“Dar it-Talb għall-Ġnus Kollha”
“Ma hemmx miktub, ‘Id-dar tiegħi tkun tissejjaħ dar it-talb għall-ġnus kollha’?”—MARK 11:17.
1. Adam u Eva liema xorta taʼ relazzjoni kienu oriġinalment igawdu m’Alla?
META Adam u Eva ġew maħluqin, huma gawdew relazzjoni mill-qrib maʼ Missierhom tas-sema. Alla Jehovah ikkomunika magħhom u indikalhom l-iskop meraviljuż tiegħu għar-razza umana. Ċertament, huma taʼ spiss kienu mqanqlin biex jinfexxu f’tifħir għal Jehovah minħabba x-xogħlijiet manjifiċi tiegħu taʼ ħolqien. Kieku Adam u Eva kienu jinħtieġu gwida hekk kif ikkontemplaw dwar l-irwol tagħhom bħala l-missier u l-omm futuri tal-familja umana, huma setgħu javviċinaw lil Alla minn kwalunkwe post fid-dar Ġenna tagħhom. Ma kinux jinħtieġu s-servizzi taʼ xi qassis f’xi tempju.—Ġenesi 1:28.
2. Liema bidla seħħet meta Adam u Eva dinbu?
2 Is-sitwazzjoni nbidlet meta anġlu ribelluż isseduċa lil Eva f’li taħseb li s-sehem tagħha fil-ħajja kien se jitjieb jekk hi tirrifjuta s-sovranità taʼ Jehovah, billi stqarr li kellha ‘ssir bħal Alla.’ Għaldaqstant Eva kielet xi frott mis-siġra li Alla kien poġġa taħt restrizzjoni. Imbagħad Satana uża lil Eva biex tittanta lil żewġha. Traġikament, Adam semaʼ mill-mara midinba tiegħu, billi wera li kien jistma r-relazzjoni tiegħu magħha iktar mir-relazzjoni tiegħu m’Alla. (Ġenesi 3:4-7) Effettivament, Adam u Eva għażlu lil Satana bħala l-alla tagħhom.—Qabbel 2 Korintin 4:4.
3. Liema kienu r-riżultati ħżiena taʼ l-irvell t’Adam u Eva?
3 Billi għamlu dan, l-ewwel koppja umana tilfu mhux biss ir-relazzjoni prezzjuża tagħhom m’Alla imma wkoll il-prospett li jgħixu għal dejjem f’ġenna taʼ l-art. (Ġenesi 2:16, 17) L-iġsma midinbin tagħhom eventwalment iddeterjoraw sakemm huma mietu. Id-dixxendenti tagħhom wirtu din il-kundizzjoni midinba. “Hekk,” tispjega l-Bibbja, “il-mewt laħqet il-bnedmin kollha.”—Rumani 5:12.
4. Alla liema tama estenda lill-umanità midinba?
4 Xi ħaġa kienet meħtieġa biex tirrikonċilja lill-umanità midinba mal-Ħallieq qaddis tagħha. Meta kien qiegħed jagħti s-sentenza lil Adam u Eva, Alla ta tama lid-dixxendenti futuri tagħhom billi wiegħed ‘nisel [“żerriegħa,” NW]’ li kellu jsalva lill-umanità mill-effetti taʼ l-irvell taʼ Satana. (Ġenesi 3:15) Iktar tard, Alla rrivela li ż-Żerriegħa taʼ barka kellu jiġi permezz t’Abraham. (Ġenesi 22:18) B’dak l-iskop taʼ mħabba f’moħħu, Alla għażel lid-dixxendenti t’Abraham, l-Israeliti, biex isiru l-ġens magħżul tiegħu.
5. Għala għandna nkunu interessati f’dettalji mill-patt tal-Liġi t’Alla maʼ Israel?
5 Fis-sena 1513 Q.E.K., l-Israeliti daħlu f’relazzjoni taʼ patt m’Alla u qablu li jobdu l-liġijiet tiegħu. Dak il-patt tal-Liġi għandu jkun taʼ interess kbir għal dawk kollha li jridu jqimu lil Alla llum għaliex dan kien jipponta lejn iż-Żerriegħa mwiegħed. Pawlu qal li kien fih “id-dell tal-ġid li għandu jiġi.” (Lhud 10:1) Meta Pawlu għamel din l-istqarrija, kien qiegħed jiddiskuti s-servizz tal-qassisin Israeliti f’tabernaklu, jew tinda taʼ qima, li jistaʼ jinġarr. Kien jissejjaħ “[it]-tempju tal-Mulej” jew “[id]-dar tal-Mulej.” (1 Samwel 1:9, 24) Billi neżaminaw is-servizz sagru mwettaq fid-dar taʼ Jehovah fuq l-art, nistgħu nibdew napprezzaw iżjed bis-sħiħ l-arranġament mimli ħniena li bih bnedmin midinbin illum jistgħu jsiru rrikonċiljati m’Alla.
