Popocatepetl Il-Vulkan Maestuż u Minaċċuż Tal-Messiku
MINN KORRISPONDENT TAʼ STENBAĦ! FIL-MESSIKU
TITĦAJJAR tmur toqgħod biswit vulkan mill-isbaħ, imma li jhedded li jiżbroffa? Forsi taħsibha darbtejn. Madankollu, din hi s-sitwazzjoni reali għal eluf taʼ nies li jgħixu fl-ibliet u l-irħula taʼ madwar il-vulkan maestuż taʼ Popocatepetl, fil-Messiku.
L-Istorja Tal-Vulkan
Ismu fil-lingwa Naħwati jfisser “Muntanja” jew “Għolja Li Ddaħħan.” Hu għoli 5,452 metru u jinsab fil-muntanji taʼ Sierra Nevada, fl-istat taʼ Puebla, qrib il-fruntieri maʼ l-istati tal-Messiku u taʼ Morelos. Għandu forma lembutija mill-isbaħ u maestuża, bil-borra fuq il-quċċata tul is-sena kollha. Matul is-snin, dan il-vulkan impressjonanti ħarbat il-ħajjiet tar-raħħala li joqogħdu f’dawk l-inħawi billi sbroffa xi 16-il darba bejn l-1347 u l-1927. Madankollu, ebda sbroff minnhom ma kien sinjifikanti.
Il-vulkan jinsab bejn żewġ oqsma urbaniċi: il-belt taʼ Puebla, li tinsab 44 kilometru lejn il-Lvant u l-belt tal-Messiku, li tinsab madwar 70 kilometru lejn il-Majjistral. Barra minn hekk, fl-istat taʼ Puebla, hemm 307 irħula, fejn b’kollox joqogħdu maʼ l-400,000 ruħ, li huma qrib il-vulkan. Għalkemm huwa minnu li mhux dawn in-nies kollha joqogħdu f’inħawi taʼ periklu kbir, l-impatt ekonomiku u soċjali li sbroff kbir taʼ Popocatepetl jkollu fuqhom ikun ħażin ferm għal dawk l-inħawi kollha.
Lejn tmiem l-1994, kien hemm żjieda konsiderevoli fl-attività tal-vulkan—tant li ngħata l-allarm u n-nies bdew jiġu evakwati minnufih. Fil-21 taʼ Diċembru, 1994, dehru mhux inqas minn tliet fetħiet f’qiegħ il-ħofra tal-vulkan, li minnhom beda ħiereġ gass u fwar. Ix-xita taʼ rmied, li firxet sal-belt taʼ Puebla, ammontat għal xi 5,000 tunnellata. Il-gvern imbagħad implimenta programm t’evakwazzjoni għal madwar 50,000 ruħ, li 30,000 minnhom kellhom joqogħdu f’postijiet taʼ kenn.
Ix-Xhieda taʼ Jehovah ukoll wieġbu billi pprovdew djar għal dawk fil-bżonn. (Qabbel Atti 4:32-35.) Ir-rapport mingħand il-kumitat tax-Xhieda li ħa ħsieb jagħti l-għajnuna jgħid: “Minkejja l-ħin inopportun u l-urġenza tas-sitwazzjoni, ir-rispons taʼ l-aħwa fil-belt taʼ Puebla u l-inħawi tal-viċin kien taʼ l-għaġeb. Saru arranġamenti biex jiġu akkomodati ’l fuq minn 600 ruħ. Stazzjon tat-televiżjoni kkummenta: ‘Ix-Xhieda taʼ Jehovah aġixxew b’ħeffa kbira. Evakwaw lil ħuthom miż-żona tal-periklu minnufih.’”
Il-Vulkan Jistenbaħ
Skond tagħrif uffiċjali, f’jum it-Tlieta, 5 taʼ Marzu, 1996, fit-3:50 a.m., ġiet innotata żjieda ħesrem fiċ-ċaqliq taʼ l-art mill-vulkan, li x’aktarx kellu x’jaqsam mal-kxif taʼ kanali kbar li nfetħu bil-gass u l-fwar li beda ħiereġ fil-21 taʼ Diċembru, 1994. Ir-ritratti u t-tagħrif li nkiseb ikkonfermaw li dawk il-kanali kienu staddew bl-irmied, u dan ħoloq żjieda fil-pressa interna tal-vulkan. Dil-pressa, imbagħad, sa fl-aħħar reġgħet fetħet il-kanali.
