“Kwon Lõñliñ Wõt”
“Kwon lale kwojkwoj ñõn Jeova . . . , im kwon lõñliñ wõt.”—DUTERONOMI 16:15.
1. (a) Ta aitwerõk ko Satan ear bõkmantak? (b) Ta eo Jehovah ear kanan kake elikin an kar Adam im Eve jumae?
KE SATAN ear tel Adam im Eve ilo air jumae Ri Kõmanman eo air, ear bõkmantak ruo aitwerõk ko relap. Mokta, ear aitwerõke mol im jimwe in iroij eo an Jehovah. Kein karuo, Satan ear ba bwe armij rej karejar ñan Anij kin un ko ewõr kibbon ie. Aitwerõk eo kein karuo kar ba ilo alikar ilo ien eo an Job. (Jenesis 3:1-6; Job 1:9, 10; 2:4, 5) Mekarta, Jehovah ear emmakit ilo mõkaj ñan kamadmõde wãwen eo. Ke Adam im Eve rar bedwõt ilo jikin kallip in Eden, Jehovah ear kanan kin ewi wãwen Enaj kamadmõde aitwerõk kein. Ear kanan bwe enaj itok juõn ‘ine’ me, elikin naj kokkure jimwin neen, enaj oktak im kokkure bõran Satan.—Jenesis 3:15.
2. Melele et eo Jehovah ear kwalok kin ewi wãwen enaj kajejjet kitien kanan eo ilo Jenesis 3:15?
2 Tokelik, Jehovah ear letok melele ko jet kin kanan in, im ilo wãwen in kalikar bwe enaj jejjet kitien. Ñan wanjoñok, Anij ear jiroñ Abraham bwe ‘ine’ eo enaj walok ibwiljin family eo an. (Jenesis 22:15-18) Jacob jibwin Abraham ear erom jemen bwij ko 12 an Israel. Ilo 1513 B.C.E., ke bwij kein rar oktak im juõn ailiñ, Jehovah ear lelok ñan ir juõn lajrak in kien ko me rar kitibuj air kejbãrok jet kwojkwoj ko ilo kajjojo yiõ. Ri jilek Paul ear ba bwe kwojkwoj kein rar “anõñin men ko re naj itok.” (Dri Kolosse 2:16, 17; Dri Hibru 10:1) Rej kwalok lok iman kin wãwen eo enaj jejjet kitien karõk eo an Jehovah kin Ine eo. Ke rar kejbãrok kwojkwoj kein ear bõktok elap lañliñ ilo Israel. Ilo ad etale jidik kin kwojkwoj kein enaj kakajurlok tõmak eo ad kin kallimur ko an Jehovah.
Ine eo Ej Walok
3. Kar wõn Inen kallimur eo, im ewi wãwen kar kokkure jimwin neen?
3 Elõñlok jen 4,000 yiõ ko elikin an kar Jehovah kwalok kin kanan eo moktata, Ine eo kar kallimur kake ear walok. Ine eo kar Jesus. (Dri Galetia 3:16) Einwõt juõn armij ewãppen, Jesus ear kejbãrok an tiljek ñan mij im ilo wãwen in kamol bwe nan in kinaak ko an Satan rar jab mol. Bareinwõt, kinke Jesus ear jab jerawiwi, mij eo an ear juõn katok elukkun aorõk. Ikijen katok in, Jesus ear lomoren ro retiljek nejin Adam im Eve jen jerawiwi im mij. Mij eo an Jesus ion alal in eñtan eo kar ien ‘kokkure jimwin neen’ Ine eo kar kallimur kake.—Dri Hibru 9:11-14.
