Watchtower ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Watchtower
ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Kajin M̦ajel̦
O̦
  • N̦
  • n̦
  • M̦
  • m̦
  • L̦
  • l̦
  • O̦
  • o̦
  • BAIBÕL̦
  • BOK IM KEIN KATAK
  • KWEILO̦K KO
  • w02 6/1 p. 25-30
  • Ewi Joñan Aorõkin Mol Eo Ñan Yuk?

Ejjañin wõr pija in ilo tõre in.

Jol̦o̦k bõd, ewõr juon problem ej kõm̦m̦an an jab jo̦ pija in.

  • Ewi Joñan Aorõkin Mol Eo Ñan Yuk?
  • Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2002
  • Unin Tõl Jidikdik Ko
  • Katak ko Jet
  • Lemnak eo an Lal in kin Mol eo
  • Ri Christian ro im Lal in
  • Jehovah Ej Kea Kake Kij
  • Lale Mour in Jitõb eo Ad Make
  • Lor Tel eo an Anij Ej Bõktok Mõnõnõ
  • Ri Christian Ro Rej Kabuñ Ilo Jitõb Im Mol
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2002
  • “Inaaj Etal ilo M̦ool eo Am̦”
    Naan in Keeañ Kõn Aelõñ eo an Jeova (Kein Katak)—2018
  • Kajeoñe Anij In Mol
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2003
  • “Wõnm̦aanl̦o̦k im Etetal ilo M̦ool Eo”
    Naan in Keeañ Kõn Aelõñ eo an Jeova (Kein Katak)—2022
Ebar Wõr
Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2002
w02 6/1 p. 25-30

Ewi Joñan Aorõkin Mol Eo Ñan Yuk?

“Im kom naj jela mol, im mol e naj kõmõnmõn anemkwojami.”​​—⁠JON 8:​32.

1. Wãwen an Pilate kajerbal nan eo “mol” ewi wãwen an kar oktak jen wãwen eo Jesus ear kajerbale?

“TA EO mol?” Ke Pilate ear kwalok kajitõk in, itoklimo eo an kar ikijen mol eo ilo juõn wãwen eo elap belakin. Jesus, ijo tu-rãjet, ej kab mwij an ba: “Kin men in I ar lotak, im kin men in I ar itok ñõn lõl, bwe In kennan kin mol.” (Jon 18:​37, 38) Ilo an einjuõn jen Pilate, eon in ilo kajin Greek ilo jinoin ear kwalok bwe Jesus ear kajerbal nan in kajejjet eo ke ear jitõñlok ñan ‘mol eo.’” Ear konono kin mol eo jen Anij.

Lemnak eo an Lal in kin Mol eo

2. Ta nan ko an Jesus rej kwalok kin aorõkin mol eo?

2 Paul ear ba: “Bwe e jab ir otemjej rej tõmak.” (2 Dri Tessalonika 3:⁠2) Ejja men eo wõt jemaroñ ba kin mol eo. Meñe kar lelok ñan ir juõn ien emõn ñan jelã mol eo ej wawa ion Bible, elõñ armij rej kajekdone. Ak, elukkun lap an aorõk! Jesus ear ba: “Im kom naj jela mol, im mol e naj kõmõnmõn anemkwojami.”​​—⁠Jon 8:​32.

3. Nan in kakkõl et eo ikijen katak ko retao jej aikwij eoroñe?

3 Ri jilek Paul ear ba bwe mol eo ejjab bed ilo lemnak im manit ko an armij. (Dri Kolosse 2:⁠8) Ilo mol, katak rot kein rej mone armij. Paul ear kakkõl Christian Ri Ephesus ro bwe elañe rar likit kejatdikdik eo air ilo men kein, renaj einwõt niñniñ ro ilo jitõb “im jibliklik einwõt no ko . . . kin jabrewõt kõto in katak, ilo jela mon an armij, ilo etao eo ej tellok ñõn keien bwir.” (Dri Epesõs 4:​14) Rainin, ro rej jumae mol eo jen Anij rej kowõnmanlok “jela mon an armij” ilo propaganda ak nan in kareelel ko air. The New Encyclopædia Britannica ej kamelele kin “Propaganda” einwõt “jibadbad ko rej karõki ñan ukõt tõmak, lemnak ak kõmman ko an armij.” Propaganda rot in ilo etao ej ikũri mol eo ñan riap im ej kwalok riap ko einwõt mol eo. Ñan lo mol eo ñe jelmae ijjibed rot kein retao, jej aikwij tiljek in bõk kakabilek jen Jeje ko.

