OHUDHERA 22
Odhowegeve weeddaga “Dila Yoweela”
‘Ni wineere okala rampa, hee, dila enithaniwege Dila Yoweela.’ — ISA. 35:8.
JHIBO 31 Weedda ni Mulugu!
DHITHU NNAAHUDHERIHUa
1-2. Yothoma baani yathima maJudewu yaali obabiloniya yahoweliwa werana? (Esdras 1:2-4)
MWENE ovuwiha egi maJudewu yaali muudharini elabo yoBabiloniya muwari mwa yaka 70, yere ohogolowela elabo yewa wIzarayeli. (Omwileri Esdras 1:2-4.) Mwebaribareene di Yehova eeddiha dhithudha, mwaha wi akudda Babiloniyu kiyanna elemelelo yowahiya adhaari ewa ohogolowela elabo yewa. (Isa. 14:4, 17) Teto mwene ahanle vampaddoni weenya wihina maJudewu ehogolowele elabo yewa. Vano kadda muJudewu thabwathabwa anamaholela a emudhi yohowela othoma ohogolowela elabo yewa obe okalagave oBabiloniya. Yothoma ela kiyaali yokweya. Mwaha waddi?
2 Mwaha maJudewu owinjhiva yahimala wuluvala, bumwahaya weedda olenddo ole kiyakale ethu yokweya. Teto maJudewu owinjhiva yaali mento yabaliwe oBabiloniya ni ele yaali elabo yewa. Monelo wewa Izarayeli yaali elabo yamakolo ewa. MaJudewu amodha podi wera yahikanna dhoreela dhewa oBabiloniya. Bumwahaya kiyakale ethu yokweya aliwa ohiya dhoorela dhewa wihina ebajhe dhithudha dila yanabiili elabo yahanonniwa.
3. Yakalele ddi mareeliho manlubale maJudewu oororomeleya ohogolowela wIzarayeli?
3 Wa maJudewu yaali oororomeleya, ohogolowela wIzarayeli yaali mareeliho manlubale okwaranya ethu-sithu yahoweliwa werana. Mareeliho manlubaleya yaali ohogolowela omwebedha Yehova. Ebaribari wihina oBabiloniya dhahikalawo tempulu dhowinjhiva okwaranya 50 yeriwana webedha wowoota, mbwenye amwaana Izarayeli kiyanna tempulu wihina emwebedhegemo Yehova, newene altare wihina epahege mukutho dhewa mowiwanana ni nlamulo na Moyizeji. Teto aliwa kiyanna nikuuru naanamakutha negeredhiwe wihina epahege mukuthodha. Ohiya eyo nlogo na Yehova naapeliwe naathu yahariha malamulo a Yehova. Mwaha wa yeyo maJudewu ororomeleya yaali ethakwithakwive wihina ehogolowele owaniwa wi evenyihedhe webedha webaribari.
4. Yehova aapaganye ddi maJudewu yahogolowele wIzarayeli?
4 Ohogolowela wIzarayeli kuwaakale olenddo wokweya, mwaha wi muthu amala mweeri minnayi eeddaga. Mbwenye Yehova opaganya wihina eere wabarela wihina ehapadduwele ethu-sithu yowopiha. Izayiya oleba egi: ‘Mmwegeredhele dila Yehova! Mmusasanyedhele Mulugu rampa owogowa. . . . Mwaali mwango ni mwaali muliddi munere oliganelihiwa.’ (Isa. 40:3, 4) Kubuwela wahere weeddaga dila mwadhanle mukuma ni musalasala, vano we wonelamo wi mukuma ni musalasala ndhe dhihimala oliganelihiwa. Aatene yeeddege dila yela yerege odhiveliwa! Yere okala yokweya weedda mowaguva dila yela, yahinna mukuma newene musalasala.
5. Rampa amusorihile Izayiya anithaniwa ni ndina baani?
5 Peeno, arampa owinjhiva ehikanna mandina obe manumero. Nimakalelo mamodhave, rampa asorihiwe ni Izayiya ohukanna ndina. Isaías 35:8 anihina: ‘Ni wineere okala rampa, hee, dila enithaniwege “Dila Yoweela.” Muthu abure kanadha aviragamo.’ Yovuhulela ela yakwanele nimakalelo baani mudhidhi waamwaana Izarayeli? Ki peeno enanipatha nimakalelo baani?
