“Enaaj Bar Wõr Ñããt Ad Kweilo̦k El̦ap?”

EJ JEM̦L̦O̦KINL̦O̦K allõñin Nobõm̦ba 1932 ilo bukwõn in Mexico City, ijo elõñl̦o̦k jãn juon milien armej rej jokwe ie. Ej kab m̦õj kõl̦aaki traffic light ko jinointata ijin juon wiik m̦oktal̦o̦k jãn kar iien in. Ak kiiõ ewõr juon men ekããl armej ro rej kijoororetok. Rũkõm̦m̦an nuuj ro rar pãd ilo jikin kõttar train eo kõn kein pija ko aer im kõttare juon aer rilotok. Wõn in? Ej Joseph F. Rutherford eo me ekar bũrejtõn ñan Watch Tower Society ilo kar tõre in. Ri Kõnnaan ro an Jeova ilo jikin in rar bar kõttar ijin ñan aer bar karwaineneik Jeid im Jatid Rutherford, eo im ear itok ñan ijin bwe en pãd ilo kweilo̦k el̦ap eo aer me jilu raan aetokan.

Bok eo etan The Golden Age ej ba: “Ejjel̦o̦k pere bwe kweilo̦k el̦ap in enaaj juon iien elukkuun aorõk im l̦ap tokjãn” ñan kajeeded m̦ool eo ilo Mexico. Ak ekar wõr wõt 150 armej rar pãd ilo kweilo̦k el̦ap in. Innem etke ear lukkuun aorõk?

M̦okta jãn kar iien kweilo̦k el̦ap in, m̦ool eo ear jab lukkuun ajeeded ilo Mexico. Jãn kar 1919 eo, ekar wõr jet kweilo̦k el̦ap ko, ak jet iiõ tokãlik ear jino iietl̦o̦k oran eklejia ko. Ilo kar 1929 ke ear pel̦l̦o̦k ra eo ilo Mexico City, kar l̦õmn̦ak bwe enaaj kar pidodol̦o̦k im em̦m̦anl̦o̦k aolep men, ak ewõr wõt apañ ko rar wal̦o̦k. Doulul in ear lel̦o̦k naanin jiroñ ñan bainier ro (m̦okta rekõn ba colporteurs), bwe ren jab kõm̦m̦an peejnej ilo iien aer kwal̦o̦k naan. Juon iaan bainier ro ear lukkuun illu kõn men in im ilo̦k jãn m̦ool eo, im ejaake juon an make kumi in katak Baibõl̦. Ilo kar iien in, kar bar aikuj jol̦o̦k eo me ear loloorjake ra eo jãn jerbal eo an kõn an kõm̦m̦ani men ko rejjab jim̦we. Kõn men in, Ri Kõnnaan ro an Jeova me retiljek ilo Mexico rar aikuj naanin rõjañ im kõkajoor.

Ilo iien lotok eo an Jeid im Jatid Rutherford, el̦ap an kar rõjañ ro retiljek ikijjeen an kar kwal̦o̦k katak ko an ruo ilo kweilo̦k el̦ap eo, im bareinwõt ikijjeen katak ko an l̦alem ilo retio ko. Ej kab kein kajuon in an kar ro jeid im jatid ilo Mexico kõjerbali retio ñan kajeeded nuuj eo em̦m̦an ilo aolepen aelõñ eo. Ãlikin kar kweilo̦k el̦ap eo, kar jitõñ juon em̦m̦aan bwe en bõk eddon ra eo im loloorjake jerbal eo. Ear bar kiiõ l̦ap an ro jeid im jatid lukkuun kijejeto, im kõn an Jeova jipañ im rejetake er, rar wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k naan.

Ilo iiõ eo tok juon ilo 1933 eo, ear wõr ruo kweilo̦k el̦ap ilo jikin kein Veracruz im Mexico City. El̦ap an kar ro jeid im jatid kate er ilo jerbalin kwal̦o̦k naan im elõñ tõprak ko rem̦m̦an rar loi. Ñan waanjoñak, ilo 1931 kar 82 wõt rukwal̦o̦k naan ro. Im ilo 1941, ekar joñoul alen an l̦apl̦o̦k oran rukwal̦o̦k naan rein! Enañin 1,000 armej rar itok ñan Mexico City ñan pãd ilo juon kweilo̦k el̦ap ilo kar 1941.

