Alla Għandu Isem!

X’jismu Alla? Il-​bnedmin kollha għandhom isem persunali. Mhux talli hekk, talli ħafna wħud saħansitra jsemmu lill-​annimali domestiċi tagħhom! Ma tkunx xi ħaġa raġunevoli li Alla wkoll ikollu isem? Żgur li fejn jidħlu r-​relazzjonijiet bejn il-​bnedmin, il-​fatt li jkollhom u jużaw l-​ismijiet hu vitali. Għandu dan il-​fatt jinbidel meta nitkellmu dwar ir-​relazzjoni tagħna m’Alla? L-​ironija hi li miljuni taʼ wħud li jgħidu li jafdaw fl-​Alla tal-​Bibbja ma jużawx l-​isem persunali tiegħu. Madankollu, isem Alla ilu magħruf għal sekli sħaħ. Hekk kif taqra din is-​serje taʼ artikli, tgħallem dwar iż-​żmien meta isem Alla kien jintuża minn ħafna. Iktar importanti minn hekk, tgħallem x’tgħid il-​Bibbja dwar li ssir taf lil Alla b’ismu.

SAS-​SEKLU 17, ħafna pajjiżi Ewropej kienu qed jagħmlu muniti li fuqhom kien hemm l-​isem taʼ Alla. Fuq munita Ġermaniża li saret fis-​sena 1634 kien jidher sew l-​isem Jehovah. Dawn il-​muniti saru magħrufa maʼ kulħadd bħala l-​muniti taʼ Jehovah, u damu fl-​idejn għal sekli sħaħ.

Jehovaha huwa traduzzjoni aċċettata għal sekli sħaħ taʼ isem Alla. Fl-​Ebrajk, lingwa li tinqara mil-​lemin għax-​xellug, l-​isem jidher bħala erbaʼ konsonanti, יהוה. Dawn l-​erbaʼ ittri bl-​Ebrajk—tradotti letteralment bħala JĦWH—huma magħrufa bħala t-​Tetragrammaton. Isem Alla f’din il-​forma dam ukoll jitnaqqax fuq ħafna muniti għal ħafna snin.

Isem Alla tistaʼ ssibu wkoll fuq xi bini, monumenti, u xogħlijiet taʼ l-​arti kif ukoll f’ħafna innijiet tal-​knejjes. Skond l-​enċiklopedija Ġermaniża Brockhaus, xi darba kienet id-​drawwa tal-​prinċpijiet Protestanti li jilbsu emblema magħmula minn rappreżentazzjoni taʼ xemx u t-​Tetragrammaton. Is-​simbolu, li kien jintuża wkoll fuq il-​bnadar u l-​muniti, kien magħruf bħala l-​emblema taʼ Jehovah u x-​Xemx. Jidher ċar li l-​Ewropej reliġjużi ferm tas-​sekli 17 u 18 kienu jafu li Alla li Jistaʼ Kollox għandu isem. Iktar importanti minn hekk, ma kinux jibżgħu jużawh.

L-​isem t’Alla lanqas ma kien misteru għall-​Amerika Kolonjali. Per eżempju, ikkunsidra s-​suldat tar-​Rivoluzzjoni Amerikana Ethan Allen. Skond id-​djarju tiegħu, fl-​1775 hu talab lill-​għedewwa biex iċedu “f’isem il-​Kbir Jehovah.” Iktar tard, meta Abraham Lincoln kien president, ħafna minn dawk li kienu jagħtuh il-​pariri spiss kienu jsemmu l-​isem Jehovah fl-​ittri li kienu jibagħtu lil Lincoln. Dokumenti oħra taʼ l-​istorja Amerikana li fihom l-​isem t’Alla huma disponibbli f’ħafna libreriji biex jarahom il-​pubbliku. Dawn huma biss ftit eżempji taʼ kif l-​isem t’Alla deher ċar għal ħafna sekli.

