Beran Ikijen Tõmak im Mijak Anij
“Kwon kajur im kanuij beran . . . bwe Jeova am Anij ej ibõm.”—JOSHUA 1:9.
1, 2. (a) Ekkar ñan lemnak ko an armij, Israel ear maroñ ke anjo ion ailiñ ko ilo Canaan? (b) Ta nan in kallimur eo Joshua ear bõke?
ILO 1473 B.C.E., ailiñ in Israel ear bojak in deloñ ilo Enen Kallimur eo. Ikijen abañ ko rej bed imair, Moses ear kakememej armij ro: “Kwo naj elã jen Jordan ranin, im dreloñlok im kobajlok dri ailiñ ko relap im kajur jen yuk, jikin kwelok ko air relap im eor air worwor re utiej ñõn lõñ, armij ro re killip im aitok, ro nejin dri Enak, ro kwo jela kajeir . . . kwar roñ air ba, Wõn e maroñ in jutõk nae ro nejin Enak?” (Duteronomi 9:1, 2) Aet, ri tarinae ri inea rein rar lukkun buñbuñ! Bareinwõt, jet ailiñ ko ilo Canaan kar wõr jar in tarinae ko relukkun bojak kin horse im chariot ko im elõñ jãje ko kõmman jen mãl ilo wheel ko.—Dri Ekajet Ro 4:13.
2 Ijo turãjet, Israel ear juõn ailiñ in ri kamakoko ro me ej kab mwij air itoitak ilo ene jemaden eo iumin 40 yiõ ko. Kin men in, ekkar ñan lemnak ko an armij, reban kar maroñ bõk anjo ion ailiñ ko ilo Canaan. Ak, Moses ear wõr an tõmak, ear maroñ ‘lo’ an Jehovah tel ir. (Dri Hibru 11:27) “Jeova am Anij eo ej elãlok imam,” Moses ear jiroñ armij ro. “E naj kokkure ir, im E naj kõtaik ir imam.” (Duteronomi 9:3; Sam Ko 33:16, 17) Elikin an kar mij Moses, Jehovah ear kallimur ñan Joshua bwe Enaj rejetak e, ilo an ba: “Kwon jutõk im elã jen Jordan in, kwe im armij rein otemjej, ñõn eneo Ij lelok ñõn ir, aet, ro nejin Israel. Ejelok armij e naj maroñ in jutõk imam iomin aolepen ran in am mour: einwõt I ar ber iben Moses, ein drein Inaj ber ibõm.”—Joshua 1:2, 5.
3. Ta eo ear jibañ Joshua bwe en wõr an tõmak im beran?
3 Ñan bõk jibañ im tel eo an Jehovah, Joshua ear aikwij konono im kalmenlokjen kin Kien eo an Anij im jerbale ilo an mour. “Inem kwo naj kõmõn bwe en emõn ial eo am, im kwo naj jerammõn,” Jehovah ear ba. “I ar jab jiroñ yuk ke? Kwon kajur im kanuij beran; kwon jab mijõk, im jab lelñoñ: bwe Jeova am Anij ej ibõm, ijoko jabrewõt kwoj ilok ielok.” (Joshua 1:8, 9) Kinke Joshua ear bokake Anij, ear juõn armij eberan, kajur, im ear jerammõn. Bõtab, enañin aolep ro dettan wõt rar jab bokake. Tokjen men in, rar jab lo jerammõn, im rar mij ilo ene jemaden eo.
Juõn Jar in Armij Ejelok Air Tõmak im Rebikõt
4, 5. (a) Ewi wãwen jemaroñ keidi lemnak eo an ri iaroñroñ ro joñoul ibben eo an Joshua im Caleb? (b) Ilo wãwen et eo Jehovah ear emmakit ñan jab tõmak eo an armij ro?
4 Ke Israel ear jino ebake Canaan eñoul yiõ ko moktalok, Moses ear jilkinlok 12 maan ro ñan air wate eneo. Joñoul iair rar jeblak ilo air mijak. “Armij otemjej kim ar loi ie, armij re kanuij inea,” rar ba. “Im ijo kim ar lo inea ro, ro nejin Enak, ro jen inea ro: im kim ar einwõt men in ujoij iman mejem.” “Armij otemjej” ilo eneo ekoba ro nejin Enak rar ri inea ke? Jaab. Ro nejin Enak rar itok ke jen family eo an ri inea ro ilo ien ko mokta jen Ibwijleplep eo? Jaab! Meñe eindein, kin nan in kalaplap kein, juõn eñjake in mijak ear jededlok ilo camp eo. Armij ro rar kõnan jeblak ñan Egypt, ene eo rar bed ilo kamakoko ie!—Bwinbwin 13:31–14:4.
