Kwon Kaibujuij Jehovah Ilo Am Kwalok Kautiej
“Jerbal eo An [Jehovah] men in wijtak im utiejen: im An wãnik ej ber ñõn in drio.”—SAM 111:3.
1, 2. (a) Ewi wãwen kwomaroñ kamelele nan in “kautiej”? (b) Ta kajitõk ko jenaj etali ilo katak in?
KE KAR kajitõk ñan kamelele nan in “utiej,” Madison 10 an yiõ ear mõkaj im uak, “Emõn baotokin.” Men eo ledik in emaroñ jab jelã ej bwe Bible eo ej kwalok bwe Anij ej ‘kanuknuk kin nebar im utiejen.’ (Sam 104:1) Ñan elõñ armij, ad kwalok kautiej emaroñ kitibuj an emõn baotokid. Ñan wanjoñok, ri jilek Paul ear kõnan bwe kõrã ro rej Christian “ren kõnõk nuknuk ko re karbõp, im ren kõkõmõnmwin im jejairunoij, im jab kanuij karilip birõkrik in bõrair, im jab kanuij kalitlit ir kin gold im bõr ko im nuknuk ko re kanuij aibujuij.” (1 Tim. 2:9) Ak mwil eo emõn me ej kaibujuij ‘men in wijtak im utiej’ eo an Jehovah elaplok melelen jen men in.—Sam 111:3.
2 Ilo Bible eo, nan in “utiej” ilo kajin Hebrew emaroñ melelen “laplap,” “aibujuij,” im “kõñiãjoik.” Ekkar ñan juõn dictionary, “utiej” ej melelen “ej tellokin bõk kaibujuij, im kaorõk.” Im Jehovah wõt ej tellokin bõk kautiej im kaorõk eo elaptata. Kin men in, einwõt ri karejar ro an emwij air baptais, jej aikwij in konono im emmakit ilo wãwen eo me ej kautiej e. Ak, etke armij ro remaroñ kwalok kautiej? Ewi wãwen wijtak im utiejen Jehovah rej alikar? Ewi wãwen utiej eo an Jehovah en jelet kij? Ta eo Jesus Christ emaroñ katakin kij ñan kwalok kadkad in? Im ewi wãwen jemaroñ kwalok kautiej?
Unin Jemaroñ Kwalok Kautiej
3, 4. (a) En kar ewi wãwen ad emmakit ñe rej kautiej kij? (b) Kanan eo ilo Sam 8:5-9 ear jitõñlok ñan wõn? (Lale kamelele eo itulal.) (c) Wõn ro Jehovah ear kautiej ir ilo ien ko mokta?
3 Kin an kar kõmanman ir ilo nememen wõt e, ewõr an aolep armij ro maroñ in kwalok kautiej. Jehovah ear kautiej emaan eo moktata ikijen an kar jitõñ e einwõt ri kejbãrok lal in. (Jen. 1:26, 27) Elikin an kar armij buñ jen mour eo ewãppen, Jehovah ear bar kwalok eddo eo an armij ikijen lal. Kin men in, Anij ear “kabelbil” armij ro kin utiej im aorõk. (Read Sam 8:5-9.)a An kar Jehovah kautiej kij, en kar kamakit kij ñan kaibujuij ãt eo etan elap ilo kautiej.
4 Jehovah ear kautiej ro rej kõmman jerbal eo ekwojarjar ñan e. Anij ear kautiej Abel ilo an kar bõk menin katok eo an, im karmijeteik menin katok eo Cain, leo jein ear lelok. (Jen. 4:4, 5) Ear jiroñ Moses bwe en “likit mõtõn an utiej” ion Joshua, emaan eo me enaj erom ri tel ro an Israel elikin e. (Bwin. 27:20) Ikijen nejin David, Solomon, Bible eo ej ba: “Jeova e ar kanuij koutiejlok Solomon iman aolepen Israel, im E ar lelok ñõn e lapen kiñ, elap jen An lelok ñõn jabrewõt kiñ mokta jen e ilo Israel.” (1 Kron. 29:25) Anij enaj kautiej Christian ri kabit ro mwijin air jerkakbiji, bwe ilo tiljek rar keañ kin “aibujuij in utiej eo An.” (Sam 145:11-13) Inem, ilo air kaibujuij Jehovah, kumi in “sheep [ro jet]” an Jesus, eo ej laplok wõt ear bareinwõt bõk juõn jerbal eo ewõr jerammõn im kautiej.—John 10:16.
