Ivyeo Vya Kuomvya Umu Kabuku Kakuti Swe Ina Klistu nu Mulimo Witu
JULAI 4-10
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | 2 SAMUELI 18-19
“Vino Tungasambilila Kuli Vino Balizilai Wali Umuicefye”
Mwe Ina Klistu Akoloci Yeova Akataizya Pali Ucisinka Winu
Aonsi yatatu aikalanga umu musumba uu, umu kuitemelwa yayatwaliile ivya kuvimbala, ivyakulya ivipusane pusane alino ni viya vyakuomvya. Pa onsi yayo pali na Balizilai. (2 Sam. 17:27-29) Lino ucipondoka wakwe Abusalomu wasizile, Davidi waswilile uku Yelusalemu nupya Balizilai u wamusukilile aya amufisya uku luzi lwa Yodani. Davidi wanenyile Balizilai ukuti aye nawe uku Yelusalemu. Umwene Davidi wamunenyile ukuti wali nu kulamupeela ivyakulya nanti icakuti Balizilai “wali umukama wakwe cimwi” nupya atalondekwanga ni vyakulya vino yamulavile ukumupeela. (2 Sam. 19:31-33) Nomba Davidi afwile wataizye sana pa miyele ino Balizilai wakweti na vyonsi vino wali nu kulamupandako. Nupya lyali nu kuya isyuko sana ukwikala nu kuomba umu cilye ca ku wene.
Mwe Ina Klistu Akoloci Yeova Akataizya Pali Ucisinka Winu
Balizilai waicefizye nupya walanzile ukuti wali ni myaka 80. Walanzile nu kuti: “Kusi cimwi cino nkuzangilamo.” Uzye walozizye mwi? Balizilai afwile wamanyile ivingi nu kukwata mano pa myaka uwingi ino wakweti. Nupya wakweti ivingi ivyakunena antu pa kuyapanda mano, wakwe vino “aikolo” izile yapandako Umwene Leoboamu mano. (1 Yamw. 12:6, 7; Masa. 92:12-14; Mapi. 16:31) Fwandi limwi amazwi yano Balizilai walanzile ukuti kusi cimwi cino nkuzangilamo yalozyanga ku vintu vino ataakwanisyanga ukucita pa mulandu wa kukota. Walanzile ukuti ukoloci walenzile ukuti atauvwa umulyo nu kukanauvwikisya ivikulandwa. (Kasa. 12:4, 5) Fwandi Balizilai wanenyile Davidi ukuti asende Kimuamu uku Yelusalemu. Kimuamu afwile wali a mwana Balizilai.—2 Sam. 19:35-40.
Mungatwalilila Ukuya Aicefye na Lino Mukweziwa
Ukuicefya kwazwilizye Balizilai ukupingula ningo ivya kucita. Ataakanyile lino Davidi wamwamile lelo wamanyile ukuti ivintu vyasenwike mu umi nupya wakweti mwakupelela. Atalondanga ukucita vino atanga akwanisye. (Welengini Galatiya 6:4, 5.) Wakwe Balizilai, naswe tulinzile ukuya aicefye. Mu cifulo cakwika sile mano pali vino tukulonda nanti ukulailinganya kuli yauze tulinzile ukuipeelesya mu kuombela Yeova. (Gala. 5:26) Ukuicefya kukatwazwa ukuzifya imiyele itu nu kutwala umucinzi kuli Leza alino nu kucitila yauze visuma.—1 Kol. 10:31.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembo
‘Mwasimula Ulwilo Ukufika nu ku Mpela’
19 Ndi cakuti mwakwata intazi imwi ino yauze yatange yuvwikisye, mungakomeleziwa kuli vino vyacitikiile Mefibosyeti. (2 Sam. 4:4) Walemiile nupya Umwene Davidi wamufyenzile. Pasi iviipe ivili vyonsi vino Mefibosyeti wacisile pakuti vyonsi vii vimucitikile. Nomba atalesile ivintu vii vilenge asoke lelo watwalilile sile ukutaizya pa vintu ivisuma ivyamucitiikile umu umi wakwe. Wataizye pa cikuuku cino Davidi wamulanzile uku cisila. (2 Sam. 9:6-10) Fwandi lino Davidi wamufyenzile, Mefibosyeti wezizye na maka ukwelenganya pa vintu vyonsi ivyamucitiikile. Atalenzile vino Davidi waluvyanyizye ukumulenga asoke. Nupya atapeezile Yeova umulandu pali vino Davidi wacisile. Mefibosyeti wisile amano pali vino angacita pakuti atungilile umwene wino Yeova wasoolwile. (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30) Yeova walenzile ivisuma vino Mefibosyeti wacisile vilembwe umwi Izwi lyakwe pakuti tusambilileko.—Loma 15:4.
