Watchtower ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Watchtower
ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Kajin M̦ajel̦
O̦
  • N̦
  • n̦
  • M̦
  • m̦
  • L̦
  • l̦
  • O̦
  • o̦
  • BAIBÕL̦
  • BOK IM KEIN KATAK
  • KWEILO̦K KO
  • w03 10/1 p. 9-14
  • “Lo! Eñin Aruij Anij”

Ejjañin wõr pija in ilo tõre in.

Jol̦o̦k bõd, ewõr juon problem ej kõm̦m̦an an jab jo̦ pija in.

  • “Lo! Eñin Aruij Anij”
  • Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2003
  • Unin Tõl Jidikdik Ko
  • Katak ko Jet
  • “Emõntata ilo Kajur”
  • “Jeova Ej Yokwe Ekajet” Jimwe
  • “O Imlõl in mweien meletlet . . . an Anij!”
  • Kain Anij Rot E?
    Naan in Keeañ Kõn Aelõñ eo an Jeova (Ñan Kwal̦o̦k Naan)—2019
  • Jehovah Ad Shepherd
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2006
  • “E Naj Druakwoj Ñõn Kom”
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2003
  • Men eo Baibõl̦ Ej Kaalikkar kõn Eo an Naan ko Ie
    Naan in Keeañ Kõn Aelõñ eo an Jeova (Kein Katak)—2023
Ebar Wõr
Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2003
w03 10/1 p. 9-14

“Lo! Eñin Aruij Anij”

Kamelele ko ilo katak kein ruo rej bedbed ion book eo Draw Close to Jehovah (Ruaklok ñan Jehovah), eo rar kwalok e ilo district convention ko ibelakin lal ilo yiõ ko 2002/03.

“Lo! Eñin aruij Anij. Jar kõtar E, im E naj lomorer. Eñin Jeova.”​—Aiseia 25:9.

1, 2. (a) Ewi wãwen an kar Jehovah naetan Abraham, im ta eo men in emaroñ kamakit kij bwe jen lemnak kake? (b) Ewi wãwen an Bible eo kalikar bwe jemaroñ bed ilo juõn kõtan ebake Anij?

“JERA.” Eñin kar wãwen eo Jehovah, Eo ear kõmanman lañ im lal, ear naetan ri patriarch eo Abraham. (Aiseia 41:8) Baj lemnak mõk​—juõn armij bajjek ear jimjeraik Iroij Bõtata eo ijoko otemjej ilañ im ion lal! Kwomaroñ lemnak, ‘Imaroñ ke ebake Anij einwõt in?’

2 Bible eo ej kallimur bwe jemaroñ bed ilo juõn kõtan ebak ibben Anij. Abraham ear bõk kain kõtan rot in ebak ibben kinke ear “tõmak Jehovah.” (Jemes 2:​23) Ran kein, bareinwõt, Jehovah ej “jeraik eo dru wãnik.” (Jabõn Kennan Ko 3:​32) Ilo Jemes 4:8, Bible eo ej rejañ kij: “Komin druaklok ñõn Anij, im E naj druakwõj ñõn kom.” Alikar, elañe jej ruaklok ñan Jehovah, enaj uak. Emol, enaj ruaktok ñan kij. Ak nan kein rekakõrmol rej melelen ke bwe kij​—einwõt armij ro rejerawiwi, im jab wãppen​—jen kebak e mokta? Jaab. Jemaroñ ebake Jehovah kinke Anij eo ad eo ej yokwe kij ear bõk ruo buñten ne ko raorõk.​—Sam 25:14.

