Wãween an Ro Rej Lale Eklejia Jipañ Likao im Em̦m̦aan ro Jet ñan Bõk Eddo ko ilo Eklejia

1. (1) Ta eo rũkarejar ro an Anij rar jel̦ã kõn katakin im kammineneik ro jet, im ewi wãween ad maroñ l̦oore men in ilo raan kein? (2) Ta eo jenaaj etale ilo katak in?

JÃN etto in an armej ro an Anij jel̦ã bwe el̦ap tõprak ko rej wal̦o̦k ñe ro jet rej katak im bõk kamminene. Ñan waanjoñak, Ebram ear tõl “ro doon ro rejel̦ã kilen tarin̦ae” bwe ren ilo̦k im lo̦mo̦o̦ren Lot, im rar bõk anjo̦. (Jenesis 14:14-16) Riaal ro ilo raan ko an Kiiñ Devid “em̦õj katakin er” bwe ren al kõn al in nõbar ko ñan Jeova. (1 Kronikel 25:7) Rainin, jej aikuj in jum̦ae Setan im jukjukun pãd in an. (Epesõs 6:11-13) Bareinwõt, jej kate kõj ñan kam̦õn̦õn̦õik Jeova ilo ad kwal̦o̦k kõn etan ñan ro jet. (Hibru 13:15, 16) Ãinwõt rũkarejar ro an Anij ilo iien ko etto, bwe jen lo tõprak, jej aikuj katak im kamminene. Ilo eklejia eo, Jeova ear lel̦o̦k eddo eo ñan em̦m̦aan ro rej lale eklejia bwe ren katakin im kammineneik likao im em̦m̦aan ro jet. (2 Timote 2:2) Ta kõl ko em̦m̦aan ro rej lale eklejia rar kõjerbali ñan katakin im kammineneik likao im em̦m̦aan ro bwe ren lale armej ro an Jeova?

JIPAÑ EO EJ KATAK IM BÕK KAMMINENE BWE EN L̦APL̦O̦K AN YOKWE JEOVA

2. Ta eo em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo rej aikuj in kõm̦m̦ane m̦okta jãn aer katakin juon likao ak em̦m̦aan ilo eklejia eo, im etke?

² Em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo rej ãinwõt juon rũkallib. M̦okta jãn an juon rũkallib ekkat inne ej aikuj in illik kõn̦ ilo bwidej eo bwe en em̦m̦an an mennin eddek ko mour im eddek. Ejjel̦o̦k oktak men in jãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia. M̦okta jãn aer katakin juon likao ak em̦m̦aan kilen kõm̦m̦ani eddo ko, rej aikuj m̦okta kwal̦o̦k jet naanin tõl ko jãn Baibõl̦ ñane. Naanin tõl kein renaaj jipañe bwe en pojak in naaj l̦oori men ko enaaj katak kaki.​—1 Timote 4:6.

3. (1) Ewi wãween am̦ maroñ kõjerbal naan ko an Jijej ilo Mark 12:29, 30 ñan bwebwenato ippãn eo kwõj katakin im kammineneiki? (2) Ñe juon em̦m̦aan ej lale eklejia ej jar ippãn eo ej katakini, men in ej kõm̦akũti armej eo ñan ta?

³ Eaorõk ñan am̦ jel̦ã wãween an m̦ool eo tõpar bũruon im l̦õmn̦ak ko an eo kwõj katakin im kammineneiki. Bwe kwõn jel̦ã men in, kwõmaroñ kajjitõk ippãn im ba, ‘Ke kwaar ajel̦o̦k mour n̦e am̦ ñan Jeova, ewi wãween an men in kar jipañ eok ilo am̦ kõm̦m̦an pepe ilo mour n̦e am̦?’ Ilo am̦ kwal̦o̦k kajjitõk rot in kwõmaroñ kõm̦m̦an bwe komiro en bwebwenato kõn wãween ad maroñ karejar ñan Jeova kõn aolepen bũruod. (Riit Mark 12:29, 30.) Bareinwõt, kwõmaroñ jar ippãn im kajjitõk bwe Jeova en lel̦o̦k kajoor eo an ñan jipañe ilo iien in ej katak im bõk kamminene. Ñe enaaj roñ am̦ jar kõn e, men in enaaj kõm̦akũti ñan kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aan!