Utiej im Aibujuij eo an Jehovah rej Alikar
5. Ewi joñan an lap utiejen Jehovah?
5 Ilo juõn al me ej keidi oktak ko ikõtan utiej eo an Anij im an armij ettã, David, eo ear je book in Sam ear al: “O Jeova am Iroij, e nañin aibujuij etõm i aolepen lõl: Kw’ar likit Am aibujuij ilõñin lõñ ko.” (Sam 8:1) Jen ien eo mokta jen an kar kõmanman “lõñ im lõl,” ñan ien eo enaj jejjet kitien karõk eo an Anij bwe lal en juõn paradise im armij rej tõbar mour eo ewãppen, Jehovah Anij ej E eo eaibujuij im utiej tata ijoko otemjej ilañ im ilal jen indio ñan indio.—Jen. 1:1; 1 Kor. 15:24-28; Rev. 21:1-5.
6. Etke ri jeje sam ear ba bwe Jehovah ej naballin kin utiej?
6 Ke ri jeje sam ear lo joñan aibujuij in iju ko rej romak ilañ einwõt “dekã ko raorõk,” ealikar men in ear kamõnõnõik buruen! Kin an lukkun bwilõñ kin wãwen an kar Anij “erlokwe mejatoto einwõt roñel nuknuk,” ri jeje sam ear kwalok kin Jehovah einwõt ej naballin kin utiej kin an lukkun kabel. (Read Sam 104:1, 2.) Menin kõmanman ko an jej loi rej kalikar aibujuij im utiejen Ri Kõmanman eo ekajur bõtata me jejjab maroñ loe.
7, 8. Ta menin kamol eo kin utiej im aibujuij eo an Jehovah jemaroñ lo ilo men ko ilañ?
7 Ñan wanjoñok, jen lemnak kin oran iju ko ilañ. Lal in ej einwõt juõn bok in barijet eo ñe jej keidi ibwilijin elõñ iju ko. Emol bwe elõñlok jen 100 billion iju ko rej bed ilañ. Elañe kwomaroñ bwini juõn iju ilo kajjojo second im wõnmanlok wõt iumin 24 awa ilo kajjojo ran, kwonaj aikwiji 3,000 yiõ ko ñan tõbar oran in 100 billion.
8 Ta kin ijoko rettolok ilañ? Ro rej etale iju ko (astronomers) rej antonelok bwe emaroñ bar wõr elõñlok jen 50 billion ñan 125 billion iju ko me jejjab maroñ loi. Jete oran iju ko ijoko otemjej ilañ? Ekanuij kabwilõñlõñ ñe jej lemnak kin men in. Ak, Jehovah “ej bwini oran iju ko; ej naetan ir otemjej.” (Sam 147:4) Ñe kwoj lo wãwen Jehovah ej nuknuk kin utiej im nebar, men in enaj kamakit yuk ñan kaibujuij ãt eo etan elap.
9, 10. Ewi wãwen menin letok eo kin bilawã ej kalikarlok meletlet eo an Ri Kõmanman eo ad?
9 Kiõ ke emwij ad etale men ko rekanuij aibujuij ilañ, jen etale men eo jej iminene kake einwõt bilawã. Jehovah e “eo e ar kõmõnmõn lõñ im lõl” im bareinwõt e “eo ej lelok kijeir ñõn ro dri kwũli.” (Sam 146:6, 7) Jerbal ko relap an, ekoba menin eddek ko me rej kõmman bilawã jeni, rej kwalok “wijtak im utiejen” Anij. (Read Sam 111:1-5.) Jesus ear katakin ri kalor ro an ñan jar: “Ranin Kwon letok ñõn kim kijim ranin.” (Mat. 6:11) Ibben elõñ armij ro ilo ien ko etto, ekoba Ri Israel ro, bilawã kar juõn mõñã eaorõk. Meñe bilawã ej juõn mõñã ebidodo iõke, bwe en uwe im erom juõn bilawã enno ej kitbuj elõñ men ko.
