Kwoj Ke Juõn Ian Ro Me Anij Ej Yokwe?
“Eo kien ko Aõ iben, im ej kejbãroki, e in eo ej yokwe Iõ; im eo ej yokwe Iõ Jema e naj yokwe e.”—JON 14:21.
1, 2. (a) Ewi wãwen an kar Jehovah kwalok yokwe eo an ñan armij? (b) Ta eo Jesus ear jinoe ilo boñin Nisan 14 ran, 33 C.E.?
JEHOVAH ej yokwe armij. Ilo mol, kin an lap an yokwe armij ibelakin lal “E ar letok juõn wõt Nejin E ar keutak, bwe jabrewõt eo ej liki E en jab joko, a en mour in drio.” (Jon 3:16) Ñe ebaktok kwojkwoj eo ñan kememej mij eo an Christ, Christian ro remol rej aikwij kalaplok air lemnak bwe Jehovah ear “yokwe kij, im jilkintok Nejin, bwe En ken mirik kin jerawiwi ko ar.”—1 Jon 4:10.
2 Ilo boñin Nisan 14, 33 C.E., Jesus im ri jilek ro joñoul im ruo rar kwelok ilo bo eo ilõñ ilo Jerusalem ñan kememe kwojkwoj in Kijone eo, ikijen kõtlok eo an Ri Israel ro jen Egypt. (Matu 26:17-20) Elikin air kõmman kwojkwoj in an Ri Jew, Jesus ear kadioj Judas Iscariot im jinoe kejota eo me ear erom kwojkwoj eo ñan Kememej Mij eo an Christ tokelik. Ilo kajerbal bread eo ejjab uwe im wine ebũrõrõ einwõt men in kõkkar ko ñan kõkkar kin enbwinin im bõtõktõkin, Jesus ear kõmman bwe bwen ri jilek ro joñoul im juõn ren kõmman kwojkwoj in ibben don. Ri gospel ro Matu, Mark im Luke rar kwalok kin tibdik in wãwen air kar kõmman men in, im ri jilek Paul ear naetan “kejota an Iroij.”—1 Dri Korint 11:20; Matu 26:26-28; Mark 14:22-25; Luk 22:19, 20.
3. Ilo wãwen et ko raorõk lokbook eo an ri jilek John kin awa ko eliktata in an Jesus bed ibben ri kalor ro an ilo bo eo ilõñ einjuõn jen gospel ko jet?
3 Emenin kaitoklimo bwe, ri jilek John ear jab konono kin jaketo-jaketak bred im wine eo, bõlen kinke ilo ien air kar jeje gospel eo (iturinlok 98 C.E.), Ri Christian ro mokta rar jelã kadede kin kilen kõmman men in. (1 Dri Korint 11:23-26) Bõtab, ilo kakõrmol, John ear make wõt kwalok ñan kij jet tibdik ko kin ta eo Jesus ear ba im ta eo ear kõmmane mokta im elikin ien eo ear jinoe kwojkwoj in ñan Kememej Mij eo An. Tibdik kein rekairujruj rej kobrak elõñlok jen lalem chapter ko an Gospel eo an John. Ejelok bere kin kain armij rot eo Anij ej yokwe. Jen etale book in Jon chapter 13 lok ñan 17.
Katak Jen Joñok eo an Jesus kin Yokwe
4. (a) Ewi wãwen an kar John kalikar unleplep in kwelok eo an Jesus ibben ri kalor ro an ke ear jinoe kwojkwoj in Kememej eo? (b) Ta juõn un eaorõk unin an Jehovah yokwe Jesus?
4 Yokwe ej unin tel eo elap ilo aolepen chapter kein rej mõttan nan in kakabilek ko eliktata an Jesus ñan ri kalor ro an. Ilo mol, wãwen ko reinjuõn kin nan in “yokwe” ej walok ilo walok 31 alen. Mũlal in yokwe an Jesus ñan Jemen, Jehovah, im ñan ri kalor ro an rej alikartata ilo chapter kein ilo chapter ko jet. Yokwe eo an Jesus ñan Jehovah emaroñ alikar ilo aolep Gospel ko rej konono kin mour eo an, ak John wõt ear jeje bwe Jesus ear ba ilo alikar: “Ña Ij yokwe Jema.” (Jon 14:31) Bareinwõt Jesus ear ba Jehovah ej yokwe e im ear kamelele kin un eo. Ear ba: “Einwõt Jema e ar yokwe Iõ, bareinwõt I ar yokwe kom; komin berwõt ilo Aõ yokwe. Elañe komij kejbãrok kien ko Aõ, kom naj ber ilo aõ yokwe; im einwõt I ar kejbãrok kien ko an Jema, im Ij ber ilo An yokwe.” (Jon 15:9, 10) Aet, Jehovah ej yokwe Nejin kinke ej lukkun kiblie. Ej juõn katak elap an emõn ñan ri kalor ro aolep an Jesus Christ!