L-Iktar Qaddis
6. X’kien ġie mqiegħed fl-Iktar Qaddis, u l-preżenza t’Alla kif kienet irrappreżentata hemmhekk?
6 “Alla l-Għoli ma jgħammarx fi djar maħduma bl-idejn,” tistqarr il-Bibbja. (Atti 7:48) Madankollu, il-preżenza t’Alla fid-dar tiegħu taʼ l-art kienet irrappreżentata minn sħaba fil-kompartiment taʼ ġewwanett imsejjaħ l-Iktar Qaddis. (Levitiku 16:2) Evidentement, din is-sħaba kienet tiddi ħafna, billi tipprovdi dawl għall-Iktar Qaddis. Kienet stazzjonata fuq senduq sagru msejjaħ “l-arka tax-xhieda” li kien fiha twavel tal-ġebel imnaqqxin bi ftit mill-kmandi li Alla ta lil Israel. Fuq l-għatu taʼ l-Arka kien hemm żewġ kerubini tad-deheb bi ġwienaħ miftuħin, li taw stampa taʼ ħlejjaq spirti taʼ pożizzjoni għolja fl-organizzazzjoni t’Alla fis-sema. Is-sħaba mirakoluża taʼ dawl kienet tinsab fuq l-għatu u bejn il-kerubini. (Eżodu 25:22) Dan ta stampa t’Alla li Jistaʼ Kollox fuq it-tron fuq karru tas-sema mwieżen minn kerubini ħajjin. (1 Kronaki 28:18) Dan jispjega għala s-Sultan Ħeżekija talab: “Mulej taʼ l-eżerċti, Alla taʼ Israel, li qiegħed fuq il-kerubini.”—Isaija 37:16.
Il-Qaddis
7. X’għamara kien hemm fil-Qaddis?
7 It-tieni kompartiment tat-tabernaklu kien imsejjaħ il-Qaddis. Ġewwa din is-sezzjoni, lejn ix-xellug tad-daħla kien hemm gandlier sabiħ b’sebaʼ friegħi, u fuq il-lemin kien hemm mejda taʼ ħobż esponut. Faċċata kien hemm artal li minnu l-aroma taʼ inċens jaqbad kienet titlaʼ ’l fuq. Dan kien qiegħed quddiem purtiera li kienet tissepara l-Qaddis mill-Iktar Qaddis.
8. Il-qassisin liema dmirijiet kienu jwettqu regolarment fil-Qaddis?
8 Kull fil-għodu u kull fil-għaxija, qassis ried jidħol fit-tabernaklu u jaħraq l-inċens fuq l-artal taʼ l-inċens. (Eżodu 30:7, 8) Fil-għodu, fil-waqt li l-inċens kien jaqbad, is-sebaʼ lampi li kienu jinsabu fuq il-gandlier tad-deheb riedu jiġu mimlijin mill-ġdid biż-żejt. Fil-għaxija l-lampi kienu jinxtegħlu biex jipprovdu dawl għall-Qaddis. Kull Sabat qassis ried ipoġġi 12-il ħobża friska fuq il-mejda taʼ ħobż esponut.—Levitiku 24:4-8.
Il-Bitħa
9. X’kien l-iskop tal-banju taʼ ilma, u liema lezzjoni nistgħu nieħdu minn dan?
9 It-tabernaklu kellu wkoll bitħa, imdawra b’ċint tad-drapp tat-tined. F’din il-bitħa kien hemm banju kbir fejn il-qassisin kienu jaħslu jdejhom u saqajhom qabel ma jidħlu fil-Qaddis. Huma riedu wkoll jinħaslu qabel ma joffru sagrifiċċji fuq l-artal li kien jinsab fil-bitħa. (Eżodu 30:18-21) Din il-ħtieġa taʼ ndafa hi tfakkira qawwija għall-qaddejja t’Alla llum li huma jridu jistinkaw għal purità fiżika, morali, mentali, u spiritwali jekk iridu li l-qima tagħhom tkun aċċettabbli għal Alla. (2 Korintin 7:1) Maż-żmien l-injam għan-nar taʼ fuq l-artal u l-ilma għall-banju kienu jiġu fornuti minn irsiera mhux Israeliti tat-tempju.—Ġożwè 9:27.
