Kejbãrok Buruõm
“Kwon kanuij kejbãrok buruõm elap jen men otemjej, bwe jen e ej walok men ko men in mour.”—JABÕN KENNAN KO 4:23.
1, 2. Etke jej aikwij kejbãrok buruõd?
JUÕN lõllab ilo juõn ene ilo Caribbean ear jãde nabõjtak jen jikin eo ear tilekek ie elikin juõn lañin aire. Ke ej reito-reitak im lale jorrãn eo ibelakin, ear kile bwe juõn wijki laplap eo me ear jutak iumin elõñ buki yiõ ko im ebake kejam eo an ituman ear jako. ‘Ewi wãwen an maroñ eindein,’ ear bwilõñ, ‘ke wijki ko rediklok ilo melan eo rar bed wõt?’ Ilo lale debdeb in wijki eo ear okjak ear kalikar uak eo. Ilo tuloan wijki eo einwõt eban kar makitkit ear kõt, im lañ eo ear kajedmatmate madeoñeoñ in ear jab alikar loe.
2 Ej juõn jorrãn ñe juõn ri kabuñ emol eo baotokin einwõt ebin okran ilo ialin mour eo an Christian ej jelmae juõn melejoñ. Emol an Bible eo ba “bwe e nana lemnok in buruen armij jen an inono.” (Jenesis 8:21) Melelen menin bwe elañe ejelok bed wõt im ekkõl, meñe juõn buru emõn emaroñ bõk kabo ñan kõmman nana. Ke ejelok buruen armij jab wãppen ej deod jen nana, jej aikwij kanuij etale nan in kakabilek in: “Kwon kanuij kejbãrok buruõm elap jen men otemjej.” (Jabõn Kennan Ko 4:23) Inem jen kejbãrok wõt buruõd, buruen kõkkar eo?
Ekkeini Kakõlkõl—Juõn Menin Aikwij
3, 4. (a) Ta kajitõk ko remaroñ kajitõk kin juõn buru? (b) Ta eo enaj jibañ kij etale buru in kõkkar eo buruõd?
3 Elañe kwoj etal ñan ibben juõn doctor in enbwin ñan juõn kakõlkõl in enbwin, bõlen enaj kakilen buruõm. Ejmour eo am, ekoba buruõm, ej kalikar ke bwe ebwe am bõk õn ko? Ewi joñok bõtõktõkõm? An emmenono menono eo am ej etal in wõt juõn ke im kajur? Ebwe ke am kakajur enbwinim? Buruõm en bõk ke inebata ko rejjab ekkar?
4 Elañe buru eo ej aikwij ekkeini kakõlkõl, ak ta kin buruõm, buruen kõkkar eo? Jehovah ej kakilene. (1 Kronikel 29:17) Inem jej aikwij kõmman eindein. Ewi wãwen? Ilo am kajitõk kin kajitõk kein einwõt: Buruõ ebwe ke an bõk ekan ko ilo jitõb ikijen ekkeini aõ katak im bed ilo kwelok ko? (Sam 1:1, 2; Hibru 10:24, 25) Ennan eo an Jehovah buruõ ej lukkun lemnak ke kake einwõt “juõn kijeek eurur eddeblok ilo di ko diiõ,” kamakit iõ ñan bõk kunaõ ilo jerbal in kwalok nan eo an Ailiñ eo im jerbal in kõmman ri kalor? (Jeremiah 20:9, NW; Matu 28:19, 20; Dri Rom 1:15, 16) Ij emmakit ke ñan aõ jerbal ilo kajur, bõk kunaõ ilo jet jerbal in full-time ñe emaroñ? (Luk 13:24) Kain belak rot eo ij kajedmatmat buruen kõkkar eo aõ ñane? Ij bukõt ke aõ tel aõ ibben ro burueir rej burukuk ilo kabuñ eo emol? (Jabõn Kennan Ko 13:20; 1 Dri Korint 15:33) En mõkaj ad lo jabdewõt likjap im bõk buñten nee ko ñan mõkaj in kajimwe wãwen eo.
