Wãween Kwõmaroñ Kããlõt Menin Kam̦õn̦õn̦õ ko Rekkar

1, 2. Ta jokãlõt eo jej aikuj kõm̦m̦ane ikijjeen menin kam̦õn̦õn̦õ ko?

KWÕJ pojak in kañe juon abõl̦, ak kwõl̦ak lale ekõt im jorrããn jidikin abõl̦ eo. Ta eo kwõnaaj kiiõ kõm̦m̦ane? Eokwe, ewõr jilu men ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani. Kein kajuon, kwõmaroñ kajju kañe aolepen abõl̦ eo ekoba ijo ekõt im jorrããn. Kein karuo, kwõmaroñ jol̦o̦ke aolepen abõl̦ eo meñe ejjab nana aolepen. Kein kajilu, kwõmaroñ jol̦o̦ke ijo ejorrããn im wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kañe abõl̦ eo. Kajjitõk eo in kiiõ, ta eo kwõnaaj kar kõm̦m̦ane?

² Menin kam̦õn̦õn̦õ ko rej ãinwõt abõl̦ in. Ewi wãween? Eokwe, jet iien kwõj kõn̦aan kõm̦m̦ani men ko me kwõj m̦õn̦õn̦õ kaki. Bõtab, kwõj make kile bwe elõñ menin kam̦õn̦õn̦õ ko ilo raan kein me relukkuun nana im jekkar. Rej ãinwõt juon abõl̦ me ekõt im emaroñ kõm̦m̦an bwe armej ro ren jorrããn. Ta eo kwõnaaj kõm̦m̦ane kiiõ? Eokwe, ewõr jilu men ko me armej ro rej kõm̦m̦ani. Kein kajuon, jet rejjab kea ñe enana menin kam̦õn̦õn̦õ eo im rej wõnm̦aanl̦o̦k wõt kake. Kein karuo, jet rejjab bõk kun̦aaer ilo aolep kain menin kam̦õn̦õn̦õ ko kõnke rekõn̦aan kõjparok er bwe ren jab jorrããn jãn jabdewõt men. Kein kajilu, jet rej kõjparok er jãn menin kam̦õn̦õn̦õ ko renana, bõtab rej bõk kun̦aaer ilo menin kam̦õn̦õn̦õ ko me rem̦m̦an im rekkar. Ak ta kõn kwe? Ta jokãlõt eo kwõnaaj kõm̦m̦ane bwe kwõn maroñ pãd wõt ilo yokwe eo an Anij?

3. Ta eo jenaaj etale kiiõ?

³ Enañin kõj aolep jenaaj kããlõt men eo kein kajilu. Jej make kile bwe jet iien, jej aikuj bõk kun̦aad ilo menin kam̦õn̦õn̦õ ko. Bõtab, jej kõjparok wõt bwe en ekkar men ko me jej m̦õn̦õn̦õ kaki. Eñin unin jej aikuj jel̦ã oktak eo ikõtaan menin kam̦õn̦õn̦õ ko rekkar im menin kam̦õn̦õn̦õ ko rejakkar. Bõtab, jen m̦okta etale wãween an menin kam̦õn̦õn̦õ ko ad maroñ jelõt ad kabuñ ñan Jeova.

“KOM̦WIN KÕM̦M̦AN MEN OTEMJEJ ÑAN AIBOOJOJ AN ANIJ”

