Imõn Kabuñ eo an Dri Ju Ro Ijo Jisõs im Dri Kalor ro An Rar Kwalok Nan Ie
“Im Jisõs ej etetal ilo aolepen Galili im katakin ilo imõn kwelok ko air, im kwalok gospel an ailiñ in lõñ.”—MATU 4:23.
ELÕÑ alen jej lo ilo buk in Matu, Mark, Luk, im Jon, bwe Jisõs ear kwalok nan ilo juõn imõn kwelok ak imõn kabuñ an dri Ju ro. Meñe Jisõs ear ber ilo Nazeret, bukwon eo ear drik im ridtolok ie, ak ilo Kaperneum, ijo ear erom kabijuknen, ak ilo jabrewõt bukwon me ear etal im kwalok nan ie iomin jilu im jimõtõn yiõ, ekkã an kar etal ñõn imõn kabuñ eo einwõt juõn jikin ñõn an kwalok nan im katakin armij ro kin Ailiñ eo an Anij. Ilo mol, ke Jisõs ear reiliklok ñõn jerbal in kwalok nan eo an, ear ba: “Ien otemjej I ar katakin iloan imõn kwelok ko, im iloan tempel, ijo dri Ju ro otemjej rej kweloklok ie.”—Jon 18:20.
Eindrein, ekkã an kar dri jilik ro an Jisõs im dri Kristian ro jet ilo jinoin katakin ilo imõn kabuñ ko an dri Ju ro. Bõtab, ta eo bwe dri Ju ro ren jino air kabuñ ilo mõkein? Im ewi wãwen kar imõn kabuñ kein ilo ran ko an Jisõs? Jen lukkun lale.
Men eo Eaurõktata ilo Mour eo an Dri Ju Ro Jilu alen ilo juõn yiõ, eman ro me rej dri Ju rar jibareklok Jerusalem ñõn ber ilo ien kwojkwoj ko rar kõmõni ilo tempel eo ekwojarjar. Bõtab, enañin aolep ien rar etal ñõn imõn kabuñ eo ilo bukwon eo air, meñe rar jokwe ilo Judia ak ilo bukwon ko retolok jen Judia.
Ñãt eo rar jino kajerbal imõn kabuñ kein? Jet rej lemnok bwe ear jino ilo ien eo ke dri Ju ro rar jebokwe ilo Babilõn ilo yiõ eo 607-537 mokta jen an kar Jisõs lotak, ilo ien in tempel eo an Jeova ear jorran. Ak emaroñ kar elikin an dri Ju ro jeblak jen air kamokoko, ilo ien eo pris eo, Ezra, ear rejañ armij ro ñõn kalaplok air jela im melele kin Kien eo an Anij.—Ezra 7:10; 8:1-8; 10:3.
Ilo kajin Hibru, nan eo “imõn kabuñ” ej melelen ñõn “kuktok iben dron.” Rar kajerbale wãwen in ilo ukok in Baibel eo etan Septuagint, Jeje ko ilo Hibru me rar ukoti ñõn kajin Grik. Bõtab, tokelik kar kajerbal nan in ñõn jitõñlok ñõn juõn im me armij ro rej kwelok iben dron ñõn kabuñ ie. Ilo ebeben eo ken kajuõn, enañin aolep bukwon ko Jisõs ear etal ñõni ear or air mõke imõn kabuñ. Elõñ rar ber ilo bukwon ko relap im bareinwõt ilo Jerusalem. Kar ewi wãwen mõkein?
Juõn Imõn Kabuñ Elamwan Ke dri Ju ro rar pojõk ñõn kalek juõn imõn kabuñ, rar bukot juõn jikin eutiej im kõmõn bwe jikin dreloñ eo (1) en jitlok ñõn Jerusalem. Bõtab, jet ien karõk in ear oktõk kinke ear jab maroñ jerbal ilo jet jikin.
Ñe ej rerelok air kalek imõn kabuñ eo, ekkã an lamwan im ejjab lukkun lõñ kein kainõknõk ak men ko iloan. Bõtab, men eo eaurõktata ej ber iloan ej tibtib eo (2), ak nien men ko raurõk iben armij ro ilo bukwon eo, ej buk limlim ko kin Jeje ko Rekwojarjar. Ke rar kõmõni kwelok ko air, rar likit tibtib eo ilo ijo jikin, inem elikin rar bar kajeblake ñõn rum eo rej kakoni men kein ie (3).
Iturin tibtib eo ej jea ko imantata (4) im rej jitlok ñõn dri kwelok ro rej ñõn dri utiej ro, ilo imõn kabuñ eo im jabrewõt dri lolok ro rebuñbuñ. (Matu 23:5, 6) Ilo ijo tuiolap me eutiej ej jikin konono eo im juõn jea ñõn dri konono eo (5). Bareinwõt eor jea ko raetok ñõn dri kwelok ro im rej ber ituanimiñ, ituanmoon im iolaplap, im rej jitlok ñõn jikin konono (6).