5. Ta un eo ewõr tokjen emaroñ jerbal ñan melejoñ ko kin tõmak?
5 Ekkã ad jelmaiki melejoñ ko in tõmak. Men kein rej letok ñan kij ien emõn ñan lo wãwen eo buruõd ej bed ie. Ñan Ri Israel ro rar bojak in deloñlok Enen Kallimur eo, Moses ear ba: “Im kememej aolepen ial eo Jeova am Anij e ar tel yuk ie iumin yiõ kein eñoul, ilo ene jemaren, bwe En kõtaik yuk im melejoñ yuk bwe En jela ta eo ilo buruõm, elañe kwo naj bokake kien ko ke, jab ke.” (Duteronomi 8:2) Ejjab ekkã ad kõnan ilbõk ke ilo eñjake ko, kõnan ko, ak emmakit ko rej jarjar lõñtak ñe jej jelmae wãwen ko ejelok kar kõtmene kaki ak kabo ko? Melejoñ ko Jehovah ej kõtlok air walok remaroñ kõmman bwe en wõr ad jelã kin bwid in irlok ko ad, letok juõn ien emõn ñan kõmman wõnmanlok. (Jemes 1:2-4) Jen jab likjap in kalikar im jar kin emmakit eo ad ñan melejoñ ko!
Ta eo Nan ko Ad Rej Kalikare?
6. Ta eo un ko jekõnan konono kaki remaroñ kalikar ta eo ilo buruõd?
6 Ewi wãwen ad maroñ etale ta eo jaar kaorõke ilo buruõd? Jesus ear ba: “Juõn armij eo emõn ej bõktok emõn jen menin aorõk eo emõn in buruõn ak juõn armij eo enana ej bõktok men eo enana jen menin aorõk eo an enana; bwe jen an obrak buruõn loñin ej konono.” (Luke 6:45, NW) Men eo ekkã ad konono kake ej juõn menin kalikar eo emõn kin ta eo buruõd ebojak ñane. Ekkã ke ad kõnan konono kin mweiuk ko im tõbrak ko jen jikin jerbal eo? Ak konono ko ad ekkã ke air iolaplap in men ko ilo jitõb im mejenkajjik ko ilo jitõb? Jen ad konono kin bwid ko an ro jet, jej itok wõt ke in kalibubuiki kin wõt kilan yokwe? (Jabõn Kennan Ko 10:11, 12) Jej itok wõt ke in kalap ad konono kin armij ro im men ko rej etal wõt ilo mour ko air ak ejjab lap ad konono kin wãwen ko ilo jitõb im mour erreo? Menin emaroñ ke juõn kakõlle bwe jej konono kin tokjen eo ejjab jejjet kin jerbal ko an armij ro jet?—1 Piter 4:15.
7. Ta katak eo kin kejbãrok buruõd jemaroñ katak jen bwebwenato eo kin lõmaro joñoul jein Joseph?
7 Lemnak kin men eo ear walok ilo juõn family eo elap. Lõmaro rerittotata nejin Jacob rar “ban konono ainemõn” ñan leo ediktata jatiir Joseph. Etke? Rar kamo kinke eñin leo nejin ear emõnlok ibben jemeir. Tokelik ke kar kajerammõn Joseph kin ettõnak ko jen Anij, kamole bwe ear emõn ibben Anij, rar lo “bar unin air kijirãte.” (Genesis 37:4, 5, 11, NW) Ilo lej, rar wia kake leo jatiir ñan kamakoko. Inem, ilo air kajeoñ in kalibubu nana in rar kõmmane, rar mone jemeir ñan an lemnak bwe juõn menin mour awia ear mõn Joseph. Joñoul ian lõmaro jein Joseph rar likjap in kejbãrok burueir ilo ien eo. Elañe jej mõkaj in notaiki ro jet, menin emaroñ ke juõn menin kamol in lolõjjed ak kamo ilo buruõd? Jej aikwij mijmij karuo ñan kakilen ta eo ej waloktok jen loñiir im mõkaj in kõtwini lemnak ko rejjab jimwe im rej itok wõt in walok.