4. Ewi wãween kallim̦ur eo ad ñan Jeova ej jipañ kõj ñan kõm̦m̦ani jokãlõt ko rem̦m̦an ikijjeen menin kam̦õn̦õn̦õ ko?

⁴ Jejjo iiõ ko remootl̦o̦k, juon l̦al̦l̦ap me ear peptaij ilo kar 1946 eo ej ba: “Aolep iien ij kate eõ bwe in pãd ilo iien ko me ej wõr katak in peptaij im lukkuun roñjake, ãinwõt ñe ña eo ij pojak in peptaij.” Etke l̦al̦l̦ap in ej kõm̦m̦ane men in? Eokwe, ej make ba: “Bwe in tiljek wõt ñan Jeova, ij aikuj keememej wõt bwe em̦õj aõ ajel̦o̦k mour eo aõ ñan E.” Ejjel̦o̦k pere bwe kwõj errã ilo naan kein an l̦al̦l̦ap in. El̦aññe kwõj kakeememej eok aolep iien bwe em̦õj am̦ kallim̦ur ñan Jeova bwe kwõnaaj jerbal ñane toõn wõt am̦ mour, men in enaaj jipañ eok bwe kwõn kijenmej wõt. (Ekklisiastis 5:4, UBS; Hibru 10:7) Men in enaaj bar jipañ eok ñan kaorõk jerbal in kwal̦o̦k naan. Ilo m̦ool, ñe kwõj kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn kallim̦ur eo am̦ ñan Jeova, men in enaaj jipañ eok ñan kõm̦m̦ani jokãlõt ko rem̦m̦an ilo mour eo am̦, ekoba kõn menin kam̦õn̦õn̦õ ko. Rijjelõk Paul ear kaalikkar men in ke ear jejel̦o̦k ñan Kũrjin ro ilo tõre ko an. Ear ba: “El̦aññe kom̦ij m̦õñã ak idaak ak kõm̦m̦an jabdewõt, kom̦win kõm̦m̦an men otemjej ñan aiboojoj an Anij.”​—1 Korint 10:31.

5. Ewi wãween Livitikõs 22:18-20 ej jipañ kõj ñan mel̦el̦e kõn naan in kakkõl eo ilo Rom 12:1?

⁵ Aolep men ko kwõj kõm̦m̦ani ilo mour eo am̦ rej jelõt wãween am̦ kabuñ ñan Jeova. Ilo kar lõta eo an Paul ñan Ri Rom ro, ear kõjerbale jet naan ko rekajju ñan kaalikkar men in ñan ri tõmak ro ijo. Ear jiroñ er: “Kom̦win ajel̦o̦k kom̦ make ñan Anij ãinwõt juon menin katok emour, im kwõjarjar, eo enaaj buñbũruon kake. Eñin katok eo em̦ool kom̦ kar lel̦o̦k.” (Rom 12:1, UBS) Ilo ad ajel̦o̦k kõj ñan Anij, jej kõjerbale aolepen jel̦ãl̦o̦kjen̦ ko ad, bũruod, im kajoor ko ad ñan jerbal ñan Anij. (Mark 12:30) Paul ear kõnnaan kõn men in ãinwõt juon menin katok. Naan kein an rej kakkõl kõj kõn juon men eaorõk. Ekkar ñan Kien Moses, el̦aññe armej ro rej katok kake juon menin mour eo eutam̦we, Jeova eban kar m̦õn̦õn̦õ kake. (Livitikõs 22:18-20, UBS) Ãindeinl̦o̦k wõt, jerbal ko an Kũrjin ro ñan Anij rej ãinwõt juon menin katok ñan Anij. El̦aññe ettoon menin katok in, Anij eban m̦õn̦õn̦õ kake. Ta eo bwe en kar wal̦o̦k men in?

6, 7. (1) Ilo kõkkar, ewi wãween an juon Kũrjin kattoon ‘ãnbwinnin’ make? (2) Ta ko remaroñ wal̦o̦k jãn kõm̦m̦an kein an?