5. Ewi wãwen an kar Jesus kwalok yokwe eo an ñan ri kalor ro an?
5 Yokwe eo emũlal an Jesus ñan ri kalor ro an ej alikar ilo tu-jinoin lokbook eo an John kin kwelok eo eliktata an Jesus ibben ri jilek ro. John ear ba: “Kiõ mokta jen kwojkwoj in kijone; kin an Jisõs jela bwe auõ eo An e mottok bwe en ilok jen lõl in ñõn Jemen; E ar yokwe ro dron rej ber i lol im ej yokwe ir ñõn jemlokin.” (Jon 13:1) Ilo joten eo jejjab maroñ meloklok kake, ear kwalok juõn ekkatak ak wanjoñok ikijen karejar ilo yokwe ñan ro jet. Ear kwale neiir. Men in kajjojo iair rar aikwij mõnõnõ in kõmmani ñan Jesus im ro jeiir im jatiir, ak rar jenliklik in kõmmane. Jesus ear kõmman juõn jerbal in ettã inem ear ba ñan ri kalor ro an: “Elañe Ña, ami Iroij im Dri Kaki, I ar kwoli neõmi; emõn komin kwoli neen dron. Bwe I ar lewoj ñõn kom juõn joñok, bwe komin bareinwõt kõmõn einwõt I ar kõmõn ñõn kom.” (Jon 13:14, 15) Ri Christian ro remol rej aikwij jerbal ilo mõnõnõ im karejar ñan ro jeiir im jatiir.—Matu 20:26, 27, footnote; Jon 13:17.
Lore Kien eo Ekãl
6, 7. (a) Ta tibdik eo eaorõk John ear letok kin kwojkwoj in Kememej eo? (b) Ta kien eo ekãl Jesus ear lelok ñan ri kalor ro an, im etke ear juõn kien ekãl?
6 Lokbook eo an John kin ta eo ear walok ilo bo eo ilõñ ilo boñin Nisan 14 ej make wõt kamelele kin diojlok eo an Judas Iscariot. (Jon 13:21-30) Ekkar ñan aolep Gospel kein rar kalikar bwe elikin an ri ketak eo diojlok inem Jesus ear jinoe kwojkwoj eo ñan Kememej Mij eo an. Ear konono ibben ri jilek ro an retiljek, im lelok nan in kakabilek ko ñan ir. Ñe jej kebojak ñan bed ilo kwojkwoj in Kememej eo, jej aikwij lukkun itoklimo kin ta eo Jesus ear ba ilo ien eo, im elaptata kinke jekõnan bed ibwiljin ro me Anij ej yokwe ir.
7 Nan in jiroñ eo moktata Jesus ear lelok ñan ri kalor ro an elikin an jinoe kwojkwoj eo ñan Kememej Mij eo an ear juõn men ekãl. Ear ba: “Kien ekãl Ij lewoj ñõn kom, Komin yokwe dron; einwõt I ar yokwe kom, komin bareinwõt yokwe dron. Ilo men in armij otemjej re naj jela bwe komij dri kalora, elañe komij yokwe dron.” (Jon 13:34, 35) Ta men eo ear kãl kin kien in? Ejjabto tokelik ilo boñin eo, Jesus ear kalikarlok nan ko an, ilo an ba: “Eñin kien eo Aõ, Bwe komin yokwe dron, einwõt I ar yokwe kom. Ejelok yokwe iben armij elap jen yokwe in, bwe armij en lelok an mour kin ro jeran.” (Jon 15:12, 13) Kien eo ikijen Moses ear kakien Ri Israel ro bwe ren ‘yokwe ro ri turiir einwõt ir.’ (Livitikõs 19:18) Ak kien eo an Jesus ear laplok. Ri Christian ro aikwij yokwe don joñan wõt an kar Christ yokwe ir, im mõnõnõ in lelok air mour kin ro jeiir im jatiir.
8. (a) Ta melelen mõnõnõ in karmijeteik kõnan ko ad? (b) Ewi wãwen an Ri Kennan ro an Jehovah kwalok air karmijeteik kõnan ko air ilo yokwe ilo ran kein?
