Jibadõk Joij Ilo Juõn Lal Elej
“Men in kañõlñõl an juõn armij, joij eo an; im juõn dri jeramel, emõn jen dri riõp.”—JABÕN KENNAN KO 19:22.
1. Etke emaroñ bin ñan kwalok joij?
KWOJ watõk ke yuk einwõt juõn armij ejoij? Elañe aet, mour ilo lal in ilo ran kein emaroñ bin. Emol bwe, Bible eo ej kwalok bwe joij ej mõttan leen ko “leen Jitõb,” ak etke elap an bin kwalok joij ilo ene ko rej ba rej Christian bareinwõt? (Dri Galetia 5:22) Einwõt emwij an katak eo lok kwalok kake, jemaroñ lo mõttan in uak eo ilo nan ko ri jilek John ear je—aolepen lal ej bed iumin pein juõn jitõb enana, Satan Devil eo. (1 Jon 5:19) Jesus Christ ear kalikar bwe Satan ej “iroij in lõl in.” (Jon 14:30) Kin men in, lal in ej einwõt iroij in jumae eo an, eo ej kwalok kadkadin lej.—Dri Epesõs 2:2.
2. Ta aitwerõk ko remaroñ jelet ad kwalok joij ñan ro jet?
2 Ñe ro jet rejjab jerbal ibbed ilo joij ej jelet mour ko ad ilo juõn wãwen enana. Jab joij emaroñ alikar ikijen an lej ro ri turid, ruwamaejet ro ejelok jitõb in jimjera ibbeir, im jet ien, ro jerad im ro uan family ko ad remaroñ jerbal ilo jaje lemnak. Inebata eo bwe jej aikwij iion armij ro ejelok air kautiej im rej lamõj im kanejneje don ekkã an kabwer kij. An ro jet jab joij emaroñ kõmman ad lej bareinwõt, im kõmman bwe jen lemnak in ukõt nana kin nana. Eñjake rot kein remaroñ tellok ñan abañ ko ilo jitõb ak ejmour eo an enbwin.—Dri Rom 12:17.
3. Ta abañ ko relap armij rej jelmaiki me ej melejoñe mõnõnõ eo air ñan kwalok joij?
3 Wãwen ko renana ilo lal in remaroñ bareinwõt kõmman bwe en bin ad kwalok joij. Ñan wanjoñok, armij ekkã air inebata kin an walok nan im kõmman ko ñan kamijak, im bareinwõt kin an kumi in ailiñ ko kajerbal kein tarinae ko elap air kokkure (biological ak nuclear weapon ko). Bareinwõt, elõñ million armij rej jeramel, im mour kin jidik wõt mõñã, jikin jokwe, nuknuk, im kejbãrok an doctor ro. Ej juõn aitwerõk elap ñan kwalok joij ñe wãwen ko ibbam rej einwõt ejelok kejatdikdik ie.—Ekklisiastis 7:7.
4. Ta jemlok eo ebwid jet remaroñ bõki ñe rej lemnak kin kwalok joij ñan ro jet?
4 Juõn armij emaroñ bõk jemlok eo bwe ejjab lukkun aorõk ñan kwalok joij im bwe ej juõn kakõlle in mõjno ak likjap. Emaroñ eñjake bwe armij rejjab jerbal ibben ilo jimwe, elaptata ñe rej jerbal ibben ilo juõn wãwen rejjab kwalok air lemnak kin eñjake ko an. (Sam 73:2-9) Bõtab, Bible eo ej letok ñan kij tel eo ejejjet ñe ej ba: “Nan in uak e joij, ej kajeorlok illu; a nan e bin, ej biuktõki illu aitok.” (Jabõn Kennan Ko 15:1) Inemõn im joij rej ruo wãwen ko kin leen jitõb me rej ekkeijaklok ibben don im rekeie ñan jerbale wãwen ko rebin.