5 Bõtab, ruo ian ri iaroñroñ ro, Joshua im Caleb, rar kijoror in deloñ ilo Enen Kallimur eo. Armij ro ilo Canaan “rej kijer wõt,” rar ba. “Air me e joko jen ibeir, im Jeova ej iber: komin jab mijõk ir.” (Bwinbwin 14:9) Ear wõr ke bedbedin liki eo an Joshua im Caleb? Aet ear wõr! Ibben ailiñ eo, rar lo wãwen an kar Jehovah kajook ailiñ eo ekajur Egypt im anij ko an ikijen Men in Kaeñtan ko Joñoul. Inem rar lo wãwen eo Jehovah ear kamaloñ Pharaoh im jar in tarinae eo an ilo Lomalo Ekilmir. (Sam Ko 136:15) Alikar, ear ejelok unin an ri iaroñroñ ro joñoul im ro rar bo ibbeir mijak. Jehovah ear kwalok bwe ear lukkun buromõj ke ear ba: “Ietoõn an armij rein naj kejekron Iõ? im ietoõn air jab liki Iõ, kin kakõle ko otemjej I ar kõmõne ibeir?”—Bwinbwin 14:11.
6. Ilo wãwen et eo beran ej ekkeijaklok ibben tõmak, im ewi wãwen an men in alikar ilo ran kein?
6 Jehovah ear kwalok bwe okran bikõt eo an armij ro kar jab tõmak eo air. Aet, joñan an tõmak ekkeijaklok ibben beran, ri jilek John ear maroñ je ikijen congregation in Christian im tarinae eo an ilo jitõb: “Eñin anjo eo j’ar anjo kake ion lõl, ar tõmak.” (1 Jon 5:4) Rainin, tõmak rot eo an kar Joshua im Caleb ear kamakit elõñlok jen jiljino million Ri Kennan ro an Jehovah, ro redik im ritto, rekajur im mõjno, ñan air kwalok kin news eo emõn kin Ailiñ eo ibelakin lal. Ejelok ri kijirãt ro air rar maroñ kaikõñ jar in tarinae in ekajur im beran.—Dri Rom 8:31.
Kwon Jab “Jenliklik”
7. Ta melelen ñan “jenliklik”?
7 Ri karejar ro an Jehovah rainin rej beran in kwalok kin news eo emõn kinke ewõr ibbeir ejja lemnak eo wõt ear bed ibben Paul, eo ear je: “A kijeo, je jab ian ro rej jenliklik ñõn kokkure; a ian ro rej tõmak ñõn lomorir.” (Dri Hibru 10:39) Nan in Greek eo kar ukõte “jenliklik” einwõt Paul ear konono kake, ejjab melelen ñan iion mijak iumin jidik ien, bwe elõñ ri karejar ro retiljek an Anij rar mijak jet ien. (1 Samuel 21:12; 1 Kiñ Ro 19:1-4) Jen men in, ej melelen “ñan jenliktak,” ak ñan air “likjap in debiji mol eo,” juõn dictionary in Bible ej kamelele. Ej kobaik bwe “jenliklik” emaroñ einlok wõt ñe rej “poon wa eo bwe en karumijlok air ettõr manlok ilo ial eo” ilo jerbal eo an Anij. Emol, ro ekajur tõmak eo air rejjab lemnak in “karumijlok air ettõr manlok ilo ial eo” ñe ej walok wãwen ko rebin—einwõt matõrtõr, nañinmij, ak melejoñ ko jet. Jen men in, rej wõnmanlok ilo air karejar ñan Jehovah, ilo air jelã bwe emũlal an kea kake ir im ej jelã kin joñan maroñ eo air. (Sam Ko 55:22; 103:14) Ewõr ke tõmak rot in ibbam?
8, 9. (a) Ewi wãwen an kar Jehovah kakajurlok tõmak eo an Ri Christian ro jinoin? (b) Ta eo jemaroñ kõmmane ñan kalaplok tõmak eo ad?