10 Ke rar jeje Bible eo, Ri Israel ro rar kajerbal bilawã kõmman jen wheat ak barley im aebõj ñan iõk bilawã. Jet ien rar kajerbal kein kauwe ilo air iõke. Ñe jej kobaiki kõbwebweien bilawã eo elõñ men renaj walok ñan ejaak juõn bilawã. Ejjab lukkun alikar wãwen men kein rej jerbal ibben don. Bareinwõt, wãwen enbwinid ej bõk kajur jen bilawã eo ej bar juõn men ekabwilõñlõñ. Eñin unin ri jeje sam ear al: “O Jeova, e nañin lõñ jerbal ko Am: ilo meletlet Kw’ar kõmõnmõn aolepeir.” (Sam 104:24) Men kein rej bareinwõt kamakit yuk ñan kaibujuij Jehovah.
Ewi Wãwen Utiej im Aibujuij eo An Anij ej Jelet Yuk?
11, 12. Ilo ad kalmenlokjen kaki menin kõmanman ko an Anij, ewi wãwen emaroñ jelet kij?
11 Jejjab aikwij einwõt ro rej etale iju ko (astronomer) ñan bwilõñ kin lañ ilo jota ak juõn eo ej katak kin wãwen kõbwebweien men ko rej jerbal ibben don (chemist) ñan mõnõnõ in mõñã bilawã. Bõtab bwe jen kile utiej eo an Ri Kõmanman eo, jej aikwij in bõk ien ñan kalmenlokjen kin menin kõmanman ko an. Ilo ad kalmenlokjen kin men kein, ewi wãwen emaroñ jelet kij? Enaj jelet kij ilo ejja wãwen eo wõt ñe jej kalmenlokjen kin jerbal ko jet an Jehovah.
12 Ikijen jerbal ko relap me Jehovah ear kõmmani kin armij ro An, David ear al: “I naj kalomonlokjen kin wõlio in kõñiajoik an utiej eo Am, im kin men in bwilõñ ko Kw‘ar jerbali.” (Sam 145:5) Jej kwalok ad itoklimo kin jerbal kein ikijen ad katak Bible im bõk ien ñan kalmenlokjen kin men ko jej read jene. Ilo ad kalmenlokjen, ewi wãwen ej jelet kij? Kamolol eo ad kin utiej im aibujuij eo an Anij enaj laplok. Inem, emol bwe jej mõnõnõ in kobalok ibben David ilo ad kautiej Jehovah im ba: “I naj kwalok Am laptata.” (Sam 145:6) Ad kalmenlokjen kake jerbal ko rekabwilõñlõñ an Anij, enaj kakajur kõtan eo ad ibben Jehovah im kamakit kij ñan kwalok kin e ñan ro jet ilo kijejeto im kijenmij. Kwoj ke kijejeto in keañ kin news eo emõn im jibañ armij ro ñan kamolol kin utiej im aibujuij eo an Jehovah Anij?
Ear Jejjet Wãwen An Jesus Kwalok kin Utiej eo An Anij
13. (a) Ekkar ñan Daniel 7:13, 14, ta eo Jehovah ear lelok ñan Nejin? (b) Einwõt juõn Kiñ, ewi wãwen Jesus ear jerbal ibben ro don?
13 Nejin Anij, Jesus Christ, ilo kijejeto ear keañ kin news eo emõn im ear nebar utiej eo an Jemen ilañ. Jehovah ear kautiej juõn wõt Nejin ear keotak ilo an kar lelok ñan e ‘maroñ im kajur an iroij.’ (Read Daniel 7:13, 14.) Bõtab, Jesus ear jab utiej buru im makoko in kamao ibben armij ro. Ak ej juõn Ri tel ej tiriamo im melele kin joñan maroñ ko an ro don im ej kautiej ir. Jen etale juõn wanjoñok kin wãwen Kiñ eo emwij jitõñe, Jesus, ear jerbal ibben armij ro ear iion ir, elaptata armij ro im rar kajekdon ir im dike ir.