⁶ Paul ear jiroñ Kũrjin ro ilo Rom: “Kom̦win jab lel̦o̦k jabdewõt raan ãnbwinnimi bwe jerawiwi en kõjerbali ñan un ko renana.” Ear bar jiroñ er bwe ren ‘m̦anil̦o̦k kõm̦m̦an ko aer renana.’ (Rom 6:12-14, UBS; 8:13, UBS) Ta jet iaan kõm̦m̦an kein renana? Ilo kar jinoin lõta eo an Paul, ear kwal̦o̦k jet waanjoñak ko. Ear ba bwe kõnke armej rej ri jerawiwi, “lo̦ñier eobrak kõn kanejnej im meo̦. Neer rem̦õkaj kõn kato̦o̦rl̦o̦k bõtõktõk” im “ejjel̦o̦k mijak Anij im̦aan mejãer.” (Rom 3:13-18) Juon Kũrjin enaaj kattoon ‘ãnbwinnin’ make ilo kõkkar el̦aññe ej kõm̦m̦ani men kein renana. Ñan waanjoñak, el̦aññe ej m̦õn̦õn̦õ in alwõje pija ko rettoon ak pija ko me el̦ap kowadoñ ie, eokwe ej “lel̦o̦k [mejãn] bwe jerawiwi en kõjerbali ñan un ko renana.” Ilo wãween in, aolepen ãnbwinnin enaaj jerawiwi ak ettoon. Ñe ej ãindein, aolep jerbal ko ej kõm̦m̦ani ñan Anij renaaj ãinwõt juon menin katok me ettoon im ejjab kwõjarjar. Anij eban m̦õn̦õn̦õ kake jabdewõt iaan jerbal kein an. (Duteronomi 15:21; 1 Piter 1:14-16; 2 Piter 3:11, UBS) El̦ap an naaj iioon jerata kõn wõt menin kam̦õn̦õn̦õ kein rejakkar!

⁷ Elukkuun alikkar bwe el̦ap jorrããn ko remaroñ wal̦o̦k ñan juon Kũrjin itok wõt jãn jokãlõt ko an kõn menin kam̦õn̦õn̦õ ko. Kõn men in, jen kate kõj im kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko me renaaj kakõm̦anm̦anl̦o̦k im jab kattoone wãween ad jerbal ñan Anij. Jen kiiõ etale ewi wãween jemaroñ kile oktak eo ikõtaan menin kam̦õn̦õn̦õ ko rekkar im menin kam̦õn̦õn̦õ ko rejakkar.

‘KOM̦WIN JÕJÕIK MEN KO RENANA’

8, 9. (1) Jemaroñ kajenolo̦k menin kam̦õn̦õn̦õ ko ilo ruo wãween. Ta wãween kein ruo? (2) Kain rot menin kam̦õn̦õn̦õ ko jej aikuj kõjparok kõj jãni? (3) Etke jej aikuj kõjparok kõj jãn men kein?

⁸ Jemaroñ kajenolo̦k menin kam̦õn̦õn̦õ ko ilo ruo wãween ko. Kein kajuon, ej menin kam̦õn̦õn̦õ ko me rejakkar ñan Kũrjin ro. Kein karuo, ej menin kam̦õn̦õn̦õ ko me Kũrjin ro rej aikuj etali m̦okta jãn aer kããlõti. Jen kiiõ etale wãween eo kein kajuon, ak menin kam̦õn̦õn̦õ ko me rejakkar ñan Kũrjin ro.

⁹ Ãinwõt ad kar lale ilo Katak 1, ewõr menin kam̦õn̦õn̦õ ko me rej kwal̦o̦k kõn jet wãween ko me Baibõl̦ eo ej kajju ba bwe renana im rejakkar. Ñan waanjoñak, ewõr jet Web site ko, pija ko, channel ko, im al ko me el̦ap aer kwal̦o̦k kõn armej ro relukkuun lãj im m̦õrõ. El̦ap aer bar kwal̦o̦k kõn anijnij, kajjetõbtõb, pija ko renana im m̦anit ko rekajjõjõ im rettoon. Menin kam̦õn̦õn̦õ kein rej kõm̦m̦an bwe armej ro ren l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k jorrããn ilo men kein renana im rettoon me rej n̦ae kien im naan in kakapilõk ko jãn Baibõl̦ eo. Eñin unin Kũrjin ro rem̦ool rej aikuj jõjõik im kõjparok er jãn menin kam̦õn̦õn̦õ rot kein. (Jerbal 15:28, 29; 1 Korint 6:9, 10; Revelesõn 21:8) Ilo am̦ kõjparok eok jãn menin kam̦õn̦õn̦õ kein renana, kwõj kam̦ool ñan Jeova bwe kwõj ‘jõjõik men ko renana’ im kwõj kate eok bwe kwõn “ilo̦k jãn nana” aolep iien. Ñe kwõj kõm̦m̦ane men in, kwõj kaalikkar bwe ‘tõmak eo am̦ em̦ool.’​—Rom 12:9; Sam 34:14; 1 Timote 1:5.