8 Ien kwojkwoj in Kememej in ej juõn ien emõn ñan etale kij make, einwõt kajjojo armij im einwõt juõn congregation, im lale elañe ewõr ibbed kakõlle eo kakõllan Christian eo emol—yokwe eo an Christ. Kain yokwe rot in emaroñ melelen, bwe juõn Ri Christian ej bojak in mij jen an ketak ro jein im jatin. Bõtab ekkã an walok bwe, men in ej kitibuj ad mõnõnõ in karmijeteik kõnan ko ad bwe jen jibañ ro jeid im jatid im ro jet. Ri jilek Paul ear likit juõn joñok emõn kin men in. (2 Dri Korint 12:15; Dri Pilippai 2:17) Armij ro ibelakin lal rej jelã kajjen Ri Kennan ro an Jehovah kin air bõk juõn jitõb in karmijeteik kõnan ko air, ilo air jibañ ro jeiir im jatiir im ro ri turiir im kamaat air maroñ ñan kwalok katak ko remol an Bible ñan armij ro mõttair.—Dri Galetia 6:10.
Kõtan Ko Jej Aikwij Kaorõki
9. Ñan kejbãrok kõtan eo ad eaorõk ibben Anij im Nejin, ta eo jej mõnõnõ in kõmmani?
9 Ejelok jabdewõt men elaplok an aorõk ñan kij jen an Jehovah im Nejin, Jesus Christ, yokwe kij. Bõtab, ñan bõk yokwe in, jej aikwij kõmman juõn men. Ilo boñin eo eliktata ibben ri kalor ro an, Jesus ear ba: “Eo kien eo Aõ iben, im ej kejbãroki, e in eo ej yokwe Iõ; im eo ej yokwe Iõ Jema e naj yokwe e, im I naj yokwe e, im I naj kwalok Iõ ñõn e.” (Jon 14:21) Kinke jej kaorõk kõtan eo ad ibben Anij im Nejin, jej lañliñ in bokake kien ko airro. Men in ej koba kien eo ekãl ñan lelok mour eo ad ilo yokwe im bareinwõt kien eo Christ ear leloke elikin an kar jerkakbiji ñan “kwalok ñõn armij rõn; im kennan” ñan maat joñan, im kate wõt bwe ro rar bõk news eo emõn ren erom “dri kalor” ro.—Jerbal 10:42; Matu 28:19, 20.
10. Ta kõtan ko raorõk rej bellok ñan ri kabit ro im ro rej mõttan “sheep ro jet”?
10 Tokelik ilo boñin eo, ñan uake kajitõk eo an ri jilek eo etiljek Judas (Thaddaeus), Jesus ear ba: “Elañe armij ej yokwe Iõ, e naj kejbãrok Aõ in nan; im Jema e naj yokwe e, im kim naj itok ñõn e, im jokwe iben.” (Jon 14:22, 23) Meñe rej bed ion lal, Christian ri kabit ro, me renaj iroij ibben Christ ilañ, rej bed ilo kõtan ebak ibben Jehovah im Nejin. (Jon 15:15; 16:27; 17:22; Dri Hibru 3:1; 1 Jon 3:2, 24) Ro mõttair rej “sheep ro jet” me kejatdikdik eo air ej ñan mour indio ion lal, rej bõk juõn kõtan ebak bareinwõt ibben “juõn s̃eperd” eo air, Jesus Christ, im ibben Anij eo air, Jehovah, elañe rej bokake wõt.—Jon 10:16; Sam 15:1-5; 25:14.
“Kom Jab An Lõl”
11. Ta nan in kakkõl eo Jesus ear lelok ñan ri kalor ro an?
11 Ilo kwelok in eliktata ibben ri kalor ro an retiljek mokta wõt jen an kar mij, Jesus ear lelok juõn nan in kakkõl emõn: “Elañe lõl ej kijirãte kom, komij jela bwe e ar kijirãte Iõ mokta jen kom. Elañe kom an lõl, lõl e naj kar yokwe men eo an; a bwe kom jab an lõl a I ar kãlet kom jen lõl, kin men in lõl ej kijirãte kom. Komin kememej nan eo I ar ba ñõn kom, Dri korijer e jab utiej jen iroij eo an. Elañe r’ar matõrtõr Iõ, e naj bareinwõt matõrtõre kom; elañe r’ar kejbãrok Aõ in nan, re naj bareinwõt kejbãrok ami nan.”—Jon 15:18-20.
12. (a) Etke Jesus ear kakkõl ri kalor ro an bwe lal in enaj kijirãte ir? (b) Ta men eo emõn jej aikwij lemnak kake ñe ien Kwojkwoj in Kememej eo ej ebaktok?
