zina lyakuti Yeova, nu mwineco wi zina kwene lilyo. Wakwe vino Yeova waneenyile Mose, vii vyali nu kucitika ndi cakuti Leza wafikilizya ukulonda kwakwe pa Ina Izlaeli, ukuyatuula, nu kuyapeela Impanga ya Ulayo, nga wacita vii wali nu kufikilizya upangano uno wapangine ni vikolwe vyao. Lyene antu yali nu kumanya icisinka cino Leza walanzile icakuti: “Lyene mulamanya ukuti Nene indi Yeova, Leza winu.”—Kufu. 6:4-8.
Kuwelenga Baibo
(Kufuma 4:1-17) Lyene Mose aasuka Yeova ati, “Nga ndi Aina Izlaeli yatantaile, yakana nu kuvwa vino ndayanena, ndi yavwanga yati, ‘Yeova atalolike kunuli.’ Uzye ndacita cani?” 2 Caleka Yeova auzya Mose ati, “Uzye ulemile cani?” Nawe aasuka ati, “Ndemile intuwa.” 3 Yeova amunena ati, “Sumba intuwa pansi.” Lino Mose wasumba intuwa pansi isanguka inzoka, nga asempuka. 4 Lyene Yeova anena Mose ati, “Inama uleme inzoka ku musinda.” Caleka Mose ainama alema inzoka ku musinda nga lilyo kwene isanguka iya intuwa nupya. 5 Alino Yeova anena Mose ati, “Ukacite cii kuti Aina Izlaeli yakasininkizye ukuti Yeova, Leza wa vikolwe vyao, Leza wakwe Abulaamu, Leza wakwe Isaki na Leza wakwe Yakobo wataloleka kunuli.” 6 Nupya Yeova anena Mose ati, “Ingizya ikasa lyako mu mwingila wako.” Mose ayela ilamulo, lelo lino wafumya ikasa lyakwe mu mwingila azunguka pa kulola ukuti ikasa lyakwe ilyali nu ulwale, liloleka litiswe mpee wa mula. 7 Lyene Yeova anena Mose ati, “Ingizya ikasa lyako mu mwingila wako nupya.” Caleka Mose acita vivyo kwene. Nga lino Mose wafumyamo ikasa lyakwe nupya, alola ukuti lyatilipola, liya wa mwili wakwe onsi. 8 Yeova avwanga ati, “Ndi yatalakutaila nanti kusininkizya pa cizungusyo cankolelo ukuti nene nakutuma, lyene cizungusyo cii cene cilasininkizya kunoyali. 9 Pa vizungusyo vii vyoili napo kwene ndi yatalakutaila, nupya ndi yaca yakana kuvwa vino ulayanena, lyene uce usembe amanzi mu luzi lwa Nailo nu kwita pansi. Amanzi yalasanguka uwazi.” 10 Lelo Mose anena Yeova ati, “Awe Yeova, utantuma. Nemo ntamanya kuvwanga ningo ukufuma mpiti, nanti aepa kwene pano utandikile kuvwanga nani. Lulimi lwane lwanyoma nupya nkatitisya.” 11 Yeova auzya Mose ati, “Uzye aweni akapeela umuntu mulomo? Uzye aweni akalenga kuti umuntu aye ciulu nanti cipuuli? Uzye aweni akalenga kuti umuntu alola nanti aye impafu? Uzye asi anene ne Yeova? 12 Acino ndakai pitanga! Ndalenga kuti uvwange nupya ndakunena ivyakuvwanga.” 13 Lelo Mose aasuka ati, “Awe Yeova, napapata tuma umuntu muze.” 14 Lino Yeova uvwa kuvwanga kwakwe Mose, asoka nga avwanga ati, “Uzye fwandi ukwelenganya uli pa munyonko Aloni, mwina Levi? Manyile ukuti wene angavwanga ningo. Endi, wene ali munzila akwiza ndakai kukukomenkanya, nga alazanga wakwe cimwi pa kukulola. 15 Uce uvwange kunoli umunene ivyakuvwanga. Mweili kwene ndalenga kuti muvwange, nupya ndamunena vyakucita. 16 Aloni alaakuvwangila ku antu mu cifulo cako. Wemo kunoli ulaya wakwe Leza, ule ukumunena ivyakuvwanga. 17 Senda intuwa ii, pano ali ino ulaomvya pa kucita vizungusyo.