“Mõnõnõ Kin Lio Beleõm Jen Ke Kwar Likao”

“Kwon mõnõnõ kin lio beleõm jen ke kwar likao . . . Kwe, nejiõ, etke kwon mõnõnõ kin juõn kõra ekijoñ?”​—JABÕN KENNAN KO 5:18, 20.

1, 2. Etke jemaroñ ba bwe yokwe eo ikõtan juõn emaan im lio belen ej juõn jerammõn?

BIBLE eo ejjab noje jabdewõt men ñe ej kamelele kin mour in belele. Ilo Jabõn Kennan Ko 5:18, 19 ej ba: “Unin dren eo am en jerammõn; im kwon mõnõnõ kin lio beleõm jen ke kwar likao. Einwõt juõn kiru hind e yokwe im juõn dir kokõra emõn, tit ko titin ren kamãt yuk ien otemjej, im kwon mõnõnõ wõt ien otemjelok kin an yokwe yuk.”

² Nan eo “unin dren” ej jitõñlok ñan unjen mõnõnõ eo ej walok ñe leo im lio rej babu ibben don. Ej juõn jerammõn kinke yokwe rot in ikõtan leo im lio ri belele ej juõn men in letok jen Anij. Bõtab, kõtan rot in ebak en bed ikõtan ro wõt im emwij air mare. Inem King eo an Israel eo etto Solomon, im eo ear je book in Jabõn Kennan Ko, ear kajitõk: “Bwe kwe, nejiõ, etke kwon mõnõnõ kin juõn kõra ekijoñ, im atbokwoj ubõn juõn drua maijet?”​—Jabõn Kennan Ko 5:20.

3. (a) Ta men eo emol im ekaburomõjmõj me ej walok ñan elõñ mour in belele ko? (b) Ewi lemnak eo an Anij kin lũñ?

³ Ilo ran in mare eo, juõn emaan im juõn kõrã rej kallimur ñan yokwe im tiljek ñan don. Meñe eindein, elõñ mour in belele rar rup kin lũñ. Ilo mol, elikin air kõmman 25 etale ko, juõn ri etale ear ba bwe “25 percent in kõrã ro im 44 percent in emaan ro rar kõmman lũñ.” Ri jilek Paul ear ba: “Komin jab bwir; ejelok dri lũñ, ak dri kabuñ ñõn ekjõp, ak dri lejen, ak dri ejej, ak dri Sodõm, . . . e naj bõk an jolit ailiñ in Anij.” (1 Dri Korint 6:9, 10) Elukkun alikar. Mour in lũñ ej juõn bwid elap iman mejen Anij, im ri kabuñ ro remol rej aikwij debij air tiljek ilo mour in belele eo air. Ta eo enaj jibañ kij ñan ‘kautiej wõt mour in belele eo, im kokwojarjar jikin babu eo’?—Dri Hibru 13:4.

Kwon Ekkõl Wõt kin juõn Buru Ejelã Mon

4. Ta jet ian wãwen ko remaroñ kabo juõn Christian ri belele bwe en kõmman juõn kõtan ejõkkar kin mour in belele?

⁴ Ilo lal in enana ilo ran kein, elõñ armij ro ewõr “mejeir r’obrõk kin lũñ, im ban je jen jerawiwi.” (2 Piter 2:14) Rej kabuk jerair meñe emwij air mare bwe ren babu ibbeir. Ilo jet ailiñ ko elõñ kõrã ro rej jerbal ilo jikin jerbal ko, im kin an lõmaro im limaro jerbal ibben don men in ear kabellok juõn ial in jimjera eo ejõkkar ilo jikin jerbal ko air. Bareinwõt, ebidodo ibben ro rej jook ñan air kabuk jerair kiõ ilo air kajerbal Internet eo ilo computer ko air. Elõñ ri belele ro rar lorak ilo aujid in mokta jen air kile bwe emwij air buñ iloan.

5, 6. Ewi wãwen juõn Ri Christian kõrã ear lorak ilo juõn melejoñ ekauwatata, im ta eo jemaroñ katak jen men in?

