Vẽnegre
1. Babilon-kãsengã sẽn yaa a soaba
Bõe n kɩt tɩ d miẽ tɩ “Babilon-kãsengã” yaa ziri tũudmã fãa sẽn naag taaba? (Vẽnegre 17:5) Ad bũmb a wãna:
A bee dũniyã zĩig fãa. B yeelame tɩ Babilon-kãsengã zĩi “neb kʋʋngo,” la “tẽns toɛy-toɛy neb” zugu.—Vẽnegre 17:15, 18.
Pa tõe n yɩ politik wall leebg siglg ye. Bala b sã n wa sãam-a, “tẽngã rĩm-dãmba” la ‘toandbã’ bɩ lɛɛbdbã na n põsame.—Vẽnegre 18:9, 15.
A sãamda Wẽnnaam yʋʋre. B boond-a lame tɩ pʋg-yoodre, bala a maanda lagem-n-taar ne goosneema-rãmbã, ligd wall bũmb a taab yĩnga. (Vẽnegre 17:1, 2) A tudgda buud fãa neba. A leb n yɩɩ sabab tɩ b yãk neb wʋsg yõya.—Vẽnegre 18:23, 24.
2. Wakat bʋg la Mesi wã ra segd n puki?
Biiblã ra pĩnd n goma wakat sẽn na n kaoos rasem a yopoe naoor 69 yelle, n wilg tɩ wakat kãng baasgẽ la Mesi wã na n wa.—Karm-y Dãniyɛll 9:25.
Wakat bʋg la rasem a yopoe naoor 69 wã sɩng-yã? Sɩnga yʋʋmd 455 sẽn deng a Zeezi rogmã. Wakat kãng la guvɛrneer a Neemi wa Zerizalɛm tɩ b na n ‘lebs n maneg Zerizalɛm la b lebs n me-a.”—Dãniyɛll 9:25; Neemi 2:1, 5-8.
Rasem a yopoe naoor 69 wã kaoosa wakat a wãna? Biiblã bãngr-goam kẽer pʋgẽ, daar a yembr yaa yʋʋmde. (Sõdbo 14:34; Ezekɩyɛll 4:6) Dẽnd rasem a yopoe fãa yaa yʋʋm a yopoe. Bãngr-gomd kãngã pʋgẽ, d sã n na n sõd rasem a yopoe naoor 69 wã, yaa yʋʋm 483 (rasem a yopoe naoor 69, n yɩlem rasem a yopoe).
Rasem a yopoe naoor 69 wã baasa wakat bʋgo? D sã n sɩng yʋʋmd 455 S.D.Z.R. tɛka, n sõd yʋʋm 483, d tata yʋʋmd 29 wã.a Kell n yaa yʋʋm-kãng la a Zeezi reeg lisgu, n lebg Mesi wã!—Luk 3:1, 2, 21, 22.
3. Tɩbsg sẽn tũud ne zɩɩmã
Tɩbsg buud toor-toor n be n tũud ne bãadã zɩɩm. Bãmb kẽer la kiris-ned pa tog n sake. Wala makre, kiris-ned pa na n sak tɩ b yãk a zɩɩmã n ning neda, bɩ n yãk n bĩng n gũud wopeere sasa ye.—Tõodo 15:23.
La tɩbsg a taab n be kiris-ned sẽn tõe n sake. Wala makre, zɩɩmã yãk n vaees n gesã, emodiyaliizã, emodilisiyõ wã, pa rẽ bɩ masĩn nins sẽn sõngd sũurã bɩ fulfuudã. Yaa kiris-ned fãa n yãkd a sẽn dat tɩ b tall a zɩɩmã n maan to-to, wopeere bɩ tɩbsg a to sasa. Logtor fãa sẽn maand to-to rẽ wɛɛngẽ wã pa tolg n yaa a yembr zãng ne a to ye. Rẽ n so tɩ nand tɩ kiris-ned maan wopeere, wall a sak tɩ b yãk a zɩɩmã n wẽneg n tɩbs-a, a tog n bao n bãnga b sẽn na n maan takɩ ne a zɩɩmã. D segd n soka d meng yaa:
B sã n na n kɩtame tɩ mam zɩɩmã zoet n kẽed zĩig a to, n kaoos bilf meng n yaool n lebg n kẽ m yĩngẽ wã, mam sũur-kasetã na n sakame bɩ? Rẽ yĩnga, m na n geta rẽ wa bũmb sẽn ket n be mam yĩngã pʋgẽ, tɩ pa tɩlɛ tɩ b ‘daag-a tẽng’ bɩ?—Tõodo 12:23, 24.