3. Ta buñten ne ko ruo Jehovah ear bõki ñan kamaroñ kij bwe jen lo lañliñ ilo juõn jimjera ibben?

3 Moktata, Jehovah ear karõk bwe Jesus en “lelok an mour bwe en binmour ñõn ro relõñ.” (Matu 20:28) Katok in binmour eo ej kamaroñ kij ñan ebake Anij. Bible eo ej ba: “Jej yokwe, bwe E ar yokwe kij mokta.” (1 Jon 4:​19) Aet, kinke Anij ear “yokwe kij mokta,” ear likit juõn bedbed ñan kij ñan ad deloñ ilo juõn jimjera ibben. Men eo kein karuo, Jehovah ear kwalok emake ñan kij. Ilo jabdewõt jimjera jej ejaake, kõtan in ej bedbed ion ad lukkun jelã kajjen armij eo juõn, kile kadkad ko kadkadin im kaorõki. Lemnak kin ta melelen men in. Elañe Jehovah ear juõn Anij ittino, eo ejelok juõn emaroñ jelã kajjen, inem jejjab maroñ kar kebak e. Ak, jen an noj emake, Jehovah ekõnan bwe jen jelã kajjen. (Aiseia 45:19) Ilo Nan eo an, Bible eo, ej kwalok kin emake ilo juõn wãwen jemaroñ melele kake​—juõn wãwen ej kamol bwe ejjab yokwe wõt kij ak bareinwõt ekõnan bwe jen jelã kajjen im yokwe e einwõt Jemed ilañ.

4. Enaj ewi eñjake eo ad kin Jehovah ñe jej kalaplok ad jelã kin kadkad ko kadkadin?

4 Kwonañin lo ke juõn ajiri ej kwalok jemen ñan ro jeran im ba ilo lañliñ im jualõñlõñ: “Eñin jema”? Elõñ un ko ibben ri kabuñ ro an Anij ñan bõk ejja eñjake in wõt kin Jehovah. Bible eo ej kanan kin juõn ien ñe armij ro retiljek renaj ba: “Lo! Eñin aruij Anij.” (Aiseia 25:​8, 9) Elañe elaplok ad bõk melele ko kin kadkad ko kadkadin Jehovah, enaj laplok ad kamolol bwe Jemed ilañ ej emõntata im Jerad eo elukkun ebake kij. Aet, ad melele kin kadkad ko kadkadin Jehovah ej letok elõñ un ko ñan ad ruaklok ñan e. Inem jen etale ewi wãwen an Bible eo kwalok kin kadkad ko raorõk kadkadin Jehovah​—kajur, ekajet jimwe, meletlet, im yokwe. Ilo katak in, jenaj bwebwenato kin jilu ian kadkad kein.

“Emõntata ilo Kajur”

5. Etke ej juõn men ejimwe ñan naetan Jehovah einwõt “eo Ekajur Bõtata,” im ilo wãwen et ko ej kajerbal kajur eo an elap?

5 Jehovah ej “emõntata ilo kajur.” (Job 37:23) Jeremiah 10:6 (New World Translation) ej ba: “Relap im men in bwilõñ ko, men in kõmõn ko Am, O Iroij, Anij ekajur otem kajur.” Jehovah, eo ejjab einwõt jabdewõt men in kõmanman, ewõr an kajur ejelok joñan. Kin men in, e wõt ej bõk ãt in “Ekajur otem kajur.” (Revelation 15:3) Jehovah ej kajerbal kajur eo an elap ñan kõmanman, ñan kokkure, ñan kejbãrok, im ñan kõkãle men ko. Lemnak kin ruo wanjoñok ko​—kajur eo an ñan kõmanman men ko im kajur eo an ñan kejbãrok men ko.

6, 7. Ewi joñan kajurin al, im ta mol eo eaorõk ej kamole?

6 Ñe kwoj jutak inabõj ilo juõn ran emeramram, ta eo kil eo kilõm ej eñjake? Mãnãn in al. Ilo mol, kwoj eñjake tokjen ko jen kajur eo an Jehovah. Ewi joñan an kajur al? Ilo tuiolaplapin al, joñan bwil eo ie ej 27 million degree Fahrenheit. Elañe kwomaroñ bõk juõn jiniñ ituiolaplapin al im likite ion lal, kwojjab maroñ jutak 90 mile ko ebake! Kajjojo second, al eo ej romaktok kajur eo joñan wõt elõñ buki million bomb in nuclear. Ak, lal in ej kabol wõt kin joñan etolok eo ejejjet jen iju in ebwiltõñtõñ. Elañe ear ebaktok jidik, aolepen den ko ilo lal renaj kar meralok im jako, im elañe etolok jidik, inem men otemjej enaj kar kwõj. Wãwen kein ruo renaj kar kokkure men ko remour otemjej ion lal.

