Referensiya dha Egumi ni Mabasa Mwana Livuru Na Mutugumano
2-8 A MARSU
DHORELA DHA MADHU A MULUGU | GÉNESIS 22-23
“Mulugu eebaribari omweha Abaraawu”
Sentinela 1/1/12 epaddi 23 ddima 4-6
Mwahaya bwaddi Mulugu adhe amulobege Abarawu ompaha mukutho mwanaye?
Kaavuruwane madhu Yehova awogiliye na Abaraawu: ‘Kawerena, omuthukule mwanawo mmodhave baahi, ole onathabwiwe omudhivela, Izaki, . . . ni ompahe ninga mukutho’. (Génesis 22:2) Onowoona! Yehova enre: Izaki, mwaana ‘onathabwiwe omudhivela’. Yehova ahinona wihina Abaraawu omudhivela Izaki. Mulugu anna nthebwa nimodhave ni Mwanaye, Yesu. Yehova anomudhivela vanlubale Yesu, bumwahaya ahifiyedha owoga odhulu dila bili ni Yesu egihina: ‘We oli mwanaga, ginudhivelimi’. — Marcos 1:11; 9:7.
Woonege wihina Yehova amulobaga Abaraawu enre: ‘Kawerena’. Muliba omuhudheresesa Bibliya dhaala, ohuwoga wi, mwaha Mulugu walabihedha madhu yala enowoniha wi “NABWIYA ohunona overeya onakalavo wethu yele analobiye.” Yoloba ela, kiyamukweyele Abaraawu. Moligana, iyo podi wubuwela makalelo murima wa Mulugu wariwa, mudhidhi mwanaye anamudhiveleye oonaga goyi ofiyedha okwa. Mohanganyedha dhahinvereya obe dhinonvereyave vanlubale Yehova.
Mowindala, kanthabwege otakaleliwa mwaha wubuwela yoloba Yehova amwereliye Abaraawu, sapama wubuwela wi Yehova keenyile mudharaaye oororomeleya, ampahe mwanaye ninga mukutho. Oliye keenyile wi Abaraawu oone overeya onakalavo babi amuyelela mwanaye, bumwahaya, kaarumedhe wi Izaki oone goyi ofiyedha okwa. Mbwenye ‘Mulugu kamoovelele Mwanaye, mbwenye ohumpeleka mwaha wa iyo atene’. (Romanos 8:32) Mwahaya bwaddi Yehova enyiliye ompadduwela ethu yovereya ninga yela? Erilena eyo ‘wihina naakele egumi yohimala’. (1 João 4:9) Mohanganyedha ela enonubusedha odhivela winlubale Mulugu anniyena ni iyo! Ela kinantukulela nihiyowa omudhivelaga oliye?
Sentinela 15/10/12 epaddi 23 ddima 6
Omwiwelele Mulugu ni wawakele mareeliho aapaganyiye
6 Wihina aakavihere athu oothega, Yehova Mulugu ohulibela, alabihedhaga madhu ninga: ‘Anawoga di Namathonga Munddimuwa, Nabwiya Yehova, “Ginoolibela miyo Mulugu ookalawo” ’. (Eze. 17:16) Bibliya anowoga dila dhokwaranya 40 Yehova alibeliye. Yolibela ethabwile ononiwa sile Yehova eriliye ni Abaraawu. Vaari va yaka dhowinjhiva, Yehova aherana mpaganyo dhohiyana-hiyana aapanganiliye ni Abaraawu, mpaganyo dhatedhene, dhinowoniha wi Odhuulu wapaganyiwe waadhele wa Abaraawu wodhela mwanaye Izaki. (Gén. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Vano Yehova omweha ni yoweha yorusa, omuloba wi ampahe mwanaye ninga mukutho. Mohilegela Abaraawu ahiiwelela, aarigi nenaa wi ampahe mwanaye Izaki ninga mukutho, mudhidhi mungero ole aamukoddihiye. Mulugu olibela: ‘Ginoolibela mwa ndina naaga, . . . woona wi kugikooddihedhe mwanawo, mmodhave baahi, mwebaribarene ginere wureeliha, mwebaribarene ginere oreeliha odhuulu wawo, oliganege ni thendderi dhodhulu obe ninga mutxesa ori seresere yambara, odhuulu wawo onere othukula elabo yaamwiddani ewa. Malogo amatene eelabo yavati enere oreelihiwa wodhela odhuulu wawo, mwaha wi ohugiwelela.’ — Gén. 22:1-3, 9-12, 15-18.
Dhoviteya dhomuzimuni
(Génesis 22:5) Abaraawu wawerela adharaaye: “Mukale vevala, mmuhalena buru ola. Miyo ni muzombwe ola nnadhowa wule namwebedhe Mulugu, namala nnowufwanyani.”
Sentinela 02/16 epaddi 11-12 ddima 13
Yehova amwithana Abarawu ‘mukwaaga’
13 Egari mulenddoni, Abaraawu ahiwoga ni adharaaye: ‘Mukale vevala, mmuhalena buru ola. Miyo ni muzombwe ola nnadhowa wule namwebedhe Mulugu, namala nnowufwanyani.’ (Gén. 22:5) Akala Abaraawu ahinona wi afuna ampahe Izaki mwahaya bwaddi adhe erege namala nnowufwanyani? Oliye ere waleketha adharaaye? Naari. Mbwenye Bibliya anonikavihera wonelamo ethu baani Abaraawu ubuweleye. (Omwileri Hebreus 11:19.) Abaraawu oororomela ovenyihiwa. Oliye ‘kaanganyedha wihina Mulugu ere onvenyiha Izaki muukwani’. Abaraawu ni Sara egari owuluvalene, Yehova ahawerana matikiniho wi ekanne mwaana. (Heb. 11:11, 12, 18) Abaraawu ahinona wi kayivo ethu-sithu enaamuruse Yehova. Bumwahaya oliye kaapwatha ele yafuna opadduwa mwaha ahinona wi Yehova ere onvenyiha Izaki muukwani. Mwamakalelo yala mpaganyo dhatedhene dha Mulugu dhere wakwanela. Kadhinoodhivihiwa Abaraawu ithaniwaga ‘babi aale enna nroromelo’!
(Génesis 22:12) Mungero ole wera: “Onamporose muzombwe oyo, onamwerele ethu, vano gihinona wihina onomoova Mulugu, eneriha kugikooddihedhe mwanawo, mmodhave baahi.”
Perspicaz vol. 3 epaddi 315 ddima 2-3
Opimelela dhithu dhosogolo
Ewedhelo yosakula ethu yopimelela. Ewedhelo yosakula obe yohudhera ewedhelo yopimelela ya Mulugu, yohoweleya wihina yiwananege ni malamulo owogowa a Mulugu ni yiwananege nindhe anawogiye wodhela oliye mBibliyani, mbwenye kadhiniwanana. Mohiyana ni yohudhiha yopimelela, dholebela dhowinjhiva dhinowoga dhithu dhapadduwa amala Mulugu opendda, vano wodhela yopendda ele, Mulugu owoga ethu enafuna opadduwa.