JULAI 11-17
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | 2 SAMUELI 20-21
“Yeova A Leza Uwaya nu Mulinganya”
it-1 ifwa 932 pala. 1
Gibyoni
Aina Gibyoni yatwalilile ukuyako pa myaka iingi nanti icakuti Umwene Saulo walondanga ukuyakoma yonsi. Lelo Aina Gibyoni yalolezile ukuti Yeova aliwe akasokolole ulufyengo ulwacitikanga. Nupya Yeova wasokolwile ulufyengo luu lino kwali icipowe pa myaka itatu mu insita ino Davidi wateekanga. Lino yuzizye Yeova nu kumanya ukuti icalenzile apa mulandu wakuti pali umulandu wa wazi, Davidi uzizye Aina Gibyoni pali vino angacita pakuti kuye umulinganya. Aina Gibyoni yaswike ukuti “siluva na goldi ataali nu kulenga ulufyengo lufumiziwepo,” pano ukulingana ni isunde kutaali malipilo aali nu kutuula umuntu aatakoma umuze. (Mpe. 35:30, 31) Nupya Aina Gibyoni yamanyile ukuti yataali nu kukoma umuntu ukwaula ukuzumuliziwa ukucita vivyo. Fwandi ukufikila lino Davidi watwalilile ukuzya Aina Gibyoni pali vino wali nu kuyacitila, ali lino yalenziile ukuti ana 7 yakwe Saulo yapeelwe kuli aliyo. Cisinka icakuti Saulo na aa mu lupwa lwakwe yonsi yaali nu mulandu wa wazi, pano nanti icakuti Saulo uwali pa nkoleelo mu kukoma antu yaa, limwi na ana yakwe kwene yamutungilile umukucita icintu cii. (2 Sam. 21:1-9) Fwandi ana yakwe Saulo yataali nu kufwa pa mulandu nu luyembu lwakwe isi (Malan. 24:16) lelo yaafwile pa mulandu ni isunde ilyalandanga pa mulinganya ilyatangi “uwakoma nawe akomwe.”—Malan. 19:21.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembo
w13 1/15 ifwa 31 pala. 14
Ya Eluda Aomvi Yanji Aakatulenga Ukuya ni Nsansa
14 Swe yantu yakwe Yeova umu nsi yonsi tukuomba umulino wa kusimikila usi mulandu ni intazi zino Satana na antu yakwe yakuleta. Swe yamwi twalolenkana ni intazi izikulu sana nomba ukutaila sana Yeova kwalenga tucimvye intazi zizyo. Nomba insita zimwi tungatonta alino nu kutovooka lino tukulwisyanya ni intazi izyaya umu nsi ii, icakuti tungafilwa nu kucimvya intazi zino tungakwanisya nu kucimvya. Nga caya vivyo tukaya umu uzanzo wakuya atonte sana, apa insita kwene ii ukwazwa ukukafuma kuli ya eluda ukukaiza pa insita ilinge kukalenga tuye ni nsansa nu kukomeleka nupya, nupya vikwene vyacitikilapo antu aingi. Nkazi umwi painiya aali ni myaka kucila pali 60 walanzile ukuti: “Insita zimwi uku cisila ntuvwanga ningo nupya natiile ukuombesya umu mulimo wa kusimikila. Eluda umwi waweni ukuti natiile ukuombesya nupya wizile umu kungazwa. Waomvizye Baibo pa kungazwa. Naomvizye vino wanenyile nupya vyangazwile sana.” Nkazi wii walanzile nu kuti: “Eluda wiya wandangizye ukutemwa pano waweni vino naali nene mutonte nupya wangazwilizye!” Tukaya ni nsansa ukumanya ukuti twakwata ya eluda aakatusakamala, nupya wakwe Abishai uwaliko uku cisila nayo kwene ‘yakaitemelwa ukutwazwa.’
JULAI 18-24
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | 2 SAMUELI 22
“Mwasintilila pa Kwazwa Kwakwe Yeova”
cl ifwa 19 pala. 11
Uzye Umu Cumi ‘Mungapalama Kuli Leza’?