7 Meñe mour ko air rej wawa ion al eo, elõñ armij rejjab lemnak kake men in. Inem, rejjab lo wãwen an al eo maroñ katakin kij. Sam 74:16 ej ba kin Jehovah: “Kw’ar kabojak maram im al.” Aet, al eo ej kaibujuij Jehovah, “Dri Kõmõnmõn eo ñõn lõñ im lõl.” (Sam 146:6) Meñe eindein, men in ej baj juõn ian men in kõmanman ko relõñ rej katakin kij kin kajur bõtata eo an Jehovah. Elañe jej kalaplok ad katak kin kajur in kõmanman eo an Jehovah, enaj laplok ad bwilõñ im kabuñ ñan e.

8, 9. (a) Ta pija eo ejoij ej kwalok bwe Jehovah emõnõnõ in kejbãrok im ierõke ri kabuñ ro an? (b) Kain jibañ rot eo shepherd eo ilo ien ko etto ilo Bible ear lelok ñan sheep ko an, im ta eo ej katakin kij kin Shepherd eo ad Elap?

8 Jehovah ej bareinwõt kajerbal kajur eo an elap ñan kejbãrok ri karejar ro an. Bible eo ej kajerbal jet wanjoñok ko relukkun alikar ñan kamelele kin kallimur ko an Jehovah ñan kejbãrok armij ro an. Ñan wanjoñok, lale mõk Aiseia 40:11. Ijo Jehovah ej pijaik emake einwõt juõn shepherd im armij ro an einwõt sheep. Jej konono: “Einwõt juõn dri lale sip, E naj atbokwoji lam ko kin pein, im jiburlipi, im E naj ailili kõrai ro.” Kwo melele ke kin ta eo eon in ej kamelele kake?

9 Sheep ko elaplok air aikwij jibañ jen men in mour ko jet. Ilo ien ko etto ilo Bible Shepherd eo ear aikwij beran ñan kejbãrok sheep ko an jen wolf, bear, im lion ko. (1 Samuel 17:34-​36; Jon 10:10-​13) Ak ear wõr ien ko ke lale im kejbãrok sheep ko kar aikwij yokwe im joij. Ñan wanjoñok, ke juõn sheep ear keotak nejin etolok jen bwij eo, ewi wãwen shepherd eo emaroñ kar kejbãrok lam eo ej kab lotak jen jorrãn? Enaj kar ineke, bõlen iumin elõñ ran ko, “ilo ubõn”​—ilo nuknuk ko an. Bõtab, ewi wãwen juõn lam edik emaroñ kar bed ilo ubõn shepherd eo? Lam eo emaroñ kar kebak shepherd eo im jibede neen kin botin. Bõtab, shepherd eo enaj kar jillok, erlokwe pein im kotak lam eo, im likite ilo ubõn. Men in ej juõn pija in yokwe im mãnãn kin wãwen an Shepherd eo Ad Elap mõnõnõ in kejbãrok im kwalok an kea kin ri karejar ro an!

10. Ta men in kejbãrok eo Jehovah ej letok ilo ran kein, im etke kain men in kejbãrok rot in ej aorõk?

10 Jehovah ear kõmmane elõñlok men ko jen an baj kallimur wõt ñan kejbãrok kij. Ilo ien ko an Bible, ear kwalok ilo wãwen ko rekabwilõñlõñ bwe emaroñ kar “kõtlok ro remõn jen men in kabo” ko. (2 Piter 2:9) Ta kin ran kein? Jej jelã bwe ejjab kajerbal kajur eo an ñan kejbãrok kij jen jorrãn ko otemjej kiõ. Bõtab, ej letok juõn men elaplok an aorõk​—kejbãrok ilo jitõb. Anij eo ej yokwe kij ej kejbãrok kij jen jorrãn ko ilo jitõb ilo an letok men eo jej aikwiji ñan kijenmij iumin melejoñ ko im debij kõtan eo ad ibben. Ñan wanjoñok, Luk 11:13 ej ba: “Elañe komeo dri nana, kom jela kijkan lelok men ko remõn ñõn ro nejemi; ta, e jamin lap an Jememiuij i lõñ lelok Jitõb Kwojarjar ñõn ro otemjej rej kajitõk iben ke?” Kajur in emaroñ kakajur kij joñan wõt melejoñ ko ak abañ ko jej jelmae. (2 Dri Korint 4:7) Inem Jehovah ej jerbal ñan kejbãrok mour eo ad, jab ñan juõn ien ekadu, ak ñan indio. Kin kejatdikdik in, emol jemaroñ watõk jabdewõt eñtan einwõt “emera im iumelok.” (2 Dri Korint 4:​17) Jejjab kõnan ke ruaklok ñan juõn Anij eo ej kajerbal kajur eo an ilo yokwe ñan jibañ kij?