14. Ewi wãwen kar watõk ri leper ro ilo tõre ko an Ri Israel ro etto?
14 Ilo ien ko etto, ri leper ro rar eñtan iumin juõn ien eaetok mokta jen air mij. Jidik kin jidik, nañinmij in ear kokkure enbwiniir. Armij ro rar lemnak bwe ñan kejmour juõn ri leper kar joñan kajerkakbijeik juõn ri mij. (Bwin. 12:12; 2 Kiñ. 5:7, 14) Rar watõk ri leper ro bwe retton im rar lukkun dike ir im kajenolok ir. Ñe renaj wõnmae armij ro, rar aikwij in lamõj im ba: “Jab erreo, jab erreo.” (Liv. 13:43-46) Juõn ri leper ear einwõt juõn armij emij. Ekkar ñan lokbook ko an ri tel in kabuñ an Ri Jew ro, juõn ri leper ear aikwij bed jiljino nee ettolok jen armij ro. Kar kwalok bwe ke juõn ri tel in kabuñ ear lo juõn ri leper, meñe ear bed etolok, ear kade kin dekã ko bwe en jab kebake e.
15. Ewi wãwen Jesus ear jerbal ibben juõn ri leper?
15 Bõtab, wãwen Jesus ear jerbal ibben juõn ri leper ke ear kebake e im akwelap bwe en kemour e ej juõn men eaorõk. (Read Mark 1:40-42.) Ijellokin an kar Jesus jilkinlok ri leper eo, ear kwalok tiriamo im kautiej emaan in me ro jet rar kajekdone. Jesus ear lo armij in elap an eñtan im ear aikwij jibañ ñan kejmour e jen nañinmij eo an. Ilo an kar tiriamokake, Jesus ear emmakit im ear erlokwe pein im uñuri ri leper eo, im kemour e.
16. Ta eo kwar katak jen Jesus ilo wãwen an kar jerbal ibben ro jet?
16 Einwõt ro rej lor Jesus, ewi wãwen jemaroñ anõke ilo an kar kwalok utiej eo an Jemen? Juõn wãwen ej ilo ad kile bwe aolep armij ro jekdon wãwen bed eo air, ejmour, ak dettair rej tellokiir bõk nebar im kautiej. (1 Pit. 2: 17) Elaptata ro ewõr air eddo in tel, einwõt lõmaro ri belele, ro jemen im jinen, im Ri Christian elder ro, rej aikwij in kautiej ro rej bed iumin maroñ eo air ñan jibañ rein kile bwe ewõr tokjeir. Ñan kalikar aorõkin an aolep Ri Christian ro jerbale men in, Bible eo ej ba: “Kin yokwe jimjãn jimjãten, komin menoan dron; kin kõnimarmij, komin koutiej dron.”—Rom. 12:10.
Kwalok Kautiej ilo Wãwen Ad Kabuñ
17. Ta eo jemaroñ katak jen Jeje ko ilo Bible eo kin ad kwalok kautiej ilo wãwen ad kabuñ ñan Jehovah?
17 Bible eo ej kwalok bwe jej aikwij kautiej wãwen ad kabuñ ñan Jehovah. Ekklisiastis 5:1 ej ba, “Kwon lale neõm ñe kwoj ilok ñõn imõn Anij.” Kar kakien Moses im Joshua jimor bwe ren wutiki juj ko air ñe rej bed ilo jikin eo ekwojarjar. Rar aikwij in kõmmane men in ñan kwalok kautiej. Priest ro an Ri Israel ro rar aikwij in kõnak nuknuk aniloa jen linen “bwe ren kalibubu air kelwan.” (Ex. 28:42, 43) Kar menin kejbãrok bwe ren kõnak nuknuk ko rekkar ke rar jerbal ilo lokatok eo. Aolep ro uan family eo an juõn priest rar aikwij in rejetake kien ko an Anij ilo kautiej.