10. (1) Ta l̦õmn̦ak eo elukkuun bõd im kauwõtata kõn menin kam̦õn̦õn̦õ ko? (2) Etke l̦õmn̦ak rot in ebõd im kauwõtata?

¹⁰ Jet armej rej l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k jorrããn ñe rej alwõje pija ko me relukkuun nana im jekkar. Rej ba, ‘Pija bajjek men kein, im iban kõm̦m̦ani.’ L̦õmn̦ak rot in elukkuun bõd im kauwõtata. (Jeremaia 17:9) El̦aññe jej m̦õn̦õn̦õ in alwõji men ko me Jeova ej diki, men in ej kaalikkar bwe jejjab “jõjõik men eo enana.” El̦aññe emmakijkij ad alwõji, riiti ak roñjaki men kein renana, enaaj jakol̦o̦k ad kile ta ko rem̦m̦an im ta ko renana. (1 Timote 4:1, 2) El̦aññe jej wõnm̦aanl̦o̦k im kõm̦m̦ane men kein, remaroñ jelõt kõm̦m̦an ko ad im bar kõm̦m̦an bwe jen l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k jorrããn ñe ro jet rej kõm̦m̦ani men ko renana.

11. Etke elukkuun m̦ool naan ko ilo Galetia 6:7 ñe ej itok ñan menin kam̦õn̦õn̦õ ko?

¹¹ Em̦õj an kar wal̦o̦k men in. Jet Kũrjin ro rar l̦õñ, im kõm̦m̦ani men ko jet renana jãn wõt aer kar jab bõjrak jãn aer alwõji pija ko renana. Tokãlik, rar iioon el̦ap apañ ko ilo mour ko aer im em̦õj aer kiiõ jel̦ã bwe “juon armej enaaj m̦adm̦õd leen men ko wõt ear kalibwini.” (Galetia 6:7, UBS) Bõtab, kwõmaroñ kõjparok eok bwe wãween kein renana ren jab wal̦o̦k ñan kwe. El̦aññe kwõj kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko rekkar im rem̦m̦an, kwõnaaj m̦õn̦õn̦õ ilo mour eo am̦.​—Jouj im lale bo̦o̦k eo etan “Ta Menin Kam̦õn̦õn̦õ ko Ij Aikuj Kããlõti?”

KÕJERBAL BAIBÕL̦ EO ÑE KWÕJ MAKE KÕM̦M̦AN AM̦ JOKÃLÕT

12. (1) Ewi wãween Galetia 6:5 emaroñ jipañ Kũrjin ro ñe rej kõm̦m̦an aer jokãlõt ikijjeen menin kam̦õn̦õn̦õ ko? (2) Ta naan in tõl ko remaroñ jipañ kõj ñe jej kõm̦m̦ani pepe ko ilo mour ko ad?

¹² Jen kiiõ bwebwenato kõn menin kam̦õn̦õn̦õ ko me Kũrjin ro rej aikuj etali m̦okta jãn aer kããlõti. Menin kam̦õn̦õn̦õ kein rej kwal̦o̦k kõn men ko me Baibõl̦ eo ejjab kajju ba renana im ejjab kajju ba rem̦m̦an. Kajjojo Kũrjin ej aikuj make kõm̦m̦an an jokãlõt kõn ta menin kam̦õn̦õn̦õ ko me rekkar ñan e. (Galetia 6:5) Bõtab, Baibõl̦ eo ej letok naan in tõl ko me remaroñ jipañ kõj ilo ad kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko me rem̦m̦an ippãd. Elõñ naan in kakapilõk ko ilo Baibõl̦ me rej jipañ kõj bwe jen jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova. El̦aññe jej l̦oore naan in kakapilõk kein, jenaaj jel̦ã ta ko Jeova ekõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ani aolep iien. Men in ej bar kitibuj jokãlõt ko ad kõn menin kam̦õn̦õn̦õ ko.​—Epesõs 5:17.