11 Tukabelenga ukuti Leza “wakwatisya amaka.” (Ezaya 40:26) Nupya tukabelenga na vino wapuswisye Aina Izlaeli pali yemba muyenzu na vino wapeelanga uluko vino lwalondekwanga lino lwali umulwanga pa myaka 40. Mwelenganye ukuti manzi yapatukana pakasi. Nupya uluko limwi ukufika kuli 3,000,000 lukupita pa musili ume lyene amanzi ala iimilila ukuya umupeela kuu na kuu kwati ulung’umba. (Kufuma 14:21; 15:8) Alino mungalola vino Leza wasakamalanga antu yakwe umulwanga. Amanzi yafumanga mu ciliwe ni vyakulya ivyalolekanga wambezu zitiswe vyalolekanga pa musili. (Kufuma 16:31; Mpendwa 20:11) Yeova atalangilile sile ukuti wakwata amaka lelo walangilile nu kuti akaomvya amaka pa kwazwa antu yakwe. Cikatukomelezya ukumanya ukuti mapepo itu yakaya kuli Leza uwakwata amaka, “wino swemo tukazina munoli. Nupya ali wino akatupeela na maka, akatwazwa lyonsi sile lino tukaya umu ucuzi”.—Masamu 46:1.
w10 6/1 ifwa 26 mapa. 4-6
“Leza Uwa Cumi ku Yantu Acumi”
Lekini twelenganye sana pa mazwi yano Davidi walanzile. Izwi lya Ciebele lino yasenula ukuti ‘ukuya uwa cumi’ lingasenula nu kuti ukuya nu ‘kutemwa kwa cumi.’ Kutemwa u kukalenga umuntu aye uwa cisinka. Yeova akaipalamika sana kuli yayo aya sana na ucisinka kuli aliwe.
Lolini ukuti ukuya uwa cisika kusipelela sile pali vino umuntu akayuvwa ukuti waya na ucisinka, lelo kukalolekela na muli vino umuntu akucita. Davidi wasambilile ukuti Yeova waya uwa cumi. Lino ivintu vyatalanga umu umi wakwe Davidi uwali na ucisinka, Yeova wamwazwilizyanga nu kumutungulula. Davidi walumbanyizye Yeova pali vino wamupuswisye uku yalwani yakwe yonsi—2 Samueli 22:1.
Uzye mazwi yano Davidi walanzile yakapiliula cani kuli sweswe? Yeova asisenuka. (Yakobo 1:17) Masunde yakwe aacumi nupya akafikilizya vino walaya. Mu masamu yauze Davidi walemvile ukuti: Yeova “asitazyela akwakwe yayo acumi”—Masamu 37:28.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembo
w12 11/15 ifwa 17 pala. 7
Mwaya Aicefye
7 Kuicefya kwakwe Leza kwazwilizye sana kiimba wa masamu Davidi. Wimvile kuli Yeova ukuti: “Ukancingilila nu kuntuula. Nacindama pano ukangazwa.” (2 Sam. 22:36) Davidi walolanga ukuti ukuicefya kwakwe Yeova ukwalenzile acindame umu Izlaeli, kuli kuti nanti icakuti Leza wakwata amaka wamwikangako amano. (Masa. 113:5-7) Uzye vikwene asi avino caya na kuli sweswe? Imiyele isuma, amaka, ni milimo, vyonsi kwene ‘twapokelela’ ukufuma kuli Yeova. (1 Kol. 4:7) Umuntu uwaicefya ali “mukalamba” pano akaya umucindame kuli Yeova. (Luka 9:48.) Lekini tulole inzila zimwi zino akayelamo umukalamba.