Va Génesis 11:5-8 vinawoga wihina Mulugu ahisugwa veelaboni yavati, wihina apendde dhapadduwa oBabeli. Vano mudhidhi yole Mulugu opimelela ethu yahoweleya werana wihina athu ale eselele omaga nyumba ele yotaama, yahiwanana ni efunelo yaye. Teto obure ogaathambwe oSodoma ni Gomora, (wodhela angero) Yehova omwaddela Abaraawu efunelo yaye yodhowa opendda ni woona ele yapadduwa. Mulugu wera: ‘Ginere okita wihina gahidde ebaribari, akala kutho giwalimi, enopadduwa. Yahikala ebaribari, ginere onona.’ (Gén 18:20-22; 19:1) Mulugu ‘ahandana na Abaraawu’, bumwahaya mudhidhi Abaraawu afunaga ompaha mukutho Izaki Yehova wera: ‘vano gihinona wihina onomoova Mulugu, eneriha kugikooddihedhe mwanawo, mmodhave baahi.’ — Gén 18:19; 22:11, 12; omuliganihe ni Ne 9:7, 8; Gál 4:9.
Wileriwa wa Bibliya
(Génesis 22:1-18) Dhigereye ndo, Mulugu eebaribari omweha Abaraawu wera: “Abaraawu!’’ Vano Abaraawu waakula: “Gili vala!’’ 2 Vano Mulugu wera: “Kawerena, omuthukule mwanawo mmodhave baahi, ole onathabwiwe omudhivela, Izaki, odhowe elabo yo Moriya ni ompahe ninga mukutho vamwangoni ginuutonyihedhimi.” 3 Mambeseene Abaraawu ovenya omusasanyedha buru aye, wathukula adharaaye abili vamodha ni mwanaye Izaki. Oparula kwini dhopahana mukutho. Numala aliwa odhowaga mburo aatonyihedhe Mulugu eebaribari. 4 Vano labo nanatharu, Abaraawu ahoona mburo ole wolapelawene. 5 Abaraawu wawerela adharaaye: “Mukale vevala, mmuhalena buru ola. Miyo ni muzombwe ola nnadhowa wule namwebedhe Mulugu, namala nnowufwanyani.” 6 Abaraawu othukula kwini ndhe omukapathiha mwanaye Izaki. Vano oliye othukula motho ni mbeni, aliwa othaananaga. 7 Vano Izaki wawithana ababe Abaraawu: “Babani!” Ababe waakula: “Kawoga mwanaga!” Oliye wakoha: “Nihikanna kwini ni motho wopahana mukutho, ki nimbilana nili waani?” 8 Abaraawu waakula: “Mwanaga, Mulugu anere onivaha nimbila nopahana mukutho.” Vano aliwa othaananaga. 9 Nuwindale, aliwa ofiya mburo aatonyihedhe Mulugu eebaribari, vano Abaraawu ommaga altare otadavo kwini ndhe. Waamaga manyalo ni mada a mwanaye Izaki, omukinantiha valtareni vadhulu va kwini ndhe. 10 Numala Abaraawu othukula mbeni wihina ampe mwanaye. 11 Mbwenye mungero a Yehova odhulu omwithana egihina: “Abaraawu, Abaraawu!’’ Vano Abaraawu waakula: “Gili vala!’’ 12 Mungero ole wera: “Onamporose muzombwe oyo, onamwerele ethu, vano gihinona wihina onomoova Mulugu, eneriha kugikooddihedhe mwanawo, mmodhave baahi.” 13 Abaraawu nuwavenyiha mento, woona nimbila vowaddamelavene, nigangowile manyaga vataparikwani. Abaraawu othukula nimbila nne opaha mukutho, vamburoni va mwanaye. 14 Vano Abaraawu ovaha mburo ole ndina na Yehova-Jire. Bumwahaya ofiyedha peeno enowogiwa: “Mwango wa Yehova, onovaha ethu eri yatene.” 15 Mungero a Yehova odhulu, omwithana Abaraawu dila yanabili, 16 wera: “ ‘Ginoolibela mwa ndina naaga,’ anawoga di Yehova, ‘woona wi kugikooddihedhe mwanawo, mmodhave baahi, 17 mwebaribarene ginere wureeliha, mwebaribarene ginere oreeliha odhuulu wawo, oliganege ni thendderi dhodhulu obe ninga mutxesa ori seresere yambara, odhuulu wawo onere othukula elabo yaamwiddani ewa. 18 Malogo amatene eelabo yavati enere orelihiwa wodhela odhuulu wawo, mwaha wi ohugiwelela.’ ”
9-15 A MARSU
DHORELA DHA MADHU A MULUGU | GÉNESIS 24
“Mwihiyana a Izaki”
Sentinela numero 3 a 2016 epaddi 14 ddima 3
“Ginofuna omuhara”
Abaraawu omuloba Eliyezeri olibela akala kaamutelihe mwanaye Izaki amwaana Kanaa. Mwahaya bwaddi? Mwaha akananewu kiyamuriha newene kiyamwebedha Yehova Mulugu. Abaraawu ahinona wihina were ofiya mudhidhi Yehova aatorihe akudda Kanaa mwaha obure wewa. Abaraawu kaafuna mwanaye avati va murima wandana naathu yale, yerana dhithu dhonyakavala. Abaraawu ahinona wihina Izaki ahikanna mutholo wodhela wakwanela mpaganyo dha Mulugu.— Génesis 15:16; 17:19; 24:2-4.
Sentinela numero 3 a 2016 epaddi 14 ddima 4
“Ginofuna omuhara”
Eliyezeri owoga wihina nufiya otxelani waddamela oAraa ahilobela wa Yehova Mulugu. Oliye afuna wihina Yehova amusakulele Izaki, mwihiyana. Vano namwali Yehova aamusakuliye anfwanye otxelani wowule. Eliyezeri wera: amuloba manjhe oog’wa anvahe oliye vamodha nanenyama anniyena. (Génesis 24:12-14) Namwali aavirihemo dhatedhene aali Rebeka. Kubuwela ohagalala aanna Rebeka amwiwaliye Eliyezeri awaddelagamo ndhe dhaapadduwe athu atene vaade va ababe!
(Génesis 24:58) Aliwa omwithana Rebeka omukoha: “Onere omuhara mulobwana ola?” Oliye waakula: “Ginofuna omuhara.”
(Génesis 24:67) Numala, Izaki omuthukulela mmusasani mwaamaye Sara. Vano Rebeka okala mwariye. Izaki ahimudhivela vanlubale Rebeka, ni ahitodoleya mwaha okwa waamaye.
Sentinela numero 3 a 2016 epaddi 14 ddima 6-7
“Ginofuna omuhara”
Sumana dha mundduli, Eliyezeri ahiwoga na Abaraawu wodhela muselu yola. Eliyezeri ahimukoha Abaraawu: ‘Ki mwihiyanaya akoodda odha wuno?’ (Génesis 24:39, 41) Eliyezeri ahihagalala mwaha olenddo waye wahimweddela pama. Vano vati nuusa Eliyezeri wakoha akala podi omaruwa edhowege oKanaa. Mbwenye anaamudhi ale, yafuna wihina Rebeka arajhihe okala wowule ofiyedha malabo kumi. Mudhidhi yole vaade va Betuweli yohoweleya onona yofuna ya Rebeka. ‘Vano aliwa wera: Nimwithane namwaliya nimukohe.’ — Génesis 24:57.
