Għala Temmen Dak li Temmen?
Li temmen ġie definit bħala “li taċċetta bħala veru, ġenwin, jew reali.” Id-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem tal-Ġnus Magħquda tiddefendi d-“dritt tal-ħsieb, kuxjenza u reliġjon” taʼ kull bniedem. Dan id-dritt jinkludi l-libertà li wieħed “ibiddel ir-reliġjon jew it-twemmin tiegħu,” jekk ikun irid jagħmel hekk.
IŻDA, għala għandu xi ħadd ikun irid ibiddel ir-reliġjon jew it-twemmin tiegħu? Ħafna nies jgħidulek: “Jien għandi t-twemmin tiegħi, u kuntent bih.” Bosta jħossu li anki jekk it-twemmin ikun żbaljat, dan ma se jagħmel ħsara lil ħadd. Per eżempju, billi xi ħadd jemmen li l-art hija ċatta mhux se jweġġaʼ la lilu nnifsu u lanqas lil ħaddieħor. Xi wħud jgħidu: “Għandna sempliċement naċċettaw il-fatt li ħaddieħor jistaʼ ma jaqbilx magħna.” Huwa dejjem għaqli li tagħmel hekk? Ikun raġunevoli li tabib sempliċement jaċċetta l-fatt li xi wieħed mill-kollegi tiegħu għadu jemmen li jistaʼ jmur jeżamina l-pazjenti morda tiegħu f’xi sala taʼ l-isptar dritt wara li jkun għamel xi awtopsja?
Fil-każ tar-reliġjon, naqraw fl-istorja li twemmin żbaljat għamel ħsara kbira. Aħseb ftit dwar l-affarijiet orribbli li seħħew meta mexxejja reliġjużi “qanqlu lill-Kristjani fanatiċi biex iwettqu vjolenza bla ħniena” matul l-hekk imsejħa Kruċjati Qaddisa fil-Medju Evu. Jew inkella dwar il-ġellieda “Kristjani” taʼ żmienna fi gwerra ċivili reċenti li, “preċiż bħall-gwerriera tal-Medju Evu li kienu jiktbu l-ismijiet tal-qaddisin fuq il-manku tax-xwabel tagħhom, waħħlu s-santi tal-Madonna mal-manku taʼ l-ixkubetti tagħhom.” Dawn in-nies fanatiċi kienu jemmnu li qed jagħmlu t-tajjeb. Iżda, ovvjament, kemm f’dan it-taqbid u l-ġlied reliġjuż u kemm fi ġlied ieħor, kien hemm xi ħaġa żbaljata ferm.
Għala hawn daqshekk konfużjoni u ġlied? Ir-risposta tal-Bibbja hi li Satana x-Xitan hu “l-qarrieq tad-dinja kollha.” (Apokalissi 12:9; 2 Korintin 4:4; 11:3) L-appostlu Pawlu wissa li ħafna nies reliġjużi, sfortunatament, kellhom ikunu “kundannati għall-qerda” għaliex Satana kien se jqarraq bihom, billi “jagħmel mirakli u għeġubijiet bil-ħsieb li jqarraq bihom.” Dawn l-uħud, jgħid Pawlu, kienu se “jagħlqu moħħhom għall-imħabba tal-verità li setgħet salvathom,” u b’hekk ġew ‘imqarrqin biex jemmnu dak li hu gidba.’ (2 Tessalonikin 2:9-12, The New Testament tradott minn William Barclay) Kif tistaʼ tnaqqas il-possibbiltà li temmen gidba? Fil-fatt, għala temmen dak li temmen?
Imrobbi f’Dak it-Twemmin?
Forsi l-familja tiegħek rabbietek b’ċertu twemmin. Din tistaʼ tkun xi ħaġa tajba. Alla jrid li l-ġenituri jgħallmu lil uliedhom. (Dewteronomju 6:4-9; 11:18-21) Per eżempju, iż-żagħżugħ Timotju bbenefika ferm talli kien jismaʼ minn dak li kienu jgħidulu ommu u nanntu. (2 Timotju 1:5; 3:14, 15) L-Iskrittura tinkuraġġixxi r-rispett lejn dak li jemmnu l-ġenituri. (Proverbji 1:8; Efesin 6:1) Imma jridek il-Ħallieq tiegħek temmen xi ħaġa sempliċement għax jemmnuha l-ġenituri tiegħek? Jekk tkompli tipprattika bl-amment dak li kienu jemmnu u jagħmlu l-ġenerazzjonijiet taʼ qabel tistaʼ, fil-fatt, tkun fil-periklu.—Salm 78:8; Għamos 2:4, Saydon.