JULAI 25-31
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | 2 SAMUELI 23-24
“Uzye Mukaipelesya Ukupeela Mawila?”
it-1 ifwa 146
Alauna
Alauna wapezile impanga, ing’ombe, ni inkwi ivyakuomvya pa kupeela ilambo ukwaula ukulifya, lelo Davidi wapatikizye ukuti mpaka sile alipile. Amazwi aya pali 2 Samueli 24:24 yakalangilila ukuti Davidi wakazile ulwano pa mpiya 50 zyakwe siluva. Nomba amazwi aya pali 1 Milandu 21:25 yakalangilila ukuti Davidi walipile impiya 600 zyakwe goldi. Uwalemvile 2 Samueli walanda sile pa mpiya zino yalipile pa kukala incende pa kupangila ulambo ni vyakuomvya pa kupeela ilambo, fwandi cikaloleka ukuti icipendo campiya icalumbulwa paa caomviwe sile ukukukala ivintu kwene vii . Lelo uwalemvile 1 Milandu wene walanzile pa mpiya izyaomviwe pa kukuula itempele pa ncende kwene iya alino ni vyalondekwanga pa kukuula. (1 Mila. 22:1-6; 2 Mila. 3:1) Pa mulandu wakuti incende apa kulilwe itempele yali ikulu sana, cikaloleka ukuti impiya 600 zyakwe goldi izyaomviwe pa kukala incende kwene ii ikulu asi kacende akanono kano Davidi wakulilepo ulambo pa kutandika.
w12 1/15 ifwa 18 pala. 8
Mwasambilila Uku “Ivyeo Ivyangupale” Vikalanda pa Cumi
8 Ndi cakuti Umwina Izlaeli akupeela uwila wa kuitemelwa wakutaizya kuli Yeova, wakwe vino cayanga pa kupeela uwila wakoca, ale citaali nu kumutalika ukusoolola inyama isuma. Ya kapepa yaali nu kuya ni nsansa ndi cakuti yakupeela Yeova vino alinzile ukupeelwa. Aina Klistu ndakai yasipeela malambo wakwe vino isunde lyakwe Mose lyalanzile, lelo nanti ciye vivyo nayo kwene yakapeela malambo, lino yakuomvya insita yao, amaka, na vino yakwata pa kuombela Yeova. Umutumwa Paulo walanzile ukuti “ukulanda apaswe” pa upalilo wa Ina Klistu, “ukucita ivisuma nu kwankanyako yauze vino mukweti” kwaya apa malambo aakazanzya Leza. (Aeb. 13:15, 16) Vino antu yakwe Yeova yakacita lino yakuomba imilimo ii vikalangilila vino yakataizya pali vyonsi vino Leza wayapeela. Fwandi ivikalenga Aina Klistu ndakai ukuomba imilimo ii vyakolana ni vyalenganga antu yakwe Leza ukucisila ukupeela malambo aakuitemelwa.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembo
w05 5/15 ifwa 19 pala. 6
Visinka Ivyaya Mwi Buku Lyakwe 2 Samueli
23:15-17. Davidi wacindike sana isunde lyakwe Leza ilyalandanga pa umi nu wazi cakuti pa insita ii wakanyile ukucita icili consi icingalenga atame isunde. Naswe kwene tulinzile ukucindika masunde yonsi yakwe Leza.
OGASITI 1-7
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | 1 YAMWENE 1-2
“Uzye Mukasambilila Kuli Vino Mwaluvyanyizye?”
it-2 ifwa 987 pala. 4
Solomoni
Lino Adoniya na antu yano wali nayo yuvwile antu yakwimba inyimbo uku Giooni itaali ukutali sana na kuno yaali nu kupunda iyati: “Si kawala we mwene Solomoni,” yuvwile intete nu kuvulunganiziwa cakuti yatandike ukutuuka. Solomoni watandikilepo ukupanga umutende pa kulangilila vino uwene wakwe ulaya lino wakanyile ukufulula wiyo uwalondanga ukumupoka uwene. Ndi cakuti Solomoni alandula, limwi nga wafwile. Adoniya utukiile ukwi Taalu, lyene Solomoni watumile akuya ama Adoniya nu kumutwala kuli aliwe. Lino Solomoni wanenyile Adoniya ukuti amatwalilila ukuya nu umi kano sile nga yamuzana nu mulandu, wamunenyile ukuti apita ukwakwe.—1 Yamw. 1:41-53.