Ole waali mudhidhi wihina Rebeka erena yothoma enlubale. Rebeka aawoge ddi? Ere opatha efunelo ya murogoliye ni ya ababe wihina ahidhowe elabo ahinonniye? Obe oone ninga gari ovolowa mulenddoni waholeliwa ni Yehova? Yowakula yaye yahoniha mubuwelo anniyena wodhela egumaye esadduwe mowaguva. Kiyali yokweya, naari dhigarive ndo oliye wera: ‘Ginofuna omuhara.’ — Génesis 24:58.
Dhoviteya dhomuzimuni
(Génesis 24:19, 20) Numala onvaha manjhe oog’wa, Rebeka wera: “Ginere wavaha manjhe akamelu awo ofiyedha opa nthona newa.” 20 Mohilegela, oliye wawithela manjhe ale mwinag’wela anenyama, ahithamagela dila dhowinjhivadhene otxelani wule arugwaga manjhe, ofiyedha warugwela manjhe akamelu atene.
Sentinela numero 3 a 2016 epaddi 12 ddima 7 ni epaddi 13 ddima 1
“Ginofuna omuhara”
Labo nimodha, agadhalihe muno waaye, mwana-mpogo dhaala omuthamagela, ni wera: ‘Kawerena, ginaloba nthotho na manjhe mmunoni mwawo.’ Yoloba ele kiyarusile, teto Eliyezeri ahiloba ninriho! Rebeka ahona wihina mulobwana ole akuma wolapela. Vohilegela Rebeka orula muno waaye ni onvaha mulobwana ole manjhe. Kanaari nthotho na manjhe ooridha baahi, mbwenye yaali manjhe oopana nthona. Vevale namwali ole ahawona akamelu kumi egakokore waddamela mburo mwinang’wela anenyama, mbwenye kiyaalimo manjhe. Rebeka woona wihina mulobwana ole apama kaamaala omusugwa. Rebeka afuna amukavihere mulobwana ole, bumwahaya adhe erege: ‘Ginere wavaha manjhe akamelu awo ofiyedha opa nthona newa.’ — Génesis 24:17-19.
Rebeka kaafuna wavaha manjhe akamelu kumi ale bahi, mbwenye ahivelela olaba ofiyedha akamelu atene opa nthona newa. Kamelu mmodha podi wang’wa malituru 95 a manjhe. Ela enatapulela wi ahere akamelu ale ethabwesesa okanna nthona, Rebeka ere olaba mahora owinjhiva wi aarugwele manjhe akamelu ale. Mbwenye enakala ninga akamelu ale kiyathabwile okanna nthona, Rebeka kanonile akala akamelu ale yahithabwesa okanna nthona obe naari. Naari dhigarive ndo Rebeka ahivelela werana ethu-sithu wihina atonyihedhe ekalelo yowakela aleddo ni muthu ole ahamunonniye. Eliyezeri ahidhiveliwa vanlubale mwaha wivelela wa Rebeka. Bumwaha kaamaala omusugwa, Rebeka athamagelaga dila dhowinjhivadhene otxelani aarugwaga manjhe awithelaga mwinang’wela anenyama.
Sentinela numero 3 a 16 epaddi 13, madhu a musiddo
“Ginofuna omuhara”
Vaarigi txiguwo. Mbwenye thalako ela kinawoga mawora Rebeka amaliliye otxelani wule. Newene kinawoga wi amudhaaye yere ogona mudhidhi Rebeka afiyiliye vaade, obe akala muthu ahidhowa omoona Rebeka mwaha olegela otxelani.
(Génesis 24:65) Rebeka omukoha mudhari ole: “Mulobwana ole anadhela mmunddani mune baani?” Mudhari ole waakula: “Di nabwiyaaga.” Vano oliye othukula guwo wikunelana wintoni.
Sentinela numero 3 a 16 epaddi 15 ddima 3
“Ginofuna omuhara”
Vano nihifiya nlabo nsorihiwe omambelelo wa musolo ola. Athu ale yaali mulenddoni vano eri o Negebe, teto vati vere oriba, vano Rebeka omoona mulobwana eeddaga mmunddani. Yakala ninga mulobwana ole ohuwubuwela dhego dhowinjhiva. Bibliya anawoga wi Rebeka ‘okita mowaguva vakameluni.’ Podi wera Rebeka kamujhejhihe kamelu ole okokora. Oliye omukoha Eliyezeri: ‘Mulobwana ole anadhela mmunddani mune baani?’ Nunona wi aari Izaki Rebeka wikunela ni guwo wintoni. (Génesis 24:62-65) Mwahaya bwaddi? Enakala ninga elemelelo ela yaali makalelo a mwihiyana woniha nriho amoona mulobwana anafuna omutela. Athu amodha peeno podi wubuwela wi makalelo ala owiwelela kinna mabasa. Mbwenye, mwebaribarene alobwana ni ahiyana podi ohudhera ethu ni yopadduwa ela ya Rebeka. Iyo atene nnohowela okala athu owiyeviha, mwaha ela ekalelo yathima vanlubale.
Wileriwa wa Bibliya
(Génesis 24:1-21) Abaraawu ahuluvala ni ahikanna yaka dhowinjhivadhene, teto Yehova ahimureeliha Abaraawu mwa dhatedhene. 2 Abaraawu owoga ni mudharaaye, munddimuwa a vaade vaye, eeddiha dhithu dhatedhene anniyena: “Kawerena, kapara vati va takwi yaga, 3 gifunne olibele vamentoni va Yehova, Mulugu oodhulu ni eelabo yavati, wihina kunaamwajele mwanaga mwihiyana vaari va amwaana Kanaa, elabo yela ginakalimi. 4 Mbwenye, odhowe elabo yaga wamuthukele mwihiyana vaari vaamudhaga, odhe onvahe mwanaga Izaki.” 5 Vano mudhari ole omukoha: “Ki mwihiyanaya akoodda odha wuno? Gimuthukulele mwaninyu elabo ya makolo enyu?” 6 Abaraawu Waakula: “Onaadhe were, onaamuthukulelewo mwanaga. 7 Yehova, Mulugu oodhulu, agitamihe vaade va ababa, elabo ya makolo aaga, ahiwoga ni miyo, anoolibela: ‘Ginere ovaha odhuulu wawo elabo ela.’ Anere omuruma mungero aye wihina usogolele, mohanganyedha onere onfwanya mwihiyana onafuniwe onvaha mwanaga. 8 Vano mwihiyanaya akoodda odha wuno, we kunna muladdu wodhela olibela wula. Mbwenye onaamuthukulelewo mwanaga.” 9 Nuwindale, mudhari ole opara vati va takwi ya Abaraawu, nabwiye, olibela wodhela muselu ole. 10 Numala, mudhari ole omaruwa, wathukula akamelu kumi a nabwiye, ni othukula dhithu dhatedhene dhokwima dha nabwiye. Odhowa oMezopotamiya, luwani ya Nawori. 11 Nufiya, oliye wawimesa akamelu ale waddamela vatxelani, naari okwibi wa luwani ele. Vaarigi txiguwo, mudhidhi ahiyana yadhiwa warugwa manjhe. 12 Vano oliye wera: “Kamwerena, Yehova, Mulugu a nabwiya aaga Abaraawu, gikavihereni nduwa nna na peeno wihina dhaaga dhigeddele pama, mmoonihe odhivela wenyu ohunamala nabwiya aaga Abaraawu. 13 Gili vatxelani vala owimelene, vano anamwali a luwani ela enodha warugwa manjhe. 14 Gimmulobani wihina namwali yoyo ginamulobimi: ‘Kawerena katedemaniha muno wawo ginafuna gig’we,’ vano anoowakula: ‘Kag’wa ni ginere wavaha manjhe akamelu awo’, akale mwihiyana mmusakulelinyu mudhari enyu Izaki, mwindo ginere onona wihina muhumoniha nabwiya aaga odhivela wenyu ohunamala.” 15 Ahinamale owoga, Rebeka ofiya ni muno waye vanthurini. Rebeka ali mwaana a Betuweli, mwaana a Milika, mwadha Nawori, ddibile Abaraawu. 16 Namwali ole ahithabwa oriya ni ari ahinagonege ni mulobwana. Namwali ole okitela otxelani wule odhaliha muno waye ni ohogolowela mundduli. 17 Mudhari ole omuthamagela ni wera: “Kawerena, ginaloba nthotho na manjhe mmunoni mwawo.” 18 Namwali ole wera: “Kag’wani nabwiyani.” Vano oliye otedemaniha muno waye, oparela mmadani, onvaha, ong’wa. 19 Numala onvaha manjhe oog’wa, Rebeka wera: “Ginere wavaha manjhe akamelu enyu ofiyedha opa nthona newa.” 20 Mohilegela, oliye wawithela manjhe ale mwinag’wela anenyama, ahithamagela dila dhowinjhivadhene otxelani wule arugwaga manjhe, ofiyedha warugwela manjhe akamelu atene. 21 Muwari mwa mudhidhi yole watene, mulobwana ole okwa mulagalaga, ajhedhihaga onona akala Yehova ahimukavihera mulenddoni mwaye.
