Kwo Jaje Ia Eo Enaj Wõr Jerammõn Ie!
“Ke e jiboñ kwon jeor ine eo am, im ke e jota kwon jab drebij peõm; bwe kwo jaje ewi iairro e naj jerammõn.”—EKK. 11:6.
1. Etke ad lo an ine eo eddeklok ej juõn men ekabwilõñlõñ im ej kõttãik burued?
JUÕN ri kallip ej aikwij kijenmij. (Jem. 5:7) Elikin an kalbwin ine eo, ej aikwij kõttar ñan an walok mejen im eddek. Jidik kin jidik, elañe emõn wãwen ko, mej ko rej jino walok liñtak jen bũdej eo. Inem rej erom menin eddek ko im ej walok leiir. Eliktata, jikin kallip eo ej bojak ñan an ri kallip eo aintok leen. Ekabwilõñlõñ ilo ad lo an eddeklok! Bareinwõt, ej juõn men ej kõttãik buruõd, ñan ad kile kin wõn eo ej Unjen eddeklok in. Jemaroñ kejbãrok ine eo. Jemaroñ jibañ wũtdikdiki. Ak Anij wõt emaroñ kõmman bwe en eddek.—Keidi 1 Dri Korint 3:6.
2. Ta men ko Jesus ear katakin kaki kin eddeklok ilo jitõb ilo wanjoñok ko jaar etali ilo katak eo mokta?
2 Einwõt kar ba ilo katak eo lok iman, Jesus ear kõkkar kin jerbal in kwalok kin Ailiñ eo ñan juõn ri kallip eo ej jeor ine. Ilo wanjoñok eo kin kajjojo kain bũdej ko, Jesus ear kalikar bwe meñe ri kallip eo ej jeor ine emõn, ak wãwen buruen kajjojo ej kalikar elañe ine eo ej erom juõn wijki ej jebar leen ko ak jab. (Mark 4:3-9) Ilo wanjoñok eo kin ri jeor eo ej kiki, Jesus ear kalikar bwe ri kallip eo ejjab lukkun melele kin an ine eo eddek. Unin kinke eddek ej walok jen kajur eo an Anij, im jab jen kate ko an armij. (Mark 4:26-29) Jen etale bar jilu wanjoñok ko an Jesus—ine in mustard eo, leaven eo, im ok eo.
Wanjoñok eo kin Ine in Mustard Eo
3, 4. Wanjoñok eo kin ine in mustard eo ej kalikar ta kin ennan eo an Ailiñ eo?
3 Wanjoñok eo kin ine in mustard eo, ej bareinwõt bed ilo Mark chapter 4, ej kalikar ruo men ko: kein kajuõn, an lõñlok armij ro rej roñjake ennan eo kin Ailiñ eo; kein karuo, kejbãrok eo kar lelok ñan ro rej bõk ennan eo. Jesus ear ba: “E naj kijkan am kajeoñwe ailiñ in Anij? ak kim naj kalikar e kin parebõl õt? Ej einwõt ine in mustad eo, ñe jeor ilo brij meñe erik jen ine otemjej ion lõl; A ñe emwij jeor ej edrek, im laplok jen mãr otemjej, im ej edrek ra im elap; inem bao in mejatoto rej babu ilo lurin.”—Mark 4:30-32.
4 Ijin jej lo kar wãwen pijaik eddeklok eo an “ailiñ in Anij” einwõt ej alikar ikijen an jededlok ennan eo an Ailiñ eo im an eddeklok congregation eo an Christian jen Pentecost 33 C.E. im manlok. Juõn ine in mustard ej juõn ine edik eo emaroñ jutak kin juõn men elukkun niñ. (Keidi Luk 17:6.) Bõtab, ilo jemlokin, juõn ine in mustard emwij kalbwin i emaroñ eddek ñan joñan in 10 ñan 15 nee aetok im ra ko ran rekajur im bin, kin men in jemaroñ watõke bwe ej juõn wijki.—Mat. 13:31, 32.