Ri Christian ro im Lal in

4. Mol eo ej bellok ñan wõn ro, im eddo ta eo ej bed ibben ro rej bõke?

4 Ilo an konono kin ro rar oktak im erom ri kalor ro an, Jesus Christ ear jar ñan Jehovah: “Kwon kokwojarjar ir ilo mol: Am in nan mol eo.” (Jon 17:17) Rein renaj kokwojarjar ir, ak kajenolok ir, kin un eo ñan air karejar ñan Jehovah im kejelã kin etan im Ailiñ eo an. (Matu 6:​9, 10; 24:14) Meñe ejjab wõr ibben aolep armij, mol eo an Jehovah einwõt juõn men in letok ejej wõnãn ej bellok ñan ro otemjej rej bukõte, jekdon ta ailiñ eo, jowi eo, ak manit eo air. Ri jilek Peter ear ba: “Emol, ij kili bwe Anij e jab lemnok kin okõtõn armij: A ilo ailiñ otemjej eo ej mijõk E, im jerbale kwojarjar, ej kabuñburuen.”​​—⁠Jerbal 10:​34, 35.

5. Etke ekkã air matõrtõre Ri Christian ro?

5 Ri Christian ro rej jaketo-jaketak mol eo jen Bible ibben ro jet ak ejjab aolep jikin ko rej mõnõnõ kake ir. Jesus ear kakkõl: “Ien eo re naj ketõk kom ñõn iñtan, im re naj mõn kom: im dri ailiñ otemjelok re naj kijirãte kom kin eta.” (Matu 24:⁠9) Ilo an konono kin eon in, juõn ri tel in kabuñ ilo Ireland John R. Cotter ear je ilo 1817: “Jibadbad ko air [Ri Christian ro] ñan ukõt mour ko an armij ikijen air kwalok nan, jen an kõmman bwe armij ren eñjake air kamolol, ilo mol, enaj kõmman bwe ren kijirãt im matõrtõr ri kalor ro kin air kajerwawaik mwil ko air renana.” Ri matõrtõr rein rejjab “bõk yokwe mol ñõn lomorir.” Kin un in, “Anij ej jilkinlok ñõn ir bwir ekajur bwe ren tõmak riõp: Bwe En ekajet ro otemjej r’ar jab tõmak mol, a rej mõnõnõ ilo nana.”​​—⁠2 Dri Tessalonika 2:​10-​12.

6. Kõnan ta ko juõn Ri Christian ej aikwij kejbãrok e jen an kaddekloke?

6 Ri jilek John ej kakabileklek Ri Christian ro rej jokwe ilo lal in elej: “Komin jab yokwe lõl ak men ko ilo lõl. . . . Bwe men ko otemjej ilo lõl, mõm an kõniek, mõm an mej ko, im wuj wan an mour in, re jab an Jemer a rej an lõl.” (1 Jon 2:​15, 16) Ilo an ba “men ko otemjej,” men in ear kalikar bwe ear ejelok juõn men John ear kajenoloki. Kin un in jej aikwij jab kaddeklok juõn kõnan kin jabdewõt men me lal in ej letoke im emaroñ kajeorlok kij jen mol eo. Ad bokake kakabilek in an John enaj juõn kilan ekajur ilo mour ko ad. Ewi wãwen?

7. Ewi wãwen jelãlokjen kin mol eo ej kamakit ro emol burueir?

7 Ilo yiõ eo 2001, ilo kajjojo alliñ Ri Kennan ro an Jehovah ibelakin lal rar kõmman elõñlok jen emen im jimettan million Bible study ko, im rar katakin armij ro kajjojo im kumi ko kin men ko Anij ej aikwij ad kõmmani ñan bõk mour. Tokjen men in, 263,431 armij rar baptais. Meram in mol eo ear erom juõn men eaorõk ibben ri kalor rein rekãl, im rar karmijeteik kamao ko renana im manit ko retton im rejjab nebar Anij me rej jededlok ilo lal in. Jen ke rar baptais, rar wõnmanlok im mour ekkar ñan kien ko Jehovah ej liloki ñan Ri Christian ro otemjej. (Dri Epesõs 5:⁠5) Mol eo ej joñan in ke an aorõk ñan yuk?