“DILA YOWEELA” OKUMA KALE OFIYEDHA MALABO YALA
6. Mwahaya bwaddi dila ela egithaniwa “Dila yoweela?”
6 “Dila Yoweela.” Nna ndina napama wihina nivahiwe rampa. Mbwenye mwahaya bwaddi dila ela edhe ekalege yoweela? Wa maJudewu yahogolowela elabo yewa, kaavo muthu eenyiwa werana dhithu dhonyakavala ninga mararuwo, webedha dhikwamuthu ni werana dhothega dhimodha dhinlubale. MaJudewu ale yere okala ‘nlogo noweela na Yehova.’ (Deut. 7:6) Mwebaribarene, wihina emuhagalase Yehova aliwa yere ohowela wawerana masadduwo mwigumini mwewa.
7. Masadduwo baani maJudewu yahoweliwa wawerana? Owoge yopadduwa.
7 Ninga nonilihu maJudewu owinjhiva yaali mento yabaliwe oBabiloniya, teto owinjhiva, podi wera yahivoloweliwa ni makalelo owubuwela akudda Babiloniya. Ehalaga vang’ono wihina yakwane yaka 70 maJudewu oobajha egahogolowenle wIzarayeli, Ezdara wonelamo wihina maJudewu amodha yahatela ahiyana a malogo mamodha. (Êxo. 34:15, 16; Esd. 9:1, 2) Vasogolova musadoro Neemiya otakaleliwa vanlubale mwaha onona wihina aliwa kayahudhihile aniwa ewogelo ya maJudewu. (Deut. 6:6, 7; Nee. 13:23, 24) Mudhidhi yole dholebela dha Madhu a Mulugu dhalebiwe ni ewogelo yEbarayiku. Ki vano woona wihina aniwa kiyanda owoga Ebarayiku yahudhere aavi omudhivela ni omwebedha Yehova? (Esd. 10:3, 44) Nnowanda woonelamo wihina maJudewu ala yohowela wawerana masadduwo manlubale mwigumini mwewa. Mbwenye yaakweye wawerana masadduwo ala egaali wIzarayeli, woona wihina webedha webaribari wanna obubuhuliwa vang’ono vang’ono. — Nee. 8:8, 9.
Okuma yaka ya 1919, matxikwi ni matxikwi aathu, enna okuma mBabiloniya Munlubale anoniwe ninga dhigereja dhowoota, vano enna ohara “Dila Yoweela” (Osugwe ddima 8)
8. Mwahaya bwaddi nigahowela onona dhithu ndha dhipaddunwe kale? (Osugwe fotu yavakapani.)
8 Amodha podi owoga yegi: ‘Nihinona wihina ndho dhihipadduwa, mbwenye nerege dhithu dhaapadduwele maJudewu kale, dhinonipatha iyo peeno?’ Hee dhinonipatha, mwaha ni iyoya ninna weedda “Dila Yoweela.” Naarive akala nili makiristawu othikitheliwa obe a “mambila mamodha” aatene iyo nnohowela odhowagave neddaga dila yela. Mwaha eyo enere onikavihera odhowagave nimwebedhaga Yehova ovanene ni osogolo nawakela mareeliho enaadhena Omwene wa Mulugu.b (João 10:16) Okuma yaka ya 1919, matxikwi ni matxikwi aathu, enna okuma mBabiloniya Munlubale anoniwe ninga dhigereja dhowoota, vano enna ohara “Dila Yoweela.” Podi wera ni weya onna ohara dila ela. Dila ela ebanjhe weddiwamo yaka ya 1919, mbwenye yohoweleya wapara mabasa owinjhiva.
WEGEREDHIWA WA DILA
9. Mowiwanana ni Isaías 57:14, “Dila Yoweela” yegeredhiwe ni makalelo baani?
9 Yehova ahapaganya maJudewu wihina eere wabarela wi ehapadduwele ethu-sithu yakumaga oBabiloniya. (Omwileri Isaías 57:14.) Nerege malabo yaala enopadduwa emodhave ni “Dila Yoweela?” Hee enopadduwa. Yakadhene mundduli yahinafiye yaka ya 1919, Yehova ahaalabihedha alobwana ororomeleya wihina yakavihere amodha okuma mBabiloniya Munlubale. (Omusugwe Isaías 40:3.) Alobwana ala yahegeredha dila wihina athu enna murima wapama yande ohiya dhigereja dhowoota wihina emwebedhege Yehova vamodha ni nlogo naaye. Ki yegeredhile ni makalelo baani dila ela? Kabeni noone dhithu yeriliwana wihina yegeredhe dila ela.