5. Ta eddeklok eo congregation eo an Ri Christian ilo ebeben eo jinoin ear loe?
5 Eddeklok eo an congregation eo an Ri Christian ear jino ilo juõn wãwen edik ilo 33 C.E. ke enañin 120 ri kalor ro kar kabit ir kin jitõb kwojarjar. Bõtab, iumin juõn ien ekadu, ear kobatok elõñ thousand ri tõmak ro ñan congregation in edik an ri kalor ro. (Read Jerbal 2:41; 4:4; 5:28; 6:7; 12:24; 19:20.) Iloan jilñoul yiõ ko, oran ri madmõd ro ear lukkun orlok im lõñlok im men in ear kõmman bwe ri jilek Paul en kar maroñ ba ñan congregation eo ilo Colossae bwe ennan eo emõn emwij “kwalok e ñõn ro otemjej rej ber iomin lõñ.” (Kol. 1:23) Juõn laplok ekabwilõñlõñ!
6, 7. (a) Ta laplok eo ear walok jen 1914? (b) Im ta eddeklok eo enaj walok?
6 Jen ien eo ear jutak Ailiñ eo an Anij ilo lañ ilo 1914, ra ko ran “wijki” mustard eo rar laplok jen kar kõtmene kake. Armij ro an Anij rar lo an jejjet kitien kanan eo Isaiah ear jeje kake: “Eo erik e naj juõn tausan, im eo e niñ juõn ailiñ e kajur.” (Ais. 60:22) Kumi in edik emwij kabiti ir rar bõk kunair ilo jerbal in kwalok kin Ailiñ eo ilo jinoin ebeben in ad rar jab lemnak bwe ilo yiõ in 2008, enañin jiljilimjuõn million Ri Kennan ro renaj kar bõk kunair ilo jerbal in ilo elõñlok jen 230 ailiñ ko. Emol juõn laplok ekabwilõñlõñ, enañin einlok wõt ine in mustard eo ilo wanjoñok eo an Jesus!
7 Ak eddeklok in ej bõjrak wõt ijin ke? Jaab. Ejjabto armij otemjej rej mour ion lal renaj bed iumin Ailiñ eo an Anij. Naj jolok aolep ri jumae ro. Men in enaj walok jab kin kate ko an armij ak kinke Iroij Bõtata Jehovah enaj jutak im bõprae wãwen ko rej walok ilo lal in. (Read Daniel 2:34, 35.) Inem jenaj lo jejjet in kitien eo eliktata an bar juõn kanan Isaiah ear je: “Bwe lõl e naj obrõk kin jela Jeova einwõt dren ko rej kalibubu lojit.”—Ais. 11:9.
8. (a) Bao ko ilo wanjoñok eo an Jesus rej jutak kin wõn? (b) Meñe kiõ ta eo jej bõk kejbãrok jene?
8 Jesus ej ba bwe bao ko in mejatoto rej maroñ lo jikiir iumin lur in Ailiñ in. Bao kein rejjab jutak kin ri kijirãte ro an Ailiñ eo me rej kajeoñ in kañ ine ko remõn, einwõt bao ko ilo wanjoñok eo kin leo ej jolok ine ko ion kajjo kain bũdej ko. (Mark 4:4) Jen an ein dein, ilo wanjoñok in bao ko rej jutak kin ro ejimwe burueir ro rej bukõt kejbãrok ilo congregation eo an Ri Christian. Meñe kiõ, rein rej bõk kejbãrok jen manit ko renaj bõprae ir jen air bõk juõn kõtan emõn ibben Anij im jerbal ko retton an lal in enana. (Keidi Aiseia 32:1, 2.) Ilo ejja wãwen in lok wõt Jehovah ear kõkkar kin Ailiñ in Messiah eo ñan juõn wijki im ear kanan: “Ion tol eo eutiejtata ilo Israel. Enaj rae im kouwa kin leen im erom juõn wijiki cedar eo eaibuijuij. Aoleb kain bao renaj jokwe ie im koon ellurin.”—Ezek. 17:23.
Wanjoñok eo kin Leaven Eo
9, 10. (a) Ta point eo Jesus ear kalikare ilo wanjoñok eo kin leaven? (b) Ilo Bible eo, ta eo ekkã air kõkkar kake ñan leaven, im ta kajitõk eo kin nan eo an Jesus kin leaven jenaj etale?
