Uri l-Qalb Tajba bl-Imħabba maʼ Dawk fil-Bżonn
“Uru tjieba [“qalb tajba bl-imħabba,” “NW”] . . . lil xulxin.”—ŻAKKARIJA 7:9.
1, 2. (a) Għala għandna nuru l-qalb tajba bl-imħabba? (b) Liema mistoqsijiet se nikkunsidraw?
IL-KELMA t’Alla Jehovah tħeġġiġna biex inħobbu “t-tjieba [il-qalb tajba bl-imħabba].” (Mikea 6:8, Saydon) Tagħtina wkoll raġunijiet għala għandna nagħmlu dan. Waħda minnhom hi li “min hu ħanin [“taʼ qalb tajba bl-imħabba,” NW] ġid lilu nnifsu jagħmel.” (Proverbji 11:17) Kemm huwa minnu dan! Meta nuru qalb tajba bl-imħabba, jew imħabba leali, jinħolqu rabtiet m’oħrajn li jkunu mimlijin b’sentimenti t’affezzjoni u li jibqgħu għal dejjem. Bħala riżultat ikollna ħbieb leali—rigal prezzjuż tassew!—Proverbji 18:24.
2 Iktar minn hekk, l-Iskrittura tgħidilna: “Min jimxi bil-ġustizzja u t-tjieba [“il-qalb tajba bl-imħabba,” NW] ikollu [il-]ħajja.” (Proverbji 21:21) Iva, jekk infittxu li nuru l-qalb tajba bl-imħabba Alla se jgħożżna u se jagħtina l-opportunità li ngawdu barkiet fil-futur, inkluż il-ħajja taʼ dejjem. Imma kif nistgħu nuru l-qalb tajba bl-imħabba? Lil min għandna nuruha wkoll? U l-qalb tajba bl-imħabba kif inhi differenti mill-qalb tajba li juru l-bnedmin normalment jew b’mod ġenerali?
Il-Qalb Tajba u l-Qalb Tajba bl-Imħabba
3. Il-qalb tajba bl-imħabba kif inhi differenti mill-qalb tajba?
3 Il-qalb tajba li tintwera normalment u lqalb tajba bl-imħabba huma differenti minn xulxin b’diversi modi. Per eżempju, dawk li juru qalb tajba taʼ spiss jagħmlu dan mingħajr ma jkollhom ġibda, jew relazzjoni, profonda u persunali maʼ l-individwi li jittrattaw bil-ħlewwa. Madankollu, jekk nuru l-qalb tajba bl-imħabba maʼ xi ħadd, aħna bi mħabba nkunu qed norbtu qalbna maʼ dik il-persuna. Fil-Bibbja, l-espressjonijiet taʼ qalb tajba bl-imħabba bejn il-bnedmin jistgħu jkunu bbażati fuq relazzjonijiet li jkunu jeżistu diġà bejniethom. (Ġenesi 20:13; 2 Samwel 3:8; 16:17) Jew jistgħu jkunu bbażati fuq relazzjonijiet li jkunu żviluppaw wara li tkun intweriet qalb tajba bl-imħabba xi drabi qabel. (Ġożwè 2:1, 12-14; 1 Samwel 15:6; 2 Samwel 10:1, 2) Biex nuru din id-differenza, ejja nqabblu żewġ eżempji mill-Bibbja, wieħed taʼ qalb tajba u l-ieħor taʼ qalb tajba bl-imħabba li l-bnedmin urew maʼ xulxin.
4, 5. Iż-żewġ eżempji Bibliċi msemmijin kif juru d-differenza bejn il-qalb tajba u l-qalb tajba bl-imħabba?
4 Eżempju wieħed taʼ qalb tajba huwa konness maʼ grupp taʼ nies li ġarrbu nawfraġju u li fosthom kien hemm l-appostlu Pawlu. Il-mewġ ġarrhom fuq ix-xatt tal-gżira taʼ Malta. (Atti 27:37–28:1) Għalkemm il-Maltin ma kellhom l-ebda rabta maʼ dawn il-vjaġġaturi mitlufin u ma kien hemm l-ebda relazzjoni bejniethom, in-nies tal-gżira laqgħu l-istranġieri bl-ospitalità, u wrewhom “ħlewwa li ma bħalha.” (Atti 28:2, 7) L-ospitalità tagħhom uriet il-qalb tajba li kellhom, imma dak li ġara kien b’kumbinazzjoni u maʼ wħud li ma kinux jafuhom. Għalhekk kienet qalb tajba umana.
