Watchtower ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Watchtower
ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Kajin M̦ajel̦
O̦
  • N̦
  • n̦
  • M̦
  • m̦
  • L̦
  • l̦
  • O̦
  • o̦
  • BAIBÕL̦
  • BOK IM KEIN KATAK
  • KWEILO̦K KO
  • w14 2/1 p. 5-7
  • Lukkuun Unin An Wal̦o̦k Tarin̦ae im Eñtaan

Ejjañin wõr pija in ilo tõre in.

Jol̦o̦k bõd, ewõr juon problem ej kõm̦m̦an an jab jo̦ pija in.

  • Lukkuun Unin An Wal̦o̦k Tarin̦ae im Eñtaan
  • Naan in Keeañ Kõn Aelõñ eo an Jeova—2014
  • Unin Tõl Jidikdik Ko
  • Katak ko Jet
  • KAKÕL̦L̦EN RAAN KO ÃLIKTATA
  • KO̦KKURE JERBAL KO AN TEPIL̦
  • Ro Rej Uwe Ioon Kidia ko Emãn—Wõn Rein?
    Naan in Keeañ Kõn Aelõñ eo an Jeova (Ñan Kwal̦o̦k Naan)—2017
Naan in Keeañ Kõn Aelõñ eo an Jeova—2014
w14 2/1 p. 5-7

KATAK KO KÕN TAITÕL̦IN BOK IN | TARIN̦AE EO EAR KÕM̦M̦AN OKTAK ILO LAI̦ IN

Lukkuun Unin an Wal̦o̦k Tarin̦ae im Eñtaan

Ilo Nobõm̦ba 11, 1918, Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon ear jem̦l̦o̦k. Peejnej ko rar kilõk im armej rar lukkuun lañlõñ. Bõtab, ear jab to aer lañlõñ. Etke? Kõnke ear bar wal̦o̦k juon men ekauwõtata ãlikin pata eo.

Juon nañinmej ekapopo im kauwõtata etan Spanish flu ear wal̦o̦k im ajeeded ilo jikin tarin̦ae eo ilo France ilo Juun 1918. Ñe jej keidi pata eo ñan nañinmej in Spanish flu, elõñl̦o̦k rũttarin̦ae in Amedka rar mej jãn nañinmej in. Im ke ear jem̦l̦o̦k pata eo im rar ro̦o̦l ñan aelõñ ko aer, rar bõkl̦o̦k ippãer nañinmej eo. Eñin wãween an kar jino ajeeded nañinmej in Spanish flu eo ilo aolep aelõñ ipel̦aakin lal̦ in ilo m̦õkaj.

Jãn wõt kar pata eo, ear l̦ap apañ rar wal̦o̦k. Apañ ta ko? Ãlikin an kar jem̦l̦o̦k tarin̦ae eo ilo 1918, ear l̦ap kwõle ilo enañin aolep aelõñ ko ilo Europe. Im ilo 1923, ear ejjel̦o̦k tokjãn jããn eo an Jãmne, armej ro rar jab maroñ kõjerbale ñan jidik. Jiljino iiõ tokãlik, ear l̦ap apañ kõn jããn ilo aolep aelõñ ko pel̦aakin lal̦ in. Innem ilo 1939, Pata eo an Lal̦ Kein Karuo ear ijjino. Ekar ãinwõt ñe ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon. Wõn eo ear kõm̦m̦an an wal̦o̦k jorrããn kein rel̦l̦ap?

KAKÕL̦L̦EN RAAN KO ÃLIKTATA

Kanaan ko ilo Baibõl̦ rej jipañ kõj ñan kile ta eo ear lukkuun kõm̦m̦an an men kein kar wal̦o̦k, el̦aptata ikijjeen Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon. Jijej ear ba kõn iien eo, ‘juon lal̦ enaaj tarin̦aeik bar juon lal̦’ im enaaj jabwe m̦õñã kab lõñ nañinmej ko rekauwõtata pel̦aakin lal̦ in. (Matu 24:3, 7, UBS; Luk 21:10, 11, UBS) Ear jiroñ rijjilõk ro an bwe jorrããn kein renaaj kwal̦o̦k kakõl̦l̦en raan ko ãliktata. Elõñl̦o̦k kõmel̦el̦e ko ilo bok in Revelesõn me rej kwal̦o̦k kõn tarin̦ae eo ear wal̦o̦k ilañ im ear kõm̦m̦an an wõr jerata ilo lal̦ in.​—Lale bo̦o̦k eo “Tarin̦ae eo Ilal̦ im Tarin̦ae eo Ilañ.”