16-22 A MARSU
DHORELA DHA MADHU A MULUGU | GÉNESIS 25-26
“Ezawu ahiguliha epogwaye masivene”
(Génesis 25:27, 28) Azombwe ale wunnuwa, vano Ezawu okala namasaya nviha, akalesa mukokolanive. Mbwenye Jako aali muthu ohikanna muladdu, akalesa mmusasani. 28 Izaki amudhivela Ezawu, mwaha oomusayela nyama, mbwenye Rebeka amudhivela Jako.
Perspicaz vol. 2 epaddi 264
Jako
Jako ahihiyana ni Ezawu, mwaana athabwa oboniwa na ababe. Ezawu aali namasaya, kapwaseya ni eedda bure-bure. ‘Mbwenye Jako aali muthu ohikanna muladdu, akalesa mmusasani.’ Mabasaye yaali okukula mambila ni aali oororomeleya eddihaga muselu dha vaade, bumwahaya amaye yoomudhivela. (Gén 25:27, 28) Madhu ala owera tam ni Ebarayiku enolabihedhiwa yawogiwaga athu enarumedhiwa ni Mulugu. Motajhiha, ‘Apanga enomwidda muthu ahinna yothega’, Yehova onowoga wihina ‘muthu yola [ahinna yothega] anere okanna murenddele osogolo.’ (Pr 29:10; Sal 37:37) Mbwenye Jó ‘aali owogowa ni ohikanna yothega’. — Jó 1:1, 8; 2:3.
(Génesis 25:29, 30) Labo nimodha, Ezawu akumaga mukokolani oogomeene, onfwanya Jako apiyaga yojha yoofila. 30 Nuwindo, Ezawu omuwogana Jako: “Kawerena, kaaguva, ogivahemo yojhaweyo yoofila, mwaha gihithabwa ovoliwa!” Bumwahaya adhe avahiwege ndina na Edomu.
(Génesis 25:31-34) Vano Jako wera: “Orajhihe ogigulihedha epogwawo!” 32 Ezawu wera: “Gihanle nenaa nuukwa! Epogwaga ginapurana ddi?” 33 Jako wera: “Orajhihe olibela!” Vano Ezawu olibela ni omugulihedha Jako epogwaye. 34 Numala, Jako onvaha Ezawu ekaathe ni yojha yoofila, vano Ezawu ojha, ong’wa, othukula dilaaye odhowaga. Mwamakalelo yala Ezawu opwaza epogwaye.
Sentinela 02/19 epaddi 16 ddima 11
Otamalela ethu yokweleya — Mwahaya?
11 Yowukulaya sowihina Bibliya onowawoga athu yahatamalele. Motajhiha, Ezawu aaleliwe ni makolo yamuriha ni yamulabela Yehova. Naari dhigarive ndo Ezawu kaavaha thima dhithu dhotaleleya. (Omwileri Hebreus 12:16.) Ohitamalela wEzawu wanoneyege labo aamugulihedhiye Jako epogwaye, ddibile amwaanaya. Mwaha wa muziwo mmodha wa yojha. (Gén. 25:30-34) Nuvira malabo, Ezawu osinyuwa mwaha ele eriliye. Mbwenye oliye kaatamalele ofuru anniyena, bumwahaya nuwimaniwa mareliho, kandile oroga.
Perspicaz vol. 1 epaddi 327
Mwaana oomusuza, Murajhi obaliwa
Obajha masaka akale, mwaana omusuza oothithimihiwa ni oohaba mburo wa ababe, vano oholelaga emudhi yatene ni oovahiwa okunamo dhorela dha ababe. (De 21:17) Ejhaga, Juze ahinvaha Rubeni mburo wobajha, mwaha okala mwaana oomusuza. (Gén 43:33) Kahi malabo matene Bibliya anawekiye mburo wobajha, mandina aahima owasuza. Mbwenye Bibliya anaathithimiha ale yathabwile ovuwa obe yaali oororomeleya, kanathabwa wathithimiha ahima owasuza. — Gén 6:10; 1Cr 1:28; omuliganihe ni Gén 11:26, 32; 12:4; osugwe HERANÇA; PRIMOGENITURA, DIREITO DE.
Dhoviteya dhomuzimuni
(Génesis 25:31-34) Vano Jako wera: “Orajhihe ogigulihedha epogwawo!” 32 Ezawu wera: “Gihanle nenaa nuukwa! Epogwaga ginapurana ddi?” 33 Jako wera: “Orajhihe olibela!” Vano Ezawu olibela ni omugulihedha Jako epogwaye. 34 Numala, Jako onvaha Ezawu ekaathe ni yojha yoofila, vano Ezawu ojha, ong’wa, othukula dilaaye odhowaga. Mwamakalelo yala Ezawu opwaza epogwaye.
(Hebreus 12:16) mulibena wipendda, wihina ahifwanyeye vaari venyu muthu anawerana mararuwo obe ahinavaha thima dhithu dhotaleleya ninga Ezawu, aagulihe epogwaye mwaha muziwo mmodha wa yojha.
Sentinela 12/17 epaddi 15 ddima 5-7
Makoho aanamileri
Vano nimuhogolowele Hebreus 12:16, anawoga: ‘mulibena wipendda, wihina ahifwanyeye vaari venyu muthu anawerana mararuwo obe ahinavaha thima dhithu dhotaleleya ninga Ezawu, aagulihe epogwaye mwaha muziwo mmodha wa yojha.’ Mwahaya bwaddi Pawulo adhe alebege madhu ala?