13. Ta ko remaroñ jipañ ñan kõjparok kõj jãn menin kam̦õn̦õn̦õ ko me Jeova ediki?

¹³ Aolep Kũrjin ro rej oktak jãn doon. Kõn men in, eoktak wãween aer kõjerbale maroñ eo aer kõn jel̦ã em̦m̦an im nana. (Pilippai 1:9) Bareinwõt, ñe ej itok ñan menin kam̦õn̦õn̦õ ko, Kũrjin rein rej make kile bwe eoktak kõn̦aan ko an armej jãn doon. Eñin unin, jejjab kõtmãne bwe aolep Kũrjin ro renaaj kõm̦m̦ane juon wõt kain pepe ikijjeen menin kam̦õn̦õn̦õ ko. Bõtab, jej aikuj kate kõj im kõtl̦o̦k wõt bwe naan in kakapilõk ko ilo Baibõl̦ eo ren tõl l̦õmn̦ak ko ad im bũruod. Etke? Kõnke enaaj l̦apl̦o̦k wõt ad kõn̦aan kõjparok kõj jãn menin kam̦õn̦õn̦õ ko me Jeova ediki. ​​—Sam 119:11, 129, UBS; 1 Piter 2:16.

14. (1) Ta men eo eaorõk jej aikuj l̦õmn̦ak kake m̦okta jãn ad kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko? (2) Ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani bwe men ko an Anij ren aorõktata ilo mour eo am̦?

¹⁴ Ebar wõr juon men eaorõk kwõj aikuj l̦õmn̦ak kake m̦okta jãn am̦ kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko. Ta in? Ej iien ko am̦. Meñe emaroñ ejjel̦o̦k jorrããn ilo menin kam̦õn̦õn̦õ ko am̦, bõtab joñan iien eo kwõj jol̦o̦ke ilo men kein ej kaalikkar ta ko raorõktata ippam̦. Kũrjin ro rej aikuj kõm̦m̦an bwe men ko an Anij ren men ko raorõktata ilo mour ko aer. (Matu 6:33) Ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani bwe men ko an Anij ren aorõktata ilo mour eo am̦? Rijjelõk Paul ear ba: “Kom̦win kanooj lale wãween ami mour. Kom̦win jab mour ãinwõt armej ri jajel̦o̦kjen̦, ak kom̦win mour ãinwõt armej ri jel̦ãl̦o̦kjen̦. Kom̦win kõjparok iien ko rem̦m̦an otemjej.” (Epesõs 5:15, 16, UBS) Elukkuun aorõk bwe kwõn lale bwe en jab tarjen joñan am̦ jol̦o̦k iien ko am̦ ilo menin kam̦õn̦õn̦õ ko. Etke? Kõnke enaaj wõr am̦ iien ñan men ko raorõkl̦o̦k im “rem̦m̦antata” me renaaj jipañ eok bwe kwõn epaakel̦o̦k wõt Anij.​—Pilippai 1:10, UBS.

15. Etke em̦m̦an ñe jej kõjparok wãween ad kããlõti menin kam̦õn̦õn̦õ ko, meñe ilo iien ko me jej l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k jorrããn?

¹⁵ Em̦m̦an ñe jej kõjparok wãween ad kããlõti menin kam̦õn̦õn̦õ ko, meñe ilo iien ko me jej l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k jorrããn. Etke? Eokwe, kwõj ke keememej waanjoñak eo kõn abõl̦ eo? Ñe kwõj m̦wijitl̦o̦k ijo ekõt ilo abõl̦ eo, kwõj aikuj bar jol̦o̦ke ijoko rejjab jorrããn me rej pãd kijjeen l̦o̦k wõt ijo ekõt. Etke? Kõnke kwõjjab kõn̦aan kañe jabdewõt men me rejorrããn im kwõjaje kake. Ãindeinl̦o̦k wõt, em̦m̦an ñe jej kõjparok wãween ad kããlõti menin kam̦õn̦õn̦õ ko, meñe jet iien jej l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k jorrããn. Kũrjin ro rej aikuj kõjparok er jãn menin kam̦õn̦õn̦õ ko me Baibõl̦ eo ej kajju ba renana. Bõtab, rej aikuj bar kõjparok er jãn jabdewõt kain menin kam̦õn̦õn̦õ ko me emaroñ wõr m̦õttan ko ie me remaroñ ko̦kkure jem̦jerã eo aer ippãn Anij. (Jabõn Kõnnaan 4:25-27, UBS) Bwe jen maroñ kõjparok kõj jãn menin kam̦õn̦õn̦õ kein, jej aikuj l̦oore wõt naan in kakapilõk ko jãn Baibõl̦.