Il-mara Samaritana li ltaqgħet maʼ Ġesù Kristu kienet temmen li r-reliġjon Samaritana li trabbiet fiha kienet it-tajba. (Ġwann 4:20) Ġesù rrispetta li hi kellha l-libertà li tagħżel dak li riedet temmen, imma fl-istess ħin qalilha: “Intom taduraw lil dak li ma tafux.” Ħafna minn dak li kienet temmen kien fil-fatt żbaljat, u hu qalilha li kien se jkollha tagħmel xi bidliet fit-twemmin tagħha jekk riedet tqim lil Alla bil-mod li Hu jaċċetta—“fl-ispirtu u l-verità.” Minflok ma baqgħet tħaddan it-twemmin li bla dubju kienet tgħożż ħafna, hi u oħrajn bħalha, maż-żmien, kellhom isiru ubbidjenti għall-fidi li ġiet rivelata permezz taʼ Ġesù Kristu.—Ġwann 4:21-24, 39-41; Atti 6:7.
Mgħallem biex Taċċetta t-Twemmin taʼ l-Esperti?
Ħafna għalliema u awtoritajiet f’oqsma speċjalizzati taʼ tagħlim jixirqilhom kull rispett. Madankollu, l-istorja mimlija eżempji t’għalliema magħrufin li kienu assolutament żbaljati. Per eżempju, rigward iż-żewġ kotba dwar kwistjonijiet xjentifiċi li nkitbu mill-filosfu Grieg Aristotele, il-kittieb taʼ l-istorja Bertrand Russell stqarr li “bil-kemm hemm sentenza waħda f’kull wieħed minnhom li tistaʼ tiġi aċċettata fid-dawl tax-xjenza moderna.” Saħansitra l-awtoritajiet taʼ żmienna taʼ spiss jaslu għal konklużjonijiet żbaljati li jbellhuk. “Inġenji taʼ l-ajru li huma itqal mill-arja huma impossibbli,” kienet id-dikjarazzjoni li għamel ix-xjenzat Britanniku Lord Kelvin fl-1895. Għalhekk, bniedem għaqli ma jaqbadx u jemmen b’għajnejh magħluqa li xi ħaġa hija vera sempliċement għax xi għalliem li għandu ċerta awtorità jkun qalha.—Salm 146:3.
Hi meħtieġa l-istess attenzjoni meta niġu għal edukazzjoni reliġjuża. L-appostlu Pawlu rċieva edukazzjoni għolja mingħand l-għalliema reliġjużi tiegħu u tgħidx kemm kien ‘imġennen għat-tradizzjonijiet taʼ missirijietu.’ Madankollu, iż-żelu li kellu għat-twemmin tradizzjonali taʼ l-antenati tiegħu, fil-fatt, ħoloqlu ħafna problemi. Wasslu biex ‘jippersegwita bis-sħiħ il-knisja taʼ Alla u fittex li jħarbatha.’ (Galatin 1:13, 14; Ġwann 16:2, 3) Agħar minn hekk, Pawlu dam ħafna ‘jeħodha kontra n-niggieża,’ billi baqaʼ jirreżisti l-influwenzi li suppost wassluh biex jemmen f’Ġesù Kristu. Kien hemm bżonn taʼ ndħil drammatiku minn Ġesù nnifsu biex iqanqal lil Pawlu jirranġa t-twemmin tiegħu.—Atti 9:1-6; 26:14.
Influwenzat mill-Mezzi taʼ Komunikazzjoni?
Forsi l-mezzi tax-xandir influwenzawk ħafna f’dak li temmen. Il-biċċa l-kbira min-nies jieħdu gost bil-libertà tal-kelma fuq il-mezzi tax-xandir, u dan jgħinhom jiksbu informazzjoni li tistaʼ tkun utli. Madankollu, hemm forzi setgħana li jistgħu jikkontrollaw il-mezzi tax-xandir, u taʼ spiss hekk jagħmlu. Dak li taʼ spiss jiġi preżentat ikun informazzjoni preġudikata li tistaʼ tkun taʼ periklu għax teffettwalek il-mod taʼ kif taħsibha bla ma lanqas biss tinduna.