Vala Pawulo kaawoga makolo a Mesiya. Ninga munawogela madhu enadha mundduli mwa versu 16, Pawulo aakongomedha makiristawu ale ‘odidela wogolela dila dhewa’ ni ohavolowela mararuwo. Yindo, yere ‘wakela opama wohinifwanelela wa Mulugu’. (Heb. 12:12-16) Makiristawu ale yahere yavolowela mararuwo yaakale ninga Ezawu ahamuhagalase Yehova, mwaha ‘wohivaha thima dhithu dhotaleleya’.
Ezawu aaliganyedhe mudhidhi yasakuliwa anaapogo eemudhi. Oliye ere wimelela emudhaye aakuthaga mukutho. (Gén. 8:20, 21; 12:7, 8; Jó 1:4, 5) Mbwenye Ezawu kaavaha thima dhithu dhotaleleya. Nnonne addi? Mwaha woguliha epogwaye ni muziwo mmodha wa yojha. Teto Mulugu ahiwoga wihina odhuulu wa Abaraawu were okanna makathamiho, podi wera Ezawu athawa yeyo. (Gén. 15:13) Teto Ezawu aatenle ahiyana abili yahamwebedha Yehova. (Gén. 26:34, 35) Ezawu ahihiyana vanlubale ni Jako. Mwaha Jako aamutenle mwihiyana amwebedha Mulugu eebaribari. — Gén. 28:6, 7; 29:10-12, 18.
(Génesis 26:7) Alobwana a wowule yaamukohaga wodhela mwariye, oliye awaakula eraga: “Ola di murogolaga.” Izaki ere woova wera: “Ola di mwaraga”, oliye ubuwela: “Alobwana a murudda yola podi ogipa mwaha wa Rebeka”, mwaha Rebeka ahithabwa oriya.
Perspicaz vol. 2 epaddi 808 ddima 5
Woota
Bibliya anawoga wihina woota yothega. Naari dhigarive ndo, kinahoweleya owoga ebaribari ni muthu aari mutene, ahinna ofuru wonona muselu-bu-muselu. Yesu Kiristu ohuvaha yolaga ela: ‘Kamwavahe anabwa dhithu dhotaleleya, teto kanvokedhe guluwe dhithudhinyu dhojerimela, wihina enaadhe enyingalele, yamala yurugunuweleni ni yulumeni.’ (Mt 7:6) Bumwahaya malabo mamodha Yesu ookuwa muselu obe kawaakula makoho, arabelaga otatamula muladdu. (Mt 15:1-6; 21:23-27; Jo 7:3-10) Ethu enre Yesu emodhave erilena Abaraawu, Izaki, Rahabe vamodha ni Elizewu. Aliwa yahaakuwa muselu athu yahamwebedha Yehova, erabelaga otota muladdu. — Gén 12:10-19; kapitulu 20; 26:1-10; Jos 2:1-6; Tg 2:25; 2Rs 6:11-23.
Wileriwa wa Bibliya
(Génesis 26:1-18) Elabo yele wahikala dala, ele ya malabo a Abaraawu egarive. Vano Izaki omususedha Abimeleki, mwene a mafilistewu, elabo yo Jerari. 2 Voharela, Yehova onfwanya ni wera: “Kudhowe Wijipitu. Okalege elabo ginuthomelimi. 3 Okalege elabo yela ninga muleddo, miyo ginere okala ni we, ni ginere wureeliha, mwaha ginere wuvaha we vamodha nudhuulu wawo elabo yela yatene, ginere wakwaneliha yolibela genremi naababo Abaraawu: 4 ‘Ginere oreeliha odhuulu wawo oliganege ni thendderi dhodhulu, ni ginere ovaha odhuulu wawo, elabo yela yatene. Malogo amatene eelabo yavati enere orelihiwa wodhela odhuulu wawo,’ 5 mwaha Abaraawu ohiwelela ndhu naaga, ohawiwelela malagano aaga, dhowoga dhaaga, ni malamulo aaga.” 6 Nuwindale, Izaki okalagave elabo yo Jerari. 7 Alobwana a wowule yaamukohaga wodhela mwariye, oliye awaakula eraga: “Ola di murogolaga.” Mwaha ere woova wera: “Ola di mwaraga”, oliye ubuwela: “Alobwana a murudda yola podi ogipa mwaha wa Rebeka”, mwaha Rebeka ahithabwa oriya. 8 Nuvira mudhidhi, Abimeleki, mwene a mafilistewu asugwa vajanelani omoona Izaki amugayelaga mwariye Rebeka. 9 Mudhidhi yole, Abimeleki omwithana Izaki omukoha: “Noonaga ole di mwariyo! Ki odhe werege: ‘Ola di murogolaga’?” Izaki waakula: “Goova opiwa mwaha waye.” 10 Mbwenye Abimeleki owogave: “Elaya ddi onereliwe? Muthu di muthu ere ogona ni mwariyo ni were onthukuliha nibili!’’ 11 Numala Abimeleki olamula nlogo naatene egi: “Anamulige mulobwana ola ni mwariye mwebaribarene anere opiwa!’’ 12 Vano Izaki obajha olima elabo yele, yaka yele oliye ohadda okunamo ndhe alimiliye, mwaha Yehova oomureliha 13 Nuwindo Izakie orela, dhorela dhaye weraga othabwa, oliye ofihedha orela vanlubale. 14 Oliye okanna mambila owinjhiva, ng’ombe dhowinjhiva ni adhari owinjhiva, vano mafilistewu obajha omukalela nrima. 15 Vano mafilistewu obajha wavuhelela matxela atene, adhari a Abaraawu, ababe Izaki, yatibiliwa malabo aye. 16 Abimeleki omwerela Izaki: “Kunaddamele, otamevo, mwaha ohuthabwa orela onikwaranya iyo.” 17 Nuwindale, Izaki otama elabo ele, vano okalaga nddiba no Jerari. 18 Izaki wavuhula matxela yatibiwe malabo aababe Abaraawu, mafilistewu yavuheliwa nuukwa Abaraawu, nuwavuhula wavaha mandina mamodhave yavahile ababe.
23-29 A MARSU
DHORELA DHA MADHU A MULUGU | GÉNESIS 27-28
“Jako wawakela mareliho aathikeliwiye”
Sentinela 15/04/04 epaddi 11 ddima 4-5
Rebeka — mwihiyana a mabasa, amoova Mulugu
Bibliya kanawoga akala Izaki ahinona wi Ezawu ere okala mudhari a Jako. Mbwenye, Rebeka ni Jako yahinona wihina Jako daafwanelele orelihiwa. Rebeka kaalegele werana ethu-sithu viwaliye wi Izaki anafuna amureelihe Ezawu ampiyela yojha yamudhivelesa vanlubale. Rebeka ahilibihera ohidda mabasa mowaguva ninga vaariye namwali. Vano ‘omuruma’ Jako othukula mbuzi bili, wihina ampiyele mamune yojha yamudhivelesa. Amala Jako ere wikaliha ninga Ezawu wihina areelihiwe, mbwenye Jako ahikoodda. Oova ababe omoona ni omulumela. Mbwenye Rebeka wera: ‘Gulumeliwe vamburoni vawo, mwanaga’. Nuwindale ahipiya yojha ele, anomweriha Jako woneyaga ninga Ezawu numala omwaddela wi adhowe wa mamune. — Génesis 27:1-17.