“MEN KO RERREO”

16. (1) Ewi wãween jemaroñ kaalikkar bwe jej l̦oore l̦õmn̦ak ko an Jeova ilo mour ko ad? (2) Ta eo emaroñ jipañ kõj bwe aolep iien jen kõm̦m̦ani pepe ko me rej errã ippãn Baibõl̦?

¹⁶ M̦okta jãn an Kũrjin ro rem̦ool kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko, rej aikuj lale ta l̦õmn̦ak ko an Jeova. Baibõl̦ eo ej kwal̦o̦k kõn eñjake ko an Jeova im kõn men ko me ekõn̦aan bwe armej ro ren kõm̦m̦ani. Ñan waanjoñak, Kiiñ Solomon ear laajraki jet men ko me Jeova ediki. Ear ba bwe Anij ej dike “lo̦ñiin juon ri riab, pein juon eo ej m̦an ro ejjel̦o̦k rueer, bũruon juon eo ej l̦õmn̦aki men ko renana, neen juon eo ej kijooror in kõm̦m̦ani men ko renana.” (Jabõn Kõnnaan 6:16-19, UBS) Ñe kwõjel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova, ta eo kwõj aikuj kõm̦m̦ane? Juon ri jeje sam ear ba: “O kom̦ ri yokwe Jeova, kom̦win kũtõtõkake nana.” (Sam 97:10) Jokãlõt ko am̦ kõn menin kam̦õn̦õn̦õ ko rej aikuj kaalikkar bwe kwõj kũtõtõik men ko me Jeova ej kũtõtõiki. (Galetia 5:19-21) Meñe eaorõk men ko jej kõm̦m̦ani im̦aan mejãn armej ro, bõtab jouj im keememej bwe men ko kwõj kõm̦m̦ani ñe kwõj make iaam̦ renaaj kaalikkar kain armej rot kwe. (Sam 11:4, UBS; 16:8) Ta eo emaroñ jipañ kõj bwe aolep iien jen kõm̦m̦ani pepe ko me rej errã ippãn Baibõl̦? Ej aikuj m̦ool ad kõn̦aan l̦oore aolep l̦õmn̦ak ko an Jeova ilo men otemjej. El̦aññe ewõr ippãd kõn̦aan in, eokwe aolep iien pepe ko ad renaaj errã ippãn Baibõl̦ eo.​—Epesõs 5:1.

17. M̦okta jãn ad kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko, ta kajjitõk ko jen kajjitõk ippãd make?

¹⁷ Bar ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani ñan kaalikkar bwe kwõj l̦oore l̦õmn̦ak ko an Jeova ñe kwõj kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko? Eokwe, jouj im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn kajjitõk in, ‘Ewi wãween men in emaroñ jelõt eõ im jem̦jerã eo aõ ippãn Anij?’ Ñan waanjoñak, m̦okta jãn am̦ kããlõt juon pija, kwõn kajjitõk ippam̦ make, ‘Ewi wãween pija in enaaj jelõt bũruõ?’ Jen kiiõ etale jet naan in kakapilõk ko jãn Baibõl̦ eo me remaroñ jipañ kõj kõn men in.

18, 19. (1) Ewi wãween naan in kakapilõk eo ilo Pilippai 4:8 ej jipañ kõj ñan lale el̦aññe ekkar menin kam̦õn̦õn̦õ ko ad? (2) Bar ta naan in kakapilõk ko jet me remaroñ jipañ eok ñan kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko rem̦m̦an im rekkar? (Lale kõmel̦el̦e jiddik ko itulõñ.)