10. Liema kienu xi ftit mill-offerti magħmulin fuq l-artal tas-sagrifiċċju?
10 Kull fil-għodu u kull fil-għaxija, muntun żgħir sagrifikali kien jinħaraq fuq l-artal flimkien m’offerta taʼ qamħ u taʼ xorb. (Eżodu 29:38-41) Sagrifiċċji oħrajn kienu jsiru fi ġranet speċjali. Xi drabi sagrifiċċju kellu jsir minħabba xi dnub persunali speċifiku. (Levitiku 5:5, 6) Xi drabi oħrajn Israelit setaʼ joffri sagrifiċċju taʼ komunjoni volontarju li minnu porzjonijiet kienu jittieklu mill-qassisin u mill-wieħed li jkun għamel l-offerta. Dan kien ifisser li midinbin umani setgħu jkollhom paċi m’Alla, billi jgawdu ikla miegħu, biex ngħidu hekk. Saħansitra resident barrani setaʼ jsir adoratur taʼ Jehovah u jkollu l-privileġġ li jippreżenta offerti volontarji fid-dar Tiegħu. Imma sabiex juru unur xieraq lil Jehovah, il-qassisin setgħu jaċċettaw biss offerti taʼ l-aqwa kwalità. Id-dqiq taʼ l-offerti tal-qamħ ried ikun mitħun fin, u annimali għas-sagrifiċċji riedu jkunu mingħajr ebda difett.—Levitiku 2:1; 22:18-20; Malakija 1:6-8.
11. (a) X’kien isir bid-demm tas-sagrifiċċji taʼ l-annimali, u dan lejn liema ħaġa kien jipponta? (b) X’inhi l-ħarsa t’Alla dwar kemm id-demm uman u kemm dak taʼ l-annimali?
11 Id-demm taʼ dawn is-sagrifiċċji kien jinġieb lejn l-artal. Dan kien iservi bħala tfakkira taʼ kuljum għall-ġens li huma kienu midinbin fil-bżonn taʼ feddej li d-demm imxerred tiegħu setaʼ jpatti b’mod permanenti għad-dnubiet tagħhom u jsalvahom mill-mewt. (Rumani 7:24, 25; Galatin 3:24; qabbel Lhud 10:3.) Dan l-użu sagru tad-demm fakkar ukoll lill-Israeliti li d-demm jirrappreżenta l-ħajja u li l-ħajja tappartjeni lil Alla. Kwalunkwe użu ieħor tad-demm mill-bnedmin minn dejjem kien ipprojbit minn Alla.—Ġenesi 9:4; Levitiku 17:10-12; Atti 15:28, 29.
Jum It-Tpattija
12, 13. (a) X’kien Jum it-Tpattija? (b) Qabel ma l-qassis il-kbir setaʼ jġib id-demm ġo l-Iktar Qaddis, x’kellu jagħmel?
12 Darba fis-sena f’dak li kien jissejjaħ Jum it-Tpattija, il-ġens kollu taʼ Israel, inklużi r-residenti barranin li kienu jqimu lil Jehovah, riedu jieqfu minn kull xogħol u jsumu. (Levitiku 16:29, 30) F’dan il-jum importanti, il-ġens kien jitnaddaf mid-dnub b’mod illustrattiv sabiex igawdi relazzjonijiet taʼ paċi m’Alla għal sena oħra. Ejjew nimmaġinaw ix-xena u nikkunsidraw xi ftit mill-ġrajjiet ewlenin.