Bibliya kanawoga yamuthukulele Rebeka werana ethu ninga yela. Athu amodha eni ahithega, mbwenye Bibliya kanawoga ndo. Izaki nunona wihina aamurelihe Jako kaamusumulule mwariye. Mbwenye Izaki ahimwenjhedhedha mareliho Jako. (Génesis 27:29; 28:3, 4) Rebeka ahinona mpaganyo wa Yehova wodhela anaye. Rebeka aherana ethu-sithu wihina Jako anayelele mareliho afwaneleliye wawakela. Ndha dari dhowiwanana ni efunelo ya Yehova. — Romanos 9:6-13.
Sentinela 01/10/07 epaddi 31 ddima 2-3
Makoho aanamileri
Bibliya kanawoga dhego dhatedhene dhaamuthukulele Rebeka ni Jako werana dhithu ndhe. Mbwenye Bibliya anowoniha wi muselu ole wereye moliganyedha. Teto Bibliya kanarumedha wihina ethu yapama, newene kanasumulula ele Rebeka ni Jako yeriliwa, obe yopadduwa ela kahi yotajhiha, wi nootege obe nilekethege. Mbwenye Bibliya, anowoga dhithu wihina noonelemo pama muselu ola.
Ethu yobajha, thalako ela enowoniha wi Jako ahikanna oneti wowakela mareliho aababe, mbwenye Ezawu kanna oneti yola. Teto Jako ahimala ogula epogo ya ddibile aabaliwiyena labo nimodhave, aamugulihedhe ni muziwo mmodha wa yojha mwaha wovoliwa. ‘Ezawu opwaza epogwaye.’ (Génesis 25:29-34) Iyo podi wera, Jako nuwawaddamela ababe, aaja wakela mareliho yanfwanelele ni yaali aye.
(Génesis 27:27-29) Jako wawaddamela ni wabejari, vano ababe woona onukwela wa dhowara dhaye. Omureeliha eraga: “Eyaa, nriba na mwanaga nnoligana ni namukokolani areelihe Yehova. 28 Mulugu eebaribari uvahe ningame noodhulu, thaya yofewa, dhoojha dhowinjhiva ni vinyu muxa. 29 Athu yulabege teto malogo yukokorelege. Okale nabwiya vaari va addibilo teto ahima aamawo yukokorelege. Owulumeliwa akale ole anuwulumele ni ooreeliha akale ole anuureelihe.”
Perspicaz vol. 1 epaddi 332 ddima 5
Mareliho
Mudhidhi yasakuliwa apogo eemudhi, babi owareeliha anaye ahinathi okwa. Waali muselu wathima vanlubale malabo yale. Bumwahaya Izaki adhe amureelihege mwanaye Jako ubuwelaga wi di Ezawu, mwanaye apogoya. Izaki ahiwoga opama ni oreela wa Jako ompitha ddibile Ezawu, mohanganyedha oolobela wi mareeliho ale yakwanele, mwaha Izaki ahuluvala ni kawedha woona. (Gén 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; He 11:20; 12:16, 17) Nuvira mudhidhi Izaki, aganonne wi aali Jako ahivirisedha ni ahenjhedhedha mareliho ale. (Gén 28:1-4) Teto Jako ahinathi okwa ahareliha amwaana Juze, numala wareeliha anaye. (Gén 48:9, 20; 49:1-28; He 11:21) Moligana, Moses ahinathi okwa ahireeliha nlogo natene naamwana Ezarayeli. (De 33:1) Mwa dhopadduwa ndha dhatedhene, dhego dhereye osogolo dhinowoniha wi aliwa yere ovuhulela. Malabo mamodha mada a muliba areeliha yakala vamuruni voole areelihiwa. — Gén 48:13, 14.
Dhoviteya dhomuzimuni
(Génesis 27:46–28:2) Numala, Rebeka oowoga ni Izaki, eraga: “Ginowidda egumaaga mwaha anamwali ala, aamwaana Eti. Jako amutela mukudda Eti, ahima eelabo yela, ginakula okwawene!”
28 Nuwindale, Izaki omwithana Jako omureeliha ni omulamula: “O onaamutele mwihiyana vaari va amwaana Kanaa. 2 Odhowe vaade va Betuweli, amawo babiwa, elabo yo Pada-Araa. Wamutele wongo mwihiyana, mwaana mmodha a Labawu, murogoliwa amawo.
Sentinela 15/04/06 epaddi 6 ddima 3-4
Makalelo oothapanya ni mwariho obe mamuno
Izaki ni Rebeka, yahinona othapanya pamadhene mmodha ni mukwe? Vaade vewa vahikala makathamiho, mwaha Ezawu watelela akudda Eti. Rebeka ‘oowogesa’ ni Izaki eraga: ‘Ginowidda egumaaga mwaha anamwali ala, amwaana Eti. Jako amutela mukudda Eti, . . . , ginakula okwawene!’ (Génesis 26:34; 27:46) Ethu yapama sowihina Rebeka ahiwoga dhavira mmurimani mwaye.
Izaki ahiwoga ni Jako, ddibile Ezawu, wihina ahatelele akudda Kanaa. (Génesis 28:1, 2) Rebeka kaakuwile dhavira mmurimani mwaye. Anamatelana ala yahinona othapanya pama mmodha ni mukwe wodhela muselu ole woorusa wa vamuralani vewa. Ela yotajhiha yapama mwigumini mwehu iyo atene. Ki anamatelana yahiwedha wiwananela muselu? Yere ddi?
(Génesis 28:12, 13) Emahiyu yele ahirohaga: oliye woona sikadda egakumme elabo yavati ofiya odhulu. Angero a Mulugu ekitelaga ni egwelelaga. 13 Vadhulu va sikadda ele aarivo di Yehova ni ahimwaddelaga egihina: “Miyo gili Yehova, Mulugu aababo Abaraawu, ni Mulugu a Izaki. Ginere wuvaha we ni odhuulu wawo elabo yela ogoniliwe.
Sentinela 15/01/04 epaddi 28 ddima 6
Otapuleliwa livuru na Génesis — II
28:12, 13 — Jako ahiroha ‘sikadda’ — yoroha ela yatapulela ddi? ‘Sikadda’ ela podi wera yaali ya mabwe ootandaanyihedhana. Entapulela ale eli odhulu enothapanya naale eli elabo yavati. Angero ala yagwelela ni yakitela sikadda ela, enooniha wi angero ehikanna mabasa oothukula muthenga wa Yehova ni wafihedha adhari a Mulugu elabo yavati.— João 1:51.