8. Ta eo enaj jibañ kij etale buruõd elañe jej kõtlok kij ñan konono juõn riap?
8 Meñe “Anij eban riõp,” armij jab wãppen rej itok wõt in riap. (Dri Hibru 6:18) “Armij otemjej re dri riõp,” ri jeje Sam ear liãjlol. (Sam 116:11) Meñe ri jilek Peter ear riap im karmijete Jesus jilu alen. (Matu 26:69-75) Alikar, jej aikwij kejbãrok ñan bõprae riap, bwe Jehovah ej dike “juõn lo ej riõp.” (Jabõn Kennan Ko 6:16-19) Elañe jej kõtlok ad konono kin juõn riap, enaj menin meletlet ñan etale ta un eo. Kin kar mijak armij ke? Mijak kin kaje kar un eo in ke? Bõlen kabõjrak jorrãn ñan ãt eo etad ak bõlen kibbon ear bed ilo okran abañ eo ke? Jabdewõt ta wãwen eo, ekkar bwe jen kalmenlokjen kin wãwen eo, im ilo ettã buru kamol likjap eo ad, im eowor ñan an Jehovah jolok ad bwid, im bukõt jibañ eo an ilo ellãlok jen mõjno eo! “Elder ro an congregation eo” emaroñ ro emõntata ñan letok jibañ in.—James 5:14, NW.
9. Ta eo jar ko ad remaroñ kalikar kin buruõd?
9 Ilo uak ñan kajitõk eo an King eo edik Solomon ñan meletlet im jelãlokjen, Jehovah ear ba: “Bwe men in e ar ber ilo buruõm, im kwar jab kajitõk mõnni, mweiuk ko, ak nebar . . . , emwij lewoj meletlet im jelalokjen ñõn yuk; im I naj lewoj mõnni im mweiuk ko, im nebar.” (2 Kronikel 1:11, 12) Jen men eo Solomon ear kajitõk im jab kajitõk, Jehovah ear jelã ta eo Solomon ear kaorõke. Ta eo jar ko ad ñan Anij rej kalikar kin buruõd? Jar ko am rej kalikar ke am mãro kin jelãlokjen, meletlet, im melele? (Jabõn Kennan Ko 2:1-6; Matu 5:3) Tokjen ko an Ailiñ eo rebak ke ñan buruõd? (Matu 6:9, 10) Elañe jej baj jar wõt kinke kar baj eindein wõt, menin emaroñ juõn menin kalikar aikwij eo ñan bõk ien ñan kalmenlokjen kin jerbal ko an Jehovah. (Sam 103:2) Christian ro otemjej rej aikwij bojak wõt ñan melele ta eo jar ko air rej kalikare.
Ta eo Kõmman ko Ad Rej Ba?
10, 11. (a) Ia eo ej unjen lejen im lũñ? (b) Ta eo enaj jibañ kij ñan ad jab ‘lejen ilo buruõd’?
10 Rej ba bwe kõmman ko ad ellaj ainikeir jen nan ko. Kõmman ko ad elap ijo rej kalikare kin ta eo kij ituload. Ñan wanjoñok, ilo wãwen ko kin mour erreo, kejbãrok buruõd ejelet elaplok jen baj bõprae wõt juõn kõmman in lũñ ak lejen. Ilo Katak eo an ion Tol eo, Jesus ear ba: “Jabrewõt eo ej kalimjek kõra im mijkaiye emwij an lũñ iben ilo buruen.” (Matu 5:28) Ewi wãwen ad maroñ bõprae lejen meñe ilo buruõd?
11 Ri patriarch eo etiljek Job ear likit juõn joñok ñan Christian ri belele ro maan im kõrã. Ejelok bere Job ear jerbal ibben kõrã ro redik im jibañ ir ilo joij elañe rar aikwij jibañ. Ak lemnak ñan an wõr an itoklimo ibbeir ear jab menin kajitõk ñan emaan tiljek in. Etke? Kinke ear kõmmane juõn bebe eo ebin ñan an jab kalimjek kõrã ro bwe en mijkaie ibbeir. E ar ba: “I ar kõmõn juõn bujen iben meja; inem ekijkan aõ maroñ in reilok ñõn juõn virjin?” (Job 31:1) Jen kõmmane juõn bujen eo einlok wõt in ibben mejed im kejbãrok buruõd.