⁵ Lemnak kin ewi wãwen juõn Ri Christian me jenaj naetan Mary ear bed ilo juõn wãwen ekauwatata me emaroñ kar tellok e ñan an lũñ. Leo belen, eo ejjab juõn ian Ri Kennan ro an Jehovah, ear jab lap an kwalok yokwe ñan family eo an. Mary ear kememej juõn ien jejjo yiõ ko remotlok ke ear wõnmae juõn ian ri jerbal ro mõttan leo ibben. Leo ear joij, im juõn ien, ear kwalok an itoklimo kin katak ko Mary ear tõmak kaki. “Ear lukkun joij, eoktak jen leo ibba,” lio ear ba. Ejjabto tokelik Mary im ri jerbal eo mõttan leo ibben rar jeraik don. Lio ear lemnak ibben make, “Iar jab kõmman lũñ im leo ej itoklimo kin Bible. Bõlen imaroñ jibañ e.”

⁶ Mokta jen an kar lũñ, Mary ear kajimwe lemnak ko an. (Dri Galetia 5:19-21; Dri Epesõs 4:19) Bõklikit eo an ear jino jerbal, im ear kajimwe kõmman ko an. Bwebwenato in an Mary ej kalikar bwe ‘buruen armij ejelã mon jen men otemjej.’ (Jeremiah 17:9) Bible eo ej jiroñ kij: “Kwon kanuij kejbãrok buruõm elap jen men otemjej.” (Jabõn Kennan Ko 4:23) Ewi wãwen ad maroñ kõmman eindein?

‘Juõn Dri Meletlet Ej Tilekek’

7. Ñe jej jibañ juõn eo ewõr abañ ko ilo mour in belele eo an, ta nan in kakabilek ko ilo Bible jej aikwij lori bwe ren kejbãrok kij jen ad iion jorrãn ko?

⁷ “Kin men in, eo ej lemnok ej jutõk, en lale bwe en jab buñ,” ri jilek Paul ear je. (1 Dri Korint 10:12) Im Jabõn Kennan Ko 22:3 ej ba: “Juõn dri meletlet ej lo nana eo, im tilekek.” Jen am le jen joñan am liki yuk make im lemnak, ‘Ejelok men emaroñ walok ñan ña,’ kwoj aikwij meletlet im lemnak lok iman kin ta abañ ko remaroñ walok. Ñan wanjoñok, elañe kwoj juõn kõrã kwon jab dri kakabilek ñan juõn emaan eo ej iion abañ ko ilo mour in belele eo an. Im en eindein elañe kwoj juõn emaan. (Jabõn Kennan Ko 11:14) Elañe kwoj juõn kõrã im juõn emaan ekõnan konono ibbam kin abañ ko rej walok ilo mour in belele eo an, emõnlok ñe kwoj jiroñ e bwe en bwebwenato ibben lio belen, ak bar juõn Ri Christian emaan eritto ilo jitõb me ekõnan bwe leo en lo tõbrak ilo mour in belele eo an, ak ibben elder ro ilo congregation eo. (Taitõs 2:3, 4) Elder ro an congregation ko an Ri Kennan ro an Jehovah rej likit juõn joñok emõn kin men in. Ñe juõn Christian elder ej aikwij in konono ibben juõn Christian kõrã, ej aikwij bed ilo juõn jikin elõñ armij rej bed ie einwõt ilo juõn Kingdom Hall.

8. Ta eo jej aikwij kejbãrok kij jen e ilo jikin jerbal eo ad?

⁸ Ilo jikin jerbal eo im jikin ko jet, jej aikwij kejbãrok kij jen ad bed ilo wãwen ko rekauwatata me emaroñ ejaak juõn kõtan ejõkkar ibben ri jerbal eo mõttad. Ñan wanjoñok, elañe juõn emaan ej jolok elõñ awa ko elikin awa in jerbal eo ñan jerbal ibben juõn kõrã, men in emaroñ likit e ilo kabo. Einwõt juõn emaan ak kõrã eo emwij an mare, kwoj aikwij kalikar ilo konono im makitkit eo am bwe emwij am mare im kwojjab itoklimo kake e. Einwõt juõn armij eo ekõnan mour einwõt juõn ri kabuñ an Anij, kwojjab kõnan kabo armij eo ilo am katoojoj ñan e ak kõnak nuknuk ko im kalitlit yuk ilo jõkkar. (1 Timote 4:8; 6:11; 1 Piter 3:3, 4) Ñe kwoj likit pija ko pija in eo beleõm im ajiri ro nejõm ibelakin jikin jerbal eo am, renaj jerbal einwõt kein kakememej ko ñan kwe im ro jet kin wõn ro raorõktata ilo mour eo am. Kwon jek ilo buruõm bwe kwon jab kabo armij ro ak kõtlok bwe ren kabo yuk ñan belele wan.—Job 31:1.