Wileriwa wa Bibliya
(Génesis 27:1-23) Izaki aguluvale ni ahoonaga, ahimwithana mwanaye apogoya Ezawu, egihina: “Mwanaga!” Ezawu waakula: “Gili vala babani!” 2 Vano Izaki wera: “Gihimala wuluvala. Kaginonne labo naga nookwa. 3 Bumwahaya, kawerena, kathukula mujhila dhawo dhosayana, buddu nawo na mathere, ni munra wawo, odhowe wagisayele mwanenyama. 4 Odhe ogipiyele yojha yodhiva, ele enagidhivelesa. Odhena gijhe, wihina gureelihe gihinathi okwa.” 5 Mudhidhi Izaki awogaga ni mwanaye Ezawu, Rebeka owawiwa. Vano Ezawu nudhowa omasayelo, wihina ape nyama, amala adhena, 6 Rebeka owoga ni mwanaye Jako wera: “Gihawiwa ababo ewogaga ni ddibilo Ezawu, yeraga: 7 ‘Kagisayele nyama ni ogipiyele yojha yodhiva. Wamala odhena gijhe wi gureelihe vamentoni va Yehova gihinathi okwa.’ 8 Mwanaga, ogivuruwane ni ogiwelele. 9 Kawerena, kadhowa onikolani wathukule mbuzi bili dhooruva, odhena wihina gaapiyele ababo yojha yodhiva, enaadhivelesa. 10 Gamala opiya, othukule waavahe ababo ejhe, wihina yureelihe ehinathi okwa.” 11 Jako wawaakula amaye, wera: “Ddibilaga Ezawu da mooya mwiili waaye watene, mbwenye miyo kaginna. 12 Ki ababa yagaababela? Mwebaribarene enakalege ninga ginowavevusa. Vano ohiya gireelihiwe ginere wulumeliwa.” 13 Amaye omwaakula: “Gulumeliwe vamburoni vawo, mwanaga. Mbwenye werena ginawogimi, kadhowa wathukule.” 14 Jako odhowela, odhana wavaha amaye. Vano amaye opiya yojha yodhiva, yaadhivelesa ababe. 15 Numala, Rebeka odhowa othukula dhowara dha mwanaye apogoya, Ezawu, dhapamadha anniyena vaade. Vano omuwariha mwanaye amung’onong’onoya, Jako. 16 Voharela, Rebeka wathukula mooya a mbuzi ale omuwariha mada ni epaddi ya nikohi yahanna mooya. 17 Vano othukula yojha yodhiva ele ni ekaathe apiliye, omwinkelela mwanaye, Jako. 18 Vano oliye ovolowa wafwanya ababe ni wera: “Babani” Izaki waakula: “Kawoga mwanaga! Weya ori aani?” 19 Jako wawaakula ababe wera: “Di miyo Ezawu mwaninyu apogoya. Giherana mugilobilinyu. Kamwerena, kavenyani mujhe nyama gisan’yemi, wihina nyu mugireelihe.” 20 Izaki nuwiwa omukoha mwanaye: “Mwanaga, were waguvawenee, ohupa?” Oliye waakula: “Di Yehova Mulugu eenyu, agivanhe.” 21 Izaki omwerela Jako: “Kawerena mwanaga, kasusedha vala wihina guwababele, guwoone akala diweene mwanaga Ezawu obe naari.” 22 Jako wasusedha ababe. Vano Izaki omwababela ni wera: “Ndhuna tha Jako, mbwenye madaya beEzawu.” 23 Izaki kandile omunona, mwaha mada aye yaali mooyave ninga a ddibile, Ezawu. Vano omureliha.
30 A MARSU–5 A ABIRILI
DHORELA DHA MADHU A MULUGU | GÉNESIS 29-30
“Jako anotela”
(Génesis 29:18-20) Jako anfunesa Rakeli, ofiyedha oliye wera: “Ginorumedha olaba yaka tanu nabili mwaha wa mwaninyu, Rakeli.” 19 Vano Labawu wera: “Vamentoni vaaga sapama miyo wuvaha Rakeli ohiya onvaha mulobwana mmodhene. Okalegeve vaade vaga avala.” 20 Nuwindale Jako ahimulabela Rakeli yaka tanu nabili, mwaha odhivela anniyena ni Rakeli yaka ndha dhakala ninga malabo ooyeveela.
Sentinela 15/10/03 epaddi 29 ddima 6
Jako oovaha thima dhithu dhomuzimuni
Malabo akale mulobwana afunaga otela yohoweleya waaliva korowa amudhi a mwihiyana ole. Nuvira mudhidhi, malamulo a Moses owoga wi mulobwana amugoniha namwali ahinagonege ni mulobwana, yohoweleya oliva 50 sikulu dha parata. Muliba ohudheresesa Gordon Wenham anorumedha wi “ola waali mukono wathima vanlubale” waliviwa, mbwenye malabo owinjhiva muthengoya “kuwafiya va 50 sikulu”. (Deuteronómio 22:28, 29) Kiyahoweleya Jako omuliva Labawu. Mwaha ahimulaba yaka tanu nabili. “Woona wi malabo akale oBabiloniya anamalaba a vaade kadda mweri yaakela sikulu modha obe yaakela meya” (muwari mwa yaka tanu nabili dhoofiya sikulu 42 obe 84), Wenham anowenjhedhedha egi: “Jako ahinvaha Labawu mukono wathima vanlubale wi amutele Rakeli”. Labawu ahirumedha mohilegela. — Génesis 29:19.
(Génesis 29:21-26) Jako omuwogana Labawu wera: “Givaheni mwaraga, wihina nigone vamodha, mwaha malabo napaganehu ehakwana.” 22 Nuwindale, Labawu wawithana alobwana atene a murudda yole ni wakunga mathanga. 23 Mbwenye nuribavo, Labawu omuthukula mwanaye Leya, odhowa omwinka Jako wihina egone vamodha. 24 Labawu omuthukula mudharaaye Zilipa, onvaha mwanaye Leya, wi amulabege. 25 Vano nusavo, Jako woona wi aari Leya! Oliye omwerela Labawu: “Elaya ddi mugerelinyu? Miyo kagamulabela Rakeli? Mudhe mugilekethege?” 26 Labawu omwaakula: “Mweddelo wawuno kinenyeya omuteliha mwaanaya, apogoya ahinateliwe.
Sentinela 1/10/07 epaddi 8 ddima 6
Muthu nddibile “emagile murala wEzarayeli” ni makathamiho
Leya afuna amulekethe Jako? Obe ababe baamuwaddihedhe? Ki Rakeli aali waani? Ahinona ndhe dhapadduwa? Akala ahinona, murimaye waali avi? Rakeli ere ovanya nlamulo naababe? Bibliya kanawakula makoho ala. Mbwenye podi akala kannonne ethu ubuwela Rakeli ni Leya, nnonilihu sowihina muselu ole wahimutakalela vanlubale Jako. Teto Jako kaamukohile Rakeli obe Leya wodhela muselu ola, ohiya eyo amukohile Labawu egi: ‘Miyo kagamulabela Rakeli? Mudhe mugilekethege?’ Labawu omwaakula: ‘Mweddelo wawuno kinenyeya omuteliha mwaanaya, apogoya ahinateliwe.’ (Génesis 29:25-27) Mwamakalelo yala, Jako ovalanya ahifunne ni okanna matelo yaadhena ajhe.