it-1 ifwa 49
Adoniya
Lino Davidi wafwile, Adoniya waile kuli Batisyeba nu kumunena ukuti akamulengeleko uku mwene Solomoni, kuti amazumilizye ukutoola Abisyagi uwasakamalanga Davidi, kuti aye umuci wakwe. Vino Adoniya walanzile ukuti “ndinzile ukuya pa wene na yonsi antu amu Izlaeli yacimanyile,” vikalanga vino wayuvwanga ukuti yamuposile insambu zya kuya pa wene nanti icakuti wamanyile ukuti Leza uwalenzile ukuti Solomoni aye pa wene. (1 Yamw. 2:13-21) Vino Adoniya walenziile vikalangilila ukuti walondanga uku mulipila pali vino ataali pa wene. Nupya vikalangilila nu kuti watwalilile ukulondesya ukuya umwene, pano ukulingana ni sunde lino antu aliko mpiti aikalanga uku ufumondaka yalondelanga, aaci na aaci apambali amwene yayanga akwe wiyo uwaipyana. (Loliniko na 2 Sam. 3:7; 16:21.) Fwandi Solomoni welenginye pali vino Adoniya walenzile ukupitila muli nyina, nu kupingula ukuti Adoniya akomwe. Nupya papo kwene sile Benaya wakomiile Adoniya.—1 Yamw. 2:22-25.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembo
w05 7/1 ifwa 30 pala. 1
Visinka Ivyaya Mwi Buku Lyakwe 1 Yamwene
2:37, 41-46. Mwaya uzanzo umukwelenganya ukuti umwi angatama isunde ukwaula ukufululwa. Yayo aakafuma umu ‘museo ufyenkane ukatwaka uku umi’ kumufulo sile, yalacula pa mulandu nu kukanapingulapo ningo.—Mateo 7:14
OGASITI 8-14
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | 1 YAMWENE 3-4
“Vino Kuya na Mano Kwacindama”
w11 12/15 ifwa 8 mapa. 4-6
Uzye Vino Wacisile Vyaya Icilangililo Icisuma Kuli Mwemwe Nanti Ivya Kucelula?
4 Lino Solomoni watandike ukuteeka, Leza walolekile kuli aliwe mu ciloto nu kumunena ukuti alenge cino akulonda . Pa mulandu wakuti Solomoni atamanyile ivintu ivingi, walenzile amano. (Belengini 1 Yamwene 3:5-9.) Pa mulandu wakuti Solomoni walenzile amano ukucila ukulenga ivyuma nu lulumbi, calenzile ukuti Leza amupeele “umwenzo wa mano nu kwiluka”, alino ni vyuma. (1 Yamw. 3:10-14) Wakwe vino Yesu walanzile, Solomoni wakweti sana amano cakuti lino namwene wa ku Sheba uvwile, wapisile ulendo utaali sana pakuti akailolele.—1 Yamw. 10:1, 4-9.
5 Tusienekela ukukwata amano umu cizungusyo. Solomoni walanzile ukuti Yeova “aliwe kapeela amano,” nomba walemvile nu kuti tulinzile ukuombesya pakuti tukwate imiyele ii lino watiile: “Uwateya amatwi ku mano nu kwezya ukwiluka.” Waomvizye mazwi akolaneko na yaa wakwe, ‘uwalenga’ nupya ‘uwalondelela’ mano. (Mapi. 2:1-6) Mu cumi, tungaya na mano.
6 Cingazipa ukuyuzya ukuti, ‘Uzye nkakolanya vino Solomoni wacindike mano aakafuma kuli Leza?’ Pa mulandu nu kutala kwa mpiya antu iika sana mano uku ncito zyao nu ku kulonda ivyuma, na cii calenga yalondesya kusambilila sana. Nga mwemo nu ulupwa lwinu? Uzye vino mukapingulapo vikalanga ukuti mwacindika nupya mukalondesya mano afuma kuli Leza? Uzye ukusenuka muli vino mukaikako mano nanti mauyo kukalenga muye sana na mano? Mu cumi ukuya na mano alino nu kuyaomvya kulatwalilila ukumwazwa. Solomoni walemvile ukuti: “Wemo ndi cakuti umanguvwila, umamanyanga ivintu ivisuma, ivilungame, ivyampomvu. Umamanyanga navino uli nu kucita.”—Mapi. 2:9.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembo
w98 2/1 ifwa 11 pala. 15
Yeova A Leza Wavipangano
15 Lino ana yakwe Abulaamu yayakolonganike nga uluko ukulingana ni isunde, Yeova wayapaziile wakwe vino walavile icikolwe cao. Mu 1473 B.C.E., Yoswa uwapyanyile Mose, watungulwile Ina Izlaeli lino ingilanga umu mpanga iya Kenani. Vino yankinye ningo impanga uku mitundu, vyafikilizye vino Yeova walavile ukuti alapeela impanga uku yana yakwe Abulaamu. Lino Aina Izlaeli yaali na ucisinka, Yeova wafikilizyanga ulayo uno wayalavile ukuti alayazwa ukucimvya alwani yao. Ulayo uu wafikiliziwe sana umu manda yano Umwene Davidi wateekanga. Pa insita ino Solomoni umwana wakwe Davidi wateekanga, iciputulwa cakwe citatu ica upangano uno Leza wapangiine na Abulaamu cafikiliziwe. “Antu amu Yuda nu mu Izlaeli yavuzile cuze wa musensenga uwamu nkumba yakwe yemba. Yali asansamuke pamulandu wakuti yakweti ivyakulya ni vyakumwa ivivule.”—1 Yamw. 4:20.
