Prova tal-​Fidi

MINN KITTIEB GĦAL STENBAĦ! FIL-​GRAN BRITANNJA

RICHMOND huwa raħal sbejjaħ fit-​Tramuntana taʼ Yorkshire, l-​Ingilterra. Il-​kastell tiegħu, mibni eżatt wara l-​konkwista tan-​Normanni fis-​sena 1066, għandu veduta għal fuq il-​wied kollu tax-​xmara Swale, li twassal sal-​Park Nazzjonali tal-​Wied taʼ Yorkshire.

Dokumentarju fuq it-​televixin, The Richmond Sixteen, kixef aspett importanti taʼ l-​istorja moderna tal-​kastell—f’liema sitwazzjoni sabu ruħhom 16-il persuna li rrifjutaw is-​servizz militari minħabba l-​kuxjenza u li ġew maqfulin f’dan il-​post bħala ħabsin waqt l-​Ewwel Gwerra Dinjija. Xi ġralhom?

Il-​Lieva

Wara li l-​Britannja ddikjarat gwerra fl-​1914, il-​patrijottiżmu ġarr miegħu xi 2.5 miljuni rġiel fil-​forzi armati tagħha. Madankollu, minħabba li mietu ħafna minn dawk li kienu fl-​armata, u minħabba li ġie mifhum li l-​gwerra ma kinitx se tispiċċa malajr daqskemm wiegħdu l-​politikanti, “l-​ingaġġ fl-​armata ma baqax kwistjoni taʼ rikjesta, imma sar xi ħaġa taʼ pressjoni,” jikkummenta Alan Lloyd, studjuż taʼ l-​istorja tal-​gwerra. Għalhekk, għall-​ewwel darba fl-​istorja tal-​Britannja, f’Marzu taʼ l-​1916, l-​irġiel mhux miżżewġa kellhom jidħlu fil-​forzi armati bil-​lieva.

Twaqqfu elfejn tribunal biex jinstemgħu l-​appelli, imma minn dawk li rrifjutaw is-​servizz militari minħabba l-​kuxjenza, ftit li xejn kienu dawk li ġew meħlusin għalkollox. Ħafna minn dawk li rrifjutaw is-​servizz militari minħabba l-​kuxjenza ġew ordnati jingħaqdu mat-​taqsimiet li ma jiġġildux, li kienu tħejjew biex jappoġġaw ir-​riżorsi militari. Dawk li ma ridux jingħaqdu magħhom xorta kienu jitqiesu bħala li huma miktuba fil-​lieva u kienu jgħaddu mill-​qorti marzjali. Ġew trattati bl-​aħrax u ntefgħu l-​ħabs, spiss f’kundizzjonijiet tal-​biżaʼ u ristretti.

Is-​Sittax taʼ Richmond

Fost is-​Sittax taʼ Richmond kien hemm ħames Studenti Internazzjonali tal-​Bibbja, bħalma kienu magħrufa x-​Xhieda taʼ Jehovah dak iż-​żmien. Herbert Senior, li sar Student tal-​Bibbja fl-​1905 fl-​età taʼ 15-il sena, kiteb xi 50 sena wara: “Tefgħuna ġo ċelel li iktar kienu qishom kalzrijiet. Wisq probabbli kienu ilhom snin sħaħ ma jintużaw, għax kien fihom bejn żewġ pulzieri jew tlieta taʼ ħama fl-​art.” Id-​disinji u l-​kitba, li issa ċċaraw u f’xi postijiet m’għadhomx jistgħu jinqraw u li l-​priġunieri pinġew u kitbu fuq il-​ħitan taċ-​ċelel tagħhom miżbugħin bojod, dan l-​aħħar qed jintwerew lill-​pubbliku. Dawn fihom ismijiet, messaġġi, u tpinġijiet tal-​maħbubin tal-​priġunieri, flimkien maʼ stqarrijiet tal-​fidi.

Priġunier wieħed sempliċement kiteb: “Aħjar immut għax ngħix bi prinċipju milli għax ngħix mingħajru.” Ħafna messaġġi jinkludu referenzi għal Ġesù Kristu u t-​tagħlim tiegħu, u hemm ukoll kopji pinġuti bir-​reqqa taʼ emblema bis-​salib u l-​kuruna, li dak iż-​żmien kienet tintuża mill-​International Bible Students Association (IBSA). Herbert Senior jiftakar li hu pinġa fuq il-​ħajt taċ-​ċella tiegħu t-​“Tabella taż-​Żminijiet” mill-​ktieb għall-​istudju tal-​Bibbja The Divine Plan of the Ages, imma din ma nstabitx. Jistaʼ jkun li m’għadhiex tidher bħal kitbiet oħra fil-​binja prinċipali taċ-​ċelel jew xi mkien ieħor. Kitba oħra tgħid: ‘Clarence Hall, Leeds, I.B.S.A. 29 taʼ Mejju, 1916. Mibgħut Franza.’