Perspicaz vol. 1 epaddi 459 ddima 4
Matelo
Mathanga. Malabo aamwaana Ezarayeli, matelo kayali mathanga a masika, ola waali mudhidhi wohagalasa vanlubale. Nlabo na matelo, namwali ajheha oteliwa akala vaade vaye, isasanyedhaga. Arajhiha ohaba, widholiha makura oonukwela mwiili watene. (Omuliganihe ni Ru 3:3; Ez 23:40.) Malabo mamodha ahiyana akwaye yomukavihera owara guwo yakuma odhulu ofiyedha mmwinuni, ni bata yotxena ni yopidela. Yerana dhatedhene ndha baale yikatakata. (Je 2:32; Ap 19:7, 8; Sal 45:13, 14) Namwaliya owisamalela ni dhego dhojerimela, akanna. (Is 49:18; 61:10; Ap 21:2) Vano amala owikunela ni guwo yojajala yakuma mmuruni ofiya vati. (Is 3:19, 23) Ela enowoniha wi yaali ethu yokweya Labawu omuleketha Jako, bumwahaya labo na matelo Jako kandile omoona akala aali Rakeli obe Leya. (Gén 29:23, 25) Rebeka ahikunela ni guwo wintoni aamooniliye Izaki. (Gén 24:65) Ala yaali makalelo a namwali woniha nriho amoona mulobwana afuna omutela. — 1Co 11:5, 10.
(Génesis 29:27, 28) Kamariha sumana modha ni mwihiyana ola. Wamala ginere wuvaha Rakeli, onamulabeliwe yaka tanu nabili.” 28 Jako orumedha, vano nuvira sumana modha ele, Labawu onvaha mwanaye Rakeli wihina amutele.
Dhoviteya dhomuzimuni
(Génesis 30:3) Vano Rakeli wera: “Mudharaaga Bila ola, mugone nuliye wi akanne ahima vamburoni vaaga, wihina nimiyoya gikanne ahima wodhela oliye.”
Perspicaz vol. 1 epaddi 52 ddima 9
Wadotariwa — Mwaana ooddoddiwa
Rakeli ni Leya yawonelamo ahima yabaliwa ni Jako vamodha ni adhariwa ninga aniwa, obe ‘yabaliwa vamburoni vewa’. (Gén 30:3-8, 12, 13, 24) Ahima ala yohalana dhorela vamodha ni ahima yabaliwa ni amwadha Jako. Yaali ahima a Jako, woona wi mwaha wokala adhari ahima yabaliwa kayali ewa mbwenye yaali a Rakeli vamodha ni Leya.
(Génesis 30:14, 15) Mudhidhi anahaddiwa tirigu, Rubeni eeddaga mmunddani onfwanya mandaragora. Odhana wavaha amaye, Leya. Rakeli omuloba Leya: “Kawerena mbwana, givahemo mandaragora amudhilena mwanawo.” 15 Leya omwakula: “Onubuwela wi kadhinagipa mbani ogaaka mamunaga? Vano onafuna ogaake mandaragora a mwanaga?” Vano Rakeli wera: “Ehikala, ogivahe mandaragora a mwanawo amala Jako anodha agone ni we peeno.”
Sentinela 15/01/04 epaddi 28 ddima 7
Otapuleliwa livuru na Génesis — II
30:14, 15 — Mwahaya bwaddi Rakeli adhe ayelelege ofuru wokanna wari mwaha mandaragora? Malabo akale, yowima ya mandaragora yolabihedhiwa ninga murombwe wobala obe wihina muthu arabele obe avugule widdela onakalavo mwihiyana abalaga. Teto athu yorumedha wi yoovenyihedha kopolo dhobala obe yomukavihera mwihiyana okanna wari mohilegela. (O Cântico de Salomão 7:13) Podive akala Bibliya kanawoga ethu yamuthukulele Rakeli oloba mandaragora vamburoni va Jako, podi wera oliye ubuwela wi mandaragora ale yere omukavihera okanna wari mowaguva, wi athawe manyazo oohibala. Mbwenye ela kiyapadduwe, mwaha thalako enawoga wi Yehova ‘ahifugula mbani mwaye wi akanne wari’. — Génesis 30:22-24.
Wileriwa wa Bibliya
(Génesis 30:1-21) Rakeli oniliye wi kaabala, wambela omukalela ajhe ddibile ni omwerela Jako: “Givahe ahima, wahera ndo ginokwa.” 2 Jako omunyanyuwela Rakeli wera: “Onubuwela wihina giri vamburoni va Mulugu, ufugile mbani?” 3 Vano Rakeli wera: “Mudharaaga Bila ola, mugone nuliye wi akanne ahima vamburoni vaaga, wihina nimiyoya gikanne ahima wodhela oliye.” 4 Nuwindo oliye onvaha mudharaaye Bila, ninga mwariye, vano Jako omugonana. 5 Bila okanna wari ombalela Jako mwana-mulobwana. 6 Vano Rakeli wera: “Mulugu di namathonga aaga, ohiwa wunla waaga ni ohugivaha mwana-mulobwana.” Bumwahaya adhe anvahege ndina na Dani. 7 Bila mudhari a Rakeli, okanna wari dila yanabili ni ombalela Jako mwana-mulobwana. 8 Vano Rakeli wera: “Gihiwana ni ddibilaga mutana ni mahiyu, ofiyedha omugonjhiha!” Bumwahaya adhe anvahege ndina na Nafitali. 9 Leya nuwoona wi ahiselela obala, omuthukula mudharaaye Zilipa, onvaha Jako, ninga mwariye. 10 Zilipa mudhari a Leya, ombalela Jako mwana-mulobwana. 11 Vano Leya wera: “Ela gari enlubale!” Bumwahaya adhe anvahege ndina na Gadi. 12 Nuvira mudhidhi, Zilipa mudhari a Leya, ombalelave Jako mwana-mulobwana. 13 Leya wera: “Gihagalala vanlubale! Ahiyana akwaaga enere ogithethela.” Bumwahaya adhe anvahege ndina na Azeri. 14 Mudhidhi anahaddiwa tirigu, Rubeni eeddaga mmunddani onfwanya mandaragora. Odhana wavaha amaye, Leya. Rakeli omuloba Leya: “Kawerena mbwana, givahemo mandaragora amudhilena mwanawo.” 15 Leya omwaakula: “Onubuwela wi kadhinagipa mbani ogaaka mamunaga? Vano onafuna ogaake mandaragora a mwanaga?” Vano Rakeli wera: “Ehikala, ogivahe mandaragora a mwanawo amala Jako anodha agone ni we peeno.” 16 Txiguwo, Jako adhaaga omundda, Leya omuthamagela wera: “Peeno onagona ni miyo, mwaha gihugula ni mandaragora a mwanaga.” Vano emahiyu yele oliye ogona ni Leya. 17 Mulugu omwiwa ni omwaakula Leya, vano oliye okanna wari ni ombalela Jako, mwana-mulobwana anetanu. 18 Leya wera: “Mulugu ohugakeliha, mwaha wonvaha mamunaga mudharaaga.” Bumwahaya adhe anvahege ndina na Izakari. 19 Leya okanna wari emodha, ombalela Jako mwana-mulobwana anetanu-nammodha. 20 Nuwindo Leya wera: “Mulugu ohugivaha, ehe, ohugivaha mukono wapama. Ofiyedha vala mamunaga anerege ogifuna, mwaha gihimbalela anapongwe atanu-nammodha.” Bumwahaya adhe anvahege ndina na Zebulawu. 21 Nuvira mudhidhi, Leya ombala mwana-mwihiyana, onvaha ndina na Dina.