OGASITI 15-21
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | 1 YAMWENE 5-6
“Yaombisye ni Myenzo Yao Yonsi Pakuti Yakuule”
w11 2/1 ifwa 15
Uzye Mwamanyapo Uli?
Mikelide iya ku Lebanoni yamanyikilwe kuli vino yaali ikome, isuma inunkile, alino na vino italiwanga uku tuzizi. Fwandi, Solomoni waomvizye imiti isuma sana pa kukuula itempele. Ndakai, imiti iya Mikelide iyasyala umu Lebanoni yaya inono nupya isalangane.
it-1 ifwa 424
Mikelide
Kwalondekwanga aomvi aingi aakuomba umulimo wa kutema imiti iya Mikelide kuituma uku Tuli nanti uku Sidoni nu kuipisya pali yemba wa Mediterranean mpaka ukuya ifisya uku Yopa. Yaipisyanga mpaka iyaya iyaisizya uku Yelusalemu. Solomoni waombile pamwi na Hilamu mulimo uu. (1 Yamw. 5:6-18; 2 Mila. 2:3-10) Yatwalilile ukutwala imiti iya Mikelide pakuti antu yalanda ukuti Mikelide yavuzile sana lino Silomoni wateekanga.—1 Yamw. 10:27; loliniko na Eza. 9:9, 10.
it-2 ifwa 1077 pala. 1
Itempele
Pakuti mulimo uombwe, Solomoni wasonsile aonsi Aina Izlaeli 30,000 aakuomba umulimo wa kupatikiziwa, wapanzile maumba yatatu nupya watumanga iumba lyonga uku Lebanoni umwayanga antu 10,000 iyaya iyaomba umwezi onga, ngayawela ikuya iumba lyuze nupya awela iikala imyezi iili uku ng’anda. (1 Yamw. 5:13, 14) Solomoni wasonsile antu aali 70,000 ataali Aina Izlaeli, aakusenda ivyakuomvya pa kukuula alino na aali 80,000 aakutama mawe. (1 Yamw. 5:15; 9:20, 21; 2 Mila. 2:2) Solomoni wasonsile aonsi 550 aakwangalila umulimo alino na aali 3,300 aakwazwilizya. (1 Yamw. 5:16; 9:22, 23) Cikaloleka kwati antu aali 250 yaali Aina Izlaeli nupya aali 3,600 yataali Aina Izlaeli.—2 Mila. 2:17, 18.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembo
g 5/12 ifwa 17, kambokosi
Baibo—Ibuku Umwaya Mausesemo ya Cumi, Ciputulwa 1
KUCITIKA PA NSITA INO VILINZILE UKUCITIKILAPO
Cintu conga icikalanga vino ivintu vino Baibo yalanda vikacitika pa nsita ino vilinzile ukucitikilapo caya pali 1 Yamwene 6:1, icikalanda pa nsita ino Umwene Solomoni watandike umulimo wa kukuula itempele umu Yelusalemu. Pi lembo lii tukabelengapo ukuti: “Pacisila ca myaka imyanda ini na cinani [kuli kuti imyaka 479 yonsi pamwi] lino aina Izlaeli yafumile mu Eguputo, mu mwaka wakwe cini lino Solomoni wateekanga umu Izlaeli, umu mwezi uwa Zivu, Solomoni atandika uku kuula Ng’anda ikulu yakwe Yawe.”
Kulingana na vino ivyacitikanga umu Baibo vyatantama, umwaka uwalenga 4 wa kuteeka kwakwe Solomoni waliko umu 1034 B.C.E. Fwandi ukupenda ukufuma umu mwaka uu, imyaka yonsi 479 ikwiza ikutufisya umu mwaka wakwe 1513 B.C.E., lino Aina Izlaeli yafumile umu Ejipti.