4. Ewi wãwen kar annañelok katok eo an Jesus?
4 Jesus ear mij ilo Nisan 14, 33 C.E.a Ilo Israel, Nisan 14 kar juõn ran ekalañliñ ke rar kememe Kwojkwoj in Kijone eo. Kajjojo yiõ ilo ejja ran eo wõt, family ko rar mõñã ibben don juõn lamb erreo ak ewãppen. Ilo wãwen in, rar kememej kin aorõkin bõtõktõkin lamb eo ñan lomoren manji otemjej nejin Ri Israel ro ke enjel in mij eo ear kokkure manji otemjej nejin Ri Egypt ro ilo Nisan 14, 1513 B.C.E. (Exodus 12:1-14) Lamb in Kijone eo ear annañelok Jesus, ikijen eo ri jilek Paul ear ba: “Bwe emwij katok kin men in kijone eo ar, eo Kraist.” (1 Dri Korint 5:7) Einwõt bõtõktõkin lamb in Kijone eo, bõtõktõkin Jesus ear torlok ej lomoren elõñ.—Jon 3:16, 36.
‘Leen Moktata Ian ro Remij’
5, 6. (a) Ñããt eo kar kajerkakbiji Jesus, im ewi wãwen kar annañelok men in ilo Kien eo? (b) Ewi wãwen jerkakbiji eo an Jesus ear kõmman bwe en maroñ jejjet kitien Jenesis 3:15?
5 Ilo ran eo kein kajilu, kar kajerkakbiji Jesus bwe en maroñ lelok aorõkin katok eo an ñan Jemen. (Dri Hibru 9:24) Bar juõn kwojkwoj ear annañelok jerkakbiji eo an. Ran eo elikin Nisan 14 ear jinoin Kwojkwoj in Bread Ejjab Uwe. Ilo ran eo tok juõn, Nisan 16, Ri Israel ro rar bõktok tir in jomõkaj in jonikõn in barley eo, jonikõn eo moktata ilo Israel, bwe priest eo en kabelbele iman Jehovah. (Livitikõs 23:6-14) Elap an ekkar bwe ilo yiõ eo 33 C.E., ilo ejja ran eo wõt ilo Nisan 16, Jehovah ear bõprae jibadbad ko relej an Satan ñan an kabõjrak Jesus, “dri kennan etiljek im emol,” jen an kennan kin Anij! Ilo Nisan 16, 33 C.E., Jehovah ear kajerkakbijeik Jesus jen ro remij ñan mour einwõt juõn jitõb ejjab wabanban.—Reveles̃õn 3:14; 1 Piter 3:18.
6 Jesus ear erom “leen moktata ian ro rej kiki [ilo mij].” (1 Dri Korint 15:20) Oktak jen ro rar jerkakbiji mokta, Jesus ejamin bar mij. Jen an eindein, ear wanliñlok ñan lañ im bed ituanbwijmaroñin Jehovah, ijo ear kõttar mae ien kar kairoij e einwõt King ilo Ailiñ eo an Jehovah ilañ. (Sam Ko 110:1; Jerbal 2:32, 33; Dri Hibru 10:12, 13) Jen ien eo kar kairoij Jesus einwõt King, ewõr an maroñ kiõ ñan kokkure bõran ri kijirãt eo, Satan, im ñan kokkure inen.—Reveles̃õn 11:15, 18; 20:1-3, 10.
Elõñlok ro Uan Inen Abraham
7. Ta in Kwojkwoj in Week ko?
7 Jesus ej Ine eo kar kallimur kake ilo Eden im ikijen eo Jehovah enaj “kokkure jerbal ko an devil.” (1 Jon 3:8) Bõtab, ke Jehovah ear konono ibben Abraham, Ear kalikar bwe ‘inen’ Abraham enaj lõñlok jen baj juõn wõt armij. Enaj “einwõt iju ko ilõñ, im einwõt bok i barijit.” (Jenesis 22:17) Bar juõn kwojkwoj ekalañliñ ear annañelok ro jet uan ‘ine’ in. Lemñoul ran ko elikin Nisan 16, Israel ear kememe Kwojkwoj in Week ko. Kien eo ej ba: “Ñõn ran eo elikin Sabat eo ken ka jiljilimjuõn, komin bwini limñoul ran; im komin lelok jurtak flauo ekãl ñõn Jeova. Komin bõktok jen moko imwemi ruo ion bred in belbel, jen ruo mõtõn joñoul in epa: en flauo kwerik, im emwij umni kin leven, jomõkõj ñõn Jeova.”b—Livitikõs 23:16, 17, 20.