5 Issa biex tagħmel paragun, ikkunsidra l-ospitalità li wera s-Sultan David maʼ Mefiboset, iben il-ħabib tiegħu Ġonatan. David qal lil Mefiboset: “Inti tiekol mill-mejda tiegħi għal dejjem.” Sabiex jispjegalu għala kien qed jagħmel dan l-arranġament, David qallu: “Se nagħmel ħniena [“neżerċita qalb tajba bl-imħabba,” NW] miegħek f’ġieħ Ġonatan missierek.” (2 Samwel 9:6, 7, 13) L-ospitalità kontinwa taʼ David bix-xieraq tissejjaħ espressjoni taʼ qalb tajba bl-imħabba, mhux sempliċement qalb tajba, għax kienet evidenza tal-lealtà tiegħu lejn relazzjoni stabbilita. (1 Samwel 18:3; 20:15, 42) Bl-istess mod illum, il-qaddejja t’Alla juru qalb tajba man-nies b’mod ġenerali. Madankollu, huma jesprimu qalb tajba bl-imħabba, jew imħabba leali, kontinwament maʼ wħud li r-relazzjoni li għandhom magħhom hija approvata minn Alla.—Mattew 5:45; Galatin 6:10.
6. Liema karatteristiċi tal-qalb tajba bl-imħabba murija bejn in-nies jispikkaw fil-Kelma t’Alla?
6 Biex nidentifikaw karatteristiċi oħra tal-qalb tajba bl-imħabba, se nikkunsidraw fil-qosor tliet rakkonti Bibliċi li fihom toħroġ din il-kwalità. Minnhom se ninnotaw li n-nies juru l-qalb tajba bl-imħabba (1) b’azzjonijiet speċifiċi, (2) mill-qalb, u (3) speċjalment maʼ dawk fil-bżonn. Iktar minn hekk, dawn ir-rakkonti juru kif aħna nistgħu neżerċitaw il-qalb tajba bl-imħabba llum.
Missier Juri Qalb Tajba bl-Imħabba
7. Il-qaddej t’Abraham x’qalilhom lil Betwel u lil Laban, u liema kwistjoni qajjem il-qaddej?
7 Ġenesi 24:28-67 jirrakkonta l-bqija taʼ l-istorja tal-qaddej t’Abraham, li ssemma fl-artiklu taʼ qabel. Wara li ltaqaʼ maʼ Rebekka, dan ġie mistieden f’dar missierha, Betwel. (Versi 28-32) Hemmhekk il-qaddej irrakkonta fid-dettall dwar it-tfittxija tiegħu għal mara għat-tifel t’Abraham. (Versi 33-47) Hu enfasizza l-fatt li għalih is-suċċess li kellu sa dak il-ħin kien sinjal minn Jehovah, “li mexxieni fit-triq it-tajba biex nieħu bint ħu sidi għal ibnu.” (Vers 48) Il-qaddej bla dubju ttama li jekk jirrakkonta mill-fond taʼ qalbu dwar dak kollu li għadda minnu kien se jikkonvinċi lil Betwel u lil ibnu Laban li Jehovah kien qed ibierek l-inkarigu tiegħu. Fl-aħħar, il-qaddej qal: “Jekk intom tridu turu t-tjieba [“il-qalb tajba bl-imħabba,” NW] u tagħmlu s-sewwa maʼ sidi, għiduli: jekk le għiduli wkoll, sabiex indur lejn il-lemin jew lejn ix-xellug.”—Vers 49.