13 Il-qassis il-kbir qiegħed fil-bitħa tat-tabernaklu. Wara li jkun ħasel lilu nnifsu fil-banju taʼ l-ilma, hu joqtol barri għal sagrifiċċju. Id-demm tal-barri jitferraʼ f’bieqja; dan se jiġi wżat b’mod speċjali biex ipatti għad-dnubiet tat-tribù saċerdotali taʼ Levi. (Levitiku 16:4, 6, 11) Imma qabel ma jkompli bis-sagrifiċċju, hemm xi ħaġa li l-qassis il-kbir irid jagħmel. Irid jieħu inċens imfewwaħ (x’aktarx billi jitfgħu ġo kuċċarun) u faħam jaqbad mill-artal ġo reċipjent li jiflaħ in-nar. Issa jidħol ġol-Qaddis u jimxi lejn il-purtiera taʼ l-Iktar Qaddis. Hu jgħaddi bil-mod minn wara l-purtiera u jieqaf quddiem l-arka tal-patt. Imbagħad, mingħajr ma jarah ebda bniedem ieħor, hu jferraʼ l-inċens għal fuq il-faħam jaqbad, u l-Iktar Qaddis jimtela bi sħaba tfuħ.—Levitiku 16:12, 13.
14. Il-qassis il-kbir għala ried jidħol fl-Iktar Qaddis bid-demm taʼ żewġ annimali differenti?
14 Issa Alla lest li juri ħniena u jiġi ppaċifikat b’mod illustrattiv. Għal din ir-raġuni l-għatu taʼ l-Arka kien imsejjaħ is-“siġġu tal-ħniena” jew “għatu propizjatorju.” (Lhud 9:5) Il-qassis il-kbir joħroġ mill-Qaddis tal-Qaddisin, jieħu d-demm tal-barri, u jidħol mill-ġdid fl-Iktar Qaddis. Kif ikkmandat fil-Liġi, hu jbill sebgħu fid-demm u jroxxu sebaʼ darbiet quddiem l-għatu taʼ l-Arka. (Levitiku 16:14) Imbagħad imur lura fil-bitħa u joqtol il-bodbod, li hu offerta tad-dnub “għall-poplu.” Iġib ftit mid-demm tal-bodbod fl-Iktar Qaddis u jagħmel bih l-istess bħalma għamel bid-demm tal-barri. (Levitiku 16:15) Servizzi importanti oħrajn ukoll seħħew f’Jum it-Tpattija. Per eżempju, il-qassis il-kbir ried ipoġġi jdejh fuq ras bodbod ieħor u jistqarr fuqu “l-ħażen kollu taʼ wlied Israel.” Dan il-bodbod ħaj kien imbagħad jittieħed fid-deżert biex iġorr ’l hemm id-dnubiet tal-ġens f’sens figurattiv. B’din il-manjiera kienet issir tpattija kull sena “għall-qassisin u għall-poplu tal-ġemgħa.”—Levitiku 16:16, 21, 22, 33.
15. (a) It-tempju taʼ Salamun kif kien simili għat-tabernaklu? (b) Il-ktieb taʼ Lhud x’jgħid dwar servizz sagru mwettaq kemm fit-tabernaklu u kemm fit-tempju?
15 Matul l-ewwel 486 sena taʼ l-istorja taʼ Israel bħala l-poplu tal-patt t’Alla, it-tabernaklu li kien jinġarr qdihom bħala l-post fejn iqimu lil Alla tagħhom, Jehovah. Imbagħad, Salamun taʼ Israel ngħata l-privileġġ li jibni struttura permanenti. Għalkemm dan it-tempju kellu jkun akbar u iżjed elaborat, il-pjanta pprovduta divinament segwiet l-istess mudell bħal dak tat-tabernaklu. Bħat-tabernaklu, dan kien illustrattiv t’arranġament akbar u iktar effettiv għal qima li Jehovah kellu ‘jwaqqaf, u mhux il-bniedem.’—Lhud 8:2, 5; 9:9, 11.
L-Ewwel Tempju u T-Tieni Wieħed
16. (a) Salamun liema petizzjoni taʼ mħabba għamel meta kien qiegħed jiddedika t-tempju? (b) Jehovah kif wera li aċċetta t-talba taʼ Salamun?