Bok in Revelesõn ej bar kwal̦o̦k kõn rittõr ro emãn rej ettõr kõn ors ko. Im jilu iaaer rej kõkkar kõn jorrããn ko Jijej ear kanaan kaki, (1) jorrããn ko kõn tarin̦ae (2) ñũta im (3) nañinmej ko rekauwõtata. (Lale bo̦o̦k eo “Rittõr ro Emãn kõn Ors ko Rej Ke Wõnm̦aanl̦o̦k Wõt?”) Alikkar bwe jãn Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon ear kõm̦m̦an an jino wal̦o̦k jorrããn ko rel̦l̦ap, im rejjañin dikl̦o̦k. Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe ear wõr kun̦aan Setan ilo men kein. (1 Jon 5:19) En ke bõjrak maroñ im kajoor eo an Setan?

Bok in Revelesõn ej bar jiroñ kõj bwe Setan ejel̦ã bwe “jidik wõt iien ippãn.” (Revelesõn 12:12) Eñin unin el̦ap an illu im ej kõm̦m̦an an jorrããn kein wal̦o̦k ijin ioon lal̦. Bareinwõt, jorrããn kein rej kein kam̦ool bwe m̦õttan jidik naaj ko̦kkure Setan.

KO̦KKURE JERBAL KO AN TEPIL̦

Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon ear juon iien ekabwilõñlõñ kõnke ejjañin kar wõr tarin̦ae rot in ilo lal̦. Jãn wõt kar tarin̦ae in, ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt tarin̦ae ilo lal̦ in. Ear bar kõm̦m̦an an l̦apl̦o̦k aitwerõk im an ri tõl in kien ro jako aer lõke doon. Men in ear bareinwõt kam̦ool bwe em̦õj jolal̦tak Setan jãn lañ. (Revelesõn 12:9) Setan ej tõl aolepen lal̦ in, im el̦ap an lãj im nana men ko ej kõm̦m̦ani kõnke ejel̦ã bwe m̦õttan wõt jidik naaj ko̦kkure. Ñe naaj ko̦kkure im jol̦o̦k e, aolep nana ko rej wal̦o̦k jãn wõt kar Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon renaaj jem̦l̦o̦k.

Kanaan eo ilo Baibõl̦ ej jipañ kõj ñan tõmak bwe m̦õttan jidik, Jijej Kũraij, Kiiñ eo ad ilañ enaaj “ko̦kkure jerbal ko an tepil̦.” (1 Jon 3:8) Milien armej rej jar kõn Aelõñ ak Kien eo an Anij bwe en itõk, ak baj kwe? El̦ap an ri karejar ro an Jeova kam̦m̦oolol bwe renaaj mour ium̦win tõl eo an Aelõñ eo an Anij, im jab ium̦win tõl eo an Setan. (Matu 6:9, 10) Eban bar wõr tarin̦ae ilo aolepen lal̦ in ñe jenaaj mour ium̦win Kien eo an Anij. (Sam 46:9) Wõnm̦aanl̦o̦k im katak kõn Aelõñ in an Anij bwe kwõn maroñ lo iien eo ñe enaaj wõr aenõm̦m̦an ilo lal̦ in!​—Aiseia 9:6, 7, UBS.

Tarin̦ae eo Ilal̦ im Tarin̦ae eo Ilañ

Elõñl̦o̦k jãn juon to̦ujin iiõ ko m̦oktal̦o̦k jãn an kar wal̦o̦k Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon, Setan ear kaalwõje Jijej “aelõñ in lal̦ otemjej” im ba enaaj lil̦o̦ki. (Matu 4:8, 9) Ak Jijej ear jab po, tokãlik ear ba bwe Tepil̦ eo ej “irooj in lal̦.” (Jon 14:30) Rijjilõk Jon ear bar je bwe “aolepen lal̦ ej pãd wõt ilo ri nana eo.”—1 Jon 5:19.

El̦ap kajoor im maroñ eo an Setan ioon lal̦ in. Ejjel̦o̦k pere bwe ear wõr kun̦aan Setan ilo Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon im jorrããn ko rar wal̦o̦k jãn pata eo. Bok in Revelesõn ej kam̦ool bwe Setan ear kõm̦m̦an jorrããn jãn 1914 eo ñan raan kein. Erkein ej jet iaan men ko Revelesõn jebta 12 ej kwal̦o̦k im kam̦oole men in:

  • Eoon 7 Ear wõr tarin̦ae ilañ ikõtaan Maikõl (Jijej Kũraij) im tũrãikõn eo (Setan).

  • Eoon 9 Kar jolal̦tak Tepil̦, ‘eo ej m̦on̦e aolepen lal̦.’

  • Eoon 12 “Wo ñan ãne im lo̦meto, bwe tepil̦ ear wanlal̦wõj ñan kom̦, im el̦ap an illu, bwe ejel̦ã jidik wõt iien ippãn.”