8. Betwel kif irreaġixxa għall-kwistjoni li kienet tinvolvi lil Rebekka?
8 Jehovah kien diġà wera qalb tajba bl-imħabba m’Abraham. (Ġenesi 24:12, 14, 27) Kien Betwel lest li minn qalbu jagħmel l-istess ħaġa u jħalli lil Rebekka tmur mal-qaddej t’Abraham? Kienet il-qalb tajba bl-imħabba tal-bniedem se tikkomplementa l-qalb tajba bl-imħabba t’Alla? Jew kien se jkun għalxejn il-vjaġġ twil li għamel il-qaddej? Żgur li kien taʼ faraġ kbir għall-qaddej t’Abraham meta semaʼ lil Laban u lil Betwel jgħidu: “Mill-Mulej ġejja din il-ħaġa.” (Vers 50) Huma għarfu li kien hemm l-id taʼ Jehovah involuta u mill-ewwel aċċettaw id-deċiżjoni tiegħu. Imbagħad, Betwel esprima l-qalb tajba bl-imħabba tiegħu billi żied: “Hawn hi Rebekka quddiemek, ħudha u mur; u tkun hi l-mara għal bin sidek bħalma qal il-Mulej.” (Vers 51) Rebekka minn qalbha marret mal-qaddej t’Abraham, u ftit wara saret il-mara tant għażiża taʼ Iżakk.—Versi 49, 52-58, 67.
Il-Qalb Tajba bl-Imħabba Tintwera minn Iben
9, 10. (a) Ġakobb x’talbu jagħmel għalih lil Ġużeppi? (b) Ġużeppi kif wera qalb tajba bl-imħabba maʼ missieru?
9 In-neputi t’Abraham, Ġakobb, ukoll intwera qalb tajba bl-imħabba. Bħalma jirrakkonta Ġenesi kapitlu 47, Ġakobb dak iż-żmien kien qed jgħix fl-Eġittu, u kien “wasal iż-żmien biex . . . imut.” (Versi 27-29) Hu kien inkwetat għax kien se jmut barra mill-pajjiż li Alla kien wiegħed lil Abraham. (Ġenesi 15:18; 35:10, 12; 49:29-32) Imma Ġakobb ma riedx jindifen fl-Eġittu, u għalhekk għamel xi arranġamenti biex il-ġisem tiegħu jittieħed lejn l-art taʼ Kangħan. Min setaʼ jara li xewqtu tkun maqtugħa iktar minn ibnu Ġużeppi, li kien tant influwenti?
10 Ir-rakkont jgħid: “[Ġakobb] sejjaħ lil ibnu Ġużeppi u qallu: ‘Jekk jien sibt grazzja f’għajnejk . . . aħlifli li tagħmel ħniena [“qalb tajba bl-imħabba,” NW] miegħi u żżomm kelmtek; la tidfinnix fl-Eġittu. Meta jien nistrieħ maʼ missirijieti, ħudni ’l barra mill-Eġittu u idfinni f’qabarhom.’” (Ġenesi 47:29, 30) Ġużeppi wiegħdu li kien se jagħmel kif talbu, u ftit wara Ġakobb miet. Ġużeppi u l-ulied l-oħra taʼ Ġakobb ħadu l-ġisem tiegħu “fl-art taʼ Kangħan u difnuh f’għar li hemm fl-għalqa taʼ Makfela, li kien xtara Abraham.” (Ġenesi 50:5-8, 12-14) B’hekk Ġużeppi eżerċita l-qalb tajba bl-imħabba maʼ missieru.
Il-Qalb Tajba bl-Imħabba Tintwera mill-Mara tat-Tifel
11, 12. (a) Rut kif uriet qalb tajba bl-imħabba maʼ Nagħomi? (b) L-att taʼ qalb tajba bl-imħabba “taʼ l-aħħar” li għamlet Rut kif kien aħjar mid-darba “taʼ qabel”?
11 Il-ktieb taʼ Rut jirrakkonta kif l-armla Nagħomi ntweriet qalb tajba bl-imħabba mill-mara Mowabija tat-tifel tagħha, Rut, li wkoll kienet romlot. Meta Nagħomi ddeċidiet li tmur lura lejn Betlehem f’Ġuda, Rut uriet qalb tajba bl-imħabba u determinazzjoni, u qalet: “Fejn tmur int, immur jien; fejn toqgħod int, noqgħod jien; niesek, niesi; Alla tiegħek, Alla tiegħi.” (Rut 1:16) Iktar tard Rut esprimiet il-qalb tajba bl-imħabba tagħha meta għarrfet li minn qalbha kienet lesta li tiżżewweġ lil Bogħaż, qarib taʼ Nagħomi mdaħħal fiż-żmien.a (Dewteronomju 25:5, 6; Rut 3:6-9) Hu qal lil Rut: “Din tjubitek [“il-qalb tajba bl-imħabba tiegħek,” NW] taʼ l-aħħar, aħjar mill-oħra taʼ qabel, għax int ma mortx tiġri wara ż-żgħażagħ, la għonja u lanqas foqra.”—Rut 3:10.