Jehovah Ej Kea Kake Kij

8. Ewi wãwen Jehovah ej uak ñan wujleplok eo ad, im etke ej juõn men in meletlet ñan ‘bukõt mokta ailiñ eo’?

8 Meñe jejjab wãppen, Jehovah ilo an tiriamokake ej bõk wujleplok eo ad, ej erlokwe lallok pein, einwõt juõn nan in kõkkar, im karuaklok kij ñan e. Ilo wãwen in ej katakin kij ñan kautiejlok mejenkajjik im kõnan ko ad. (Sam 113:​6-8) Ilo ejja ien eo wõt, Jehovah ej kõtlok bwe en wõr ibbed juõn kõtan emõn ibben, im ej kallimur ñan lale kij elañe jej wõnmanlok im “bukot mokta ailiñ in Anij, im kwojarjar eo An.” Elañe jej kõmmane men in im kejbãrok mour in jitõb eo ad, ej kallimur: “Im naj koorlok men kein otemjej ñõn kom.”​​—⁠Matu 6:​33.

9. Wõn eo “dri korijer e tiljek im meletlet,” im ilo an kajerbal “dri korijer” in, ewi wãwen an Jehovah ierki kij?

9 Jesus Christ ear kãlet ri jilek ro an 12 im likit bedbed in congregation an Christian ri kabit ro me rar naetan “Israel an Anij.” (Dri Galetia 6:​16; Reveles̃õn 21:​9, 14) Tokelik rar kwalok kake einwõt “eklisia an Anij emour, jurõn im loñtak in mol.” (1 Timote 3:​15) Jesus ear kwalok kake ro uan congregation eo einwõt “dri korijer e tiljek im meletlet” im einwõt “dri kõmñe eo etiljek im meletlet.” Ri karejar en etiljek, Jesus ear ba, enaj bõk eddon lelok “kijeir ñõn ir [Ri Christian ro] ien ejejit.” (Matu 24:​3, 45-​47; Luk 12:​42) Elañe ejelok kijed jenaj kwuli im mij. Eindein, elañe jejjab bõk ekan ko lor jitõb, jenaj mõjnolok im mij ilo jitõb. Kin men in, bed eo an “dri korijer e tiljek im meletlet” ej bar juõn kein kamol bwe Jehovah ej kea kake kij. Ien otemjej jej aikwij kwalok ad kamolol kin men in letok kein raorõk ilo jitõb kar litoki ñan kij ikijen “dri korijer” eo.​​—⁠Matu 5:⁠3.

10. Etke eaorõk bwe jen keini ad bed ilo kwelok ko?

10 Bõk ekan ko lor jitõb ej kitibuj am katak ibbõm make. Ej bareinwõt kitibuj am koba ibben Ri Christian ro jet im bed ilo kwelok ko an congregation eo. Kwoj kememej ke ta eo kwar mõñã jiljino alliñ ko, ak meñe jiljino week ko, remotlok? Bõlen jab. Mekarta, jabdewõt men kwar mõñã ear kabwe õn ko kwar aikwiji ñan kejbãrok mour eo am. Im kwar mõñã ejja kain mõñã ko jen ien eo. Ejja eindein an mol ikijen mõñã ko lor jitõb rej litoki ilo kwelok in Christian ko ad. Bõlen jejjab kememej aolep tibdikin men ko jaar roñjake ilo kwelok ko. Im kamelele ko reinlok wõt emakijkij air kwalok kaki. Ak, ej mõñã ko lor jitõb, men ko raorõk ñan ejmour eo ad. Ien otemjej kwelok ko ad rej kabwe mõñã ko remõn ilo jitõb, kar letok ilo ien ejejjet.