5. Ta jet ian wãwen ko ilo mour me ej juõn men in aikwij ñan kwalok joij?
5 Kinke elap an aorõk ñan kij Ri Christian ro ñan kwalok leen jitõb kwojarjar an Anij, jej aikwij etale kin ewi wãwen jemaroñ kwalok kin juõn ian kadkad kein—joij. Jemaroñ ke jibadõk joij ilo juõn lal elej? Elañe aet, ta jet ian wãwen ko jemaroñ kwalok bwe jejjab kõtlok bwe kilan Satan en kadiklok ad kwalok joij, elaptata ilo wãwen ko rebin? Jen etale ewi wãwen jemaroñ jibadõk joij ilo family eo, ilo jikin jerbal eo, ilo school, ibben ri turid, ilo jerbal in kwalok nan eo ad, im ibwiljin ri tõmak ro mõttad.
Kwalok Joij Iloan Family eo
6. Etke eaorõk ñan kwalok joij ilo family eo, im ewi wãwen jemaroñ kwaloki?
6 Ñan bõk kajerammõn im tel eo an Jehovah, jej aikwij kaddeklok im kwalok leen jitõb ko an Anij. (Dri Epesõs 4:32) Jen bwebwenato kin aikwij eo an ro uan family eo ñan kwalok joij ñan don. Ilo makitkit ko air jen ran-ñan-ran, leo im lio ri belele rej aikwij kwalok juõn jitõb in joij im kea kin don im ñan ro nejiir. (Dri Epesõs 5:28-33; 6:1, 2) Joij rot in ej aikwij alikar ilo wãwen eo ro uan family eo rej konono ñan don, ajiri ro ilo air kautiej jemeir im jineir im ritto ro ilo air jerbal ibben ro nejiir ilo wãwen eo ekkar. Komin mõkaj ñan nebar, im rumij ñan kananaik ir.
7, 8. (a) Kain mwil rot jej aikwij bõprae elañe jekõnan kwalok joij eo emol ilo family eo? (b) Ewi wãwen konono ibben don ilo juõn wãwen emõn ej kõmman bwe en kajur lukluk in family eo? (c) Ewi wãwen kwomaroñ kwalok joij ilo family eo am?
7 Ñan ad joij ñan ro ilo family eo ad ej kitibuj ad lore nan in kakabilek eo an ri jilek Paul: “A kiõ komin bareinwõt julok men kein otemjej; illu, buru karu, illu aitok, konono nae, im nan ko retton jen loemi.” Kajjojo ran, Christian family ko rej aikwij konono ibben don ilo juõn wãwen ej kwalok kautiej. Etke? Kinke konono ibben don ilo juõn wãwen emõn ej men eo eaorõk ilo family ko rekajur. Ñe e walok juõn akwel, ñan kadiklok airwaro eo, kajeoñ in kamadmõde abañ eo jen am kate yuk ñan wini akwel eo. Ro uan family eo re mõnõnõ renaj kate ir ñan kwalok joij im lemnak kin don.—Dri Kolosse 3:8, 12-14.
8 Joij ej juõn kadkad emõn im ej kamakit kij ñan kõmman emõn ñan ro jet. Kin men in, jej kate kij bwe jen keie, jelã kunad, im lelok jibañ ilo juõn wãwen emõn ñan ro jet uan family eo. Ñan kwalok joij rot eo me ej kwalok emõnin juõn family, ej aikwiji jibadbad ko jimor an armij ro kajjojo im einwõt juõn kumi. Tokjen men in, rejamin bõk wõt kajerammõn eo an Anij ak, ilo congregation eo im ilo bukwon eo, renaj wijtake Jehovah Anij, eo ej joñok eo elaptata kin kwalok joij.—1 Piter 2:12.
Kwalok Joij ilo Jikin Jerbal eo
9, 10. Kwalok jet abañ ko me remaroñ walok ilo jikin jerbal eo, im ewi wãwen jemaroñ jerbale ilo joij.