4. (1) Kwal̦o̦k waanjoñak ko jãn Baibõl̦ me remaroñ jipañ juon eo ej katak im bõk kamminene bwe en maroñ kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k. (2) Ta mejãnkajjik eo ro rej lale eklejia rej aikuj in l̦õmn̦ak kake ñe rej katakin im kammineneik ro jet?

⁴ Ñe kwõj jino katakin juon, em̦m̦an ñan bwebwenato ippãn kõn bwebwenato ko ilo Baibõl̦ me remaroñ jipañe ñan kile bwe el̦ap an aorõk bwe en juon eo me ejel̦ã kun̦aan, epidodo an ro jet lõke, im ettã bũruon. (1 Kiiñ 19:19-21; Nihimaia 7:2, UBS; 13:13, UBS; Jerbal 18:24-26, UBS) Men kein el̦ap aer aorõk ñan juon eo ej katak im bõk kamminene ãinwõt an aorõk kõn̦ ko ñan bwidej. Renaaj jipañe bwe en eddekl̦o̦k ilo kõkkar, ak m̦õkaj an kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k. Jean-Claude, juon iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia ilo Bũranij (France), ej ba bwe ñe ej katakin juon, kõttõpar eo an ej ñan jipañe bwe en jel̦ã kilen kõm̦m̦ani pepe ko rej pedped wõt ioon naanin kakapilõk ko ilo Baibõl̦. Ej ba: “Ij pukot iien ta ko rem̦m̦an bwe in riiti juon eoon ippãn ñan ‘kepel̦l̦o̦k mejãn’ bwe en lo ‘men in bwilõñ ko’ rej pãd ilo Naanin Anij.” (Sam 119:18) Ta kõl ko jet remaroñ jipañ juon eo ej katak im bõk kamminene?

JIPAÑE ÑAN KÕM̦M̦AN MEJÃNKAJJIK IM KWAL̦O̦K ETKE EAORÕK

5. (1) Ñe kwõj katakin juon, ewi joñan an aorõk bwe kwõn bwebwenato ippãn kõn mejãnkajjik ko ilo doulul in an Jeova? (2) Etke ro rej lale eklejia eo rej aikuj in jino katakin ak kammineneik likao im em̦m̦aan ro jãn ke rej dik wõt? (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)

⁵ Kajjitõk ippãn eo kwõj katakini bwe en kwal̦o̦k ta mejãnkajjik ko an ilo doulul in an Jeova. El̦aññe ejjel̦o̦k an mejãnkajjik, jipañe bwe en kõm̦m̦ane juon an mejãnkajjik me emaroñ tõpare. Kwõn kwal̦o̦k ñane kõn joñan am̦ kar m̦õn̦õn̦õ ke kwaar kõm̦m̦ane juon am̦ mejãnkajjik im ear tõprak. Meñe epidodo kõl in, bõtab el̦ap an jipañ. Victor, juon iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia im ej juon bainier ilo Africa, ej ba: “Ke iar dik, juon iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia ear kwal̦o̦k jet kajjitõk ko kõn mejãnkajjik ko aõ. Kajjitõk kein rar jipañ ña ñan lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn aorõkin jerbalin kwal̦o̦k naan.” Ro rej lale eklejia eo me el̦ap aer imminene rej ba bwe eaorõk ñan jino katakin im kammineneik likao im em̦m̦aan ro jãn ke rej dik, bõlen ñe rej jino jo̦dikdik. Kwõmaroñ lel̦o̦k jet aer jerbal ilo eklejia eo ekkar ñan joñan iiõ ko aer. Ñe l̦addik ro rej katak im bõk kamminene jãn ke rej dik wõt, men in enaaj jipañ er bwe ren kõttõpar wõt mejãnkajjik ko aer meñe renaaj rũttol̦o̦k im iioon elõñ kain menin kõm̦ad ko.​—Riit Sam 71:5, 17.a (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)

6. Ta kõl eo Jijej ear kõjerbale ke ear katakin rũkal̦oor ro an?

⁶ Ñan kõm̦akũt bũruon eo kwõj katakini bwe en kõn̦aan jipañ ilo eklejia eo, elõñl̦o̦k men ko kwõj aikuj kõm̦m̦ani ijello̦kun am̦ kwal̦o̦k wõt ta eo en kõm̦m̦ane. Kwõj aikuj in bar kõmel̦el̦eiki etke eaorõk ñan an kõm̦m̦ane men eo. Rũkaki eo Em̦m̦antata, Jijej, ear jiroñ rũkal̦oor ro an bwe ren kwal̦o̦k naan. Ak m̦okta, ear kwal̦o̦k ñan er etke rej aikuj in pokake. Ear ba: “Em̦õj letok ñan Eõ kajoor otemjej ilañ im ilal̦. Innem kom̦win ilo̦k, im kõm̦m̦an riaelõñ ko otemjej bwe ren rũkal̦oora.” (Matu 28:18, 19) Ewi wãween am̦ maroñ l̦oore kõl in Jijej ear kõjerbale?

