Yesu wera: ‘Nlogo nnerege owana koddo ni nlogo nimodha ni omwene onerege owana koddo ni omwene omodha. Winere okala oddiginyeya winlubale weelabo, murudda ni murudda dhoojha dhinerege orameya, oredda onere winjhiva.’ (Lucas 21:10, 11) Ninga muthanko wavagareyaga makupu ononiha wi enowaddamela elimwe, enoligana ni dhintelelo owogile Yesu dhinoniha wi ‘Omwene wa Mulugu ohaddamela.’ Dhithu Yesu awogiliye dherege opadduwa mudhidhi mmodhave elabo yatene. Ki ndhodha dhinopadduwa? Kabeni noone.

2.ODDIGINYEYA WELABO

Yaka dhatedhene winokala oddiginyeya wa elabo winlubale wowakwa 100 “winagujhula dhithu dhowinjhiva” ninga nnawoga Revista Acadêmico Britânica*. O Serviço Geológico dos Estados Unidos enowoga wi moligana ni dholebela okuma (yaka ya 1900) dhinapimiwa wihina kadda yaka wikalege oddiginyeya weelabo winlubale wowakwana 16. Athu amodha enihina numero na oddiginyeya weelabo onkala ninga wihenjhedhedheya mwaha wi kunaliba okala oddiginyeya weelabo. Mbwenye yowukuula sowi, goyi enadha mwaha wa oddiginyeya weelabo vamodha nnumero na athu enakwa, nithabwa winjhiva.

3.ORAMEYA WA DHOOJHA

Mwilaboni yatene, mwihikala orameya wa dhoojha mwaha koddo, okunyari, ohusamaleliwa pama dhoojha ni makalelo abure olima mundda. Relatoriyu a 2018 a Programa Mundial de Alimentos anawoga: “Elabo yatene athu owakwana 821 milyawu enoofwanyiwa dala, ni 124 milyawu dha athu yala ehikanna dala yinlubale.” Ohujha pama onowapa anamwani owakwana 3,1 milyawu yaka dhatedhene. Yaka ya 2011, ohujha pama wihapa anamwani waddamela numero na anamwane eri elabo yatene.

4.DHIREDDA

Livuru na Organização Mundial da Saúde nnawoga: “Yaka 20 dhogomihedha dhihifwanyiwa dhiredda dhinlubale dhovalihana. Dhiredda dhakale ninga kolera, peste ni febre amarela, dhihogolowa, ni ndhinna okumelela dhiredda dhixa, ninga surtos dhinlubale dha gripe, a SARS [síndrome respiratória aguda severa], a MERS [síndrome respiratória do Oriente Médio], o ebola ni a zica.” Mutipa wa COVID-19 fukumelele movanene. Naarive aliba ohudhera ni mamediku eganonne dhiredda dhowinjhiva, muronbwedha kadhinafwanyeya.