“Jeova Ej Yokwe Ekajet” Jimwe

11, 12. (a) Etke ekajet jimwe eo an Jehovah ej karuaklok kij ñan e? (b) Ta jemlok eo David ear tõbare ikijen ekajet jimwe eo an Jehovah, im ewi wãwen nan kein rekakõrmol remaroñ jibañ kij?

11 Jehovah ej kõmman men eo ejimwe im emõn, im ekkeini an kõmmane men in, im ilo ejelok kalijeklok. Ekajet jimwe eo an Anij, ejjab juõn kadkad eo ejelok yokwe ie im elej eo jej dike, ak ej juõn kadkad eo emõn ej karuaklok kij ñan Jehovah. Bible eo ej kalikar wãwen kadkadin ej kõmãnãn buruen armij. Inem, jen lale wãwen ko jilu Jehovah ej kwalok ekajet jimwe eo an.

12 Moktata, ekajet jimwe eo an Jehovah ej kamakit e bwe en kwalok tiljek ñan ri karejar ro an. Ri jeje sam eo David ear lo kin mejen ekajet jimwe eo an Jehovah. Ilo mour eo an make im ilo an katak kin wãwen ko an Anij, ta jemlok eo David ear tõbare? Ear ba: “Jeova ej yokwe ekajet, im E jab illok jen ro remõn An; naj kejbãrok ir ñõn in drio.” (Sam 37:28) Men in ej juõn kallimur ej kainemõn buruõd! Anij eo ad ejamin ilok jen ro rej tiljek ñan e ñan jidik. Jemaroñ atartar ion jimjera im yokwe eo an ñan kejbãrok kij. Ekajet jimwe eo an ej kabin men in!​—Jabõn Kennan Ko 2:​7, 8.

13. Ewi wãwen itoklimo eo an Jehovah kin ro rejorrãn ear alikar ilo Kien eo ear lelok ñan Israel?

13 Wãwen eo kein karuo, ekajet jimwe eo ekwojarjar ej mõkaj in kabwe aikwij ko an ro rej eñtan. Yokwe eo an Jehovah kin ro rej bed ilo jorrãn ear alikar ilo Kien eo ear lelok ñan Israel. Ñan wanjoñok, Kien eo ear kõmman karõk ko ñan ierõke ro rej atajinimjãn im kõrã ro ejako beleir. (Duteronomi 24:17-​21) Ilo an kile joñan an bin mour ñan family kein, Jehovah ear make erom Ri Ekajet im Ri Kejbãrok eo ej yokwe ir. (Duteronomi 10:17, 18) Ear kakkõl Ri Israel ro bwe elañe rar kajorrãn limaro im ajiri ro rej jerata, enaj eoroñ ainikeir. “Aõ illu enaj bwil,” ear ba, ekkar ñan Exodus 22:22-24. Meñe illu ejjab juõn ian kadkad ko relap an Anij, enaj illu ilo wãnik ñe rej kõmmane jerbal ko rejjab jimwe ilo air jelã kaki, elaptata nae ro remõjno.​—Sam 103:6.