7, 8. (1) Ewi wãween an ro rej lale eklejia ilo raan kein maroñ l̦oore kõl eo Jijej ear kõjerbale? (2)  Ewi joñan an aorõk bwe ro rej lale eklejia ren kam̦m̦oolol im nõbar ro rej katakin er? (3) Ta kõl ko remaroñ jipañ ro rej lale eklejia bwe ren katakin im kammineneik ro jet? (Lale bo̦o̦k eo “Wãween ñan Katakin im Kammineneik Ro Jet.”)

⁷ Ñe kwõj kajjitõk ippãn juon likao ak em̦m̦aan bwe en kõm̦m̦ane juon jerbal, kwõn kõmel̦el̦eiki jãn Baibõl̦ unin an aorõk jerbal eo ej kõm̦m̦ane. Ilo am̦ kõm̦m̦ane men in, kwõj katakini bwe wãween an kõm̦m̦ani jerbal ko an ren pedped ioon an l̦oori naanin kakapilõk ko ilo Baibõl̦, im ejjab jãn kien ko. Ñan waanjoñak, ñe kwõj kajjitõk bwe en karreoik im̦aan kõjãmin Im̦õn Kweilo̦k eo im kõm̦m̦an bwe en jab kauwõtata ñe ro jet rej del̦o̦ñ, kwõmaroñ etale ippãn bokin Taitõs 2:10. Kõmel̦el̦eiki wãween an jerbal eo ej kõm̦m̦ane maroñ kõm̦m̦an bwe ro jet ren m̦õn̦õn̦õ in eo̦roñ ennaan eo kõn Aelõñ eo. Bareinwõt, kwõmaroñ kajjitõk bwe en bar l̦õmn̦ak kõn ro rerũtto ilo eklejia eo im wãween an jerbal in an maroñ jipañ er. Ñe kwõnaaj bwebwenato kõn men kein ippãn, men in enaaj jipañe ñan kile bwe ñe ej kõm̦m̦ani jerbal ko an, ej aikuj l̦apl̦o̦k an l̦õmn̦ak kõn armej ro im ejjab kien ko. Ñe enaaj lo wãween an ro jein im jatin ilo eklejia eo bõk tokjãn jãn jerbal eo an, enaaj em̦m̦an an mour kõnke ejel̦ã bwe ej jerbal ñan jipañ ro jet.

⁸ Bareinwõt, kwõn kam̦m̦oolole im nõbare kõn an l̦oori men ko kwaar kwal̦o̦ki bwe en kõm̦m̦ani. Ewi joñan an aorõk bwe kwõn kõm̦m̦ane men in? Ãinwõt an dãn jipañ mennin eddek ko bwe ren eddek im wãmourur, ñe kwõj kam̦m̦oolole im nõbare eo kwõj katakini, men in enaaj jipañe bwe en wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo an karejar ñan Jeova.​—Bar lale Matu 3:17.

BAR JUON APAÑ

9. (1) Ilo jikin ko rem̦weiie, etke epen ñan an em̦m̦aan ro rej lale eklejia katakin im kammineneik likao im em̦m̦aan ro jet? (2) Etke jerbal ñan Anij ejjab men eo m̦oktata ilo mour ko an jet likao?