12. Ewi wãwen am naj kar jerbale Luk 16:10 ñan kejbãrok buruõm?
12 “Eo ej tiljek ilo men eo ediktata, ej tiljek bareinwõt ilo men eo elap,” Nejin Anij ear keañ, “im eo e jab wãnik ilo men eo ediktata, bareinwõt e jab wãnik ilo men eo elap.” (Luk 16:10) Aet, jej aikwij etale mwilid ilo wãwen ko einwõt redik ilo mour eo ran otemjej, meñe mwilid ilo moko imõd. (Sam 101:2) Ke jej jijet ilo mweo imõd, aluij television, ak karõklok ñan Internet, jej kejbãrok ke bwe jen lor nan in kakabilek eo ilo Jeje ko: “A lũñ, im etton otemjej, ak ankwõnak, en jab walok etair ibemi, einwõt ekar iben ro remõn; im brijrij im konono in bwebwe, ak kejõk, men ko re jakkar: a emõnlok kamolol”? (Dri Epesõs 5:3, 4) Im ta kin kõtõrãik kien eo emaroñ wõr ilo television ak ilo ikkure ko ilo video? “Jehovah ej make melejoñ eo ej wãnik bareinwõt eo enana,” ri jeje Sam ear ba, “im jabdewõt eo ej yokwe kõtõrãik kien An enaj kijirãte.”—Psalm 11:5, NW.
13. Ta jortoklik eo ej menin kejbãrok ñe jej kalmenlokjen kin ta eo ej waloktok jen buruõd?
13 “Buru elaplok an etao jen jabdewõt men im ej kate,” Jeremiah ear kakkõl. (Jeremiah 17:9, NW) Etao in buru in emaroñ kalikar emake ñe jej kõmman jekben kin bwid ko ad, kadiklok likjap ko ad, jolok bwid ko, ak tõbrak ko reburollap. Juõn buru eo ej kate ej bareinwõt maroñ bõk juõn buru eo ruo mõttan—tien ko remeoeo rej ba juõn men, kwalok bar juõn. (Sam 12:2; Jabõn Kennan Ko 23:7) Elap tokjen bwe jen mol ke jej etale men eo ej waloktok jen buru!
Elamwan Ke Mejed?
14, 15. (a) Ta eo ej juõn mej “elamwan?” (b) Kejbãrok an mej eo lamwan ewi wãwen an jibañ ñan kejbãrok buruõd?
14 “Lamp in enbwin mej,” Jesus ear ba. E ar kobaiktok: “Inem elañe emõn mejõm, aolepen enbwinõm e naj obrõk kin maram.” (Matu 6:22) Mej eo elamwan ej kalimjeklok juõn wõt mejenkajjik, ak karõk, im jab mad jene. Emol, mejed ej aikwij kalimjeklok “bukõt mokta ailiñ in Anij im kwojarjar eo An.” (Matu 6:33) Ta eo emaroñ walok ñan buruen kõkkar eo elañe jejjab kejbãrok mejed bwe en lamwan?
15 Lemnak kin wãwen jerbale juõn wãwen mour. Kake aikwij ko an family eo ad ej juõn menin aikwij an Christian. (1 Timote 5:8) Ak ta elañe rej kabo kij kin men ko elap kõnan ikijen mõñã, nuknuk, jikin jokwe, im men ko jet? Menin ejamin kamakokoik buru im lemnak eo ke, im kõmman menin an buruõd jimettan wõt ilo kabuñ eo ad? (Sam 119:113; Dri Rom 16:18) Etke jej aikwij oktak im lap ad boub ilo kake aikwij ko an kanniek bwe mour eo ad en errolol ibelakin family eo, business, im mweiuk ko? Kememej nan in kakabilek eo ekakõrmol: “A komin kejbãrok kom ñe ab obrõk buruemi kin dõr, im karek, im inebata ko an lõl in, im emõkõj an ran eo itok iomi einwõt jen. Bwe ein drein e naj itok ion ro otemjej rej jokwe ion mejen aolepen lõl.”—Luk 21:34, 35.
16. Ta kakabilek eo Jesus ear letok kin mej, im etke?
16 Mej ej ialin konono eo elap tokjen ñan lemnak eo im buru eo. Men eo ej kalimjeklok emaroñ kajur an kareel lemnak ko ad, eñjake ko, im kõmman ko. Ilo an kajerbal wanjoñok in kajin ko, Jesus ear jitõñlok ñan kajur in kabo eo ealikar ñan mej im ba: “Im elañe mejem anbijmaroñ ej kejerawiwi yuk, kwon itike im joloke jen yuk; bwe emõn ñõn yuk, ñe ejoko juõn ian ra’m, im en jab jolok aolepen enbwinõm ilo Geena.” (Matu 5:29) Mej eo ej aikwij jenlik jen an kalmenlokjen wõt kin men ko jej loi im rejjab jimwe. Ñan wan joñok, jab aikwij kõtlok ñan bed ion men eo me kar karõke ñan an juõn eñjake ak kõnan kõmmane juõn babu eo ejjab emõn ibben eo juõn.