Ehinafiye yaka ya 1919, athu ororomeleya ehikavihera wegeredha dila wihina yakavihere athu amodha okuma mBabiloniya Munlubale (Osugwe ddima 10-11)
10-11. Mabasa owapida malivuru ni otapulela Bibiliya yakavihere aavi athu owinjhiva? (Osugwe fotu.)
10 Opidiwa wa malivuru. Ofiyedha yaka ya 1450, Bibiliya akopiyariwa ni mada. Mabasa ala yojha mudhidhi wowinjhiva, bumwahaya kadhaliwo kopiya dhowinjhiva dha Bibiliya, teto dhahithabwa okwima. Vano nuusasanyiwa makina owapidana malivuru, wapara mabasa omukopiyari ni omugawa Bibiliya okalaga ethu yokweya.
11 Otapulela. Muwari mwa yakadhene aBibiliya owinjhiva yaliwo yaali ni ewogelo yeLatin. Yokathamihaya sowihina, athu yamonelamo yaali ale yathambwe ohudhera. Woona wi mabasa owapida malivuru yoopariwa mburo dhowinjhivadhene, athu yamoova Mulugu yahilaba nuuviheya wihina emutapulele Bibiliya ni dhiwogelo dhokweya wonelamo. Eyo yahakavihera athu oliganiha ndhe yahudheriwa mwigereja ni ndha anahudhiha Bibiliya.
Ehinafiye yaka ya 1919, athu ororomeleya ehikavihera wegeredha dila wihina yakavihere athu amodha okuma mBabiloniya Munlubale (Osugwe ddima 12-14)c
12-13. Kawogamo makalelo anamahudhera a Bibiliya okuma yaka ya 1835 yabajhiliwa wooniha wihina dhithu dhahudhiha gereja dhaali dhowoota.
12 Malivuru oomuhudherana Bibiliya. Anamahudhera a Bibiliya, yahihudhera dhithu dhowinjhiva mudhidhi emwilerigi Bibiliya. Aliwa yoothapanya ni athu amodha wodhela dhithu yahudheriwa mBibiliyani. Eyo yowawukuuliha anamaholela gereja. Motajhiha, yaka ya 1835, alobwana yaariha Madhu a Mulugu yowakumiha mafolyetu yawoga wodhela dhohudhiha dhowoota dha mugereja.
13 Mudhidhi yole mulobwana dhaala adhiveliwa ohudhera wodhela Mulugu ithaniwa Henry Grew okumiha folyetu nawoga wodhela ethu enapadduwa muthu akwa. Gereja dhahudhihesa wihina muthu abaliwaga anobaliwana muzimu ohunakwa. Mbwenye Henry Grew alabihedhaga dholebela dha mBibiliyani oliye wooniha wihina dhohudhiha dha gereja dhaali dhowoota ni wihina muthu kanabaliwa ni muzimu ohunakwa. Mbwenye gari yokalawo ni mukalakala nvaho wa Mulugu. Yaka 1837 namasogolela dhaala a gereja anithaniwa George Storrs ofwanya kopiya ya folyetu ele mudhidhi eeddaga ni komboyu. Nuwileri folyetu ele oliye woonelamo wihina ahifwanya ebaribari. Vano oliye othoma othapanya naathu amodha wodhela ndhe ahudheriye. Yaka ya 1842 oliye owoga mwaha dhowinjhiva dhodahinya murima dhanna musolo: Munoonamo aavi, “athu abure enere okalawo ni mukalakala?” Dhithu dhawogile George Storrs dhahimudahinya murima muzombwe Charles Taze Russell.
14. Mabasa ala owegeredha dila epariwe naanamahudhera a Bibiliya emukavihere aavi ddibila Russell ni ale yamukavihera? (Osugwe fotu.)
14 Mabasa ala owegeredha dila epariwe naanamahudhera a Bibiliya emukavihere aavi ddibila Russell ni ale yamukavihera? Mwaha wa mabasa yala aliwa yowanda osayela muselu dhimodha mmadisiyonariyuni, mmahindisini a madhu otapuleliwa a mBibiliyani vamodha ni aBibiliya amodha yatapuleliwe mudhidhi ehudheraga. Muselu asayenle Henry Grew ni George Storrs dhahakavihera. Teto ddibila Russell vamodha naale yamukavihera wegeredha dila wodhela waakumiha malivuru ni mafolyetu yawoga wodhela muselu dha mBibiliyani.