12 Id-darba “taʼ qabel” li Rut uriet il-qalb tajba bl-imħabba tirreferi għal meta ħalliet lil niesha u baqgħet maʼ Nagħomi. (Rut 1:14; 2:11) Saħansitra dan l-att taʼ qalb tajba bl-imħabba ma kienx daqs dak “taʼ l-aħħar”—meta Rut minn qalbha kienet lesta li tiżżewweġ lil Bogħaż. Rut issa setgħet tipprovdi werriet għal Nagħomi, li kienet qabżet l-età li setaʼ jkollha t-tfal. Iż-żwieġ seħħ, u meta Rut iktar tard wildet tarbija, in-nisa taʼ Betlehem bdew jgħidu: “Nagħomi tweldilha tifel.” (Rut 4:14, 17) Rut tassew kienet “mara sewwa,” li minħabba f’hekk ġiet premjata minn Jehovah bil-privileġġ taʼ l-għaġeb li tkun antenata taʼ Ġesù Kristu.—Rut 2:12; 3:11; 4:18-22; Mattew 1:1, 5, 6.
Murija bl-Azzjonijiet
13. Betwel, Ġużeppi, u Rut kif eżerċitaw il-qalb tajba bl-imħabba?
13 Innotajt kif Betwel, Ġużeppi, u Rut esprimew il-qalb tajba bl-imħabba tagħhom? Huma m’għamlux dan bi kliem ħelu biss imma b’azzjonijiet speċifiċi. Betwel ma qalx biss, “Hawn hi Rebekka” imma fil-fatt hu ‘bagħat lil Rebekka.’ (Ġenesi 24:51, 59) Ġużeppi ma qalx biss, “Jien nagħmel skond kelmtek” imma hu u ħutu għamlu għal Ġakobb “kif kien ordnalhom.” (Ġenesi 47:30; 50:12, 13) Rut ma qalitx biss, “Fejn tmur int, immur jien” imma ħalliet lil niesha u marret maʼ Nagħomi, u “telqu t-tnejn sakemm waslu Betlehem.” (Rut 1:16, 19) F’Ġuda, Rut reġgħet aġixxiet skond “kull ma wissietha l-kunjata.” (Rut 3:6) Iva, il-qalb tajba bl-imħabba taʼ Rut, bħal dik t’oħrajn, intweriet bl-azzjonijiet.
14. (a) Il-qaddejja t’Alla llum kif juru l-qalb tajba bl-imħabba bl-azzjonijiet? (b) B’liema azzjonijiet taʼ qalb tajba bl-imħabba taf li jsiru fost il-Kristjani lokalment?
14 Huwa inkuraġġanti li tara kif il-qaddejja t’Alla llum ikomplu jesprimu l-qalb tajba bl-imħabba bl-azzjonijiet. Per eżempju, aħseb dwar dawk li jipprovdu appoġġ emozzjonali kontinwu lil sħabhom fit-twemmin li huma morda, dipressi, jew milqutin bin-niket minħabba l-mewt taʼ xi ħadd. (Proverbji 12:25) Jew ikkunsidra kemm hemm Xhieda taʼ Jehovah li fedelment iwasslu lil uħud imdaħħlin fiż-żmien lejn is-Sala tas-Saltna biex jattendu l-laqgħat tal-kongregazzjoni taʼ kull ġimgħa. Anna, li għandha 82 sena u li tbati bl-artrite, titkellem f’isem ħafna oħrajn meta tgħid: “Hija barka mingħand Jehovah meta xi ħadd iwasslek għal-laqgħat kollha. Nirringrazzjah mill-fond taʼ qalbi talli tani aħwa li tant iħobbuni.” Qiegħed int tieħu sehem f’azzjonijiet bħal dawn fil-kongregazzjoni? (1 Ġwann 3:17, 18) Jekk iva, ibqaʼ ċert li l-qalb tajba bl-imħabba tiegħek hija apprezzata ferm.