9 Laplok ak eddeklok ejjab aolep ien alikar ñan mejen armij. Ilo wanjoñok in tok juõn, Jesus ej kalikar point in. Ej ba: “Ailiñ in lõñ ej einwõt leven, me juõn kõra e ar bõke, im noje ilo jilu joñon plauõ, ñõn ter eo ej leven aolepen.” (Mat. 13:33) Leaven in ej jutak kin ta, im ewi wãwen ej ekkejellok ñan eddeklok eo an Ailiñ eo?
10 Ilo Bible eo, ekkã air kajerbal leaven ñan kõkkar kin jerawiwi. Ri jilek Paul ear kajerbale ilo wãwen in ke ej konono kin kilan eo enana an juõn ri jerawiwi ilo congregation eo etto ilo Corinth. (1 Kor. 5:6-8) Ak kiõ Jesus ear ke kajerbal leaven ñan kõkkar kin eddeklok ak laplok eo an juõn men enana?
11. Ewi wãwen Israel eo etto ear kajerbal leaven?
11 Mokta jen ad uake kajitõk eo, jej aikwij lale jilu men ko remol elap tokjeir. Kein kajuõn, meñe Jehovah ear jab kõtlok bwe ren kajerbal leaven ilo ien kwojkwoj in Kijone eo, ilo ien ko jet ear bõk jortak ko me ear wõr leaven ie. Rekin kajerbal leaven ilo ien air lelok jortak in kamolol ko, me eo ej mõnõnõ in lelok ej kõmmane kin juõn jitõb in kamolol kin kajerammõn ko an Jehovah. Ien mõñã ibben don in ear juõn ien ekalañliñ.—Liv. 7:11-15.
12. Ta eo jemaroñ katak jen wãwen an Bible eo kajerbal pija ak wanjoñok ko?
12 Kein karuo, jet ien Bible eo emaroñ kajerbal juõn men ilo juõn wãwen enana im ien ko jet juõn wãwen emõn. Ñan wanjoñok, ilo 1 Piter 5:8, ej kõkkar kin Satan einwõt juõn lion, ej kwalok kin kadkadin, ekauwatata im lej. Ak ilo Reveles̃õn 5:5, ej kõkkar kin Jesus einwõt juõn lion—“Laiõn eo jen bwijin Juda.” Ilo eon in, kar kajerbal lion einwõt juõn wanjoñok kin beran ilo ekajet jimwe.
13. Ta eo wanjoñok eo an Jesus kin leaven eo ej kwalok kin eddeklok eo ak wãwen an juõn erom ri kaloran Christ?
13 Kein kajilu, ilo wanjoñok eo an Jesus, ear jab ba bwe leaven eo ear kokkure aolepen iõk eo, im kõmman bwe ren jab maroñ kajerbale. Ear baj ba wõt kin wãwen kõmmane juõn bilawã. Kõrã eo ej kobaik leaven ak kein kauwe eo, im jemlok eo ear kwalok juõn men emõn. Leaven eo ear nojak ibulen iõk in bilawã eo. Kin men in, wãwen an leaven eo jerbal ear nojak jen mejen kõrã eo. Men in ej kakememej kij kin leo ear jeor ine im kiki ilo boñ. Jesus ear ba bwe “ine ej edrek im laplok, [leo] e jaje kijkan.” (Mark 4:27) Ej juõn wãwen ebidodo ñan kwalok kin eddeklok eo ak wãwen an juõn erom juõn ri kaloran Christ me jej jab maroñ loe! Jemaroñ jab lo an jino eddek, ak ejjabto tõbrak ko rej alikar.
14. Ta wãwen jerbal in kwalok nan eo ej kalikar ikijen an leaven eo kauweik aolepen iõk eo?
14 Eddeklok in ejjab alikar ñan mejen armij wõt ak ej bareinwõt wõnmanlok im walok iaolepen lal. Men in ej bar juõn ian wãwen ko ej kalikar ilo wanjoñok eo kin leaven eo. Leaven eo ej kauweik aolepen iõk eo, aolepen “jilu joñon flauõ.” (Luk 13:21) Einwõt leaven, jerbal in kwalok nan eo an Ailiñ eo me ear kamõkajlok laplok in ilo jitõb emwij an laplok wõt ñan joñan eo bwe kiõ emwij kwalok kin Ailiñ eo “ñõn eneo etolok tata i lõl.” (Jerb. 1:8; Mat. 24:14) Ej juõn jerammõn elap ñan ad mõttan laplok in ekabwilõñlõñ kin jerbal an Ailiñ eo!