14. Ta men eo ekabwilõñlõñ ear kamol bwe Jehovah ejjab kalijeklok armij?

14 Wãwen eo kein kajilu, ilo Duteronomi 10:17, Bible eo ej kallimuri kij bwe Jehovah ejjab “kaljiklok armij ak bõk wõnan.” Jab einwõt armij ro rekajur ak reutiej, ejelok jabdewõt armij emaroñ wiaik buruen Jehovah ak kõtlok bwe baotokin armij en karel buruen. Ejjab kalijeklok armij. Juõn men ej kamole bwe ejelok kain kalijeklok rot in ibben ej bwe: Ien eo ñan erom ri kabuñ ro remol an, im mour indio, ejjab bellok ñan armij ro reutiej wõt. Jen an eindein, Jerbal 10:34, 35 ej ba: “Anij e jab lemnok kin okõtõn armij; a ilo ailiñ otemjej eo ej mijõk E, im jerbale kwojarjar, ej kabuñburuen.” Kejatdikdik in ej bellok ñan armij otemjej jekdon ewi joñan utiejen jerbal eo air ilo bukwon eo, kil eo kiliir, ak ailiñ eo rej jokwe ie. Men in ejjab ke ekajet jimwe eo emõntata? Emol, ilo ad kalaplok ad melele kin ekajet jimwe eo an Jehovah enaj karuaklok kij ñan e!

“O Imlõl in mweien meletlet . . . an Anij!”

15. Ta melelen meletlet, im ewi wãwen an Jehovah kwalok e?

15 Buruen ri jilek Paul ear lujur e bwe en ba, ilo Dri Rom 11:33: “O imlõl in mweien meletlet im jela an Anij!” Aet, ñe jej kalmenlokjen kin elõñ wãwen meletlet eo elap an Jehovah, buruõd relukkun obrak kin nebar. Bõtab, ewi wãwen ad maroñ kamelele kin kadkadin? Meletlet ej kakobaik jelãlokjen, lolokjen, im melele ibben don im kajerbali. Ilo an atartar ion jelãlokjen im meletlet eo an elap, Jehovah ej kõmman bebe ko remõntata ien otemjej, im kajejjet kitieir ilo wãwen eo emõntata.

16, 17. Ewi wãwen men in kõmanman ko an Jehovah rej kamol kin meletlet eo an elap? Kwalok juõn wanjoñok.

16 Ta jet ian men in kamol ko kin meletlet eo elap an Jehovah? Sam 104:24 ej ba: “O Jeova, e nañin lõñ jerbal ko Am; ilo meletlet Kw’ar kõmõnmõn aolepeir.” Emol, elañe jej kalaplok ad katak kin men ko Jehovah ear kõmanmani, enaj laplok ad bwilõñ im kautiej e kin meletlet eo an. Baj lale mõk, elap an scientist ro bõk jelãlokjen jen air katak kin men in kõmanman ko an Jehovah! Einwõt ewõr juõn wãwen katak, kar naetan biomimetics, eo ej bukõt kilen anõk men in kõmanman ko an lal.

17 Ñan wanjoñok, bõlen emwij am kalimjeke juõn to in kaulalo eo eaibujuij. Ej juõn men in kõmanman ekabwilõñlõñ. Jet ian to in kaulalo ko rej kajurlok jen mãl in steel, elaplok an kajur jen juõn kein bineje ubõn armij. Ta melelen men in? Elañe to in kaulalo ear kileplok ñan joñan wõt juõn ok in eñwõd eo ilo juõn waan eñwõd. Joñan kajur eo an to in kaulalo eo emaroñ kabõjrak juõn balun eo emõkaj ej ekkãke! Aet, Jehovah ear kõmanman men kein “ilo meletlet.”

18. Ewi wãwen ad maroñ lo meletlet eo an Jehovah ilo wãwen an kajerbal armij ro ñan je Nan eo an, Bible eo?

18 Jemaroñ lo men in kamol eo elaptata kin meletlet eo an Jehovah ilo Nan eo an, Bible eo. Kakabilek eo emeletlet iloan elukkun kwalok ñan kij kin wãwen eo emõntata ñan mour. (Aiseia 48:17) Ak jemaroñ lo meletlet eo an Jehovah ilo wãwen eo rar je Bible eo bareinwõt. Ewi wãwen? Ilo meletlet eo an, Jehovah ear kãlet armij ro bwe ren je Nan eo an. Elañe ear kajerbal enjel ro ñan je Nan eo ekakõrmol, Bible eo emaroñ ke kar karel buruen armij ilo ejja wãwen eo wõt? Emol, enjel ro remaroñ kar kajeoñe Jehovah jen jikin eo eutiej rar bed ie im kwalok air tõmak ilo e.  Ak jemaroñ lukkun melele ke kin lemnak eo an enjel ro rewãppen, ro me jelãlokjen, mour, im kajur eo air reutiejlok jen kij?​—Dri Hibru 2:​6, 7.