12 Jesus ear lelok nan in kakkõl in bwe ri jilek rein joñoul im juõn im aolep Ri Christian ro remol ilikiir ren jab buromõj im ebwer kinke lal in ej kijirãte ir. Ear kobatok nan in: “Men kein I ar konono ñõn kom, bwe komin jab tibñil. Re naj jolok kom jen imõn kwelok ko; aet auõ ej itok, ñe jabrewõt eo ej mõn kom, e naj lemnak bwe ej jerbal ñõn Anij. Im men kein re naj kõmõni ñõn kom, bwe re jab jela Jema ak Ña.” (Jon 16:1-3) Juõn dictionary in Bible ej kamelele bwe nan eo “tibñil” ej melelen “ñan kamakit juõn armij ñan jino an jab liki im ej ilok jen eo en kar liki im bokake; ñan kõmman an buñ.” Ñe ien kememe kwojkwoj in ebaktok, kij aolep aikwij kalmenlokjen kin ial in mour an ro retiljek, ilo ien etto im ran kein, im kajeoñe joñok eo air kin air kijenmij iumin melejoñ ko. Jab kõtlok bwe jumae ak matõrtõr en kamakit yuk bwe kwon ilok jen Jehovah im Jesus, ak kwoj aikwij jek ilo buruõm bwe kwon liki im bokake ir.
13. Ta eo Jesus ear kajitõk kake ilo etan ri kalor ro an ke ear jar ñan Jemen?
13 Ilo jar eo an itujemlokin kwelok eo mokta jen air diojlok jen bo eo ilõñ ilo Jerusalem, Jesus ear ba ñan Jemen: “I ar lelok ñõn ir nan eo Am; im lõl e ar kijirãte ir, bwe re jab jen lõl, einwõt Ña I jab jen lõl. I jab jar bwe Kwon bõk ir jen lõl; a bwe Kwon kejbãrok ir jen eo enana. Re jab jen lõl; einwõt Ña I jab jen lõl.” (Jon 17:14-16) Jemaroñ liki bwe Jehovah ej kejbãrok aolep ro ej yokwe, ñan kakajur ir ñe rej kajenolok ir jen lal in.—Aiseia 40:29-31.
Bedwõt ilo Yokwe eo an Jemen im Yokwe eo an Nejin
14, 15. (a) Jesus ear keidi emake ñan ta, ilo oktan ‘vine’ et eo enana? (b) Wõn ro rej “ra ko” an “vain [eo] emol”?
14 Ilo ien eo ear bwebwenato ibben ri kalor ro an retiljek ilo boñin Nisan 14 ran, Jesus EAR keidi emake ñan “vain [eo] emol,” ilo oktan ‘vain eo enana’ an Israel ejjab tiljek. Ear ba: “Ña Ij vain emol, im Jema e Dri kallip.” (Jon 15:1) Elõñ ebeben ko lo iman, ri kanan eo Jeremiah ear jeje nan kein an Jehovah ñan armij ro rar buñ jen tõmak: “Iar kalbwini kwe einwõt juõn vine eo emõn im bũrõrõ . . . Inem ewi wãwen am kar oktak im erom juõn jul in vine enana?” (Jeremiah 2:21, New World Translation) Im ri kanan Hosea ear je: “Israel ej juõn vine enana. Ej jebar leen ko ñan emake. . . . Burueir ear jelã mon.”—Hosea 10:1, 2, NW.
15 Jen an jebar leen kabuñ eo emol, Israel ear buñ jen tõmak im jebar leen ñan emake. Jilu ran ko lok iman kwelok eo eliktata ibben ri kalor ro an retiljek, Jesus ear jiroñ ri tel in Ri Jew ro rejelã mon: “Ij ba ñõn kom, naj bõk ailiñ in Anij jen kom, im lelok ñõn dri ailiñ rej kõmõn leen kaki.” (Matu 21:43) Ailiñ in ekãl ej “Israel [eo] an Anij,” ejaak in 144,000 Ri Christian ri kabit ro, me rar einwõt “ra ko” an “vain [eo] emol,” Christ Jesus.—Dri Galetia 6:16; Jon 15:5; Reveles̃õn 14:1, 3.
16. Ta eo Jesus ear rejañ ri jilek ro joñoul im juõn bwe ren kõmmane, im ta eo jemaroñ ba kin bwen ri kabit ro retiljek ilo ien in ien jemlokin?