8. Ta men eo ekabwilõñlõñ ear walok ilo Pentecost 33 C.E.?
8 Ke Jesus ear bed ion lal, Kwojkwoj in Week ko rar jelã kaki einwõt Pentecost (ej itok jen juõn nan in Greek eo ej melelen “lemñoul”). Ilo Pentecost 33 C.E., Priest Laplap eo, Jesus Christ eo emwij an jerkakbiji, ear lutõk jitõb kwojarjar ion juõn kumi edik in 120 ri kalor ro me rar kweloklok ilo Jerusalem. Ilo wãwen in ri kalor rein rar erom ri kabit lõmaro nejin Anij im ro jatin Jesus Christ. (Dri Rom 8:15-17) Rar erom juõn ailiñ ekãl, “Israel an Anij.” (Dri Galetia 6:16) Jen juõn oran edik in ri kabit ro, ailiñ in enaj tõbar joñan in 144,000.—Reveles̃õn 7:1-4.
9, 10. Ewi wãwen kar kõkkar kake congregation in Christian ri kabit ro ilo ien Pentecost eo?
9 Congregation eo an Christian ri kabit ro kar kõkkar kake ikijen bread ko ruo re uwe rar kabelbeli iman Jehovah ilo kajjojo ien Pentecost. Kinke ear uwe bread eo ej kalikar bwe Christian ri kabit ro ear wõr wot jerawiwi eo rar jolete. Mekarta, rar maroñ kebak Jehovah ion bedbedin katok in binmour eo an Jesus. (Dri Rom 5:1, 2) Etke ewõr ruo bread? Men in emaroñ jitõñlok ñan mol eo bwe renaj bõk ri kabit lõmaro nejin Anij jen ruo kumi ko—mokta jen Ri Jew ro ilo kanniek im tokelik jen Ri Ailiñ ko.—Dri Galetia 3:26-29; Dri Epesõs 2:13-18.
10 Bread ko ruo rar liloki ilo ien Pentecost eo rar itok jen leen ko moktata an madmõd in wheat eo. Eindein, Christian ri kabit rein rej naetair “jomõkõj jen men in kõmõnmõn ko An.” (Jemes 1:18) Ir eo moktata rej bõk jeorlok bwid kin jerawiwi ko air ion bedbedin bõtõktõkin Jesus ear torlok, im men in ej kõmman bwe ren maroñ bõk mour ilo jab wabanban ilañ, ijo renaj iroij ibben Jesus ilo Ailiñ eo an. (1 Dri Korint 15:53; Dri Pilippai 3:20, 21; Reveles̃õn 20:6) Kin air bed ilo wãwen in, mõttan jidik, renaj “iroij ioir [ri ailiñ ko] kin mãl wãwen wõt alal” im ‘juri Satan iomin neiir.’ (Reveles̃õn 2:26, 27; Dri Rom 16:20) Ri jilek John ear ba: “Rein ro rej lor Lam eo ijo jabrewõt Ej etal ie. Rein emwij wiaik ir jen ian armij ro, einwõt jomõkõj ñõn Anij im ñõn Lam.”—Reveles̃õn 14:4.
Juõn Ran kar Kalikar kin Lomor
11, 12. (a) Ta eo ear walok ilo Ran in Kõlajrak eo? (b) Ta tokjen ko Ri Israel ro rar bõki jen katok in cow koman eo im goat ko?
11 Ilo ran eo kein kajoñoul ilo alliñ in Ethanim (tokelik kar naetan Tishri),c Ri Israel ro rar kememe juõn kwojkwoj me ear kõkkar kin ewi wãwen naj jerbale tokjen ko kin katok in binmour eo an Jesus. Ilo ran eo aolepen ailiñ eo rar kweloklok ibben don ilo Ran in Kõlajrak eo ñan air lelok men in katok ñan kalibubu jerawiwi ko air.—Livitikõs 16:29, 30.