8 Juõn ien ri jilek ro rar eñjake bwe ear likjap tõmak eo air, inem rar ba ñan Jesus: “Kwon kalaplok am tõmak.” (Luk 17:5) Kar uake kajitõk eo air, elaptata ilo Pentecost 33 C.E., ke jitõb kwojarjar eo kar kallimur kake ear itok ion ri kalor ro im kamũlallok air melele kin Nan eo an Anij im karõk eo an. (Jon 14:26; Jerbal 2:1-4) Kin an kar kajurlok tõmak eo air, ri kalor ro rar jino juõn jerbal in kwalok nan me ear bõklok news eo emõn ñan “ro otemjej rej ber iomin lõñ” meñe rar iion jumae.—Dri Kolosse 1:23; Jerbal 1:8; 28:22.
9 Bwe jen maroñ kalaplok tõmak eo ad im wõnmanlok ilo jerbal in kwalok nan eo ad, kij bareinwõt jej aikwij katak im kalmenlokjen kin Jeje ko ilo Bible im jar kin jibañ jen jitõb kwojarjar eo. Ilo ad likit mol eo an Anij ilo lemnak eo ad im buruõd, einwõt an kar Joshua, Caleb, im Christian ri kalor ro ilo jinoin kõmmane, men in enaj kõmman bwe tõmak eo ad en kaberan kij bwe jen kijenmij ilo tarinae eo ad ilo jitõb im ñan ad bõk anjo.—Dri Rom 10:17.
Ejabwe ñan Baj Tõmak Wõt Bwe Ewõr juõn Anij
10. Tõmak eo emol ej kitibuj ta?
10 Einwõt ro rar kejbãrok air tiljek ilo ien ko etto rar kalikar, tõmak eo me ej tellok ñan beran im kijenmij ej kitibuj elaplok jen ad baj tõmak wõt bwe ewõr juõn Anij. (Jemes 2:19) Jej aikwij lukkun jelã kajjen kadkad ko kadkadin Jehovah im ñan ad liki e. (Sam Ko 78:5-8; Jabõn Kennan Ko 3:5, 6) Ej melelen bwe jej aikwij tõmak kin aolepen buruõd bwe bokake kien ko im nan in kakabilek ko an Anij ej ñan tokjen eo ad emõntata. (Aiseia 48:17, 18) Tõmak ej bareinwõt kitibuj ad liki bwe Jehovah enaj kajejjet kitien aolep kallimur ko an im enaj “lelok jinekjij ñõn ro rej kabukot E.”—Dri Hibru 11:1, 6; Aiseia 55:11.
11. Ilo wãwen et Joshua im Caleb rar bõk jerammõn kin air kar tiljek im beran?
11 Tõmak rot in ejjab bed ilo ejja joñan eo wõt ak ej laplok ñe jej jerbale mol eo ilo ad mour, “erjoñ” tokjen ko, “lo” uak ko ñan jar ko ad im, ilo wãwen ko jet, jej lo wãwen an Jehovah tel kij ilo mour eo ad. (Sam Ko 34:8; 1 Jon 5:14, 15) Jej jelã bwe tõmak eo an Joshua im Caleb ear mũlallok ke rar edjoñ lejokmen eo an Anij. (Joshua 23:14) Lemnak kin point kein: Rar ellã im mour jen air etetal ilo ene jemaden iumin 40 yiõ ko, einwõt Anij ear kallimur kake. (Bwinbwin 14:27-30; 32:11, 12) Rar bõk kunair ilo tarinae eo iumin jiljino yiõ ko im bõk anjo ion ailiñ ko ilo Canaan. Eliktata, rar lañliñ kin mour aetok im ejmour emõn im rar bareinwõt bõk men in jolet ko air make. Jehovah emol an kajerammõn ro rej karejar ñan e ilo tiljek im beran!—Joshua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
12. Ewi wãwen an Jehovah ‘kalaplok An in nan’?
12 Yokwe eo Anij ear kwalok ñan Joshua im Caleb ej kakememej kij kin nan ko an ri jeje sam: “Kw’ar kalaplok Am in nan jen aolepen etõm.” (Sam Ko 138:2) Ñe Jehovah ej kallimur kin juõn men ilo etan, ej “kalaplok” an jejjet kitien kallimur eo ilo wãwen eo ellã jen ad kõtmene kake. (Dri Epesõs 3:20) Aet, Jehovah ejamin kaburomõj ro rej “lõñliñ” ilo e.—Sam Ko 37:3, 4.
Juõn Emaan Eo Ear “Kabuñburuen Anij”
13, 14. Etke Enoch ear aikwij tõmak im beran?