Tɩbsg sasa, b sã n yãk mam zɩɩmã n kalem ne tɩɩm n lebs n ning mam yĩngẽ wã, mam sũur-kasetã sẽn paam kiblg ne Biiblã maasmã na n zab-m lame bɩ? Bɩ m tõe n saka tɩbsg a woto buudu?
4. Welg taabã
Biiblã pʋgẽ, b pa sagend sẽn kẽ-b kãadmã tɩ b welg taab ye. B wilgda vẽeneg me tɩ ned sã n welg ne a pag wall ne a sɩda, pa kõt-a sor t’a tõe n kẽ kãadem ne ned a to ye. (1 Korẽnt rãmbã 7:10, 11) La yɛl kẽer n kɩt tɩ kiris-neb sãnda sẽn kẽ kãadem welg taaba.
Tõdg a zak rãmb yell gesgo: Rao sã n zãgs t’a kõn ges a zakã rãmb yelle, hal tɩ yã n dɩ wã lebg toog wʋsgo.—1 Tɩmote 5:8.
Pãbr sẽn loog noore: Raoã bɩ pagã sã n tar a to wã n pãbd hal tɩ tõe n tũ ne a yõore.—Galat-rãmbã 5:19-21.
A sã n pa rat t’a to wã tũ a Zeova baa bilfu: Raoã bɩ pagã sã n maand a sẽn tõe fãa, tɩ kɩt tɩ yaa toog ne a to wã t’a tũ a Zeova.—Tʋʋma 5:29.
5. Kibs-rãmbã
Kiris-nebã pa naagd n maand kibs nins sẽn pa tat a Zeova yamã ye. La yaa kiris-ned fãa n segd n tik a sũur-kasetã sẽn paam kiblg ne Biiblã maasmã, n yãk a sẽn na n maan to-to yɛl kẽer sẽn tar loees ne kibs-kãens wɛɛngẽ. D gom yɛl a wãn yelle.
Ned sã n pʋʋs-y ne y taabo. Y tõeeme bal n pʋʋs-a barka. La ned sã n wa rat n bãng bũmb ning sẽn kɩt tɩ y pa maand kibsa, y tõe n maaga y yĩng n wilg-a.
Y pag bɩ y sɩd sẽn pa a Zeova Kaset soab tõe n datame tɩ y naag yẽ ne a zakã neb n dɩ kibs sasa. Y sũur-kasetã sã n kõt-y sor tɩ y naage, y segd n wilga y pagã bɩ y sɩdã tɩ kibsã sasa, b sã n wa na n maan bũmb sẽn pa zems ne Biiblã sẽn yetã, y pa na n naag ye.
Yãmb tʋʋmã taoor soab sã n kõ-y ligd wall kũun kibs sasa. Y tog n zãgsame bɩ? Pa tɩlɛ ye. Rẽ yĩnga, a geta ligdã bɩ kũunã wa bũmb sẽn naag kibsã bɩ? Bɩ yaa sẽn na yɩl bal n wilg t’a sũur nooma ne y tʋʋmã?
Ned sã n kõ yãmb kũun kibs sasa. A yeela yãmb yaa: “M miime tɩ f pa maand kibsã ye. La m datame bal n kõ-f woto.” Tõe t’a soabã ratame bal n kõ-y kũuni. Tõe me t’a rat n maka yãmb n ges y sã n na n saka kũunã, bɩ n baood n na n kɩt tɩ y naag n maan kibsã. Y sã n maag y yĩng n tags rẽ fãa zugu, y na n bãnga y sã n na n sakame bɩ n zãgse. Sẽn yaa a soab fãa, d ratame tɩ d sũur-kasetã yɩ sõma, la d maan sɩd ne a Zeova.—Tʋʋma 23:1.
6. Bã-longdse
D sẽn nong d taabã yĩnga, d maanda gũusg wʋsgo, sẽn na yɩl n da wa long-b bãas ye. Dẽnd d sã n mi tɩ d bẽeda bã-loangdga, pa rẽ bɩ d tagsdame tɩ tõe tɩ bã-loangdg n yõk-do, la tɩ d tõe n longa d taabã bãagã, d na n sɩd maana gũusg wʋsgo. D maanda woto, bala Biiblã yeta tõnd yaa: “Fo tog n nonga f to wa f menga.”—Rom dãmbã 13:8-10.