12 Ilo Ran in Kõlajrak eo, priest eo elap ear mõn juõn cow koman, im ilo jikin Kwojarjar Otem Kwojarjar, ear bõk jidik bõtõktõkin im kabũtũktũki jiljilimjuõn alen tuman in mejen Tebteb eo, im ilo wãwen in ear einwõt ñe ear lelok bõtõktõk eo iman Jehovah. Men in lelok in kar kin jerawiwi ko an priest eo elap im “mweo imõn,” melelen priest ro jet im Ri Levi ro. Inem priest eo elap ear bõk ruo goat. Juõn ear mõne einwõt juõn kein katok kin jerawiwi “ñõn armij rõn.” Rar bareinwõt bõk jidik bõtõktõkin im kabũtũktũki iman mejen Tebteb eo ilo jikin Kwojarjar Otem Kwojarjar. Tokelik, priest eo elap ear likit pein ion bõran goat eo kein karuo im kwalok bwid ko an lõmaro nejin Israel. Inem ear kõmman bwe juõn en jilkinloke ñan ene jemaden eo ñan an ineklok jerawiwi ko an ailiñ eo ilo juõn wãwen kõkkar.—Livitikõs 16:3-16, 21, 22.
13. Ewi wãwen men ko rar walok ilo Ran in Kõlajrak eo rar annañelok jerbal eo an Jesus?
13 Einwõt men in kõmman kein rar annañelok, Priest Laplap eo, Jesus, ej kajerbal aorõkin bõtõktõkin ñan jeorlok bwid ko ad. Mokta, aorõkin bõtõktõkin ej jerbal ñan “im ekar ñõn Jitõb” an 144,000 Christian ri kabit ro, im ej kamaroñ ir bwe ren bõk juõn jutak ewãnik im erreo iman Jehovah. (1 Piter 2:5; 1 Dri Korint 6:11) Katok kin cow koman eo ear annañelok men in. Ilo wãwen in ear kabellok juõn ial ñan air bõk men in jolet eo air ilañ. Kein karuo, aorõkin bõtõktõkin Jesus ej jerbal ñan elõñ million ro jet me rej jerbale tõmak ilo Christ, einwõt kar kwalok kake ikijen katok kin goat eo. Rein renaj bõk jerammõn eo ñan air mour indio ijin ion lal, men in jolet eo Adam im Eve rar luji. (Sam Ko 37:10, 11) Ion bedbedin bõtõktõkin ear torlok, Jesus ej ineklok jerawiwi ko an armij, einwõt an kar goat eo emour ineklok ilo kõkkar jerawiwi ko an Israel ñan ene jemaden eo.—Aiseia53:4, 5.
Lañliñ Iman Jehovah
14, 15. Ta eo ear walok ilo ien Kwojkwoj in Imõn Kabbed ko, im ear kakememej Ri Israel ro kin ta?
14 Elikin Ran in Kõlajrak eo, Ri Israel ro rar kememe Kwojkwoj in Imõn Kabbed ko, kwojkwoj eo elaptata an kalañliñ ilo yiõ eo an Ri Jew ro. (Livitikõs 23:34-43) Kwojkwoj in ear walok jen ran eo kein ka 15 ñan 21 ilo alliñ in Ethanim im ear kajemlok kin juõn kwelok elap ilo ran eo kein ka 22 ilo alliñ eo. Ear kakõllan jemlokin ien aini jonikõn eo im ear ien air kamolol Anij kin joij eo an. Kin un in, Jehovah ear kakien ir: “Jeova am Anij e naj kejerammõn yuk ilo am orlok otemjej, im ilo aolepen jerbal in peõm, im kwon lõñliñ wõt.” (Duteronomi 16:15) Ear juõn ien elap an kalañliñ!