OGASITI 22-28
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | 1 YAMWENE 7
“Vino Tungasambilila Uku Ncesi Ziili”
w13 12/1 ifwa 13 pala. 3
‘Mu Myamba Mulimbamo Koopa’
Umwene Solomoni waomvizye koopa iingi pa kupanga ivintu vya kwika umwi tempele ilyali umu Yelusalemu. Nupya koopa iingi pali ino waomvizye yafumile uku Ina Asilya yano isi Davidi wacimvizye. (1 Milandu 18:6-8) “Itanki” lino yapangile na koopa alino na cibeseni icikulu cino ya simapepo yafulalangamo vingizyanga amanzi ukufika uku malita 66,000 nupya vifwile vyafinanga makiloglamu ukufika kuli 30,000. (1 Yamwene 7:23-26, 44-46) Lyene yapanzile incesi ziili zyakwe koopa zino imike pa mulyango wi tempele. Incesi zyatalimfile mamita 8 nupya papela isilepo imitwe iyatalimfile mamita ukucila pali yaili. Ukulu wa cipunda ca ncesi wali masentimita 7 na hafu nupya umu kusalala cali umupiipi na mamita yaili. (1 Yamwene 7:15, 16; 2 Milandu 4:17) Tungazunguka sana ngatwelenganya uwingi wakwe koopa ino yaomvizye pa kupanga ivintu vii.
it-1 ifwa 348
Boazi, II
Yapanzile incesi ziili izikulu ukuomvya koopa nu kuzika pi tempele lya lulumbi lino Solomoni wakuuzile. Ulucesi ulwayelile uku katutu yalutemiile izina lya kuti Boazi, icikupiliula ukuti “Liye Ilikome.” Ulwayelile uku kaeya nalo yalutemiile izina lya kuti Yakini, icikupiliula ukuti “Si [Yeova] Alenge.” Fwandi nga twika upiliulo onsi pamwi alino umwi wabelenga ukufuma kuli ndilo ukuya kuli cimani ala aatalozya amanso uku ufumodaka ala amabelenga ukuti ‘Si [Yeova] alenge [itempele] liye ilikome.’—1 Yamw. 7:15-21
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembo
it-1 ifwa 263
Kufulala
Ya kapepa yakwe Yeova yakalondekwa ukuya ausaka pakuti yaye aa muzilo nupya aasanguluke. Cii calolekiile muli vino yapekiinye ivintu api tenti lya kupepelapo na vino umukuya kwa nsita ivintu vyaombwanga api tempele. Pa wanda uno Aloni Simapepo Mukulu alino ana yakwe yasonsilwe ukuya yasimapepo, yafulile lino yatatala yazwala ivyakuzwala vya usimapepo. (Kufu. 29:4-9; 40:12-15; Levi 8:6, 7) Pa kufulala iminwe ni nganzo, yasimapepo yafulalanga muli beseni wino yapangile na koopa uwali pa musolo uwi tenti lya kupepelapo, nupya umu kuya kwa nsita yatandike ukufulala umwi tanki ilyali api tempele lino Solomoni wakuuzile. (Kufu. 30:18-21; 40:30-32; 2 Mila. 4:2-6) Pa Wanda Wakwelela Imembu simapepo mukulu wafulalanga maila yaili. (Levi 16:4, 23, 24) Yayo aasendanga imbuzi umulwanga kuli Azazeli, aasendanga ivyasyalanga uku nyama ino yapeela ilambo, na yayo aasendanga ing’ombe iyezu kunzi ya nkambi mukupeela ilambo yalondekwanga ukufulala umwili onsi nu kufula ivyakuzwala vyao lino yacili ukuswilila umu nkambi.—Levi 16:26-28; Mpe. 19:2-10.
OGASITI 29–SEPETEMBA 4
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | 1 YAMWENE 8
“Solomoni Wapefile Ukufuma pa Nsi ya Mwenzo pa Yantu Aingi”
w09 11/15 ifwa 9 mapa. 9-10
Mwazifya Mapepo Inu Kupitila Umu Kuisambilizya Baibo
9 Pa kuti amapepo itu yuvwike, tulinzile ukupepa ukufuma pansi ya mwenzo. Solomoni wapefile ipepo ukufuma pansi ya mwenzo ilyalembwa pali 1 Yamwene icipande 8, pa nkoleelo ya antu aingi aakolongine umu Yelusalemu lino yapeelanga itempele kuli Yeova umu 1026 B.C.E. Solomoni walumbanyizye Leza lino isile imbokosi ya upangano umwa Muzilo Kuluta, ni kumbi lyakwe Yeova lyavimbilikizye itempele.