“Kwon Mõnõnõ Im Mour Iben Lio Belõm Eo Kwoj Yokwe”

9. Ta buñten nee ko ebin loi remaroñ kamakit juõn emaan im kõrã bwe ren jeraik don?

⁹ Ñan kejbãrok buruõd jej aikwij kõmman elõñlok men ko jen ad baj bõpraik kij jen ad bed ilo wãwen ko rekauwatata. Juõn eñjake eurur kin bar juõn armij ejjab eo belen emaroñ juõn kakõlle bwe leo im lio ri belele rej likjap in kabwe aikwij ko an don. Bõlen leo ej kajekdon lio belen ak lio ekkã an kõrraate leo belen. Ilo idiñ bar juõn armij ilo jikin jerbal eo ak ilo congregation eo an Christian emaroñ kwalok kadkad ko remejaja me ejjab loi ilo eo belen. Ejjabto tokelik rej jeraik don. Buñten nee kein ebin loi ñe rej walok, ej kamole nan ko ilo Bible eo: “A emwij kabo jabrewõt armij ñe mõm ko an rej karel buruen im kamej e.”​—Jemes 1:14.

10. Ewi wãwen lõmaro im limaro ri belele remaroñ kabinlok mour in belele eo air?

¹⁰ Jen air kabukõt bar juõn mõttan ijellokin eo belen ñan kabwe kõnan ko air, einwõt kwalok yokwe ñan ir, jimjeraik ir, ak jurake ir ñe rej jelmae juõn abañ, lõmaro im limaro ri belele rej aikwij bukõt kilen air kabinlok mour in belele eo air ilo yokwe. Inem, rej aikwij bõk ien ñan bed ibben don, im kebake don. Kwon kalmenlokjen kin ta eo ear kamakit yuk bwe kwon yokwe eo beleõm ilo jinoin. Kwon kate wõt im bar bõk ejja eñjake eo wõt ear bed ibbam ke kwar lo eo beleõm ilo jinoin. Kalmenlokjen kin ien ko remõn komro ar mõnõnõ kaki ibben don. Jar ñan Anij kin men in. Ri jeje sam David ear eowore Jehovah: “Kwon kõmõnmõn buruõ erreo ilo ña, O Anij; im kõkal aõ ejime iloan.” (Sam Ko 51:10) Kwon beek ilo buruõm bwe kwon ‘mõnõnõ in mour iben lio beleõm eo kwoj yokwe ran otemjej Anij ear lewoj ñõn yuk iomin al.’​—Ekklisiastis 9:9.

11. Ewi wãwen jelãlokjen, meletlet, im lolokjen rej kakajurlok lukluk in mour in belele eo?

¹¹ Ñan kakajurlok lukluk in mour in belele eo jen jab kajettokjen aorõkin jelãlokjen, meletlet, im lolokjen. Jabõn Kennan Ko 24:3, 4 ej ba: “Kin meletlet rej kalek juõn im; im kin jelalokjen rej kabin e; im kin jela rej kobrõk rum ko, kin mweiuk otemjej re aurõk im remõn.” Men ko raorõk ñan kamõnõnõik juõn family rekoba kadkad kein einwõt yokwe, tiljek, mijak Anij, im tõmak. Ñan bõk kadkad kein jej aikwij bõk jelãlokjen eo an Anij. Inem, ri belele ro rej aikwij kate wõt ir bwe ren ri katak ro kin Bible eo. Im ewi joñan aorõkin meletlet im lolokjen? Ñan kijenmij wõt ñe jej jelmae abañ ko jen ran ñan ran, jej aikwij meletlet, melelen maroñ eo ñan jerbale jelãlokjen eo kin Bible. Armij eo ewõr lolokjen ibben emaroñ melele kin lemnak im eñjake ko an eo belen. (Jabõn Kennan Ko 20:5) “Nejiõ, kwon eoroñ aõ meletlet,” Jehovah ej ba, ikijen Solomon. “Kwon kejaltok lojiliñõm ñõn aõ jelalokjen.”​—Jabõn Kennan Ko 5:1.