⁹ Ilo jikin ko rem̦weiie, em̦m̦aan ro rej lale eklejia rej lo bwe epen aer rõjañ likao im em̦m̦aan ro em̦õj aer peptaij me 20 im 30 jim̦a aer iiõ bwe ren kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aaer ilo eklejia eo. Em̦m̦aan ro rej lale eklejia me rej jãn enañin 20 aelõñ ko rar kwal̦o̦k ñan kõm l̦õmn̦ak ko aer kõn unin an jet iaan likao rein jab kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aaer. Rein rej ba bwe ke likao im em̦m̦aan rein rar dik, jineer im jemãer rar jab rõjañ er bwe ren kõm̦m̦an aer mejãnkajjik ilo doulul in an Jeova. Im ñe jet likao ro rar kõn̦aan kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aaer, jineer im jemãer rar rõjañ er bwe ren kõm̦m̦an aer mejãnkajjik ñan jibadek jel̦ãl̦o̦kjen̦ ko rel̦l̦apl̦o̦k im jerbal ko reutiej ilo lal̦ in! Kõn men in, aer jerbal ñan Anij ear jab men eo m̦oktata ilo mour ko aer.​—Matu 10:24.

10, 11. (1) Ewi wãween an em̦m̦aan ro rej lale eklejia jidik kõn jidik jipañ juon likao ak em̦m̦aan bwe en ukot wãween an l̦õmn̦ak? (2) Eoon ta ko ro rej lale eklejia remaroñ kõjerbali ñan kõm̦akũt bũruon juon likao ak em̦m̦aan, im etke? (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)

¹⁰ Ñe juon likao ak em̦m̦aan ejjab lukkuun itoklimo ñan kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aan ilo eklejia eo, enaaj bõk iien ñan am̦ jerbal ippãn im kijenmej ñan ukot wãween an l̦õmn̦ak. Bõtab, emaroñ tõprak men in. Juon rũkallib emaroñ kõm̦m̦an bwe juon mennin eddek en jim̦we an eddek el̦aññe ej jidik kõn jidik kajim̦we kããn. Ãindeinl̦o̦k wõt, kwõmaroñ jidik kõn jidik jipañ juon likao ak em̦m̦aan bwe en kile bwe ej aikuj ukot l̦õmn̦ak eo an kõn eddo ko ilo eklejia eo. Ak ewi wãween am̦ maroñ kõm̦m̦ane men in?

¹¹ Bõk iien ñan kajjioñ epaake eo kwõj katakini. Kaalikkar ñane bwe el̦ap an eklejia eo aikuji. Innem, tokãlik kwõn jijet ippãn im kõmel̦el̦eiki kõn eoon ko remaroñ kõm̦m̦an bwe en l̦õmn̦ak kõn an kar ajel̦o̦k mour eo an ñan Jeova. (Ekklisiastis 5:4, UBS; Aiseia 6:8; Matu 6:24, 33; Luk 9:57-62; 1 Korint 15:58, UBS; 2 Korint 5:15; 13:5, UBS) Kajjioñ kõm̦akũt bũruon ilo am̦ kajjitõk ippãn im ba: ‘Ta eo kwaar kallim̦uri Jeova ke kwaar ajel̦o̦k mour eo am̦ ñane? Ta kar eñjake eo an Jeova ke kwaar peptaij?’ (Jabõn Kõnnaan 27:11) ‘Ta kar eñjake eo an Setan?’ (1 Piter 5:8) Eoon kein remaroñ jipañ im kõm̦akũt bũruon eo kwõj katakini.​—Riit Hibru 4:12.b (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)

RO REJ KATAK IM BÕK KAMMINENE, KWAL̦O̦K AMI TILJEK

12, 13. (1) Ke Ilaisha ear katak im bõk kamminene, kar ta l̦õmn̦ak eo an kõn jerbal ko ear kõm̦m̦ani? (2) Ewi wãween an kar Jeova kajeraam̦m̦an Ilaisha kõn an kar tiljek im m̦ool ilo an kõm̦m̦ani jerbal ko an?

¹² Likao ro, el̦ap an eklejia eo aikuji jipañ ko ami! Bwe kwõn maroñ lo tõprak ilo am̦ jerbal ñan Jeova, ej aikuj ta l̦õmn̦ak eo am̦ kõn jerbal ko kwõj kõm̦m̦ani? Bwe jen jel̦ã uwaak eo, jen etali ta ko rar wal̦o̦k ñan Ilaisha eo me ear bar katak im bõk kamminene ilo iien ko etto.