Il-gazzetta El Universal, tat-Tlieta, 9 t’April, 1996, ikkummentat: “Il-Popocatepetl kellu nixxiegħa taʼ lava fil-ħofra tiegħu, u għalhekk il-komunità xjentifika u l-awtoritajiet mill-Aġenzija tal-Protezzjoni Ċivili jinsabu għal-lest, għax jistaʼ jkun hemm xi żjieda fl-attività tal-vulkan.” Ir-rapport jistqarr li l-bidliet “jifformaw l-għamla taʼ ‘koppla,’ li se ġġiegħel lill-‘kanali’ tal-Popocatepetl jimtlew fuq medda taʼ xi xhur, u dan jistaʼ jġagħalhom ifuru ’l barra.”
F’jum il-Ħamis, 2 taʼ Mejju, 1996, waqt laqgħa fil-belt taʼ Puebla, ġiet diskussa l-imġiba tal-vulkan Popocatepetl fil-fażi l-ġdida tiegħu. Dr. Servando de la Cruz Reyna, membru taʼ l-Istitut tal-Ġeofiżika fl-Università Nazzjonali u Awtonoma tal-Messiku, ikkummenta: “Naturalment, dan jikkawża tħassib kbir . . . Hemm dejjem il-possibiltà li l-vulkan jevolvi għal fażi iktar splussiva. Dan jistaʼ jiġri, u żgur li m’aħniex se niċħduh.”
Saret kritika li għalkemm il-gvern jitkellem dwar programmi taʼ djar u evakwazzjoni u jagħmel laqgħat biex jagħti direzzjoni lill-popolin, ir-realtà hi li n-nies li joqogħdu fir-reġjun iħossu li ma rċevewx gwida ċara dwar x’għandhom jagħmlu f’każ li l-vulkan jiżbroffa. Per eżempju, fil-laqgħa li semmejna qabel, diversi rappreżentanti minn irħula li jinsabu qrib il-vulkan ipprotestaw li ma kinux jafu lejn liema post jew postijiet taʼ kenn kellhom imorru f’każ taʼ xi diżastru.
It-twissijiet li l-vulkan ilu jibgħat għandhom jittieħdu bis-serjetà. Nies prudenti sejrin bla dubju jagħmlu dak kollu li huwa possibbli biex jipproteġu ħajjithom, anki jekk dan ifisser li jissagrifikaw affarijiet materjali. Ix-Xhieda taʼ Jehovah li jgħixu f’dik iż-żona huma mħejjijin biex jevakwaw mir-reġjun jekk jinqalaʼ l-bżonn. Inħatar kumitat t’għajnuna biex iżur lix-Xhieda f’dik iż-żona regolarment, ħalli jiggwidahom dwar x’għandhom jagħmlu f’każ taʼ diżastru. Xi wħud li jgħixu iktar qrib iż-żona taʼ periklu ġew imħeġġin jabbandunaw dak ir-reġjun waqt li għad hemm iż-żmien, ladarba l-vulkanoloġisti wissew b’mod ċar li l-vulkan huwa taʼ periklu imminenti. M’għandniex xi ngħidu, id-deċiżjoni titħalla f’idejn kull familja.
Għal issa, in-nies li jgħixu fl-inħawi tal-vulkan qegħdin jgħixu ħajja normali. Madankollu, is-sens komun jiddetta li l-popolazzjoni għandha tkun għal-lest għal kwalunkwe twissija mill-vulkan jew mill-awtoritajiet li jistgħu jindikaw sitwazzjoni t’emerġenza. M’huwiex għaqli li wieħed jibqaʼ indifferenti għat-twissijiet tal-vulkan maestuż imma minaċċuż taʼ Popocatepetl.
[Kaxxa fʼpaġna 22]
Rakkomandazzjonijiet F’Każ Taʼ Diżastru
Iċ-Ċentru Nazzjonali għall-Prevenzjoni tad-Diżastri pprovda lista taʼ passi li għandhom jittieħdu qabel iqum xi diżastru:
• Kun af ir-rotta għall-evakwazzjoni tiegħek. (Fittex postijiet fl-għoli, mhux inħawi li jxaqilbu ’l isfel li lejhom inixxu l-lava, l-ilma, jew it-tajn)
• Ħalli bagalja għal-lest b’dokumenti persunali, mediċini, ilma, xi tibdila taʼ ħwejjeġ (preferibilment xi ħaġa tqila li tgħatti l-ġisem kollu), kappell, maktur biex tgħatti mnieħrek u ħalqek, xi torċ, radju, batteriji, u kutra
• Agħmel arranġament maʼ qrabatek li jkunu jistgħu jipprovdulek akkomodazzjoni alternattiva u b’hekk tevita l-użu taʼ postijiet taʼ kenn pubbliku
• Ħu biss dak li hu essenzjali. Tiħux annimali
• Kun af kif issibhom il-postijiet taʼ kenn pubbliku
• Skonnettja l-elettriku, il-gass, u l-ilma
• Ibqaʼ kalm