Babilon-kãsengã yaa bõe?
Biiblã sẽn yete
Vẽnegr sebrã goma “pag” sẽn yaa “pʋg-yood-kãseng” yelle, t’a yʋʋrã “yaa yel-soalgdga: ‘Babilon-kãsengã.’” (Vẽnegre 17:1, 3, 5) Pʋg-kãng makda dũni gill ziri tũudum toor-toorã sẽn naag taaba. Tũudum-kãens “rɩka Wẽnnaam sɩdã n tek ne ziri.”a (Rom dãmbã 1:25) Baa b sẽn yaa toor-toor bũmb wʋsg wɛɛngẽ wã, bũmb a ye n kɩt tɩ b wõnd taaba: B fãa zãagda nebã ne a Zeova sẽn yaa Wẽnnaam sɩd-sɩdã.—Tõodo 4:35.
Bũmb nins sẽn wilgd Babilon-kãsengã sẽn yaa a soabã
Babilon-kãsengã pa pag sɩd-sɩd ye. Bũmb nins b sẽn gʋls Vẽnegr sebrã pʋgẽ wã yaa “bãna.” Rẽnd d tõe n yeelame tɩ Babilon-kãsengã makda bũmbu, pa pag sɩd-sɩd ye. (Vẽnegre 1:1) Sẽn paase, b yeelame t’a “zaoo koom sẽn yaa wʋsg” zugu, la tɩ koomã makda “buud toɛy-toɛya, neb kʋʋngo, tẽns toɛy-toɛy neb la neb sẽn gomd buud-goam toɛy-toɛya.” (Vẽnegre 17:1, 15) Pag sɩd-sɩd pa tõe n maan woto ye.
Babilon-kãsengã makda siglg sẽn be dũniyã gill zugu. B bool-a lame tɩ “tẽn-kãseng ning sẽn dɩt naam tẽngã rĩm-dãmbã zutã.” (Vẽnegre 17:18) Rẽnd a yaa siglg sẽn tar pãnga, la sẽn be dũniyã gill zugu.
Babilon-kãsengã yaa tũudum siglga. A pa politik wall leebg siglg ye. Tũudmã ra tara pãng wʋsg pĩnd wẽndẽ Babilonnã pʋgẽ, tɩ nebã ra miẽ tɩ Babilon nebã nong n “dabsd neba,” la b ‘maand tɩto.’ (Ezayi 47:1, 12, 13; Zeremi 50:1, 2, 38) Sɩd me, b ra tũuda ziri tũudmã, n kɩɩsd a Zeova sẽn yaa Wẽnnaam sɩd-sɩdã. (Sɩngre 10:8, 9; 11:2-4, 8) Babilon nanambsã ra wukda b mense, n paoogd a Zeova la a tũudmã. (Ezayi 14:4, 13, 14; Dãniyɛll 5:2-4, 23) Woto me, Babilon-kãsengã nonga “zĩn-dãmb yɛlã maanego,” tɩ nebã mi rẽ. Woto wilgdame t’a yaa tũudum siglga.—Vẽnegre 18:23.
Babilon-kãsengã pa politik siglga, bala “tẽngã rĩm-dãmbã” na n yãba a sãoongã yĩnga. (Vẽnegre 17:1, 2; 18:9) A leb n pa leebg siglga, bala Biiblã wilgame t’a yaa toor ne “tẽngã toandbã.”—Vẽnegre 18:11, 15.
B sẽn mak ziri tũudmã ne Babilon-kãsengã zemsame. Sɩd-sɩda, ziri tũudmã pa sõngd nebã tɩ b bãng a Zeova sẽn yaa Wẽnnaam sɩd-sɩdã ye. B kɩtdame tɩ b tũud wẽnnaam-dãmb a taaba. Biiblã rɩka rẽ n mak ne yoobo. (Maan-kʋʋre 20:6, notã; Yikri 34:15, 16, notã) Ziri tũudum wʋsg ket n zãmsda nebã bũmb toor-toor sẽn sɩng pĩnd wẽndẽ Babilon tẽngẽ wã. Wala makre, b yetame tɩ Wẽnnaam yaa mens a tãabo, tɩ ninsaal tara sɩɩg sẽn pa kiidi, la tɩ d tõe n tũnuga ne bõn-naands n waoog Wẽnnaam. Tũudum-kãens kɩtdame tɩ nebã nong dũniyã. Biiblã wilgame tɩ neb nins sẽn yet tɩ b tũuda Wẽnnaam n yaool n pa maand sɩdã maanda wa yoaadba.—Zak 4:4.
