Tistaʼ Tafda lil Xi Ħadd?
WARA l-waqgħa tal-Ħajt taʼ Berlin fl-1989, inkixfu ħafna sigrieti kbar. Per eżempju, Lydiaa skopriet li matul ir-reġim Soċjalista fil-Ġermanja tal-Lvant, l-iStasi, jew is-Servizz tas-Sigurtà taʼ l-Istat, kienu ġabru informazzjoni dwar l-attivitajiet privati tagħha. Jekk Lydia baqgħet skantata x’ħin saret taf b’dan il-file, kemm iktar baqgħet miblugħa meta saret taf min kien ta dik l-informazzjoni dwarha lill-iStasi—ir-raġel tagħha. Ġiet traduta minn xi ħadd li suppost setgħet tafdah b’għajnejha magħluqin.
Robert kien raġel imdaħħal fiż-żmien u kellu ‘l-akbar rispett u ammirazzjoni lejn it-tabib tiegħu, u fiduċja kbira fih,’ tirrapporta The Times taʼ Londra. It-tabib kien magħruf kemm kien bniedem taʼ “qalb tajba u mogħdrija.” Imbagħad Robert miet ħabta u sabta. Kien b’xi attakk tal-qalb jew b’xi puplesija? Le. L-awtoritajiet ikkonkludew li t-tabib kien mar jara lil Robert f’daru u, bil-moħbi taʼ Robert u l-familja tiegħu, kien tah tilqima fatali. Milli jidher Robert inqatel minn xi ħadd li hu kien jafdah b’għajnejh magħluqin.
Kemm Lydia u kemm Robert esperjenzaw ksur tal-fiduċja xokkanti, b’konsegwenzi serji ħafna. F’każi oħra r-riżultati m’humiex daqshekk serji. Minkejja dan, li nkunu diżappuntati minn xi ħadd li nafdaw fih m’hijiex xi esperjenza rari. Rapport pubblikat minn istitut Ġermaniż famuż għall-istħarriġ, Allensbacher Jahrbuch der Demoskopie 1998-2002, irrivela fi stħarriġ wieħed li 86 fil-mija minn dawk li wieġbu kienu ġew diżappuntati minn xi ħadd li kellhom fiduċja fih. Forsi int għaddejt minn esperjenza simili. Għalhekk, m’għandniex għalfejn niħduha bi kbira li l-gazzetta Svizzera Neue Zürcher Zeitung irrapportat li fis-sena 2002 fil-“pajjiżi industrijali tal-Punent, ir-relazzjonijiet taʼ fiduċja reċiproka ilhom sejrin mill-ħażin għall-agħar għal ħafna snin.”
Tiżdied bil-Mod, Tinqered Malajr
X’inhi l-fiduċja? Skond dizzjunarju wieħed, li tafda lill-oħrajn ifisser li “temmen li huma onesti u sinċieri u li m’humiex se jagħmlu xi ħaġa apposta biex iweġġgħuk.” Il-fiduċja tiżdied bil-mod il-mod imma tistaʼ tinqered f’ħakka t’għajn. Peress li n-nies qed iħossu li l-fiduċja tagħhom ġiet traduta, għandek għalfejn tiskanta għala huma jħossuha bi tqila biex jafdaw f’oħrajn? Skond stħarriġ pubblikat fil-Ġermanja fis-sena 2002, “inqas minn 1 minn kull 3 żgħażagħ għandhom fiduċja bażika f’oħrajn.”
Forsi nistaqsu lilna nfusna: ‘Nistgħu aħna verament nafdaw lil xi ħadd? Jaqbillek tafda f’xi ħadd biex imbagħad jiddiżappuntak?’
[Nota taʼ taħt]
a L-ismijiet ġew mibdulin.
[Kumment f’paġna 3]
Stħarriġ wieħed li sar irrivela li 86 fil-mija minn dawk li wieġbu kienu ġew diżappuntati minn xi ħadd li kellhom fiduċja fih