9 Ñan juõn Ri Christian, aikwij eo ñan jerbal ran otemjej emaroñ kõmman bwe en bin an kwalok joij ñan ri jerbal ro mõttan. Jerbal eo an emaroñ bed ilo kauwatata ñe jitõb in jiaik don ibwiljin ri jerbal ro ej kamakit juõn ri jerbal mõttan ñan jerbal ilo etao, im ilo wãwen in kokkure etan Ri Christian eo ibben boss eo. (Ekklisiastis 4:4) Ejjab bidodo kwalok joij ilo ien rot kein. Bõtab, ilo ad kememej bwe jerbal ilo joij ekkã an men eo ejimwe ñan kõmmane, juõn ri karejaran Jehovah enaj kate e joñan wõt an maroñ ñan kareel buruen eo ewõr an inebata ibben. Kwalok juõn jitõb in kea enaj jibañ ñan kõmmane men in. Bõlen kwomaroñ kwalok am itoklimo elañe ri jerbal eo ak ro uan family eo an renañinmij. Ilo am kajitõk kin ejmour eo an emaroñ jelet armij eo ilo juõn wãwen emõn. Aet, einwõt ej bed ibbeir, Ri Christian ro rej aikwij kate ir ñan kowõnmanlok burukuk im ainemõn. Jet ien juõn nan ejoij me ej kwalok am kea im itoklimo enaj jibañ wãwen eo.
10 Ilo ien ko jet, juõn boss emaroñ jibed aolep ri jerbal ro an ñan bõk lemnak ko an im bõk kunair ilo makitkit ko an kien ak kememe juõn kwojkwoj ej nae Bible eo. Ñe bõklikit eo an juõn Ri Christian ejjab kamelim an bõk kunan, men in emaroñ tellok ñan an jumae kõnan eo an boss eo. Ilo ien eo emaroñ jab juõn men in meletlet ñan kameleleik e ilo tibdikdik kin bwid in an lor kõnan eo an boss eo. Bwe, ñan ro rejjab errã ibben tõmak eo an Ri Christian eo, men eo rej kõmmane emaroñ einwõt ejjab nana ie. (1 Piter 2:21-23) Bõlen kwomaroñ kameleleik e ilo juõn wãwen ejoij kin un ko unin kwojjab bõk kunam. Kwon jab ukõt nan ko renana kin nan ko renana. Emõn bwe Ri Christian ro ren lor nan in kakabilek eo emõn ilo Dri Rom 12:18: “Elañe e maroñwe, einwõt ej ber ibemi, komin ainemõn iben armij otemjej.”
Kwalok Joij ilo School
11. Ta aitwerõk ko jodikdik ro rej jelmaiki ikijen kwalok joij ñan ri school ro mõttair?
11 Emaroñ lukkun bin an jodikdik ro kwalok joij ñan ri school ro mõttair. Jodikdik ro ekkã air kõnan bwe ri school ro mõttair ren bõk ir. Jet likao ro rej emmakit ilo juõn wãwen ej kwalok air ri bin bwe ro jet ren bwilõñ kake ir, im remaroñ kõmmane men in ilo air mõn ro remõjno ilo school eo. (Matu 20:25) Jodikdik ro jet rej kabwil im kõnan kabwilõñ armij kin kabel ko air ikijen jelãlokjen, ikkure, ak ilo makitkit ko jet. Ilo air kabwil kin kabel ko air, ekkã air jab kwalok joij ñan ri school ro jet, im lemnak ilo bwid bwe men in ej kõmman bwe ren utiejlok jen ir. Juõn Christian jodikdik ej aikwij kejbãrok bwe en jab kajeoñe armij rein. (Matu 20:26, 27) Ri jilek Paul ear ba bwe “yokwe ej meanwõr, im e joij” im “e jab mõke kimjãje, e jab jua.” Kin men in, juõn Ri Christian ej bed iumin aikwij eo, jab ñan lor wanjoñok eo enana an ro rej jerbal ilo juõn wãwen ejjab kwalok joij, ak ñan bokake nan in kakabilek eo ilo Bible ñe ej jerbal ibben ri school ro mõttan.—1 Dri Korint 13:4.
12. (a) Etke emaroñ bin an jodikdik ro kwalok joij ñan ri kaki ro air? (b) Jodikdik ro remaroñ reilok ñan wõn ñan bõk jibañ ñe rej bed iumin ijjibed eo ñan jab kwalok joij?