16 Meta ddedika dak it-tempju glorjuż, Salamun inkluda din il-petizzjoni ispirata: “[Lil]l-barrani wkoll, li ma jkunx mill-poplu tiegħek taʼ Israel, li għad jiġi minn art imbiegħda minħabba ismek . . . , meta dan għad jiġi u jitlob f’dan it-tempju, isimgħu int mis-sema fejn tgħammar u agħmel kull ma jitolbok dan il-barrani, ħa jkunu jafu b’ismek il-ġnus kollha taʼ l-art, u jibżgħu minnek bħall-poplu tiegħek Israel, u jagħarfu li ismek jissejjaħ fuq dan it-tempju li bnejtlek jien.” (2 Kronaki 6:32, 33) B’mod li ma jħalli ebda dubju, Alla wera li kien aċċetta t-talba taʼ dedikazzjoni taʼ Salamun. Raġġ taʼ nar waqaʼ mis-sema u kkonsma s-sagrifiċċji taʼ l-annimali fuq l-artal, u l-glorja taʼ Jehovah imliet it-tempju.—2 Kronaki 7:1-3.
17. Eventwalment xi ġralu t-tempju li kien bena Salamun, u għala?
17 B’sogħba, l-Israeliti tilfu l-biżaʼ bnin tagħhom minn Jehovah. Maż-żmien, ipprofanaw l-isem kbir tiegħu permezz t’atti taʼ tixrid taʼ demm, idolatrija, adulterju, inċest, u minħabba trattar ħażin t’orfni, romol, u barranin. (Eżekjel 22:2, 3, 7, 11, 12, 26, 29) B’hekk, fis-sena 607 Q.E.K., Alla esegwixxa ġudizzju billi tellaʼ l-armati Babilonjani biex jeqirdu t-tempju. L-Israeliti li baqgħu ħajjin ittieħdu rsiera lejn Babilonja.
18. Fit-tieni tempju, liema privileġġi saru disponibbli għal xi rġiel mhux Israeliti li b’qalbhom kollha appoġġjaw il-qima taʼ Jehovah?
18 Wara 70 sena fdal Lhudi niedem irritornaw lejn Ġerusalemm u ngħataw il-privileġġ li jibnu mill-ġdid it-tempju taʼ Jehovah. Taʼ interess, kien hemm skarsezza taʼ qassisin u Leviti biex jaqdu f’dan it-tieni tempju. Bħala riżultat, Netinim, dixxendenti taʼ rsiera mhux Israeliti tat-tempju, ngħataw privileġġi akbar bħala ministri tad-dar t’Alla. Madankollu, huma qatt ma saru ugwali għall-qassisin u l-Leviti.—Esdra 7:24; 8:17, 20.
19. Alla liema wegħda għamel rigward it-tieni tempju, u dan il-kliem kif seħħ?
19 Għall-ewwel kien donnu li t-tieni tempju ma kellu jkun xejn imqabbel maʼ dak taʼ qabel. (Ħaggaj 2:3) Imma Jehovah wiegħed: “[I]nqanqal il-ġnus kollha, u l-ġid kollu tal-popli jiġi kollu hawn, u nimla dan it-tempju bil-glorja . . . Il-glorja taʼ l-aħħar taʼ dan it-tempju tkun akbar minn taʼ qabel.” (Ħaggaj 2:7, 9) Bi twettiq taʼ dan il-kliem, it-tieni tempju tassew li kiseb glorja akbar. Dam 164 sena iżjed, u ħafna iżjed adoraturi minn ħafna iżjed pajjiżi rifsu fil-btieħi tiegħu. (Qabbel Atti 2:5-11.) Tiġdid tat-tieni tempju beda fi żmien is-Sultan Erodi, u l-btieħi tiegħu ġew imkabbrin. Elevat fuq pjattaforma immensa tal-ġebel u mdawwar minn kolonni sbieħ, kien iħabbatha fil-maestà mat-tempju oriġinali mibni minn Salamun. Kien jinkludi bitħa kbira fuq barra għal nies tal-ġnus li riedu jqimu lil Jehovah. Ċint tal-ġebel kien jissepara din il-Bitħa tal-Ġentili mill-btieħi taʼ ġewwa rriservati għall-Israeliti biss.
20. (a) Liema distinzjoni li tispikka mmarkat it-tempju mibni mill-ġdid? (b) X’wera li l-Lhud kienu jħarsu lejn it-tempju b’mod żbaljat, u Ġesù x’għamel b’rispons għal dan?