18. Ewi wãwen jej kwalok kautiej ilo ad kabuñ ñan Jehovah?
18 Inem nebar ilo kabuñ ej kitibuj kautiej. Bwe armij ro ren kautiej kij, jej aikwij in kwalok kautiej. Wãwen ad kwalok kautiej ej aikwij in mol im en jab juõn manit bajjek. Ej aikwij ellãlok jen men eo armij ro rej loe ñan men eo Anij ej loe, buruõd. (1 Sam. 16:7; Ken. 21:2) En wõr ad kautiej ilo aolepen mour eo ad im en jelet wãwen ad jerbal, lemnak, im kõtan eo ad ibben ro jet, ebar kitibuj wãwen ad lemnak im eñjake kin kij make. Aet, kautiej ej aikwij alikar ien otemjej im ilo aolep men ko jej ba im kõmman. Ikijen mwilid, makitkit ko ad, ballid im baotokid, jej debij ilo buruõd nan ko an ri jilek Paul: “Ke kim jab kõmõn men in buñ ilo jabrewõt, bwe en ejelok notan jerbal eo am; A ilo men otemjej kim kwalok karkarim einwõt dri jerbal an Anij.” (2 Kor. 6:3, 4) Jen “kaibujuij katak eo an Anij Dri Lomorer ilo men ko otemjelok.”—Taitõs 2:10.
Jen Wõnmanlok im Kwalok Utiej eo an Anij
19, 20. (a) Ta wãwen eo emõn ñan kautiej ro jet? (b) Ikijen kautiej, ta eo jej aikwij in beek ilo buruõd?
19 Christian ri kabit ro rej kwalok kautiej ilo air bõk jerbal in “dri keañ kin Kraist.” (2 Kor. 5:20) “Sheep ro jet,” me rej rejetak ir, rej keañ kin Ailiñ in Messiah eo ilo kautiej. Juõn ri keañ ej konono kin kien eo an ilo beran im kautiej. Kin men in, jej aikwij in konono ilo kautiej im beran ilo ad rejetake kien eo an Anij, Ailiñ eo. (Ep. 6:19, 20) Im ñe jej kwalok “nan ko remmõn” ibben ro jet, jejjab ke kwalok ñan ir nebar im kautiej?—Isa. 52:7.
20 Jej beek ilo buruõd ñan kaibujuij Anij ikijen ad jerbal ekkar ñan utiej eo an. (1 Pit. 2:12) Ien otemjej jen kwalok ad lukkun kautiej e, kabuñ eo an, im ri kabuñ ro mõttad. Im Jehovah, eo ear nuknuk kin utiej im aibujuij, enaj buñburuen kin wãwen ad kwalok kautiej ilo ad kabuñ ñan e.
[Kamelele ko itulal]
a Nan ko an David ilo Sam kein ka 8 ej kanan eo me ej bareinwõt jitõñlok ñan armij eo ewãppen Jesus Christ.—Hib. 2:5-9.
Ewi Wãwen Kwonaj Uak?
• Ad kile aibujuij im utiej eo an Jehovah en kar jelet kij ilo wãwen et?
• Ta eo jemaroñ katak kin kautiej ilo wãwen eo Jesus ear kejmour juõn ri leper?
• Ewi wãwen jemaroñ kautiej Jehovah ilo juõn wãwen ekkar?
[Pija eo ilo peij 12]
Ewi wãwen Jehovah ear kautiej Abel?
[Pija eo ilo peij 14]
Menin letok eo einwõt bilawã ej kwalok jerbal ko relap an Jehovah
[Pija eo ilo peij 15]
Ta eo kwar katak kin kautiej ilo wãwen eo Jesus ear jerbal ibben juõn ri leper?
[Pija eo ilo peij 16]
Wãwen ad kabuñ ekitibuj ad kautiej Jehovah