17. Jerbale Dri Kolosse 3:5 ewi wãwen an jibañ kij ñan kejbãrok buruõd?
17 Bwebõta, lale ejjab wãwen eo dein ñan konono ibben lal eo itulik. Wãwen ko jet, einwõt jibwe im roñjake, ewõr ijo kunair, im jej aikwij kejbãrok ilo ad bõk joñok ko ibben mõttan ko an enbwin eo bareinwõt. Ri jilek Paul ear kõketak: “Inem komin kajeeklok ra ko rami rej ber ion lõl; lũñ, etton, kijoñ, mõm nana, im arõk mweiuk eo kabuñ ñõn ekjõp.”—Dri Kolosse 3:5.
18. Ta menin joñok ko jej aikwij bõki kin lemnak ko rebwid?
18 Juõn kõnan eo ebwer emaroñ jino ejaak ilo mõttan kalmenlokjen eo ad. Mour ilo kain kõnan rot in ebwid im kajur, ej kareel buru eo. “Inem ñe mõm eo e ar etta, ej keutak jerawiwi.” (Jemes 1:14, 15) Elõñ rej kamol bwe eñin wãwen eo ekkã an walok ñe juõn ej jerbal nana. Inem elap tokjen bwe jen debij wõt an obrak kalmenlokjen eo ad kin lemnak ko ilo jitõb! (Dri Pilippai 4:8) Im elañe ej itok juõn lemnak bwid ñan kalmenlokjen eo ad, jej aikwij kate kij in jolok.
‘Karejar ñan Jehovah kin Juõn Buru Eyu’
19, 20. Ewi wãwen ad maroñ lo tõbrak ilo karejar ñan Jehovah kin juõn buru eyu?
19 Ilo ien eo ear ritto, King David ear jiroñlok leo nejin: “Im kwe, Solomon, nejiõ, kwon jela Anij eo an jemõm, im korijer ñõn E kin buru e wãppen; im lolãtãt e mõnõnõ; bwe Jeova ej tur buru otemjej, im E jela kin lõkõm im lemnok otemjej.” (1 Kronikel 28:9) Solomon make ear jar ñan “juõn buruõn bokake.” (1 Kiñ Ro 3:9) Bõtab, ear jelmae aitwerõk eo ebin in debij wõt juõn buru eo einwõt in ilo aolepen mour eo an.
20 Ñan ad lo tõbrak ilo wãwen in, jej aikwij jab bõk wõt juõn buru ej errã ñan Jehovah ak bareinwõt ñan kejbãroke. Ñan kõtõbrak menin, jej aikwij kejbãrok nan in kakememej ko an Nan in Anij ñan ebake buruõd—‘ilo bwiljin.’ (Jabõn Kennan Ko 4:20-22) Jej bareinwõt aikwij kõmmane juõn kaminene in etale buruõd, lemnak kake ilo jar ion ta eo nan ko ad im kõmman ko ad rej kalikar. En wõr ke tokjen aorõkin kain kalmenlokjen rot in elañe jejjab bukõt jibañ eo an Jehovah ñan kajimwe jabdewõt mõjno eo jej loe? Im elap tokjen bwe jen kanuij in lale wõt ta eo jej bõke ikijen lemnak ko ad! Ad kõmman eindein, ewõr ibbed menin kamol eo bwe “ainemõn jen Anij, eo ej elã jen jela otemjej, e naj kejbãrok buruemi im lemnok ko ami ilo Kraist Jisõs.” (Dri Pilippai 4:6, 7) Aet, jen beek ñan ad kejbãrok wõt buruõd elap jen men otemjej ñan kejbãroke im ñan karejar ñan Jehovah kin juõn buru eyu.
Kwoj Kememej Ke?
• Etke elap tokjen ñan kejbãrok buru?
• Ad etale ta eo jej ba ewi wãwen an jibañ kij ñan kejbãrok buruõd?
• Etke jej aikwij kejbãrok wõt an “lamwan” mejed?
[Pija ko ilo peij 17]
Ta eo ekkã ad konono kake ilo jerbal in kwalok nan ilo melan ko, ilo kwelok ko, im ilo moko?
[Pija ko ilo peij 18]
Mej eo elamwan ej jab mad bajjek