11. Eddo ta ko ewõr ibbed ñe jej bed ilo kwelok ko an Christian?

11 Bed ilo kwelok ko an Christian ej bareinwõt likit juõn eddo iod. Ri Christian ro rej bõk nan in kakabilek eo ñan “kõketak don,’ im kamakit ro mõttad uan congregation eo ñan “yokwe im jerbal ko remõn.” Ad kebojak kin, bed, im bõk kunad ilo aolep kwelok ko an Christian ej kakajur tõmak eo ad kajjojo im ej juõn men in rejañ ñan ro jet. (Dri Hibru 10:​23-​25) Einwõt ajiri ro redik me remaroñ ekããlel kin mõñã ko, jet remaroñ aikwij bõk nan in rejañ ñan bõk mõñã ko ilo jitõb. (Dri Epesõs 4:​13) Ej juõn men in yokwe ñan lelok nan in rejañ rot kein ñe rej aikwiji bwe rein ren maroñ eddeklok ñan Ri Christian ro reritto ilo jitõb, kin ir ri jilek Paul ear je: “A ekõn ko rebin rej ekar ñõn ro re ridto, aet, ñõn ro kin air minene rej maroñ in jela kajen emõn im nana.”​​—⁠Dri Hibru 5:​14.

Lale Mour in Jitõb eo Ad Make

12. Wõn eo eliktata ej bõk eddon ad bedwõt ilo mol eo? Kamelele.

12 Eo beled ak jemed ak jined remaroñ rejañ kij ñan etal ilo ial in mol eo. Bareinwõt, elder ro ilo congregation eo remaroñ shepherd e kij einwõt ro mõttan bwij eo iumin lolorjake eo air. (Jerbal 20:28) Ak wõn eo elaptata an bõk eddon elañe jekõnan etal wõt ilo wãwen mour eo ad ej bedbed ion mol eo? Ilo mol, eddo eo ej bed ibbed kajjojo. Im men in ej mol iumin wãwen ko remõn im ien ko rebin jimor. Lemnak kin bwebwenato in tok.

13, 14. Einwõt rej wanjoñok kake ikijen men ko juõn kon in sheep ear iioni, ewi wãwen ad maroñ bõk jibañ eo jej aikwiji ilo jitõb?

13 Ilo Scotland jet kon in sheep rar mõñã ujoj ilo juõn melaj ke juõn iair ear jebwãbwe ñan tõrerein juõn tol im wõtlok ion juõn mõttan ilal. Ear jab jorrãn, ak ear kor im ear jab maroñ talliñ lõñlok. Inem ear jino errakak ilo buromõj. Jinen ear roñ an errakak, im e bareinwõt ear jino errakak mae ien shepherd eo ear itok im leliñlok kon in sheep eo.

14 Lale lajrak in men ko rar walok. Kon in sheep eo ear jañ ñan bõk jibañ, jinen ear koba ainikien ñan jañ ko an, im shepherd eo ear mõkaj an emmakit ñan lomor e. Elañe juõn kon in menin mour im jinen maroñ kile juõn men ekauwatata im ilo mõkaj jañ ñan bõk jibañ, en kar jab eindein ke ad kõmmane ñe jej tipjek ilo jitõb ak jelmae men in uwõta ko jaar jab kõtmene kaki jen lal eo an Satan? (Jemes 5:​14, 15; 1 Piter 5:⁠8) Jej aikwij, elaptata elañe ejabwe iminene ibbed kin ad dik wõt ak kinke je kãl ilo mol eo.

Lor Tel eo an Anij Ej Bõktok Mõnõnõ

15. Ewi kar eñjake eo an juõn kõrã ke ear jino koba ibben congregation eo an Christian?

15 Lemnak kin aorõkin melele Bible eo im ainemõn ilo lemnak ej itok ñan ro rej karejar ñan Anij in mol. Juõn kõrã 70 an yiõ eo ear jar ibben Church of England ilo aolepen an mour ear errã ñan katak Bible ibben juõn ian Ri Kennan ro an Jehovah. Ejjabto ear katak bwe ãt eo etan Anij ej Jehovah im ear koba im ba “Amen” ñan jar ko jen buru rekin jar kake ilo Kingdom Hall eo ilo bukwon eo. Kin eñjake ko rekajur lio ear ba: “Jen am kwalok bwe Anij ej bed etolok jen ad maroñ kebake, kwoj bõktok e ibwiljid einwõt juõn jeran ejitenburu. Ej juõn men I jañin kar iione.” Ilo mol, armij in ej itoklimo ejamin meloklok wãwen eo mokta mol eo ear jelet e. Kij bareinwõt, jen jab meloklok ewi kar aorõkin mol eo ñan kij ke jaar bõke ilo jinointata.