Ok Eo
15, 16. (a) Kameleleik wanjoñok eo kin ok eo. (b) Ok eo ej jutak kin ta, im ñan ta wãwen eddeklok eo an Ailiñ eo wanjoñok in ej jitõñlok ñan e?
15 Men eo elaplok an aorõk jen oran ro im rej ba rej ri kaloran Jesus Christ ej elañe rein rej ri kalor ro remol ak jab. Jesus ej jitõñlok ñan wãwen eddeklok eo an Ailiñ eo ke ej letok bar juõn wanjoñok, kin juõn ok. Ear ba: “Bareinwõt, Ailiñ in lõñ ej einwõt juõn ok ej drorlok ilomalo, im jabdrewõt kain eek rebo ie.”—Mt. 13:47.
16 Ok eo, eo ej jutak kin jerbal in kwalok eo an Ailiñ eo, ej aintok elõñ kain ek ko. Jesus ej wõnmanlok wõt im ba: “[Ok] eo ke ej lõñ, rej iber ene, im jijõt, im ãti ko remõn na ilo emmar ko, im julok ko renana. E naj ein drein i lokõn lõl: enjel rõn re naj ilok im kãlet ro renana jen rowãnik, Im naj jolok ir na ilo jikin kijeek: ijo re naj jõñ im ñi lõllõl.”—Mat. 13:48-50.
17. Jerbal in kejebel eo kar konono kake ilo wanjoñok eo kin ok eo ej jitõñlok ñan ien et eo?
17 Jerbal in kejebel in ej jitõñlok ke ñan ekajet eo eliktata an sheep im goat ko me Jesus ear ba bwe enaj walok ñe enaj itok ilo an aibujuij? (Mat. 25:31-33) Jaab. Ien ekajet eo eliktata enaj walok ilo ien eo Jesus ej itok ilo ien eñtan eo elap. Ijo tu rãjet, jerbal in kejebel eo ear jitõñlok ñane ilo wanjoñok eo kin ok eo ej walok ilo “ien marmir lokõn lõl.”a Ien in kiõ jej mour ie—ran kein manlok ñan ien eñtan eo elap. Inem ewi wãwen jerbal in kejebel eo ej kõmman kiõ?
18, 19. (a) Ewi wãwen jerbal in kejebel eo ej wõnmanlok kiõ? (b) Ta buñten nee eo ro emol burueir rej aikwij bõke? (Lale footnote eo bareinwõt ilo page 21.)
18 Ilo mol million ek ko ilo nan in kõkkar jen lomalo in armij ro emwij kareel tok ir ñan congregation eo an Jehovah ilo ran kein. Jet rej bed ilo Kwojkwoj in Kememej eo, ro jet rej itok ñan kwelok ko ad, im ro jet rej mõnõnõ in katak Bible eo. Ak rein aolep rej kamol ke bwe rej Ri Christian ro remol? Bõlen jej maroñ “iber [ir ñan] ene,” ak Jesus ej jiroñ kij bwe “ko remõn” wõt rej aintok ir ñan iloan emmar [ieb] ko, ko rej jutak ikijen congregation ko an Ri Christian. Ko renana, ilo jemlokin rej jolok ir ilo juõn kijeek ebwil, ilo nan in kõkkar melelen kokkure ilo ran ko iman.
19 Einwõt ek ko renana, elõñ ro im rar katak Bible eo ibben armij ro an Jehovah mokta rar bõjrak jen air katak. Ro jet me rar lotak im ro jemeir im jineir rej Ri Christian rar jab lukkun kõnan erom ro rej anõk jenkwon neen Jesus. Rar makoko in kõmman bebe ñan air karejar ñan Jehovah ak elikin air karejar ñan e jidik ien, rar bõjrak.b (Ezek. 33:32, 33) Bõtab, men in elap an aorõk, bwe aolep ro im emol burueir rej aikwij kõtlok bwe ren aintok ir ñan congregation ko rej einwõt ieb ko mokta jen ran in ekajet eo eliktata im bed wõt ilo jikin kejbãrok.