Barra minn hekk, biex jogħġbu jew jiġbdu iktar semmiegħa, dawn il-mezzi tax-xandir jipprovaw jagħtu iktar importanza lil xi ħaġa li toħloq sensazzjoni fost in-nies u li tkun mhux tas-soltu. Dak li ftit tas-snin ilu ma kienx jistaʼ jingħad fil-pubbliku jew jiġi pubblikat, illum sar xi ħaġa komuni. Bil-qajla l-qajla, il-livelli normali taʼ l-imġiba qed jiġu attakkati u qed jitilfu l-valur tagħhom. Il-mod kif jaħsibha l-bniedem bil-mod il-mod qed jinqaleb taʼ taħt fuq. Qed jibdew isejħu “tajjeb il-ħażin, u ħażin it-tajjeb.”—Isaija 5:20; 1 Korintin 6:9, 10.
Insibu Bażi Soda għat-Twemmin
Meta wieħed jibni fuq l-ideat u l-filosofiji tal-bniedem ikun bħallikieku qed jibni fuq ir-ramel. (Mattew 7:26; 1 Korintin 1:19, 20) Allura, fuq xiex tistaʼ int b’fiduċja sħiħa tibbaża t-twemmin tiegħek? Ladarba Alla tak il-kapaċità li tħaddem moħħok biex tiskopri d-dinja taʼ madwarek u tistaqsi mistoqsijiet dwar kwistjonijiet spiritwali, ma jagħmilx sens li hu se jipprovdilek ukoll mezz biex issib tweġibiet preċiżi għall-mistoqsijiet tiegħek? (1 Ġwann 5:20) Iva, dażgur li hekk jagħmel! Iżda, kif tistaʼ tara x’inhu veru, ġenwin, jew reali fejn tidħol il-qima? Bla tlaqliq ngħidu li l-Kelma t’Alla, il-Bibbja, tipprovdi l-unika bażi għal dan.—Ġwann 17:17; 2 Timotju 3:16, 17.
“Imma stenna ftit,” xi ħadd forsi jgħid, “m’humiex dawk l-istess nies li għandhom il-Bibbja li qanqlu l-iktar ġlied u konfużjoni fid-dinja?” Iva, veru li xi mexxejja reliġjużi li jsostnu li qed jimxu fuq il-Bibbja ħarġu b’ideat li jħawduk u li ma jaqblux. Fil-fatt, dan hu għaliex huma ma bbażawx it-twemmin tagħhom fuq il-Bibbja. L-appostlu Pietru jiddeskrivihom bħala “profeti foloz” u “għalliema foloz” li kienu se joħolqu “firdiet [jew, setet], li jġibu l-qerda.” Minħabba l-attivitajiet tagħhom, jgħid Pietru, ‘it-triq tal-verità se tkun imkasbra.’ (2 Pietru 2:1, 2) Minkejja dan, jikteb Pietru, “għandna mwettqa aħjar il-kelma tal-profeti. Tagħmlu sewwa jekk toqogħdu attenti għaliha; hi bħal fanal li jagħti d-dawl f’post mudlam.”—2 Pietru 1:19; Salm 119:105.
Il-Bibbja tinkuraġġina biex naraw jekk it-twemmin tagħna huwiex fi qbil maʼ dak li tgħallem hi. (1 Ġwann 4:1) Il-miljuni taʼ qarrejja taʼ din ir-rivista jistgħu jixhdu li, talli għamlu dan, ħajjithom għandha iktar skop u hija iktar stabbli. Mela, kun bħan-nies taʼ Berija li kienu iktar taʼ moħħ nobbli. ‘Eżamina bir-reqqa l-Iskrittura kuljum’ qabel tiddeċiedi x’għandek temmen jew ma temminx. (Atti 17:11, NW) Ix-Xhieda taʼ Jehovah jkunu ferħanin li jgħinuk tagħmel dan. M’għandniex xi ngħidu, id-deċiżjoni hija tiegħek, int trid tiddeċiedi x’temmen u ma temminx. Madankollu, it-triq għaqlija hi li tkun ċert li t-twemmin tiegħek jiġi msawwar, mhux skond l-għerf u x-xewqat tal-bniedem, imma, minflok, skond il-Kelma tal-verità rivelata minn Alla.—1 Tessalonikin 2:13; 5:21, NW.
[Stampi f’paġna 6]
Int tistaʼ bil-fiduċja kollha tibbaża t-twemmin tiegħek fuq il-Bibbja