12 Jodikdik ro rej aikwij bareinwõt jerbal ibben ri kaki ro air ilo joij. Elõñ ri school ro rej mõnõnõ in kaillu ri kaki ro air. Rej lemnak remeletlet ñe rej kadiklok air kautieje ri kaki ro air ilo air bõk kunair ilo makitkit ko rej jumae kien ko an school eo. Ikijen air kamijak ir, remaroñ jibed ro jet ñan koba ibbeir. Ñe juõn Christian jodikdik e makoko in koba ibbeir, remaroñ kajirere kake e ak konono nae e. Ilo an jelmae wãwen kein iumin aolepen yiõ in school eo emaroñ melejoñe bebe eo an Ri Christian eo ñan kwalok joij. Ak, jab meloklok bwe jej aikwij juõn ri karejar etiljek an Jehovah. Kwomaroñ liki bwe enaj jurake yuk ikijen jitõb eo an ilo ien kein rebin ilo mour.—Sam 37:28.
Kwalok Joij ñan Ro Ri Turid
13-15. Ta ko remaroñ bõprae kij jen ad kwalok joij ñan ro ri turid, im ewi wãwen jemaroñ kamadmõdi abañ kein?
13 Meñe kwoj jokwe ilo juõn em, juõn apartment, juõn trailer park (jikin eo rej likit wa ko armij rej jokwe iloan), ak ilo jikin jokwe ko jet, kwomaroñ lemnak kin wãwen ko ñan kwalok joij im am itoklimo kin mour an ri turõm. Bar juõn alen, men in ejjab bidodo kõmmane ien otemjej.
14 Ta elañe ro ri turõm rej kwalok kalijeklok kin kil, ailiñ, ak kabuñ eo am? Ta elañe rej lej jet ien ak kajekdon yuk? Einwõt juõn ri karejaran Jehovah, enaj wõr tokjen ñan kwalok joij ilo joñan eo wõt am maroñ. Enaj alikar am oktak, emol juõn men in nebar ñan Jehovah—eo ej joñok eo emõntata kin kwalok joij. Kwo jaje ñããt eo enaj oktak lemnak eo an ri turõm kin tokjen joij eo am. Emaroñ erom juõn ri kabuñ eo an Jehovah.—1 Peter 2:12.
15 Ewi wãwen jemaroñ kwalok joij? Ilo juõn wãwen, ej ikijen mwilin family eo ke aolep rej kwalok le ko leen jitõb. Ro ri turõm remaroñ lo men in. Jet ien, kwomaroñ kõmman juõn jerbal ejoij ñan ir. Kememej bwe joij ej melelen kwalok am itoklimo kin emõn eo an ro jet.—1 Piter 3:8-12.
Kwalok Joij ilo Jerbal in Kwalok Nan eo Ad
16, 17. (a) Etke eaorõk kwalok joij ilo jerbal in kwalok nan eo ad? (b) Ewi wãwen jemaroñ kwalok joij ilo wãwen ko reoktak jen don ilo jerbal in kwalok nan?
16 Jej aikwij kwalok joij ilo jerbal in kwalok nan an Christian ke jej kate kij ñan jibadõk armij ilo moko imwiir, ilo jikin jerbal ko air, im ilo jikin ko ilobwilij. Jej aikwij kememej bwe jej jutak ikijen Jehovah, eo ej kwalok joij ien otemjej.—Exodus 34:6.
17 Ta eo ekoba ilo jibadbad ko am ñan kwalok joij ilo jerbal in kwalok nan eo am? Einwõt juõn wanjoñok, ñe kwoj kwalok nan iturin ial, kwomaroñ kwalok joij ilo an jab aetok am konono im kwoj kwalok am lemnak ñe kwoj kebak armij. Jikin etetal ko iturin ial ekkã air obrak kin armij, inem kejbãrok bwe kwon jab kabañ an armij etetal. Bareinwõt, ñe kwoj kwalok nan ilo jikin business, kwalok am joij ilo an jab aetok am konono, im kememej bwe ri lale mõn wia ko rej aikwij jibañ ri wia ro.