RUKWAL̦O̦K NAAN RO “RAR KOOBRAKI IAL̦ KO”

Ilo 1943, ro jeid im jatid rar jino kwal̦o̦k kõn kweilo̦k el̦ap eo aer etan “Free Nation’s”, me enaaj kar wal̦o̦k ilo 12 iaan bukwõn ko ilo Mexico.a (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Rar kõm̦m̦ane men in ilo aer kar m̦arõk jet jain. Jain kein rar jet jain ko rekkillep me ewõr ruo m̦õttaer im rej ettoto ilo aeraer, jain eo juon ej pãd itum̦aan im eo juon ej pãd tulik. Ri Kõnnaan ro an Jeova rar kõjerbali jain kein ñan kwal̦o̦k kõn kweilo̦k el̦ap ko aer jãn kar iiõ eo 1936.

Ekar l̦ap tõprak ke ro jeid im jatid ilo Mexico City rar kõjerbali jain kein kõnke juon bok etan La Nación ear kwal̦o̦k kõn ro jeid im jatid me rar pãd ilo kweilo̦k el̦ap in im ba: “Ilo raan eo jinointata, kar kajjitõk bwe ren kũrtok elõñl̦o̦k armej. Im ilo raan eo tok juon, elukkuun kar obrak jikin eo rej kweilo̦k ie.” Kabuñ eo an Katlik ear jab m̦õn̦õn̦õ kõn men in innem rar jum̦aik Ri Kõnnaan ro an Jeova. Bõtab, rein jeid im jatid rar jab mijak. Rar wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k kõn kweilo̦k el̦ap eo aer. Bok eo La Nación ear bar ba: “Aolep armej ro ilo jikin eo rar lo er” im ba bwe em̦õj an ro jeid im jatid “oktak im erom jain ko rej kwal̦o̦k kõn kweilo̦k el̦ap eo.” Bok in ear bar kwal̦o̦k pijain ro jeid im jatid itõrerein ial̦ ko ilo Mexico City im itulal̦in pija in kar je naan kein: “Rar Koobraki Ial̦ Ko.”

PEET KO RAR “MEOEO IM MÃÃN̦ÃN̦ JÃN JIMÃÃN̦ EO ILAL̦”

Ilo kar iiõ kein, ro jeid im jatid rar aikuj kaarmejjeteik elõñ men bwe ren pãd ilo kweilo̦k el̦ap ko me rekar kõm̦m̦ani ilo Mexico. Elõñ iaan ro jeid im jatid rar itok jãn bukwõn ko me rettol̦o̦k jãn ial̦ ko im ijoko ejjel̦o̦k train ej etal ñani. Kõn men in, rukweilo̦k rein rar aikuj iuwe ioon donkey ko ak etetal ium̦win elõñ raan bwe ren maroñ tõpar jikin eo me kweilo̦k el̦ap eo ej kõm̦m̦an ie.

Elõñ iaan ro jeid im jatid ear apañ ñan aer etal ñan kweilo̦k el̦ap eo kõn aer jeram̦õl. Ke rar tõpar ijo kweilo̦k el̦ap eo enaaj kar wal̦o̦k ie, elõñ iaaer rar jokwe im̦õko im̦õn ro jeier im jatier, im el̦ap an kar rein kwal̦o̦k yokwe im karwaineneik er. Ro jet rar kiki ilo Im̦õn Kweilo̦k ko. Juon iien, ekar wõr 90 iaan ro jeid im jatid me rar pãd ilo ra eo, im rar kiki ioon bo̦o̦k ko me robrak kõn bok. Yearbook eo ear ba bwe rein jeid im jatid rar lukkuun kam̦m̦oolol kõnke bo̦o̦k ko rar kiki ioer rar ‘meoeo im mããn̦ãn̦ l̦o̦k jãn aer nãj kar kiki ioon jimããn̦ eo ilal̦.’

Ro jeid im jatid rar lukkuun m̦õn̦õn̦õ kõnke ewõr tokjãn aer kar kaarmejjeteik elõñ men ko bwe ren kobal̦o̦k ippãn ro jeier im jatier. Rainin ro jeid im jatid ilo Mexico me enañin juon milien uwaaer, rej bar kwal̦o̦k aer m̦õn̦õn̦õ im kam̦m̦oolol kõn men in.b (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Juon ripoot ilo Yearbook eo an 1949, ear ba bwe men ko ro jeid im jatid rar aikuj kaarmejjeteiki rar jab kõm̦m̦an bwe en dikl̦o̦k aer kijejeto ilo aer kabuñ ñan Jeova. Im “men eo me el̦ap wõt aer kar kõnnaan kake” ej kõn kajjojo iaan kweilo̦k el̦ap ko aer. Im ekkã an ro jeid im jatid kwal̦o̦k kajjitõk in, “Enaaj bar wõr ñããt ad kweilo̦k el̦ap?”​—Bwebwenato ko an doulul in ad ilo Central America.