Ñe Ewõr “Iñtan”

12. Etke jejjab aikwij bwilõñ ñe abañ ko rej walok ikõtan ri belele ro?

¹² Mour in belele otemjej rejjab wãppen. Bareinwõt Bible eo ej ba bwe ri belele ro “e naj eor iñtan ibeir ilo kõniek.” (1 Dri Korint 7:28) Inebata ko, nañinmij, matõrtõr, im abañ ko jet remaroñ kabañ mour in belele eo an juõn emaan im kõrã. Bõtab, ñe abañ ko rej walok, kwe im eo beleõm komro aikwij jimor namejelan abañ ko einwõt ri belele ro retiljek me rekõnan kabuñburuen Jehovah.

13. Ilo wãwen et ko leo im lio ri belele remaroñ etale ir make?

¹³ Ta elañe ewõr abañ ilo mour in belele eo kin wãwen an leo im lio jerbal ibben don? Erro ej aikwij kate ir ñan lo juõn ial in kamadmõde abañ eo. Ñan wanjoñok, bõlen jidik kin jidik rar kõtlok bwe ren jab konono ilo joij im kiõ ej juõn manit ilo mour in belele eo air. (Jabõn Kennan Ko 12:18) Einwõt emwij ad bwebwenato kake ilo katak eo lok juõn, men in emaroñ kajorrãn mour in belele eo. Juõn jabõn kennan ilo Bible eo ej ba: “Emõnlok jokwe ilo ene jemaren, jen iben juõn kõra e jememe im limtu.” (Jabõn Kennan Ko 21:19) Elañe kwoj juõn kõrã rot in, kwon kajitõk ibbam make, ‘Mwiliõ ej kabañ ke leo ibba im kõmman bwe en jab mõnõnõ in bed ibba?’ Bible eo ej jiroñ lõmaro ri belele: “Lõma, komin yokwe limaro belemi, im jab jememe ñõn ir.” (Dri Kolosse 3:19) Elañe kwoj juõn emaan ri belele, kwon kajitõkin yuk make, ‘Mwiliõ ej kwalok ke bwe ijjab yokwe lio ibba, im ej kamakit e bwe en bukõt kainemõn ibben bar juõn?’ Emol, ejelok juõn un emõn ñan kõmman lũñ. Ak, kinke jorrãn rot in emaroñ walok, emõn bwe jen jab noje ñan jidik kin ta eo ej bed ilo buruõd ñe jej bwebwenato kin abañ kein.

14, 15. Etke kabuk jerad ijellokin eo beled ejjab namejelan abañ ko ilo mour in belele eo?

¹⁴ Bukõt kainemõn ibben juõn eo ejjab belen ejjab wãwen eo ñan namejelan abañ ko. Kõtan rot in emaroñ tellok ñan ta? Ñan juõn mour in belele ekãl im emõnlok ke? Jet remaroñ ba aet. Kinke rej ba, ‘armij in ej kwalok kadkad ko ij aikwiji jen ri belele eo mõtta.’ Ak kain lemnak rot in ejjab jimwe, kinke jabdewõt eo ej illok jen eo belen ak ej rejañ yuk ñan am illok jen eo beleõm, ear kajekdon mour in belele eo ekwojarjar. Jen jab kõtmene bwe kain kõtan rot in enaj kakõmõnmõnlok mour in belele eo.

¹⁵ Mary, eo me katak in ear bwebwenato kake lok iman, ear lukkun lemnak kin ta tokjen ko renana remaroñ walok kin ial in mour eo an, ekoba an kõmman bwe e ak armij eo juõn en luji buñburu eo an Anij. (Dri Galetia 6:7) “Ke iar jino etale eñjake ko aõ kin ri jerbal eo mõttan leo ibba,” lio ej ba, “I ar kile bwe elañe lein ear maroñ in bõk jelãlokjen eo kin mol eo, iar bõpraik men in jen an walok. Bwid eo enaj kar jelet aolep ilo juõn wãwen enana im kõmman bwe ro jet ren lõkatip!”​—2 Dri Korint 6:3.

Un Eo Elaptata

16. Ta jet ian jorrãn ko rej waloktok jen mour etton?

¹⁶ Bible eo ej kakkõl: “Bwe tien juõn kõra ekijoñ rej kowutlok hõni, im loñin e matõltil jen oil; A ilo jemlokõn ej meo jen kabijlõñ, ekõñ einwõt juõn jãji ruo mejen.” (Jabõn Kennan Ko 5:3, 4) Tokjen ko renana rej waloktok jen mour etton remaroñ kaeñtan im kajorrãn armij. Rekoba juõn bõklikit enana, nañinmij in jiroñ im likao, im ej kajorrãn eñjake eo an eo belen eo ear jab lũñ. Emol bwe eñin un eo elap unin an juõn armij jab jino juõn kõtan eo enaj tellok ñan mour in lũñ.