16 Jesus ear jiroñ ri jilek ro joñoul im juõn ro rar bed ibben ilo bo eo ilõñ: “Jabrewõt ra ilo Ña e jab jebar leen, Ej bõklok: im ra jabrewõt ej jebar leen, Ej karreoik e, bwe en orlok an jebar leen. Einwõt ra e ban mõke jebar leen, elañe e jab ber ilo vain; ein drein bareinwõt kom bane, elañe kom jab ber ilo Ña.” (Jon 15:2, 4) Bwebwenato ko an armij ro an Jehovah ilo ran kein rej kwalok bwe bwen Ri Christian ri kabit ro retiljek rar buru wõt juõn ibben Bõrair, Christ Jesus. (Dri Epesõs 5:23) Rar mõnõnõ in karreoik ir. (Malachi 3:2, 3, NW) Jen 1919, rar bõkliñtak elõñ leen Ailiñ eo, moktata Ri Christian ri kabit ro jet im, jen 1935 im liñtak, ro mõttair “jar [eo] elap” eo ej orlok wõt.—Reveles̃õn 7:9; Aiseia 60:4, 8-11.
17, 18. (a) Ta nan ko an Jesus rej jibañ ri kabit ro im sheep ro jet bwe ren bedwõt ilo yokwe eo an Jehovah? (b) Ewi wãwen ad kwelok ilo kwojkwoj in Kememej eo enaj jibañ kij ñan bedwõt ilo yokwe eo an Jehovah?
17 Ñan aolep Ri Christian ri kabit ro im ro mõttair, nan kein an Jesus rej jerbal ñan ir: “Ilo men in Jema ej aibujuij, bwe komij jebar elõñ leen; im ein drein kom naj dri kalora. Einwõt Jema e ar yokwe Iõ, bareinwõt I ar yokwe kom, komin berwõt ilo yokwe. Elañe komij kejbãrok kien ko Aõ, kom naj ber ilo Aõ yokwe; im einwõt I ar kejbãrok kien ko an Jema, im Ij ber ilo An yokwe.”—Jon 15:8-10.
18 Kij aolep jekõnan bedwõt ilo yokwe eo an Anij, im men in ej kamakit kij bwe jen Ri Christian ro rej jebar leen. Jej kõmman men in ilo ad bõk jabdewõt ien emõn ñan kwalok nan kin “gospel in an ailiñ” eo. (Matu 24:14) Bareinwõt jej kate wõt kij ñan kwalok “leen jitõb” ilo mour eo ad. (Dri Galetia 5:22, 23) Bed ilo kwojkwoj in Kememej mij eo an Christ enaj kakajur kij ilo bebe eo ad ñan kõmman men in, kinke enaj kakememej kij kin yokwe eo an Anij im Christ ñan kij.—2 Dri Korint 5:14, 15.
19. Ta jibañ eo jet jenaj katak kake ilo katak eo tok ilal?
19 Elikin an kajutak Kwojkwoj in, Jesus ear kallimur bwe Jemen enaj jilkintok ñan ri kalor ro an retiljek juõn “dri jibañ, jitõb kwojarjar.” (John 14:26, NW) Wãwen an jitõb in jibañ ri kabit ro im sheep ro jet bwe ren bedwõt ilo yokwe eo an Jehovah jenaj katak kake ilo katak eo tok ilal.
[Kamelele ko itulal]
Nan yiõ eo 2002, rar antonelok ilo Bible eo bwe, Nisan 14 ran enaj jinoe ilo tulok in al, ilo Thursday, March 28. Ilo joten eo, Ri Kennan ro an Jehovah ibelakin lal renaj kwelok ibben don ñan kememe mij eo an Iroij, Jesus Christ.
Lale book eo Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, jeje in Ri Kennan ro an Jehovah, ilo chapter 19 im 32.
Kajitõk ko ñan Elij
• Ta katak eo ekeie kin jerbal ilo yokwe Jesus ear katakin ri kalor ro an kake?
• Ikijen ta men eo ien kwojkwoj in Kememej eo ej juõn ien emõn ñan etale kij make?
• Etke jejjab aikwij lõkatip ak tibñõl kin nan in kakkõl eo an Jesus kin kijirãt im matõrtõr eo an lal in?
• Wõn in “vain [eo] emol”? Wõn ro rej “ra ko,” im ta eo rej aikwij kõmmane?
[Pija eo ilo peij 21]
Jesus ear lelok ñan ri jilek ro an juõn katak ejej uan kin jerbal ilo yokwe
[Pija ko ilo peij 22]
Ri kalor ro an Christ rej bokake kien eo an ñan karmijeteik kõnan ko air ilo yokwe