18. Ta jerbal eo an lolokjen ikijen kwalok joij ilo jerbal in kwalok nan eo ad?
18 Ilo jerbal in kwalok nan jen em-ñan-em, kwalok am lolokjen. En jab to am bed ilo juõn em, elaptata elañe enana lañ. Kwomaroñ ke kile ñe juõn armij ej jino abõnõnõ ak illu kin am bed? Bõlen ilo jikin eo kwoj jokwe ie, emakijkij an Ri Kennan ro an Jehovah lolok armij ro ie. Elañe ej eindein, kwalok am lemnak, im ien otemjej kwon kwalok am joij im mõnõnõ. (Jabõn Kennan Ko 17:14) Kajeoñ in kile unin an ri mweo jab kõnan roñjake ilo ran eo. Kememej, juõn ian Christian ro jeim im jatin maan im kõrã ekkã air naj lolok ir ilo ran ko renaj itok. Elañe kwoj iion juõn armij elej, kate wõt yuk ñan kwalok joij. Kwon jab kalaj ainikiõm ak kananaik turin mejõm, ak kwon konono ilo juõn wãwen inemõn. Juõn Ri Christian ejoij ejamin kaillu ri mweo ñan akwel. (Matu 10:11-14) Bõlen juõn ran armij in enaj roñjake news eo emõn.
Kwalok Joij ilo Kwelok ko an Congregation eo
19, 20. Etke ej juõn men in aikwij ñan kwalok joij ilo congregation eo, im ewi wãwen jemaroñ kwaloke?
19 Eaorõk bareinwõt ñan kwalok joij ñan ri tõmak ro mõttad. (Dri Hibru 13:1) Kinke jej mõttan juõn dolul in jimjãn jimjatin ibelakin lal, eaorõk bwe jen kwalok joij ñe jej jerbal ibben don.
20 Elañe juõn congregation ej kajerbal juõn Kingdom Hall ibben juõn, ruõ, ak elõñlok congregation ko, eaorõk bwe en jerbal ilo joij ibben congregation ko jet, im kwalok kautiej ñan ir. Juõn jitõb in jiaik don enaj kõmman bwe en bin air jerbal ibben don ñe rej aikwij kõmman karõk ko kin ien kwelok ko im men in aikwij ko einwõt ñan karreo im kõkãl mõn kwelok eo. Kwoj aikwij kwalok joij im lemnak meñe ewõr jet oktak in lemnak ko. Ilo wãwen in joij enaj anjo, im Jehovah enaj kajerammõn itoklimo eo kwoj kwaloke kin emõn eo an ro jet.
Wõnmanlok im Kwalok Joij
21, 22. Ilo errã ibben Dri Kolosse 3:12, ta eo jen bebe kake?
21 Joij ej juõn kadkad me ej jelet aolep wãwen ko ilo ad mour. Kin men in jej aikwij kõmman bwe en juõn mõttan eaorõk ilo kadkadin Christian eo ad. Kwalok joij ñan ro jet en erom juõn manit ibbed.
22 Jen kwalok joij ñan ro jet ran otemjej im ilo wãwen in kij kajjojo jenaj jerbale nan ko an ri jilek Paul: “Inem, einwõt Anij e ar kãlet kom, rokwojarjar im jitenburu, komin kõnõk buruen tiriamo, joij, etã buru, inimõn, jejanunoij.”—Dri Kolosse 3:12.
Kwoj Kememej ke?
• Ta eo ej kõmman bwe en bin an juõn Ri Christian kwalok joij?
• Etke eaorõk ñan kwalok joij ilo family eo?
• Ta eo ej kõmman bwe en bin ñan kwalok joij ilo school eo, ilo jikin jerbal eo, im ñan ro ri turõm?
• Kamelele kin ewi wãwen Ri Christian ro remaroñ kwalok joij ilo jerbal in kwalok nan eo air.
[Pija eo ilo peij 12]
Ñe aolep ilo family eo rej kwalok joij ej kowõnmanlok burukuk im ej emõn air jerbal ibben don
[Pija eo ilo peij 13]
Kwomaroñ kwalok joij ñe nañinmij ej jelet juõn ri jerbal mõttam ak family eo an
[Pija eo ilo peij 14]
Jehovah ej jurake ro rej tiljek in kwalok joij meñe rej kajirere kake
[Pija eo ilo peij 15]
Lelok jibañ ñan juõn ri turin eo ej bed ilo aikwij ej juõn men in joij