19. Ta wanjoñok eo ej kwalok bwe kajerbal armij ro einwõt ri jeje ro an ej kõmman bwe Bible eo ej juõn men elap an kõmãnãn im karel buruen armij.?

19 Ilo an kajerbal armij ro einwõt ri jeje Bible eo men in ej kõmman bwe Bible eo elap an kõmãnãn im karel buruen armij. Ri jeje ro an ear wõr eñjake ko air einwõt kij. Kinke rar jab wãppen, rar jelmae melejoñ ko im abañ ko einlok wõt ko ad. Jet ien, rar jeje kin eñjake im abañ ko air make. (2 Dri Korint 12:​7-​10) Rar jeje nan ko ejelok juõn enjel emaroñ kar kwaloki. Ñan wanjoñok, lale nan ko an David ilo Sam 51. Ekkar ñan kamelele ko, David ear kine juõn al elikin an kõmmane juõn bwid elap. Ear kabellok aolepen buruen, im eowore Anij ñan jeorlok bwid eo an. Eon eo kein ka 2 im 3 rej ba: “Kwon kanuij kwolkwol iõ jen aõ nana, im karreoik iõ jen aõ jerawiwi. Bwe Ij kwalok bwir ko aõ, im jerawiwi eo aõ ej imaõ ien otemjej.” Lale 5 eon: “Lo emwij kõmõnmõn iõ ilo jab wãnik; im ilo jerawiwi jinõ e ar etaik iõ.” Ilo 17 eon ej ba: “Jurtak ko an Anij buru erup; buru erup im etã O Anij, Kwo jamin kejekron.” Kwojjab ke eñjake inebata eo an ri jeje eo? Bar wõn ijellokin juõn armij ejjab wãppen emaroñ kar kwalok kain eñjake rot in?

20, 21. (a) Etke jemaroñ ba bwe meñe ear kajerbal armij ñan je Bible eo, ej obrak kin meletlet eo an Jehovah? (b) Ta eo jenaj katak kake ilo katak in tok ilal?

20 Ilo an kajerbale armij ro rejjab wãppen, Jehovah ear letok men eo jej aikwiji​—juõn lokbook eo “ear kakõrmol an Anij” ak ej debij wõt kamelele ko armij ro remaroñ melele kaki. (2 Timote 3:​16) Aet, jitõb kwojarjar eo ear tel ri jeje rein. Inem rar je meletlet eo an Jehovah, jab air make. Meletlet in jemaroñ liki. Ej utiejlok jen meletlet eo ad inem Anij ej rejañ kij ilo yokwe: “Kwon liki Jeova kin aolepen buruõm, im kwon jab atartar ion jelãlokjen eo am: kwon kwalok E ilo ial ko am otemjelok; inem E naj bakajen ial ko am.” (Jabõn Kennan Ko 3:​5, 6) Ilo ad bokake nan in kakabilek in emeletlet, jenaj ruaklok ñan Anij eo ad emeletlet otem meletlet.

21 Kadkad eo elaptata im aibujuij ilañin kadkad ko jet kadkadin Jehovah ej yokwe. Ewi wãwen ear kwalok e jenaj katak kake ilo katak in tok ilal.

Kwomaroñ Ke Kememej?

• Ta buñten ne ko Jehovah ear bõki bwe jen bed ilo juõn jimjera ibben?

• Ta jet ian wanjoñok ko kin kajurin kõmanman im kajurin kejbãrok eo an Jehovah?

• Ilo wãwen et ko Jehovah ej kwalok ekajet jimwe?

• Ewi wãwen ad maroñ lo meletlet eo an Jehovah ilo men in kõmanman ko an im ilo Bible eo bareinwõt?

[Pija eo ilo peij 10]

Einwõt juõn shepherd eo ej kotak juõn lam im likiti ilo ubõn, Jehovah ej ierõke sheep ko An

[Pija eo ilo peij 13]

Jej lo meletlet eo an Jehovah ilo wãwen eo rar je Bible eo

    Bok im Kein Katak ilo Kajin M̦ajel̦ (1983-2026)
    Log Out
    Log In
    • Kajin M̦ajel̦
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kilen Kõjerbale
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share