Enañin aolep ien, armij ro ilo bukwon eo rej rejetake im kowõnmanlok jerbal ko ilo imõn kabuñ eo. Aolep rej lelok jabawõt meñe remweie ak rejeramel ñõn kejbãrok bwe en emõn imõn kwelok eo. Bõtab, kar ewi wãwen air kõmõni kwelok ko?
Lajrõk ko ilo Imõn Kabuñ Eo Men kein rar kitibuj al im nebar, jar, riiti Baibel eo, bareinwõt air katakin im kwalok katak ko. Dri kwelok ro rej jino air eliji Shema, me ej an dri Ju ro ñõn kwalok tõmak eo air. Ej berber ion nan eo ken karuo ilo eon in: “Kwon eoroñ [Shema], O Israel: Jeova ar Anij, E wõt Jeova.”—Duteronomi 6:4.
Inem, rar riiti im kemelele jen Torah, buk ko lailim moktata ilo Baibel me Moses ear jei. (Jerbal 15:21) Elikin men in, rej riiti jet eon ko jen jeje ko an dri kanan ro naetan haftarahs im kemeleleiki im kwalok wãwen remaroñ jerbale. Jet ien, dri lolok ro rej kõmõne men in einwõt Jisõs ear kõmõne ilo Luk 4:16-21.
Ilo mol, buk limlim eo me kar lelok ñõn Jisõs ilo kwelok in ear oktõk jen Baibel ko ar ranin kinke ejelok japter im eon ko ie. Inem jemaroñ pijaik an Jisõs kabellok buk limlim eo kin animiñin pein, ke ilo ejja ien eo wõt ej limitok turajitin buk limlim eo kin tuanbijmarõnin pein, ear eindrein mae ien eo ej lo ennan ko ej bukõti. Inem, elikin an riiti buk limlim eo, ej bar limitok ñõn jinoin.
Enañin aolep ien, nan kein rar riiti rar itok jen kajin Hibru im kar ukõti ñõn kajin Aramaic. Ilo congregation ko me rar konono kajin Grik rar kajerbal Septuagint.
Men eo Eaurõk ilo Mour ko Air Kajjojo Ran Inem, men eo eaurõk ilo mour an dri Ju ro kajjojo ran kar imõn kabuñ eo. Bareinwõt ilo imõn kabuñ eo ej moko jet rej koba iben, ak ilo bar jet jikin ej ber iturin moko rar kajerbali ñõn elõñ wãwen ko. Jet ien rej kajerbale einwõt imõn ekajet, im bareinwõt ñõn kwelok ko an bukwon eo. Rar bareinwõt mõña iben dron ilo rum in mõña ko iturin. Jet ien rar lelok bwe dri lotok ro ren jokwe ilo jet ian moko iturin imõn kabuñ eo.
Ear bareinwõt or jikuul, im ekka an ber ilo imõn kabuñ eo ilo enañin aolep bukwon. Jemaroñ pijaik juõn rum eobrõk kin ajiri ro rej katak ñõn riiti jeje ko rekilep me dri kaki eo ear jei ilo juõn men rej jeje ion. Unin an jukjukin in ber eo an dri Ju ro lukkun jela riit ej kin jikuul kein, meñe armij ro rettã ak ir bareinwõt rejela kin Jeje ko ilo Baibel eo.
Bõtab un eo elaptata unin air kar kõmõne mwin ej ñõn kabuñ ien otemjej. Inem, eñin unin kwelok ko an dri Kristian ro ilo ebeben eo ken kajuõn rar einlok wõt wãwen eo dri Ju ro rar kõmõni kwelok ko air ilo imõn kabuñ eo. Bareinwõt, unin kwelok ko an dri Kristian ro kar ñõn kabuñ ñõn Jeova ikijen air jar, al in nebar e, riit im kwalok kin Nan in Anij. Ear bareinwõt or men ko jet rar einlok wõt juõn kaki. Ilo imõn kabuñ ko an dri Ju im dri Kristian ro jimor, kar kõlla wõnan menin aikwij ko an imõn kabuñ eo ikijen jabawõt ko. Bareinwõt, jerammon eo ñõn riit im kwalok kin Nan in Anij ear jab ñõn kumi in dri tel in kabuñ eo wõt. Bar juõn men rej einlok wõt juõn kake ej bwe ro reridto rar bõk erro eo ñõn karõk im tel kwelok ko.
Ranin, Dri Kennan ro an Jeova rej kate ir ñõn lor ejja wãwen eo wõt Jisõs im dri kalor ro an ilo ebeben eo ken kajuõn rar kõmõne. Kwelok ko air ilo Imõn kwelok eo rej einlok wõt ko kar kõmõni ilo imõn kabuñ kein etto. Ilõñin men otemjej, unin an Dri Kennan ro an Jeova kwelok iben dron ej kin ejja un eo wõt ro rar yokwe mol eo rekin kõmõne. Eñin bwe ren “druaklok ñõn Anij.”—Jemes 4:8.
[Pija ilo peij 16]
Mwin ej anõke wãwen ekkal eo an Imõn Kabuñ eo ilo Gamla ilo ebeben eo ken kajuõn
[Pija ilo peij 18]
Rar katakin ladrik ro 6 ñõn 13 air yiõ ilo jikuul ko ilo Imõn Kabuñ ko