¹⁸ Bok in Pilippai 4:8 (UBS) ej kwal̦o̦k juon naan in kakapilõk me el̦ap an aorõk. Ej ba: “Kom̦win kobrak l̦õmn̦ak ko ami kõn men ko rem̦m̦an im rej menin kautiej: men ko rem̦ool, men ko remejaja, men ko rejim̦we, men ko rerreo, men ko rej kein kabuñbõro, kab men ko menin nõbar.” Paul ear kõnnaan kõn men ko me jej aikuj kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kaki, men ko me rej kabuñbũruon Anij. (Sam 19:14) Meñe Paul ear jab kõnnaan kõn menin kam̦õn̦õn̦õ ko, bõtab jemaroñ kõjerbal naan kein an ilo eoon in ñan jipañ kõj etali menin kam̦õn̦õn̦õ ko ad. Ewi wãween?

¹⁹ Jouj im kajjitõk ippam̦ make, ‘Menin kam̦õn̦õn̦õ ko aõ ãinwõt pija ko, mijjin ko, al ko im men ko ãierl̦o̦kwõt rej ke jipañ eõ bwe in kobrak l̦õmn̦ak ko aõ kõn “men ko rerreo”?’ Ñan waanjoñak, ãlikin am̦ alwõje juon pija, ta ko kwõj l̦õmn̦ak kaki? El̦aññe l̦õmn̦ak ko am̦ rerreo im rem̦m̦an, eokwe ealikkar bwe pija eo kwaar alwõje ekkar. Bõtab, el̦aññe pija eo ej kõm̦m̦an bwe kwõn l̦õmn̦ak ettoon, eokwe ealikkar bwe ejakkar im ekauwõtata pija eo. (Matu 12:33; Mark 7:20-​23, UBS) Etke? Kõnke ñe kwõj l̦õmn̦ak kõn men ko rettoon, men in ej kõm̦m̦an bwe en nana am̦ mour. Bareinwõt, ej ko̦kkure maroñ eo am̦ ñan jel̦ã em̦m̦an im nana im emaroñ ko̦kkure jem̦jerã eo am̦ ippãn Jeova. (Epesõs 5:5; 1 Timote 1:5, 19) Kõnke menin kam̦õn̦õn̦õ kein remaroñ ko̦kkure eok, jouj im kate eok im kõjparok eok jãn men kein.a (Rom 12:2, UBS) Kate eok bwe kwõn ãinwõt ri jeje sam eo me ear jar ñan Jeova im ba: “Kwõn kajeõr meja jãn men ko ejjel̦o̦k tokjãer.”​—Sam 119:37, UBS.

L̦ÕMN̦AK KÕN RO JET

20, 21. Ewi wãween an 1 Korint 10:23, 24 jipañ kõj ilo ad kããlõti menin kam̦õn̦õn̦õ ko?

²⁰ Paul ear kwal̦o̦k kõn juon naan in kakapilõk eaorõk me jej aikuj l̦õmn̦ak kake ñe jej kõm̦m̦ane pepe ko ad make. Ear ba: “Emãlim kõm̦m̦an jabdewõt men, bõtab ejjab aolep men rej menin jipañ. Ejjel̦o̦k en pukot men ko rem̦m̦an ñan e wõt, ak en pukot men ko rem̦m̦an ñan ro jet.” (1 Korint 10:23, 24, UBS) Ewi wãween eoon in emaroñ jipañ kõj bwe jen maroñ kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko rekkar? Eokwe kwõj aikuj kajjitõk ippam̦ make, ‘Enaaj ewi l̦õmn̦ak ko an ro jet kõn menin kam̦õn̦õn̦õ kein ij kããlõti?’