10 Belengini ipepo lino Solomoni wapefile nu kulola ivikulangilila ukuti lyafumile apansi ya mwenzo. Solomoni wamanyile ukuti Yeova sile aliwe akamanya ivili umu mwenzo wa muntu. (1 Yamw. 8:38, 39) Ipepo kwene lii likalangilila nu kuti umuyembu nga wawela kuli Yeova nu mwenzo onsi, angaya nu upaalilo. Ndi cakuti antu yakwe Leza yalemwa na alwani, ipepo lyao linguvwika ndi cakuti yapepanga Yeova nu mwenzo onsi. (1 Yamw. 8:48, 58, 61) Fwandi umu cumi amapepo inu yalinzile ukufuma pansi ya mwenzo.
w99 1/15 ifwa 17 mapa. 7-8
Mwakatusya Makasa ni Cisinka Lino Mukupepa
7 Lino tukupepa apali antu aingi nanti lino tuli swenga, icisinte ica mu malembo cino tulinzile ukwiusya ica kuti tulinzile ukuya aicefye lino tukupepa. (2 Milandu 7:13, 14) Umwene Solomoni waicefizye pa kupepa pa nkoleelo ya antu aingi lino yapeelanga itempele kuli Yeova umu Yelusalemu. Solomoni wamazile ukukuula icikulwa ica lulumbi icitatazile cikulwepo pano insi. Nomba nanti ciye vivyo, waicefizye nu kupepa ukuti: “Uzye we Leza wewe ungikala na antu pa mpanga ya pano nsi? Nga vino iyulu ilitaikulila litange likukumane foo. Ale fwandi, uzye ing’anda ino ninkuula ali ino ingakukumana?”—1 Yamwene 8:27.
8 Wakwe vino Solomoni wacisile, naswe tulinzile ukuicefya lino tukupepelako antu aingi. Nanti cakuti tutalinzile ukuitaila sana, ukuicefya kungalolekela nu mumuvwikile izwi. Ndi cakuti ituicefya lino tukupepa, umu mapepo itu mulaya mazwi angupale nupya tutalaikamo ni vitalinzile ukuyamo. Alino antu yatalaika sana mano kuli sweswe lino tukupepa, lelo yalaika mano kuli Wino tukupepako. (Mateo 6:5) Kuicefya kukalolekela nu mu mazwi yano tukaomvya lino tukupepa. Ndi cakuti ituicefya lino tukupepa, tutalauvwika kwati tukupatikizya ukuti Leza acite ukulingana na vino sweswe tukulonda. Lelo tulapapata ukuti Yeova acite ivintu ukulingana nu kulonda kwakwe. Kiimba wa masamu watulangizye imiyele ino tulinzile ukuya nayo lino tukupepa lino watiile: “We Yawe , sungala ututuule! We Yawe, si leka tuye nu longo.”—Masamu 118:25; Luka 18:9-14.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembo
it-1 ifwa 1060 pala. 4
Iyulu
Solomoni uwakuuzile itempele umu Yelusalemu walanzile ukuti “nga vino iyulu ilitaikulila” litanga likumane Leza. (1 Yamw. 8:27) Vino Yeova ali Kaumba wa mayulu, pasi wino tungamulinganyako, nupya “izina lyakwe lyonga mpo, ali lino lyacindamisya, lyaluta insi ni yulu uku ucindami.” (Masa. 148:13) Cikaangukila Yeova ukupima mayulu wakwe vino umuntu angapima icintu ukuomvya iminwe. (Eza. 40:12) Amazwi yano Solomoni walanzile yasipiliula ukuti Leza atakwata kuno akaikala. Nanti kupiliula ukuti Leza akazanwa apali ponsi nanti ukuli konsi wakwe vino antu aingi yakalanda. Tungasininkizya vii kuli vino Solomoni walanzile pali Yeova ukuti “ukauvwa mapepo ukwi yulu ukwako kuko kuno wikala,” kuli kuti ukwi yulu ukukaikala iviumbwa vya mupasi.—1 Yamw. 8:30, 39.