Men ko Baibõl̦ ej kwal̦o̦k kaki im men ko rar wal̦o̦k ilo lal̦, rej kaalikkar bwe ear wal̦o̦k tarin̦ae eo ilañ ãlikin an kar jutak Aelõñ ak Kien eo an Anij ilañ ilo kar 1914 eo.a (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Tarin̦ae eo ilal̦ im tarin̦ae eo kar ilañ rar wal̦o̦k ilo kar iiõ in eaorõk.

a Lale katak 8 ilo bok eo Katak ko Rem̦ool jãn Baibõl̦ Eo. Ri Kõnnaan ro an Jeova rar kõm̦m̦ane bok in.

Rittõr ro Emãn kõn Ors ko Rej Ke Wõnm̦aanl̦o̦k Wõt?

Ors eo emouj im kiiñ eo ej uwe ioon

Eo ej ettõr kõn ors eo emouj ej Kiiñ eo. Jijej Kũraij, im ej ettõr kõn anjo̦ ilo wãnõk. (Sam 45:4) Jerbal eo m̦oktata ear kõm̦m̦ane ej jol̦o̦k Setan im enjel̦ ro an renana jãn lañ.​—Revelesõn 6:2, UBS; 12:9.

Ors eo ebũrõrõ im rũttarin̦ae ro ilo jikin tarin̦ae

Eo ej ettõr kõn ors eo ebũrõrõ, ear bõk maroñ ñan “kõm̦m̦an tarin̦ae ioon lal̦.” (Revelesõn 6:4, UBS.) Jãn kar 1914 eo, ear ikkutkut an armej jorrããn jãn wõt tarin̦ae ko. Ãlikin an kar jem̦l̦o̦k Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon, 21 iiõ tokãlik, ear jino Pata eo an Lal̦ Kein Karuo im elõñl̦o̦k armej rar mej ilo iien in. Ekkar ñan juon ripoot ej kwal̦o̦k bwe 60 milien armej rar mej jãn kar Pata eo an Lal̦ Kein Karuo. Jãn 1945 eo, elõñ aelõñ ko rej tarin̦aeik doon im el̦ap jorrããn ko rej wal̦o̦k jãni. Jet ri jeje bwebwenato rar kwal̦o̦k bwe elõñl̦o̦k jãn 100 milien armej rar mej ilo kar tarin̦ae ko jãn iiõ kein 1901 ñan 2000.

Ors eo ekilmeej im elõñ ajri ro rekwõle

Eo ej ettõr kõn ors eo ekilmeej ewõr kein bo̦un ilo pein me ej kõkkar kõn ñũta. (Revelesõn 6:5, 6, UBS) Ilo kar Pata eo an Lal̦ Kein Kajuon, kar kabõjrak an armej diwõjl̦o̦k jãn Jãmne im an m̦õñã del̦o̦ñtok, eñin unin enañin 750,000 rar mej kõn aer kar kwõle. Ilo 1921 eo, elõñl̦o̦k jãn 2 milien Ri Rojia rar mej kõn aer kwõle. Im men in ear jino wal̦o̦k ilo jikin ko jet. Ñe jenaaj kobaik oran kein, jenaaj lo bwe 70 milien rar mej kõn wõt ñũta ilo kar iiõ kein 1901 ñan 2000 eo. Kajjojo iiõ, elõñl̦o̦k jãn 3 milien ajri ro ilal̦in 5 iiõ rej mej kõn aer jabwe õn.

Ors eo e o im ri nañinmej ro

Eo ej ettõr kõn ors eo e o kilin, ej bõktok mej ikijjeen nañinmej ko rekauwõtata. (Revelesõn 6:8, UBS) Spanish flu ej nañinmej eo m̦okta im ekauwõtata, ear jino wal̦o̦k ilowaan iiõ kein 1901 ñan 2000. Elõñ oran armej rar mej jãne. Im juon iaan etale ko ej kwal̦o̦k bwe ear kõm̦m̦an an mej enañin 50 milien armej. Ekkar ñan juon bok (Man and Microbes) ej ba: “Nañinmej in ej juon iaan men ko renanatata im ear bõktok el̦ap jorrããn ñan armej. Meñe nañinmej eo me ej wal̦o̦k jãn kijdik ko ekauwõtata ak em̦õkajl̦o̦k an kar armej ro mej jãn nañinmej in Spanish flu eo.” Bokl̦ap, nañinmej jãn n̦am̦ (malaria), im TB, rej m̦õttan nañinmej ko im rekapopo me rar kõm̦m̦an an mej elõñ bukwi milien armej ro ilowaan kar iiõ kein 1901 ñan 2000.

    Bok im Kein Katak ilo Kajin M̦ajel̦ (1983-2026)
    Log Out
    Log In
    • Kajin M̦ajel̦
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kilen Kõjerbale
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share