²¹ Jet iien, maroñ eo am̦ ñan jel̦ã em̦m̦an im nana emaroñ kamãlim am̦ kõm̦m̦ani menin kam̦õn̦õn̦õ ko me rem̦m̦an ippam̦ im ejjel̦o̦k jorrããn ie. Bõtab, kwõmaroñ kile bwe eoktak wãween an jet ri tõmak ro kõjerbale maroñ in aer im rej l̦õmn̦ak bwe ejakkar men eo kwõj kõm̦m̦ane. El̦aññe ej wal̦o̦k men in, bõlen kwõnaaj pepe ñan bõjrak jãn am̦ kõm̦m̦ane men eo. Etke? Kõnke Paul ear ba bwe el̦aññe jej “jerawiwi n̦ae jemjein jemjaten” ak “jerawiwi n̦ae Kũraij,” jenaaj kõm̦m̦an bwe en pen an ri tõmak ro m̦õttad tiljek wõt ñan Anij. (1 Korint 8:12; 10:32) Aolep Kũrjin ro rem̦ool rainin rej l̦oore naan in kakapilõk in an Paul. Rej kõjparok er jãn menin kam̦õn̦õn̦õ ko me emaroñ em̦m̦an ak “mãlim” bõtab ejjab “menin jipañ” ñan ri tõmak ro m̦õttaer.​—Rom 14:1; 15:1.

22. Etke Kũrjin ro rej aikuj kwal̦o̦k kautiej ñan l̦õmn̦ak ko an ro jet?

²² Meñe jej aikuj l̦õmn̦ak kõn ro jet, ebar wõr juon men eaorõk im jej aikuj keememeje. Juon Kũrjin eo me epidodo an l̦õkatip en jab kõm̦m̦an bwe aolep ro ilo eklejia eo ren l̦oore l̦õmn̦ak ko an ikijjeen ta menin kam̦õn̦õn̦õ ko rekkar. El̦aññe ej kõm̦m̦ane men in, ej ãinwõt juon ri kattõr wa im ekõn̦aan bwe aolep ri kattõr ro ilo wa ko jet ren l̦oore joñan iim̦ in wa eo waan. Kõn̦aan in an armej in elukkuun jekkar im ejjab jim̦we. Jej aikuj keememej bwe eoktak kõn̦aan im l̦õmn̦ak ko an Kũrjin ro jet ikijjeen menin kam̦õn̦õn̦õ ko. Im meñe eoktak jokãlõt kein an armej rein jãn kõj, jej aikuj kwal̦o̦k kautiej ñan pepe kein aer kõnke jej yokwe er im rej bareinwõt l̦oore naan in kakapilõk ko jãn Baibõl̦. El̦aññe jej kõm̦m̦ane wãween in, armej renaaj kile bwe kõj ri mel̦el̦e im jejjab l̦õmn̦ak kõn kõj make.​—Pilippai 4:5, UBS; Ekklisiastis 7:16.

23. Ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani bwe kwõn kããlõt wõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko rekkar?

²³ Ãlikin am̦ kar riiti aolepen mel̦el̦e kein, ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani bwe kwõn kããlõt wõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko rekkar? Eokwe, kwõn jab kããlõt jabdewõt kain menin kam̦õn̦õn̦õ ko me rej kwal̦o̦k kõn m̦anit ko me Baibõl̦ eo ej kajju ba renana. Kwõn l̦oore naan in kakapilõk ko ilo Baibõl̦ eo ñe kwõj kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko me Baibõl̦ eo ejjab kajju ba renana im ejjab kajju ba rem̦m̦an. Kwõn kõjparok eok jãn jabdewõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko me renaaj kõm̦m̦an bwe en ettoon l̦õmn̦ak ko am̦ im bũruom̦. Im el̦aññe ro jet el̦aptata ri tõmak ro m̦õttam̦ rej l̦õkatip kõn menin kam̦õn̦õn̦õ ko am̦, kwõn m̦õn̦õn̦õ in kõm̦m̦an oktak ko. El̦aññe kwõnaaj kate eok ñan kõm̦m̦ani men kein, kwõnaaj bõktok nõbar ñan Anij im kõm̦m̦an bwe kwe im baam̦le eo am̦ kom̦win pãd wõt ilo yokwe eo an.