17. Ta un eo ekajurtata unin ad kõnan tiljek wõt ilo mour in belele eo?

¹⁷ Un eo elaptata unin an nana mour in lũñ ej bwe Jehovah, Eo E Unjen mour in belele eo im Ri Letok maroñ ñan belele ibben don, ej kamoiki. Ikijen ri kanan Malachi, Ej ba: “Inaj weaktok im ekajete kom, im emõkaj aõ naj konono nae . . . ro ri lejen.” (Malachi 3:5) Ikijen men eo Jehovah ej loe, Jabõn Kennan Ko 5:21 ej ba: “Bwe etetal ko an juõn armij rej iman mejen Jeova; im Ej lale wõt ial ko an otemjej.” Aet, “men otemjej re kelwan im bellok iman mejen Eo ej bebek kij.” (Dri Hibru 4:13) Inem, un eo ekajurtata unin jej debij ad tiljek ilo mour in belele eo ej kinke jej kile bwe jekdon ewi joñan ad kajeoñ in noje bwid eo ad kin lũñ im joñan dikin jorrãn eo remaroñ walok im jelet wõt kij ilo kanniek ak ilo jukjuk im bed eo, jabdewõt bwid etton ej kokkure kõtan eo ad ibben Jehovah.

18, 19. Ta eo jej katak kake jen bwebwenato eo kin Joseph im lio belen Potiphar?

¹⁸ Joñok eo kin Joseph, eo nejin Jacob, ej kwalok bwe kõnan eo ñan debij an ainemõn ibben Anij ej juõn un ekajur. Kinke ear kabuñburuen Potiphar, juõn ri utiej an Pharaoh, Joseph ear bõk juõn jerbal elap ilo mweo imõn Potiphar. Bareinwõt Joseph ear “wulio im e mejwarik,” im lio belen Potiphar ear kile men in. Ran otemjej, ear kajeoñ in kabo Joseph, ak ear jab tõbrak. Ta eo ear kamakit Joseph bwe en jumae kabo ko an lio aolep ien? Bible eo ej jiroñ kij: “A e abwin, im ba ñõn lio belen karo eo an, ‘Lo, aõ karo . . . e ar jab drebij jabrewõt jen iõ, a kwe wõt, bwe kwe belen: inem ekijkan aõ maroñ kõmõn nana in elap, im jerawiwi ñõn Anij?’”—Jenesis 39:1-12.

¹⁹ Meñe Joseph ejañin kar mare ear debij wõt an erreo ilo an jab babu ibben kõrã eo belen bar juõn emaan. “Kwon irak dren jen aibij dreka eo am,” Jabõn Kennan Ko 5:15 ej ba ñan lõmaro emwij air mare, “im dren ko rej tortok jen aibij eo am.” Jej aikwij kejbãrok kij jen ad kadebijik kij ibben ro ilikin mour in belele eo ad. Kwon kate yuk ñan kakajurlok lukluk in yokwe ilo mour in belele eo am, im kate wõt ñan kamadmõde jabdewõt abañ ko ikõtam im eo beleõm. Kwon “mõnõnõ kin lio beleõm jen ke kwar likao.”​—Jabõn Kennan Ko 5:18.

Ta Eo Kwar Katak Kake?

• Ewi wãwen an juõn Ri Christian maroñ lorak ilo jaje kake ilo mour in belele wan?

• Ta men ko remaroñ kejbãrok juõn armij jen an ejaak juõn kõtan ejõkkar ibben bar juõn ijellokin eo belen?

• Ñe ewõr abañ ko, ta eo juõn emaan im kõrã ri belele rej aikwij kõmmane?

• Ta un eo ekajurtata ñan debij ad tiljek ilo mour in belele eo?

[Pija eo ilo peij 4]

Ekaburomõj bwe, jikin jerbal eo emaroñ juõn jikin elap ijo emaroñ eddek yokwe eo ejõkkar ibben ri jerbal ro mõttair

[Pija eo ilo peij 6]

‘Im kin jela rej kobrõk rum ko, kin mweiuk otemjej re aurõk im remõn’