Murija mill-Qalb
15. Liema karatteristika tal-qalb tajba bl-imħabba hija enfasizzata wkoll mit-tliet rakkonti Bibliċi li kkunsidrajna?
15 Ir-rakkonti Bibliċi li kkunsidrajna juru wkoll li l-qalb tajba bl-imħabba tintwera bla kundizzjonijiet u mill-qalb, mhux taʼ bilfors. Betwel minn qalbu kkoopera mal-qaddej t’Abraham, u hekk ukoll għamlet Rebekka. (Ġenesi 24:51, 58) Ġużeppi wera l-qalb tajba bl-imħabba tiegħu mingħajr ma ħadd imbottah. (Ġenesi 50:4, 5) Rut kienet persistenti biex tmur maʼ Nagħomi. (Rut 1:18) Meta Nagħomi ssuġġeriet li Rut tavviċina lil Bogħaż, il-qalb tajba bl-imħabba qanqlet lill-mara Mowabija biex tgħid: “Kull ma tgħidli, nagħmlu.”—Rut 3:1-5.
16, 17. Il-qalb tajba bl-imħabba taʼ Betwel, Ġużeppi, u Rut għala hija sinifikanti b’mod speċjali, u x’qanqalhom juru din il-kwalità?
16 Il-qalb tajba bl-imħabba li ntweriet minn Betwel, Ġużeppi, u Rut hija sinifikanti b’mod speċjali għax Abraham, Ġakobb, u Nagħomi ma setgħu jagħmlu l-ebda pressjoni fuqhom. Wara kollox, Betwel ma kellu l-ebda obbligu legali biex jinfired minn bintu. Hu setaʼ faċilment qal lill-qaddej t’Abraham: ‘Le, binti hi bieżla wisq. Ma rridx nibgħatha ’l bogħod ħafna.’ (Ġenesi 24:18-20) Bl-istess mod, Ġużeppi kien ħieles li jagħżel jekk jaġixxix fuq it-talba taʼ missieru jew le, għax Ġakobb kien se jkun mejjet u ma setax iġagħlu jżomm kelmtu. Nagħomi nfisha indikat li Rut setgħet tibqaʼ f’Mowab. (Rut 1:8) Rut kieku riedet setgħet tiżżewweġ xi ‘żagħżugħ’ minflok lil Bogħaż li kien avanzat fl-età.
17 Betwel, Ġużeppi, u Rut urew il-qalb tajba bl-imħabba mill-volontà tagħhom; qalbhom qanqlithom li jagħmlu hekk. Huma ħassew responsabbiltà morali li juru din il-kwalità maʼ dawk li kellhom relazzjoni magħhom, saħansitra bħalma s-Sultan David iktar tard ħass l-obbligu li juriha maʼ Mefiboset.
18. (a) L-anzjani Kristjani b’liema attitudni ‘jirgħu l-merħla’? (b) Ċertu anzjan kif esprima s-sentimenti tiegħu dwar li jgħin lil sħabu fit-twemmin?
18 Il-qalb tajba bl-imħabba għadha marka tan-nies t’Alla, inkluż l-irġiel li jirgħu l-merħla t’Alla. (Salm 110:3, Saydon; 1 Tessalonikin 5:12) Anzjani, jew indokraturi, bħal dawn iħossu r-responsabbiltà li jgħixu fi qbil maʼ l-inkarigu li ġie fdat lilhom mal-ħatra tagħhom. (Atti 20:28) Xorta waħda, ix-xogħol tagħhom bħala rgħajja u għemejjel oħrajn taʼ qalb tajba bl-imħabba għall-kongregazzjoni jsiru ‘mhux bilfors, imma mill-qalb.’ (1 Pietru 5:2) L-anzjani jirgħu l-merħla kemm għax għandhom responsabbiltà u kemm għax għandhom xewqa li jagħmlu hekk. Huma jesprimu l-qalb tajba bl-imħabba tagħhom man-nagħaġ taʼ Kristu għax hekk suppost u għax jixtiequ jagħmlu dan. (Ġwann 21:15-17) “Tgħidx kemm nieħu pjaċir inżur lill-aħwa fi djarhom jew inċemplilhom, għall-ebda raġuni partikulari ħlief biex nurihom li kont qed naħseb fihom,” jgħid anzjan Kristjan. “Għalija hu sors taʼ ferħ u sodisfazzjon kbir li ngħin lill-aħwa!” F’kull parti tad-dinja, l-anzjani li jieħdu interess f’oħrajn jaqblu miegħu b’qalbhom kollha.