¹³ Enañin 3,000 iiõ ko remootl̦o̦k, ke Ilaisha ear likao, rũkanaan Ilaija ear kajjitõk ippãn bwe en rijjipañ ñane. Ilaisha ear m̦õkaj im etal ippãn im ear tiljek ilo an kõm̦m̦ani jerbal ko rettã ñan rũkanaan in. (2 Kiiñ 3:11) Ilaija ear katakin im kammineneik Ilaisha ium̦win 6 iiõ. Innem, ke ear epaak an jem̦l̦o̦k an Ilaija kõm̦m̦ani jerbal ko an ilo Israel, ear ba ñan Ilaisha bwe emaroñ bõjrak jãn an jipañe. Bõtab, 3 alen an Ilaisha kar jiroñl̦o̦ke im ba: “Ijãmin ilo̦k jãn kwe.” Ear kõn̦aan pãdwõt ippãn Ilaija. Kõn an kar Ilaisha tiljek im m̦ool wõt ilo an kar kõm̦m̦ani jerbal ko an, Jeova ear kajeraam̦m̦ane ilo an kar kõm̦m̦an bwe en lo an bõke Ilaija ilo juon aire.​—2 Kiiñ 2:1-12.

14. (1) Ewi wãween ro rej katak im bõk kamminene remaroñ l̦oore joñak eo an Ilaisha? (2) Etke eaorõk bwe juon eo ej katak im bõk kamminene en tiljek?

¹⁴ Ñe kwõj juon eo ej katak im bõk kamminene, ewi wãween am̦ maroñ l̦oore joñak eo an Ilaisha? Kwõn m̦õn̦õn̦õ in kõm̦m̦ani jerbal ko rej liwaj ñan kwe, meñe remaroñ jerbal ko rettã. Keememej bwe eo ej katakin im kammineneik eok ej m̦õttam̦. Kwõn jiroñl̦o̦ke im ba bwe el̦ap am̦ kam̦m̦oolole kõn an jipañ eok, im kwal̦o̦k bwe kokõn̦aan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im katak jãne. Men eo eaorõktata, kwõn tiljek wõt ilo am̦ kõm̦m̦ani jerbal ko am̦. Etke? Kõnke ñe kwõj kwal̦o̦k bwe el̦ap am̦ tiljek im ro jet remaroñ lõke eok bwe kwõn kõm̦m̦ani jerbal ko jet, em̦m̦aan ro rej lale eklejia renaaj l̦ap aer tõmak bwe Jeova ekõn̦aan bwe en l̦apl̦o̦k eddo ko am̦ ilo eklejia eo.​—Sam 101:6, UBS; riit 2 Timote 2:2.

KWAL̦O̦K KAUTIEJ ÑAN RO REJ LALE EKLEJIA ME EL̦AP IMMINENE IPPÃER

15, 16. (1) Ewi wãween an kar Ilaisha kwal̦o̦k an kautiej eo ear katakini? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.) (2) Etke rũkanaan ro jet rar lõke Ilaisha?

¹⁵ Bwebwenatoun Ilaisha ej bar kwal̦o̦k bwe el̦ap an aorõk ñan an likao im em̦m̦aan ro ilo raan kein kwal̦o̦k kautiej ñan em̦m̦aan ro rej lale eklejia me el̦ap imminene ippãer. Ãlikin an kar Ilaija im Ilaisha lol̦o̦k jet iaan kumi in rũkanaan ro ilo Jeriko, erro ear etal ñan Reba Jordan. Innem, “Ilaija ear bõk libooror [ak kopã] eo an, im limi, im deñl̦o̦ke dãn ko, im rar jepel jãn doon.” Kõn men in, erro ear maroñ kijoone Reba Jordan, im erro ear “etal wõt, im kõnono.” Ilaisha ear lukkuun roñjake aolep men ko Ilaija ear ba im ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt im katak jãne. Ilaisha ear jab bõk l̦õmn̦ak eo bwe ejel̦ã kõn aolep men. Innem, ke Jeova ear bõk Ilaija ilo juon aire, Ilaisha ear bar jepl̦aak ñan Reba Jordan. Ilo ijin, ear bar deñl̦o̦ke reba eo kõn libooror eo an Ilaija im ba: “Ewi Jeova, Anij an Ilaija?” Im dãn ko ilo reba eo rar bar jepel.​—2 Kiiñ 2:8-14.