16. (a) Ta eo emaroñ walok elañe jej kõmman bwe korlok money en mejenkajjik eo ad elaptata? (b) Ewi wãwen ad maroñ lo mõnõnõ eo emol?

16 Elõñ rej tõmak bwe elañe ear laplok money ibbeir, renaj kar mõnõnõlok. Bõtab, elañe jej kõmman bwe jibadõk money en mejenkajjik eo ad elaptata ilo mour, jemaroñ eñtan kin “inebata ko rele jen ad maroñ bwiniir.” (1 Timothy 6:​10, Phillips) Lemnak kin joñan an lõñ armij ro rej wia lottery ticket ko, jolok money ilo casino (jikin gamble) ko, ak ilo jab lemnak kin ilju im jeklaj kajerbal money ko air ilo stock market eo, ilo ettõnak in kõmman elõñ nejin jen. Elukkun eiet rej lo tõbrak in men eo rar kejatdikdik kake. Im meñe ro rej oktak im mweie ilo mõkaj ekkã air lo bwe tõbrak eo air ekkã an jab bõktok mõnõnõ. Jen an eindein, mõnõnõ eo eto an bed ej itok jen ad kõmanman ankil an Jehovah, jerbal ibben congregation eo an Christian iumin tel eo an jitõb kwojarjar an Jehovah im kin jibañ eo an enjel ro an. (Sam 1:​1-3; 84:​4, 5; 89:15) Ñe jej kõmmane men in, jemaroñ lo jerammõn ko jaar jab kõtmene kaki. Mol eo ej bwe an aorõk ke ñan yuk ñan bõktok jerammõn rot kein ilo mour eo am?

17. An kar Peter bed ibben Simon, juõn ri tanner, men in ear kalikar ta kin lemnak eo an ri jilek eo?

17 Lemnak kin juõn men me ri jilek Peter ear iione. Ilo yiõ eo 36 C.E., ear kõmman juõn trip in missionary ñan ene ebiken wõt juõn in Sharon. Ear bõjrak ilo Lydda, ijo ear kemour armij eo eakã Aeneas inem ear wõnmanlok ñan Joppa ijo ekkã an tima ko bõjrak ie. Kar ilo jikin in ear kajerkakbiji Dorcas. Jerbal 9:​43 ej jiroñ kij: “Im iomin elõñ ran ej berwõt ilo Joppa iben juõn Saimõn dri tanner.” Nan kein rekadu rej kalikar bwe Peter ear jab kwalok kalijeklok ke ear kwalok nan ñan armij ro ilo jikin kwelok eo. Ewi wãwen? Ri etale Bible eo Frederic W. Farrar ej je: “Ejelok juõn armij eo ej jejjet an lor Kien eo ikijen Moses enaj kar kõnan jokwe ilo mweo imõn juõn ri tanner. Air aikwij jibwe kilen ak enbwinin elõñ kain menin mour ko ran otemjej ilo jerbal in, im men in kõbwebwein ko rej aikwiji, ear kõmmane bwe en etton im men in jõjõ ilo mejen aolep ro ekijñeñe air lor Kien eo.” Meñe “mweo imõn ej ber iturin lojit” imõn Simon ear jab bed iturin wõt jikin eo ej kõmman jerbal in tanner ie, Simon ear kõmman ‘juõn jerbal ekkã air watõke ekkajõjõ im kin men in aolep ro rej kõmman jerbal in ekkã air jab watõk ir make ilo utiej,’ Farrar ej ba.​​—⁠Jerbal 10:⁠6.

18, 19. (a) Etke Peter ear bwok kin vision eo ear bõke? (b) Jerammõn ta eo Peter ear bõke ilo an jab kõtmene kake?