Wãn to la ned sẽn bẽed bã-loangdg tõe n wilg a taabã nonglem a woto? Ned sã n bẽed bã-loangdga, manesem kẽer la a pa segd n tall ne a taabã. Wala makre, a pa segd n mobg ned wall n mok-a ye. A sũur pa segd n yiki, neb kẽer sã n pa boond-a b zagsẽ, b sẽn dat n kogl b zakã rãmb yĩng ye. Sẽn paase, nand t’a lisgã daar ta, a segd n togsa kãsem-dãmbã sull yel-gɛtã t’a bẽeda bã-loangdga, sẽn na yɩl tɩ b tõe n segl bũmb toor-toore, n kogl neb a taabã me sẽn na n deeg lisgã. Ned sã n tẽed t’a bẽeda bã-loangdga, n yaool n dat n bao pag bɩ sɩda, a segd n deng n kẽnga logtor yir tɩ b yãk a zɩɩmã n gese. A sã n maan woto, a wilgdame t’a taabã yell pak-a lame, la t’a pa baood a meng nafr bal ye. A baooda a taabã nafr me.—Filip rãmbã 2:4.
7. Leebgã la bʋʋdã yɛla
Tõnd ne ned sã n zems taab n maan leebg bũmbu, baa yaa ne d tẽed-n-taaga, d segd n gʋlsa rẽ sebr zug n bĩngi. Sõngdame tɩ d gill zu-loees wʋsgo. (Zeremi 32:9-12) La sasa ninga, mo-yõs sẽn pa tolg n yaa yell tõe n zĩnda kiris-neb sʋka, ligd bɩ bũmb a taab yĩnga. B segd n tõog n welga mo-yõsrã bãmb b yiibã sʋk tao-tao, la ne bãane.
La wãn to la d segd n welg yel-kãsems wala zãmbo, la kãnegre? (Karm-y Matiye 18:15-17.) A Zeezi kõo sagls a tãab rẽ wɛɛngẽ:
Bao-y n welg-y yellã yãmb sʋk bala.—Ges-y vɛrse 15.
Rẽ sã n pa yãk nenga, bɩ y kos tigingã ned a ye bɩ neb a yiib tẽeb sẽn bɩ sõngre.—Ges-y vɛrse 16.
Yellã sã n ket n nan pa welge, yaa wakat kãng bal la y segd n kos kãsem-dãmbã tɩ b sõng n welg yellã.—Ges-y vɛrse 17.
Yɛl wʋsg pʋgẽ, d pa segd n tall d tẽed-n-taag n kẽng bʋʋdo, bala rẽ tõe n sãama a Zeova yʋʋr la tigingã yʋʋre. (1 Korẽnt rãmbã 6:1-8) La yell ning taoore, tõe n yɩɩ tɩlɛ tɩ ta tẽngã bʋ-kaoodb taoore. Wala makre, ned sã n dat n kao a kãadem, bɩ n dat n paam sor n zã a kamba, wall n paam ligd n ges a meng la a kamb yelle, bɩ n paam tɩ asirãnsã bɩ bãnkã yao-a, wall bũmb a taaba. Kiris-ned sã n tall a yell n kẽng bʋʋdo, n maan a sẽn tõe sẽn na yɩl tɩ laafɩ zĩndi, pa kɩɩsd sagls nins sẽn be Biiblã pʋgẽ wã ye.
Sã n mikame me tɩ yaa yel-kɛgenga, wala makre, b sã n zuu kiris-neda, bɩ b pãb-a lame, wall b yõg-a lame, pa rẽ bɩ yaa a biig la b yõg-yã, wall ned yõor la b yãk-yã, b sã n tall yellã n kẽng bʋʋdo, pa kɩɩsd sagls nins sẽn be Biiblã pʋgẽ wã ye.
a D sã n sɩng yʋʋmd 455 S.D.Z.R. n sõd n tãag yʋʋmd a 1 S.D.Z.R., yaa yʋʋm 454. Yʋʋmd a 1 S.D.Z.R. n tãag yʋʋmd a 1 Z.R.P., yaa yʋʋmde. Yʋʋmd a 1 Z.R.P. n tãag yʋʋmd 29 Z.R.P., yaa yʋʋm 28. Sã n sõd n naag taaba, yaa yʋʋm 483.