20, 21. (a) Ta eo jaar katak jene ilo ad etale wanjoñok eo an Jesus kin eddeklok eo? (b) Ta eo kwoj beek ñan am kõmmane?
20 Inem, ta eo jaar katak jen ad etale jidik wanjoñok eo an Jesus kin eddeklok eo? Kein kajuõn, einwõt an ine in mustard eo eddeklok, emwij an wõr juõn laplok ilo an armij ro eoroñ ennan eo kin Ailiñ eo ijin ion lal. Ejelok jabdewõt men emaroñ kabõjrak an jededlok jerbal eo an Jehovah! (Ais. 54:17) Ibben men in, kar lelok kejbãrok ñan ro emwij air “koon ellurin [wijki eo]” jen Satan im lal in an enana. Kein karuo, Anij eo ej kaddeklok. Einwõt an leaven eo ettino ajeded ilo aolepen iõk eo, laplok in kar jab aolep ien alikar ak melele kake, ak ej jededlok wõt! Kein kajilu, ejjab aolep ro rar roñjake rar kamol bwe emõn burueir. Jet iair rar einwõt ek ko renana ilo wanjoñok eo an Jesus.
21 Bõtab, ej menin rejañ, ñan ad lo an Jehovah karuaktok elõñ ro emõn burueir! (Jon 6:44) Tokjen men in laplok ko raibujuij rej walok jen ailiñ ñan ailiñ. Aibujuij otemjej kin eddeklok in ej illok ñan Jehovah Anij. Ad lo men in, kij kajjojo jej aikwij kõnan emmakit in bokake nan in rejañ eo kar jeje kake buki yiõ ko remotlok: “Ke e jiboñ kwon jeor ine eo am . . . , bwe kwo jaje ewi iairro e naj jerammõn, eñin ak eo juõn, ak elañe irro re naj emõnin wõt juõn.”—Ekk. 11:6.
[Kamelele Ko]
a Meñe Matu 13:39-43 ej jitõñlok ñan juõn wãwen eoktak kin jerbal in kwalok nan eo an Ailiñ eo, ien an jejjet kitien ej ilo ejja ien eo wõt ej jejjet kitien wanjoñok eo kin ok eo, ilo ien madmõd “i lokõn lõl.” Jerbal in kejebel ek ko ilo nan in kõkkar ej juõn jerbal ej wõnmanlok wõt, einwõt jerbal in jeor im madmõd eo ej wõnmanlok wõt ilo ien kein.—The Watchtower, October 15, 2000, page 25-26; Worship the Only True God (Kabuñ ñan Anij eo Emol), page 178-181, paragraph 8-11.
b Ej melelen men in ke bwe aolep ro im rar bõjrak jen air katak ak koba ibben armij ro an Jehovah emwij an enjel ro jolok ir einwõt ro ejjab emõn burueir? Jaab! Elañe juõn ej lukkun mol an kõnan bar jeblak ñan Jehovah, enaj bõk karuwainene jen E.—Mal. 3:7.
Ewi Wãwen Kwonaj Uak?
• Ta eo wanjoñok eo an Jesus kin ine in mustard eo ej katakin kij kin eddeklok eo an Ailiñ eo im kejbãrok eo jen Satan im lal in an enana?
• Ta leaven eo ilo wanjoñok eo an Jesus ej jutak ikijen, im ta mol eo Jesus ej kalikar kin eddeklok eo an Ailiñ eo?
• Ta wãwen eo kin eddeklok eo an Ailiñ eo ej kalikar ilo wanjoñok eo kin ok eo?
• Ewi wãwen jemaroñ kejbãrok wõt bwe jen bed wõt ibwiljin ro emwij ‘aintok ñan loan ieb ko’?
[Pija ko ilo peij 18]
Ta eo wanjoñok eo kin ine in mustard eo ej katakin kij kake kin eddeklok eo an Ailiñ eo?
[Pija eo ilo peij 19]
Ta eo jej katak jen wanjoñok eo kin leaven eo?
[Pija eo ilo peij 21]
Ta eo jerbal in kejebel ek ko remõn jen ek ko renana ej pijaiki?