13 Elap ad maroñ katak kin tõmak im beran ilo ad lemnak kin joñok eo an bar juõn ri kennan me ear mour mokta jen ien Christian—Enoch. Mokta jen an kar jino jerbal in kanan eo an, Enoch ear jelã bwe naj melejoñe tõmak im beran eo an. Ewi wãwen? Kinke Jehovah ear ba ilo Eden bwe enaj wõr kijirãt ikõtan ro rej karejar ñan Anij im ro rej karejar ñan Satan. (Jenesis 3:15) Enoch ear bareinwõt jelã bwe kijirãt in ear walok ilo tujinoin bwebwenato in armij ke Cain ear urõte Abel jatin. Emol, jemeir, Adam, ear mour wõt enañin 310 yiõ ko elikin an kar Enoch lotak.—Jenesis 5:3-18.
14 Bõtab, meñe ear eindein, Enoch ear beran in “etetal iben Anij” im ear kananaik “men ko otemjej rebin” me armij ro rar konono kaki nae Jehovah. (Jenesis 5:22; Jud 14, 15) Jutak in eberan kin kabuñ eo emol ear kõmman bwe elõñ ren kijirãte Enoch, im likit mour eo an ilo kauwatata. Ilo ien in, Jehovah ear kejbãrok ri kanan eo an bwe en jab iion eñtan ko kin mij. Elikin an kar kalikar ñan Enoch bwe “e ar kabuñburuen Anij,” Jehovah ear “bõkliñlok e” jen mour ñan mij, bõlen ke ear ettõnak.—Dri Hibru 11:5, 13; Jenesis 5:24.
15. Ta joñok eo emõn Enoch ear likit ñan ri karejar ro an Jehovah rainin?
15 Elikin wõt an kar konono kin bõkliñlok eo an Enoch, Paul ear bar kalikar kin aorõkin tõmak, ilo an ba: “Elañe ejelok tõmak, armij re ban kabuñburuen [Anij].” (Dri Hibru 11:6) Aet, tõmak ear kaberan Enoch ñan an etetal ibben Jehovah im keañ kin ennan in ekajet eo An nae juõn lal ejjab tõmak ilo Anij. Ilo men in, Enoch ear likit juõn joñok emõn ñan kij. Ewõr ibbed juõn jerbal einlok wõt eo an jej aikwij kõmmane ilo juõn lal me ej jumae kabuñ eo emol im eobrak kin nana otemjej.—Sam Ko 92:7; Matu 24:14; Reveles̃õn 12:17.
Beran Eo ear Walok Jen Mijak Anij
16, 17. Kar wõn Obadiah, im ta melejoñ eo ear jelmaiki?
16 Ijellokin tõmak, ebar wõr juõn kadkad me ej kalaplok ad beran, eñin mijak eo ekwojarjar kin Anij. Jen lemnak kin juõn joñok emõn kin juõn emaan eo ear mijak Anij me ear mour ilo ran ko an ri kanan Elijah im King Ahab, eo ear iroij ilo ailiñ eo tueañ in Israel. Ilo ien iroij eo an Ahab, kabuñ ñan Baal ear jelet ailiñ eo itueañ ilo juõn wãwen elap. Ilo mol, 450 ri kanan ro an Baal im 400 ri kanan ro an Ashira rar “mõña ilo tebel an Jezebel,” lio belen Ahab.—1 Kiñ Ro 16:30-33; 18:19.
17 Jezebel, juõn ri kijirãt elej nae Jehovah, ear kajeoñ in jolok kabuñ eo emol jen eneo. Lio ear mõn jet ian ri kanan ro an Jehovah im ear bareinwõt kajeoñ in mõn Elijah, eo ear maroñ ko kin an Anij jiroñ e bwe en kijone River Jordan. (1 Kiñ Ro 17:1-3; 18:13) Kwomaroñ ke pijaik ilo lemnak eo am kin ewi joñan an kar bin ñan jurake kabuñ eo emol ilo ailiñ eo itueañ ilo ien eo? Men eo enanalok, ta elañe kwar jerbal ilo mweo imõn iroij eo? Eñin kar wãwen eo armij eo emijak Anij Obadiah,a ri karejar eo ear jerbal ilo mweo imõn Ahab, ear jelmaiki.—1 Kiñ Ro 18:3.