Lejn Franza—u Lura!

L-​imwiet minħabba l-​gwerra fi Franza u l-​Belġju bdew jiżdiedu b’rata allarmanti. Il-​ministru tal-​gwerra Horatio Herbert Kitchener u l-​Ġeneral Ingliż Douglas Haig kellhom bżonn urġenti taʼ iktar truppi, anki taʼ rġiel miżżewġa, li sa Mejju tas-​sena 1916 kienu wkoll qed jinkitbu bil-​lieva. Biex jissikkawhom ħalli jidħlu fl-​armata, l-​uffiċjali ddeċidew li jikkastigaw lil xi wħud minn dawk li kienu diġà rrifjutaw is-​servizz militari minħabba l-​kuxjenza ħalli jbeżżgħu lil min ma riedx jidħol. Allura, bil-​pistola ppontata lejhom is-​Sittax taʼ Richmond ittieħdu fuq ferrovija, b’idejhom marbutin fil-​ktajjen, u bil-​moħbi ttieħdu lejn Franza f’rotta li ħadithom dawra sħiħa. Ir-​rivista Heritage tgħid li fuq il-​bajja taʼ Boulogne, “l-​irġiel ġew marbuta maʼ l-​arbli bil-​fildiferru jniggeż, kważi qishom kienu se jiġu msallbin,” u ġagħluhom jaraw il-​qtil bi sparatura taʼ suldat Ingliż li ħarab mill-​armata. Intqalilhom li jekk ma jobdux l-​ordnijiet kienu se jieħdu l-​istess mewta.

F’nofs Ġunju taʼ l-​1916, il-​priġunieri mmarċjaw quddiem 3,000 suldat biex jisimgħu s-​sentenza tal-​mewt tagħhom, imma sa dan iż-​żmien Kitchener kien miet, u l-​prim ministru Ingliż interviena. Waslet kartolina b’messaġġ bil-​kodiċi lill-​awtoritajiet f’Londra, u l-​ordni tal-​militar ġiet imħassra. Il-​Ġeneral Haig ġie ordnat ibiddel is-​sentenzi tal-​mewt kollha għal piena t’għaxar snin ħabs.

Meta marru lura fil-​Britannja, xi wħud mis-​16 ittieħdu lejn barriera Skoċċiża tal-​granit ħalli jagħmlu “xogħol taʼ importanza nazzjonali” taħt kundizzjonijiet terribbli, jgħid rapport uffiċjali. Oħrajn, fosthom Herbert Senior, intbagħtu lura f’ħabsijiet ċivili, mhux militari.

L-​Effett li Tħalla

Minħabba l-​kundizzjoni fraġli tal-​ħitan taċ-​ċelel, esibizzjoni kompleta tal-​Kastell Richmond, li issa jinsab f’idejn il-​Wirt Ingliż, tinkludi skrin li meta tmissu juri r-​realtà virtwali lil dawk li jżuruh ħalli jiflu kemm iċ-​ċelel u kemm id-​disinji fuq il-​ħitan mingħajr ma jagħmlulhom ħsara. Gruppi taʼ studenti jiġu inkuraġġiti biex jifhmu għala wħud li rrifjutaw is-​servizz militari minħabba l-​kuxjenza kienu lesti jbatu l-​kastig, tfigħ il-​ħabs, u possibbilment l-​esekuzzjoni minħabba li ġenwinament żammew mat-​twemmin tagħhom.

Is-Sittax taʼ Richmond irnexxielhom “jiġbdu l-​attenzjoni tal-​pubbliku lejn il-​kwistjoni tar-​rifjut tas-​servizz militari minħabba l-​kuxjenza tagħhom, u għalhekk bdew jiġu aċċettati u rispettati.” Dan wassal biex l-​awtoritajiet bdew jifhmu iktar lil dawk li kienu reġistrati bħala wħud li jirrifjutaw is-​servizz militari minħabba l-​kuxjenza matul it-​Tieni Gwerra Dinjija.

Fis-sena 2002, ġnien mill-​isbaħ fl-​inħawi tal-​kastell ġie dedikat, fost affarijiet oħra, għat-​tifkira tas-​Sittax taʼ Richmond bħala espressjoni taʼ gratitudni għall-​konvinzjonijiet morali tagħhom.

[Stampi f’paġna 20, 21]

Mix-​xellug għal-​lemin: It-​torri tal-​Kastell taʼ Richmond tas-​seklu 12, bil-​binja li fiha ċ-​ċelel tal-​ħabs

Herbert Senior, wieħed mis-​Sittax taʼ Richmond

Waħda miċ-​ċelel li fiha nżammu s-​Sittax taʼ Richmond

Il-​bordura fl-​isfond: Partijiet mill-​kitbiet li għadhom fuq il-​ħajt tal-​ħabs