Uri Qalb Tajba bl-Imħabba maʼ Dawk fil-Bżonn
19. Liema fatt dwar il-qalb tajba bl-imħabba huwa enfasizzat mir-rakkonti Bibliċi li ddiskutejna f’dan l-artiklu?
19 Ir-rakkonti Bibliċi li ddiskutejna jenfasizzaw ukoll il-fatt li l-qalb tajba bl-imħabba trid tintwera maʼ dawk li jkollhom ċertu bżonn li ma jkunux jistgħu jissodisfawh huma nfushom. Sabiex ikompli l-linja tal-familja tiegħu, Abraham kellu bżonn il-kooperazzjoni taʼ Betwel. Biex il-ġisem tiegħu jittieħed f’Kangħan, Ġakobb kellu bżonn l-għajnuna taʼ Ġużeppi. U biex ikollha werriet, Nagħomi kellha bżonn l-assistenza taʼ Rut. La Abraham, la Ġakobb, u lanqas Nagħomi ma setgħu jissodisfaw dawk il-bżonnijiet mingħajr għajnuna. B’mod simili llum, il-qalb tajba bl-imħabba għandha tintwera speċjalment maʼ dawk fil-bżonn. (Proverbji 19:17) Għandna nimitaw lill-patrijarka Ġob, li ta kas tal-“fqir li jittallab l-għajnuna, u l-iltim li ma kellux min jaqbeż għalih” kif ukoll tal-“magħkus.” Ġob kien ukoll ‘iferraħ il-qalb taʼ l-armla’ u sar “għajn għall-agħma, u riġel għall-magħtub.”—Ġob 29:12-15.
20, 21. Min għandu bżonn l-espressjonijiet tagħna taʼ qalb tajba bl-imħabba, u kull wieħed u waħda minna x’għandna nkunu determinati li nagħmlu?
20 Fil-fatt, f’kull kongregazzjoni Kristjana hemm uħud ‘magħkusin’ li ‘jittalbu l-għajnuna.’ Dan jistaʼ jkun ir-riżultat taʼ ċerti fatturi bħalma huma s-solitudni, l-iskuraġġiment, is-sentimenti li jiġu meta wieħed iħossu li mhux denju, diżappunt f’oħrajn, mard serju, jew il-mewt taʼ xi ħadd maħbub. Ikun xi jkun il-kaġun, kull wieħed u waħda minn dawn l-uħud għeżież għandhom bżonnijiet li jistgħu u għandhom jiġu sodisfati bl-għemejjel taʼ qalb tajba bl-imħabba li nagħmlu minn qalbna u kontinwament.—1 Tessalonikin 5:14.
21 Mela allura, ejja nkomplu nimitaw lil Alla Jehovah, li huwa “kbir fit-tjieba [“fil-qalb tajba bl-imħabba,” NW].” (Eżodu 34:6; Efesin 5:1) Nistgħu nagħmlu dan billi minn qalbna nieħdu azzjoni speċifika, partikolarment biex ngħinu lil dawk fil-bżonn. U żgur li se nonoraw lil Jehovah u nesperjenzaw ferħ kbir hekk kif inkomplu ‘nuru t-tjieba [“il-qalb tajba bl-imħabba,” NW] . . . lil xulxin.’—Żakkarija 7:9.
[Nota taʼ taħt]
a Għal dettalji dwar it-tip taʼ żwieġ li kien involut hawnhekk, ara l-Ewwel Volum, paġna 370, taʼ Insight on the Scriptures, pubblikat mix-Xhieda taʼ Jehovah.
Int Kif Twieġeb?
• Il-qalb tajba bl-imħabba kif inhi differenti mill-qalb tajba?
• Betwel, Ġużeppi, u Rut b’liema modi eżerċitaw il-qalb tajba bl-imħabba?
• B’liema attitudni għandna nuru l-qalb tajba bl-imħabba?
• Min għandu bżonn l-espressjonijiet tagħna taʼ qalb tajba bl-imħabba?
[Stampa f’paġna 18]
Betwel kif wera l-qalb tajba bl-imħabba?
[Stampa f’paġna 21]
L-imħabba leali taʼ Rut kienet barka għal Nagħomi
[Stampi f’paġna 23]
Il-qalb tajba bl-imħabba min-nies tintwera mill-qalb, maʼ dawk fil-bżonn, u billi tittieħed azzjoni speċifika