Xi ngħidu għal-​lum? Isem Alla ntesa? Ma tantx. Diversi traduzzjonijiet tal-​Bibbja jużaw l-​isem persunali t’Alla f’ħafna versi. Jekk taqbeż qabża sa xi librerija jew tagħmel ftit minuti tfittex fid-​dizzjunarji tiegħek stess wisq probabbli se ssib li l-​isem Jehovah huwa aċċettat minn ħafna bħala t-​traduzzjoni lokali tat-​Tetragrammaton. Per eżempju, l-​Encyclopedia International b’mod ċar tiddeskrivi l-​isem Jehovah bħala “l-​forma moderna taʼ l-​isem qaddis t’Alla bl-​Ebrajk.” Edizzjoni reċenti taʼ The New Encyclopædia Britannica tispjega li Jehovah hu “l-​isem Lhudi-Kristjan għal Alla.”

Għandek mnejn tistaqsi, ‘Imma għandu l-​isem t’Alla jinteressa lin-​nies illum?’ L-​isem t’Alla, f’xi forma jew oħra, għadu jidher f’ħafna postijiet pubbliċi. Per eżempju, l-​isem Jehovah jinsab imnaqqax f’ġebla tal-​kantuniera f’bini ġewwa l-​Belt taʼ New York. Fl-​istess belt, l-​isem instab ukoll bl-​Ebrajk f’mużajk kulurit li jżejjen stazzjon tal-​ferrovija taħt l-​art li jintuża ħafna. Madankollu, x’aktarx li mill-​eluf taʼ nies li mxew f’dawn il-​postijiet ftit kienu dawk li taw kas din il-​kitba.

Huwa l-​isem t’Alla importanti għan-​nies fejn tgħix int? Jew il-​biċċa l-​kbira min-​nies jirreferu għall-​Ħallieq bħala “Alla,” bħallikieku dan it-​titlu kien ismu? Għandek mnejn tosserva li ħafna nies ma tantx jimpurtahom dwar jekk Alla għandux isem. Int x’taħseb? Tħossok komdu tirreferi għal Alla bl-​isem persunali tiegħu, Jehovah?

[Nota taʼ taħt]

[Kaxxa/Stampa f’paġna 4]

Re li Għarraf l-​Isem taʼ Jehovah

Fl-​1852, grupp taʼ missjunarji telaq mill-​Ħawajj u rħielha lejn il-​gżejjer tal-​Mikronesja. Huma ħadu magħhom ittra biex tintroduċihom. Din kellha s-​siġill uffiċjali tar-​Re Kamehameha III, li dak iż-​żmien kien il-​monarka li kien jaħkem fuq il-​Gżejjer tal-​Ħawajj. Parti minn din l-​ittra, li oriġinalment inkitbet bil-​lingwa tal-​Ħawajj u ġiet indirizzata lid-​diversi ħakkiema tal-​Gżejjer tal-​Paċifiku, kienet tgħid: “Dalwaqt se jbaħħru għal għandek xi għalliema taʼ l-​Alla l-​Iktar Għoli, Jehovah, biex jgħarrfuk bil-​Kelma Tiegħu għas-​salvazzjoni dejjiema tiegħek. . . . Nagħtik il-​parir tilqagħhom b’rispett u tagħmel ħbieb maʼ dawn l-​għalliema tajbin u nħeġġek tagħti widen għat-​tagħlim tagħhom. . . . Nagħtik il-​parir li teħles mill-​idoli tiegħek, aċċetta lill-​Mulej Jehovah bħala Alla tiegħek, qimu u ħobbu u Hu se jbierkek u jsalvak.”

[Stampa]

Ir-​Re Kamehameha III

[Sors]

Hawaii State Archives

[Stampa f’paġna 3]

It-​Tetragrammaton, li jfisser “erbaʼ ittri,” jispelli l-​isem persunali t’Alla bl-​Ebrajk