¹⁶ Kwõj ke kile bwe menin kabwilõñlõñ eo m̦oktata an Ilaisha ear ejjel̦o̦k oktak jãn menin kabwilõñlõñ eo an kar Ilaija ãliktata? Ta eo men in ej katakin kõj kake? Ej katakin kõj bwe Ilaisha ear jab l̦õmn̦ak bwe kõnke e eo ej kiiõ tõl, wãween an kõm̦m̦ani jerbal ko an remaroñ oktak jãn wãween an kar Ilaija kõm̦m̦ani jerbal ko an. Ilaisha ear anõki men ko Ilaija ear kõm̦m̦ani. Ilo an kar kõm̦m̦ane men in, ear kwal̦o̦k an kautiej eo ear katakini. Im men in ear kõm̦m̦an bwe rũkanaan ro jet ren lõke Ilaisha. (2 Kiiñ 2:15) Ilaisha ear jerbal ãinwõt juon rũkanaan ium̦win 60 iiõ, im Jeova ear lel̦o̦k kajoor im maroñ ñane bwe en kõm̦m̦an elõñl̦o̦k menin kabwilõñlõñ ko jãn kar Ilaija. Ta eo ro rej katak im bõk kamminene ilo raan kein remaroñ katak kake jãn waanjoñak in?

17. (1) Ewi wãween an ro rej katak im bõk kamminene maroñ l̦oore wãween an kar Ilaisha l̦õmn̦ak? (2) Ilo raan ko rej pãd im̦aan, ta ko Jeova emaroñ jipañ eok bwe kwõn kõm̦m̦ani?

¹⁷ Ñe elõñl̦o̦k eddo ko kwõj bũki ilo eklejia eo, jab l̦õmn̦ak bwe ej aikuj oktak wãween am̦ kõm̦m̦ani jerbal ko kwõj kõm̦m̦ani jãn wãween an kar ro jet kõm̦m̦ani. Keememej bwe unin am̦ naaj aikuj kõm̦m̦an oktak ko ej kõnke ej juon aikuj ilo eklejia eo ak kõnke ej juon naanin tõl jãn doulul in an Jeova. Kwõjjab aikuj kõm̦m̦an oktak ko kõnke kokõn̦aan. Ilo an kar Ilaisha wõnm̦aanl̦o̦k im anõke wãween an kar Ilaija kõm̦m̦ani jerbal ko, men in ear kaalikkar an kautieje eo ear katakini im kõm̦m̦an bwe rũkanaan ro jet ren lõke. Ilo ejja wãween in wõt, ñe kwõj wõnm̦aanl̦o̦k im l̦oori kõl ko rej pedped ioon Baibõl̦ ilo am̦ kõm̦m̦ani jerbal ko am̦, kwõj kaalikkar am̦ kautiej em̦m̦aan ro rej lale eklejia me el̦ap imminene ippãer. Bareinwõt, men in enaaj kõm̦m̦an bwe rũttõmak ro m̦õttam̦ ren lõke eok. (Riit 1 Korint 4:17.) Ilo am̦ jel̦ãl̦o̦k kilen kõm̦m̦ani jerbal ko, ejjel̦o̦k pere bwe kwõnaaj l̦oori oktak ko me renaaj jipañ eklejia eo bwe en wõnm̦aanl̦o̦k ilo an doulul in an Jeova wõnm̦aanl̦o̦k wõt. Ilo raan ko rej pãd im̦aan, Jeova emaroñ jipañ eok bwe kwõn kõm̦m̦ani jerbal ko rel̦l̦apl̦o̦k jãn ro kwaar katak jãn er, ãinwõt an kar jipañ Ilaisha.​—Jon 14:12.

18. Etke ej menin ekkaiuriur ñan katakin im kammineneik likao im em̦m̦aan ro ilo eklejia ko?

¹⁸ Kõmij kõjatdikdik bwe naanin rõjañ kein ilo katak in im katak eo l̦o̦k renaaj kõm̦akũt elõñ iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo bwe ren bõk iien im katakin im kammineneik likao im em̦m̦aan ro. Kõmij bar kõjatdikdik bwe likao im em̦m̦aan ro me rekkar ñan bõk eddo ko ilo eklejia eo renaaj m̦õn̦õn̦õ in katak im kamminene im kõjerbal men ko rej katak kaki ñan jipañ armej ro an Jeova. Ñe em̦m̦aan ro rej lale eklejia rej katakin likao im em̦m̦aan ro, men in enaaj kakajoor eklejia ko ipel̦aakin lal̦ in. Im enaaj bareinwõt jipañ kõj kajjojo bwe jen maroñ tiljek wõt im pojak ñan men ko renaaj wal̦o̦k ilo raan ko repãd im̦aan.