15. Ethu baani epaddunwe yaka ya 1919?
15 Yaka ya 1919, Babiloniya Munlubale obe gereja dhatedhene dhowoota oyelela kopolo yanniwana. Yaka yele othomiwa “Mudhaari ororomeleya ni athotho” anakavihera ovolowa ni weedda “Dila Yoweela.” (Mat. 24:45-47) Mwaha wa mabasa ala owegeredha “Dila Yoweela” ale evolonwe dila yela ehikanna gari yomunona Yehova ni efunelo yaye. (Pro. 4:18) Teto ehawerana masadduwo wihina ekalegewo mowiwanana ni malagano a Yehova. Mbwenye Yehova kawaddihendhe nlogo naaye wawerana masadduwo ala amatene mudhidhi mmodhave. Mbwenye akavihenre vang’ono vang’ono. (Osugwe kwaduru “Yehova anawomihedha nlogo naaye vang’ono vang’ono.”) Mwilaboni exa nnerege ohagalala mwaha omuhagalasa Yehova wodhela dhithu dhatedhene nneregihuna. — Col. 1:10.
“DILA YOWEELA” ELI YOFUGUWEENE
16. Okuma yaka ya 1919, “Dila Yoweela” ewomihedhiwe ni makalelo baani? (Isaías 48:17; 60:17)
16 Arampa aatene enohowela owomihedhiwa yegi ekala apamene. Okuma yaka ya 1919 “Dila Yoweela” enna owomihedhiwa, mwaha wa yeyo ehakavihera athu owinjhiva okuma mBabiloniya Munlubale. Nuuthomiwa mudhaari ororomeleya ni athotho yaka ya 1921, oliye okumiha livuru nowakaviherana athu omuhudhera Bibiliya. Livuru nno niithaniwa “A Harpa de Deus”. Dhahikumihiwa kopiya waddamela seji mwilyoji ni dhiwogelo dhowakwana 36, mwaha wa yeyo athu owinjhiva yahihudhera ebaribari. Yaka ndha dhogomihedha okumihiwa livuru nixa nowahudhihana athu Bibiliya nnithaniwa Ofwanye egumi yohagalasa ya malabo amatene! Mwaha wa mahala a Yehova nnikuru naaye kinanihalela yojha yomuzimuni malabo yala okuthula. Yojha eyo enonikavihera odhowagave neddaga “Dila Yoweela.” — Omwileri Isaías 48:17; 60:17.
17-18. “Dila Yoweela” enanithukulela wuuvi?
17 Iyo podi owoga wihina muthu anarumedha omuhudhera Bibliya ohukanna ofuru wohara “Dila Yoweela.” Amodha enohara mudhidhi mung’onove yindo ohiya. Amodha enothoma odhowaga yeeddagave ofiyedha mburo winayiwa. Mbwenye mburo baani?
18 Ale eli makiristawu othikitheliwa mburo wewa di ‘parayizu a Mulugu’ ali odhulu. (Apo. 2:7) Vano ale enna ejhehedhelo yokala mwilaboni yavati mburo wewa fumakuthulo wa Yaka Txikwi dha Othonga wa Kiristu, athu aatene enakaliwa ologomana. Akala onna weeddave Dila ela kusugwe mundduli ni kuhiye dila ela, odhowe wafiye winayiwe, Mwilaboni Exa. Nnafuna nere “olenddo wapama.”
JHIBO 24 Mudhe omwangoni wa Yehova
a Kale, maJudewu yohowela okuma muudharini oBabiloniya wihina ehogolowele wIzarayeli. Yehova waweegeredhela dila yanoniwe ni ndina na “Dila Yoweela.” Nerege peeno Yehova ohegeredhela dila nlogo naaye? Hee ohegeredha! Motajhiha, okuma yaka ya 1919 M.W, matxikwi ni matxikwi aathu enna okumamo mBabiloniya munlubale ni enna weedda “Dila Yoweela.” Aatene iyo nnohowela odhowagave needdaga dila yeela ofiyedha ovolowa elabo exa.
c FUTU DHILI: Ddibila Russell naale yamukavihera ehilabihedha dhipano dhaliwo mudhidhi yole.