20 Dan it-tieni tempju gawda id-distinzjoni kbira li jkollu lil Bin Alla, Ġesù Kristu, jgħallem ġewwa l-btieħi tiegħu. Imma bħalma kien il-każ maʼ l-ewwel tempju, il-Lhud inġenerali ma kellhomx ħarsa xierqa lejn il-privileġġ tagħhom f’li jkunu kustodji tad-dar t’Alla. Iva, saħansitra ħallew lil merkanti jinnegozjaw fil-bitħa tal-Ġentili. Iktar minn hekk, in-nies kienu jitħallew jużaw it-tempju bħala passaġġ meta kienu jġorru xi affarijiet madwar Ġerusalemm. Erbat ijiem qabel mewtu, Ġesù naddaf it-tempju minn drawwiet sekulari bħal dawn, fil-waqt li baqaʼ jgħid: “Ma hemmx miktub, ‘Id-dar tiegħi tkun tissejjaħ dar it-talb għall-ġnus kollha’? Intom, imma, għamiltuha għar tal-ħallelin!”—Mark 11:15-17.
Alla Jabbanduna D-Dar Tiegħu Taʼ Fuq L-Art Għal Dejjem
21. Ġesù x’indika rigward it-tempju taʼ Ġerusalemm?
21 Minħabba l-azzjoni kuraġġuża taʼ Ġesù f’li jappoġġja l-qima pura t’Alla, il-mexxejja reliġjużi Lhud kienu ddeterminati li joqtluh. (Mark 11:18) Billi kien jaf li kellu jinqatel dalwaqt, Ġesù qal lill-mexxejja reliġjużi Lhud: “Darkom għad iħalluhielkom ħerba!” (Mattew 23:37, 38) Hu b’hekk indika li dalwaqt Alla ma kellux jaċċetta iżjed il-forma taʼ qima pprattikata fit-tempju tipiku f’Ġerusalemm. Dan ma kellux jibqaʼ “dar it-talb għall-ġnus kollha.” Meta d-dixxipli tiegħu indikaw lil Ġesù l-bini maestuż tat-tempju, hu qal: “Qegħdin tarawh dan kollu? . . . Hawnhekk ma tibqax ġebla fuq oħra li ma tiġġarrafx!”—Mattew 24:1, 2.
22. (a) Il-kliem taʼ Ġesù dwar it-tempju kif twettaq? (b) Minflok ma ċċentraw it-tamiet tagħhom fuq belt taʼ l-art, Kristjani bikrin x’fittxew?
22 Il-profezija taʼ Ġesù twettqet 37 sena wara fis-sena 70 E.K., meta armati Rumani qerdu lil Ġerusalemm u t-tempju tagħha. Dak ipprovda evidenza drammatika li Alla kien tabilħaqq abbanduna d-dar tipika tiegħu. Ġesù qatt ma bassar il-bini mill-ġdid taʼ tempju ieħor f’Ġerusalemm. Rigward dik il-belt taʼ l-art, l-appostlu Pawlu kiteb lil Kristjani Lhud: “Aħna hawnhekk ma għandniex belt li tibqaʼ għal dejjem, iżda qegħdin infittxu dik li għad trid tiġi.” (Lhud 13:14) Il-Kristjani bikrin ħarsu ’l quddiem lejn li jsiru parti minn “Ġerusalemm tas-sema”—is-Saltna t’Alla qisha belt. (Lhud 12:22) B’hekk, il-vera qima taʼ Jehovah m’għadhiex iżjed iċċentrata f’xi tempju fiżiku fuq l-art. Fl-artiklu li jmiss, se nikkunsidraw l-arranġament superjuri li Alla waqqaf għal dawk kollha li jixtiequ jqimuh “fl-ispirtu u l-verità.”—Ġwann 4:21, 24. (w96 7/1)
Mistoqsijiet Bħala Reviżjoni
◻ Adam u Eva liema relazzjoni m’Alla tilfu?
◻ Karatteristiċi tat-tabernaklu għala għandhom jinteressawna?
◻ X’nitgħallmu minn attivitajiet fil-bitħa tat-tabernaklu?
◻ Alla għala ħalla lit-tempju tiegħu jiġi meqrud?
[Stampi f’paġna 16, 17]
Tempju Mibni mill-Ġdid minn Erodi
1. L-Iktar Qaddis
2. Qaddis
3. Artal Taʼ L-Offerta Maħruqa
4. Baħar Imdewweb
5. Bitħa Tal-Qassisin
6. Bitħa Taʼ Israel
7. Bitħa Tan-Nisa