15 Ilo kwojkwoj in, Ri Israel ro rar jokwe ilo imõn kabbed ko iumin jiljilimjuõn ran. Kar kakememej ir kin ien eo rar jokwe ilo imõn kabbed ko ilo ene jemaden eo. Kwojkwoj in ear lelok ñan ir juõn ien emõn ñan air kalmenlokjen kin wãwen an kar Jehovah lale ir. (Duteronomi 8:15, 16) Im kinke ir aolep, ri mweie im jeramel jimor, rar jokwe ilo imõn kabbed ko reinlok wõt juõn, ear kakememej Ri Israel ro bwe ikijen kwojkwoj in, ir aolep rar joñair wõt juõn.—Nihimaia 8:14-16.
16. Ta eo Kwojkwoj in Imõn Kabbed ko rar annañelok?
16 Kwojkwoj in Imõn Kabbed ko ear juõn kwojkwoj ekalañliñ kin aintok jonikõn eo, im ear annañelok juõn ien ekalañliñ ñe rej aintok ro rej jerbale tõmak ilo Jesus Christ. Ien aintok eo ear jino ilo Pentecost 33 C.E., ke kar kabit 120 ri kalor ro an Jesus ñan air erom mõttan “pris rokwojarjar.” Einwõt an kar Ri Israel ro jokwe ilo imõn kabbed ko iumin jejjo ran ko, ri kabit ro rejelã bwe rej “dri itoitõk” ro ilo lal in enana. Kejatdikdik eo air ej bed ilañ. (1 Piter 2:5, 11) Jerbal in aintok Christian ri kabit ro ej tõbar jemlokin ilo “ran [kein] eliktata,” ke naj aintok ro eliktata ian 144,000.—2 Timote 3:1.
17, 18. (a) Ta eo ej kalikar bwe ro jet ijellokin Christian ri kabit ro renaj bõk tokjen jen katok eo an Jesus? (b) Wõn ro rainin rej bõk tokjen jen Kwojkwoj in Imõn Kabbed ko ilo kõkkar, im ñããt eo kwojkwoj in ekalañliñ enaj tõbar jemlokin?
17 Ekaitoktoklimo bwe ilo kwojkwoj in ilo ien ko etto, rar katok kin 70 cow koman ko. (Bwinbwin 29:12-34) Oran in 70 ej jutak kin aolep family ko 70 an armij ro me rar itok jen Noah.d Kin men in, katok eo kin Jesus enaj wõr tokjen ñan ro retiljek jen armij otemjej. (Jenesis 10:1-29) Ilo burukuk ibben men in, aintok eo ilo ran kein ear laplok ñan an kitibuj ro jen aolep ailiñ ko me rej jerbale tõmak ilo Jesus im ewõr ibbeir kejatdikdik eo kin mour ilo juõn paradise ion lal.
18 Ilo juõn vision ri jilek John ear lo kin aintok in me enaj walok ilo ran kein. Mokta ear roñ kejelã eo kin seal in ro eliktata ian 144,000. Inem ear lo juõn “jar elap, eo ejelok armij ej maroñ in bwinir,” me rej jutak iman Jehovah im Jesus, im ewõr “pam ko ilo peir.” Rein “ro r’ar itok jen iñtan eo elap” ñan loan lal eo ekãl. Ir bareinwõt rej einwõt ri ito-itak ro ilo jukjuk im bed in emor, im rej reimanlok kin liki ñan ien eo ñe “Lam eo . . . E naj tel ir ñõn unin dren ko dren in mour.” Ilo ien eo, “Anij e naj kõmõraik dren in kemjãlãl otemjej jen mejeir.” (Reveles̃õn 7:1-10, 14-17) Kwojkwoj in Imõn Kabbed eo ilo kõkkar enaj tõbar jemlokin elikin Juõn Thousand Yiõ in Iroij eo an Christ ñe ir ekoba ro retiljek jen ian ro rej jerkakbiji renaj bõk mour indio.—Reveles̃õn 20:5.