Ziri tũudum toor-toorã sẽn tar arzɛgs wʋsgo, la b wilgd b paoongã ne wuk-m-mengã zemsa ne Biiblã sẽn bilg Babilon-kãsengã to-to wã. A yeelame t’a “yera fu-miuug-miuug la fu-moomde, n nags a mengã ne sãnem la kug sẽn yaa neeba, la ne kĩndi.” (Vẽnegre 17:4) “Tẽngã bõn-wẽnsã” yita Babilon-kãsengã pʋgẽ, rat n yeel tɩ zãmsg la tʋʋm-tʋmdɩ nins sẽn paoogd Wẽnnaamã. (Vẽnegre 17:5) Ziri tũudum toor-toorã nebã yaa “buud toɛy-toɛya, neb kʋʋngo, tẽns toɛy-toɛy neb la neb sẽn gomd buud-goam toɛy-toɛyã” sẽn teend Babilon-kãsengã.—Vẽnegre 17:15.
Photograph taken by courtesy of the British Museum
Kugr b sẽn pees n ning Babilon rĩm a Naboniid naande, n paas bãn sẽn makd tãablem wẽnnaam-dãmb a Sin ne a Istaar la Samas
“Neb nins fãa b sẽn kʋ tẽngã zugã zɩɩm” taal bee Babilon-kãsengã zugu. (Vẽnegre 18:24) Hal pĩnd wẽndẽ n tãag masã, ziri tũudmã taoor dãmb kẽesda b toog teerorismã la zabã pʋsẽ. La pa rẽ bal ye. B pa zãmsd nebã sɩdã Wẽnnaam a Zeova sẽn yaa nonglmã zug ye. (1 Zã 4:8) Woto yɩɩ sabab tɩ b raag neb wʋsg zɩɩm.
Wẽnnaam tagsg yaa wãn ne Babilon-kãsengã?
Wẽnnaam nifẽ, Babilon-kãsengã “yel-wẽnã zamame n ta saasẽ.” (Vẽnegre 18:4, 5) Wẽnnaam sũur puuda ne ziri tũudum toor-toorã, b sẽn pa togsd sɩd yẽ zugã, la b sẽn namsd sẽn tũud-b yẽ wã yĩnga.
Bõe n na n paam Babilon-kãsengã?
Biiblã yeelame tɩ “Wẽnnaam kaoo [Babilon-kãsengã] bʋʋdã.” (Vẽnegre 18:20) Biiblã tũnuga ne goam b sẽn gom ne pagdo, n pĩnd n togs tɩ Wẽnnaam na n sãamã ziri tũudum toor-toorã fãa. (Vẽnegre 18:8) A na n kɩtame tɩ we-rũng sẽn yaa miuug zab ne-ba, n sãam-b la a menes-b zãnga. We-rũn-kãng makda politik sull sẽn tar pãng wʋsgo. (Vẽnegre 17:16, 17) “Yaa woto la b na n lob Babilon sẽn yaa tẽn-kãsengã ne pãnga. La b pa na n le yã-a a bada.” (Vẽnegre 18:21) Yaa rẽ yĩng la neb nins sẽn dat n ta Wẽnnaam yamã sẽn segd n “yi bãmb sʋkã,” n lak b mens ne ziri tũudmã.—2 Korẽnt rãmbã 6:14-17.
a Ges-y sõsg ning gom-zug sẽn yaa: “M maanda wãn n bãng tũudum hakɩɩkã?”