18. Ta eo ear kõmman bwe Obadiah en lukkun einjuõn einwõt juõn ri kabuñ an Jehovah?
18 Ejelok bere, Obadiah ear meletlet im kwalok kejbãrok ilo kabuñ eo an ñan Jehovah. Ak, ear jab ebbururu. Ilo mol, 1 Kiñ Ro 18:3 ej jiroñ kij: “A Obedaia ej kanuij mijõk Jeova.” Aet, mijak eo an Obadiah kin Anij ear lukkun einjuõn! Tokjen men in, mijak in emõn ear kõmman bwe en lukkun beran, einwõt ear alikar elikin an Jezebel mõn ri kanan ro an Jehovah.
19. Ta eo Obadiah ear kõmmane ñan kwalok an beran?
19 Jej konono: “Bwe ein drein, ke Jezebel e ar bukwelok ro dri kanan an Jeova, Obedaia e ar bõk jibuki dri kanan im e ar noj ir ka limñoul ilo juõn roñ, im e ar najirik ir kin bred im dren.” (1 Kiñ Ro 18:4) Einwõt kwoj jelã, najidik ilo ittino jibuki maan ro ear juõn jerbal elap an kauwatata. Obadiah ear jab aikwij kejbãrok wõt bwe Ahab im Jezebel ren jab lo e ak bareinwõt jen 850 ri kanan ro rewan me ekkã air itok ñan mweo imõn king eo. Ijellokin men in, ejelok bere bwe elõñ ian ri kabuñ ro rewan ilo eneo, jen ro rettã ñan bwirak ro, renaj kar mõnõnõ in kajerwawaik Obadiah bwe ren maroñ bõk buñburu eo an iroij im leroij eo. Mekarta, meñe aolep ri kabuñ ñan ekjap rein rar loe ak rar jab kile ke Obadiah ilo beran ear lale aikwij ko an ri kanan ro an Jehovah. Mijak Anij emaroñ juõn kajur elap ñan kaberan juõn armij!
20. Ewi wãwen mijak eo an Obadiah kin Anij ear jibañ e, im ewi wãwen joñok eo an ej jibañ yuk?
20 Kinke Obadiah ear kwalok an beran ikijen an mijak Anij, ealikar bwe Jehovah ear kejbãrok e jen ri kijirãt ro an. Jabõn Kennan Ko 29:25 ej ba: “Mijõk armij ej bõktok juõn jen; a eo ej liki Jeova, ejelok an uota.” Obadiah ear juõn armij wõt; ear mijak bwe renaj jibwe im mõn e, einwõt enaj kar eindein ibbed. (1 Kiñ Ro 18:7-9, 12) Ak, mijak Anij ear kaberan e bwe en anjo ion jabdewõt eñjake in mijak armij. Obadiah ej juõn joñok emõn ñan kij aolep, elaptata ñan ro rej kabuñ ñan Jehovah meñe anemkwojair ak mour eo air ej bed ilo kauwatata. (Matu 24:9) Aet, jen aolep kate kij ñan ad karejar ñan Jehovah “kin ujõke ekwojarjar im mijõk.”—Dri Hibru 12:28.
21. Ta eo jenaj etale ilo katak in tok ilal?
21 Tõmak im mijak Anij rejjab kadkad ko wõt me remaroñ kaberan juõn armij, yokwe emaroñ kadkad eo elaplok an kajur. “Bwe Anij e ar jab letok ñõn kij jitõb in lelñoñ, a jitõb in kajur im yokwe im kajime,” Paul ear je. (2 Timote 1:7) Ilo katak in tok ilal, jenaj lo ewi wãwen yokwe emaroñ jibañ kij ñan ad karejar ñan Jehovah ilo beran ilo ran kein eliktata im renana.—2 Timote 3:1.
[Kamelele eo itulal]
a Ear jab ri kanan eo Obadiah.
Kwomaroñ Ke Uak?
• Ta eo ear kõmman bwe Joshua im Caleb ren beran?
• Tõmak eo emol ej kitibuj ta?
• Etke Enoch ear jab mijak ñan keañ kin ennan in ekajet eo an Anij?
• Ewi wãwen mijak Anij ej kõmman bwe juõn en beran?
[Pija eo ilo peij 8, 9]
Jehovah ear kakien Joshua: “Kwon kajur im kanuij beran”
[Pija eo ilo peij 10]
Obadiah ear kejbãrok im kabwe aikwij ko an ri kanan ro an Anij
[Pija ko ilo peij 11]
Enoch ear beran in konono kin nan eo an Anij