19. Ewi wãwen jej bõk tokjen jen ad katak kin kwojkwoj ko rar kememi ilo Israel?
19 Kij bareinwõt jemaroñ “lõñliñ wõt” ñe jej kalmenlokjen kin unin kar kwojkwoj ko etto an Ri Jew ro. Elap an kamõnõnõ ñan lemnak bwe Jehovah ear letok melele ko lok iman kin ewi wãwen kanan eo ear kwalok kake ilo Eden enaj jejjet kitien, im ej lujur kij ñan ad lukkun lo wãwen ej jejjet kitien jidik kin jidik. Rainin, jejelã bwe emwij an kar walok Ine eo im kar kokkure jimwin neen. Kiõ ej juõn King ilañ. Bareinwõt, enañin aolep ro uan 144,000 ededelok air kar kamol air tiljek ñan mij. Bar ta eo ej aikwij walok? Ñããt eo jejjet in kitien kanan in enaj dedelok? Eñin men eo jenaj etale ilo katak in tok juõn.
[Kamelele ko itulal]
a Nisan ej einwõt March/April ilo calendar eo ilo ran kein.
b Ilo jortak in belbel eo kin ruo bread ko re uwe, ekkã an priest eo likiti ilo lopiden pein, kotak pein, im kamakiti jen rãjet ñan ijo turãjet. Makitkit in ej annañelok ak pijaik air lelok ak aje men ko rar katok kaki ñan Jehovah.—Lale Insight on the Scriptures (Melele kin Jeje Ko), Volume 2, page 528, jeje in Ri Kennan ro an Jehovah.
c Ethanim, ak Tishri, ej einwõt September/October ilo calendar eo ilo ran kein.
d Oran in 70 ej jutak kin 7 korlok kin 10, number ko ilo Bible me rej kwalok kin wãppen ilo men ko ilañ im ion lal.
Kwomaroñ Ke Kamelele?
• Lamb eo rar kañe ilo ien Kwojkwoj in Kijone eo ear annañelok ta?
• Ta aintok eo Kwojkwoj in Pentecost eo ear annañelok?
• Ta men ko rar walok ilo Ran in Kõlajrak eo rar jitõñlok ñan wãwen eo naj jerbale katok in binmour eo an Jesus?
• Ilo wãwen et Kwojkwoj in Imõn Kabbed ko ear annañelok aintok eo an Ri Christian ro?
[Jaat ilo peij 24, 25]
(Ñan lale pija eo, jouj im lale ilo bok eo)
Kwojkwoj in Kijone Eo
Nisan 14
Men eo ear Walok:
Kar mõn Lamb in kijone Eo
Ear Annañelok:
Kar katok kin Jesus
Kwojkwoj in Bread Ejjab Uwe (Nisan 15-21)
Nisan 15
Men eo ear Walok:
Sabbath
Nisan 16
Men eo ear Walok:
Katok kin Barley
Ear Annañelok:
Jesus ear jerkakbiji
50 ran ko
Kwojkwoj in Week Ko (Pentecost)
Sivan 6
Men eo ear Walok:
Bread ko ruo kar katok kaki
Ear Annañelok:
Jesus ear kwalok ri kabit ro jein im jatin ñan Jehovah
Ran in Kilajrak eo
Tishri 10
Men eo ear Walok:
Juõn kau koman im ruo goat ko kar katok kaki
Ear Annañelok:
Jesus ear lelok aorõkin bõtõktõkin kin tokjen eo ñan armij otemjej
Kwojkwoj in Imõn Kabbed eo (Aintok, Imõn Kabbed ko)
Tishri 15-21
Men eo ear Walok:
Ri Israel ro rar lañliñ in jokwe ilo imõn kabbed ko im rar mõnõnõ kin ien jonikõn eo, kar katok kin 70 kau koman ko
Ear Annañelok:
Aintok eo kin ri kabit ro im “jar elap”
[Pija ko ilo peij 24]
Jomõkaj in jonikõn in barley eo me rar katok kake ilo Nisan 16 ear annañelok jerkakbiji eo an Jesus
[Pija ko ilo peij 25]
Bread ko ruo rar katok kaki ilo Pentecost eo rar annañelok congregation in Christian ri kabit ro
[Pija ko ilo peij 26]
Kwojkwoj in Imõn Kabbed ko ear annañelok juõn ien ekalañliñ kin aintok ri kabit ro im juõn “jar elap” jen ailiñ otemjej.