18 Ilo ejelok kalijeklok Peter ear mõnõnõ in bõk karuwainene eo an Simon, im ijo Peter ear bõk juõn nan in tel jen Anij ear jab kõtmene kake. Ear lo juõn vision ilo eo kar kakien e ñan mõñã menin mour ko rejjab erreo ekkar ñan kien eo an Ri Jew ro. Peter ear jumae im ba bwe ejañin kar “mõña men eo emo im jab erreo.” Ak jilu alen kar jiroñ e: “Men eo Anij e ar karreoik e, kwon jab watõke emo.” Ilo melele kake, “Piter ej mõke berre ta melelen vis̃õn eo e ar loe.”​​—⁠Jerbal 10:​5-​17; 11:​7-​10.

19 Peter ear jaje bwe ilo ran eo lok juõn ilo Caesarea, 30 mile ko retolok, juõn Ri Gentile etan Cornelius ear bareinwõt lo juõn vision. Enjel eo an Jehovah ear jiroñ Cornelius ñan jilkinlok ri karejar ro an ñan bukõttok Peter ilo mweo imõn Simon ri tanner. Cornelius ear jilkinlok ri karejar ro an ñan mweo imõn Simon, im Peter ear ilok ibbeirlok ñan Caesarea. Ijo ear kwalok nan ñan Cornelius im ro nukin im ro jeran. Tokjen men in, rar erom ri tõmak ro moktata ian Ri Gentile ro rejañin mwijmwij ñan bõk jitõb kwojarjar einwõt ri jolet ro kin Ailiñ eo. Meñe armij rein rejañin kar mwijmwij, aolep ro rar roñ nan ko an Peter rar baptais. Men in ear kabellok ial eo bwe armij ro jen ailiñ ko, ro rekin watõk ir einwõt retton ilo lemnak eo an Ri Jew ro, ren maroñ erom ro uan congregation an Christian. (Jerbal 10:​1-​48; 11:18) Ear juõn jerammõn elap an kõppalpal ñan Peter​​—⁠tokjen an kar kaorõk mol eo ñan e ear tellok e ñan an bokake tel eo jen Jehovah im emmakit ilo tõmak!

20. Jej bõk jibañ ta eo jen Anij ñe jej likit mol eo imantata ilo mour ko ad?

20 Paul ear rejañ: “Konono mol ilo yokwe, jen edrekliñlok ñõn ilo E ilo men otemjej, Eo ej bõr, aet, Kraist.” (Dri Epesõs 4:​15) Aet, mol eo enaj bõktok mõnõnõ eo ejej uan kiõ elañe jej likit bwe en moktata ilo ad mour im kõtlok bwe Jehovah ikijen jitõb kwojarjar eo an en tel buñten nee ko need. Kememej bareinwõt jurak eo an enjel ro rekwojarjar ilo jerbal in evanjel eo ad. (Reveles̃õn 14:​6, 7; 22:⁠6) Elap ad jerammõn ñan an wõr ibbed jurak rot in ilo jerbal eo Jehovah ear kakien kij ñan ad kõmmane! Ilo ad kejbãrok ad tiljek men in enaj tellok kij ñan kaibujuij Jehovah, Anij in mol, ñan indio. Ewõr ke jabdewõt men eaorõklok jen men in?​​—⁠Jon 17:⁠3.

Ta eo Jaar Katak Kake?

• Etke elõñ rejjab bõk mol eo?

• Men ko an lal eo an Satan ewi wãwen Ri Christian ro ren watõki?

• En kar ta lemnak eo ad kin kwelok ko, im etke?

• Eddo ta eo ewõr ibbed ñan kejbãrok mour in jitõb eo ad?

[Map/Pija eo ilo peij 30]

(Ñan lale pija eo, jouj im lale ilo bok eo.)

LOMALOELAP

Caesarea

ENE EBIKEN WÕT JUÕN IN SHARON

Joppa

ydda

Jerusalem

[Pija]

Peter ear lor nan in tel eo jen Anij im ear madmõd jerammõn ko ear jab kõtmene kaki

[Etan eo ej kõmman]

Map: Mountain High Map ko® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Pija eo ilo peij 25]

Jesus ear kwalok nan kin mol eo

[Pija eo ilo peij 27]

Einwõt lukkun mõñã, ekan ko ilo jitõb raorõk ñan ejmour eo ad

    Bok im Kein Katak ilo Kajin M̦ajel̦ (1983-2026)
    Log Out
    Log In
    • Kajin M̦ajel̦
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kilen Kõjerbale
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share