Il-Ħolqien Igħid, “Ma Jistgħux Iġibu Skuża”
“Il-kwalitajiet inviżibbli tiegħu jidhru ċari mill-ħolqien tad-dinja ’l quddiem, għaliex jintgħarfu mill-affarijiet li ntgħamlu, saħansitra l-qawwa eterna u d-Divinità tiegħu, b’mod li ma jistgħux iġibu skuża.”—RUMANI 1:20.
1, 2. (a) Ġob liema lment qawwi għamel lil Jehovah? (b) Ġob kif irtira kliemu wara?
ĠOB, raġel tal-qedem li kien jippossjedi integrità li ma titkissirx lejn Alla Jehovah, kien tpoġġa taħt prova terribbli minn Satana. Ix-Xitan kien ikkaġuna t-telfa tal-ġid materjali kollu taʼ Ġob, kien ġab il-mewt lil uliedu subien u bniet, u kien ħakmu b’marda tal-biżaʼ. Ġob ħaseb li kien Alla li kien qed iġib dawn il-gwajiet kollha fuqu, u lmenta bl-ikrah maʼ Jehovah: “Huwa tajjeb għalik li għandek tagħmel il-ħażin, . . . li għandek tipprova ssib l-iżball tiegħi u li għad-dnub tiegħi għandek tibqaʼ tfittex? Dan minkejja l-għarfien tiegħek stess li jien m’inix fil-ħażin?”—Ġob 1:12-19; 2:5-8; 10:3, 6, 7.
2 Xi żmien wara dan, il-kliem taʼ Ġob lil Alla rrifletta bidla kompleta: “Jien tkellimt, imma ma kontx qiegħed nifhem affarijiet tal-għaġeb wisq għalija, li ma nafhomx. Mill-għidut smajt dwarek, imma issa għajni stess tarak. Dak hu għala nirtira kliemi, u tassew nindem fit-trab u l-irmied.” (Ġob 42:3, 5, 6) X’kien ġara li biddel l-attitudni taʼ Ġob?
3. Ġob liema fehma ġdida kiseb dwar il-ħolqien?
3 Fl-intervall, Jehovah kien ikkonfronta lil Ġob minn ġo tempesta. (Ġob 38:1) Hu kien għarbel lil Ġob bil-mistoqsijiet. ‘Fejn kont int meta jien sejjist l-art? Min sakkar lill-baħar bil-bibien u qiegħed limiti fuq fejn il-mewġ tiegħu setaʼ jiġi? Tistaʼ int iġġiegħel l-isħab jitfgħu x-xita tagħhom fuq l-art? Tistaʼ int iġġiegħel lill-ħaxix jikber? Tistaʼ int torbot flimkien lill-kostellazzjonijiet u tiggwidahom fil-korsi tagħhom?’ Fil-kapitli 38 sa 41 tal-ktieb taʼ Ġob, Jehovah għamel xita taʼ mistoqsijiet lil Ġob bħal dawn u ħafna oħrajn dwar il-ħolqien Tiegħu. Hu ġagħal lil Ġob jara l-qabża tremenda li hemm bejn Alla u l-bniedem, billi fakkar lil Ġob b’mod qawwi dwar il-għerf u l-qawwa riflessi fil-ħolqien t’Alla, affarijiet bil-wisq superjuri biex Ġob iwettaqhom jew saħansitra biex jifhimhom. Ġob, imbellah mill-qawwa tal-għaġeb u l-għerf inkredibbli t’Alla li jistaʼ kollox kif irrivelat permezz tal-ħolqien Tiegħu, tkaża bih innifsu talli ħaseb li kien azzarda jargumenta maʼ Jehovah. Mela qal: “Mill-għidut smajt dwarek, imma issa għajni stess tarak.”—Ġob 42:5.
4. X’għandna nilmħu mill-ħolqien taʼ Jehovah, u x’inhi s-sitwazzjoni għal dawk li jonqsu li jaraw dan?
4 Ħafna sekli wara, kittieb imnebbaħ tal-Bibbja kkonferma li l-kwalitajiet taʼ Jehovah jistgħu jidhru permezz tal-ħolqien tiegħu. L-appostlu Pawlu kiteb f’Rumani 1:19, 20: “Dak li jistaʼ jkun magħruf dwar Alla jidher fosthom, għax Alla għamlu jidher għalihom. Għax il-kwalitajiet inviżibbli tiegħu jidhru ċari mill-ħolqien tad-dinja ’l quddiem, għaliex jintgħarfu mill-affarijiet li ntgħamlu, saħansitra l-qawwa eterna u d-Divinità tiegħu, b’mod li ma jistgħux iġibu skuża.”
5. (a) Il-bnedmin liema bżonn ġewwieni għandhom, u xi wħud kif jimlewh b’mod mhux xieraq? (b) Pawlu x’irrakkomandalhom lill-Griegi taʼ Ateni?
5 Il-bniedem ġie maħluq bi bżonn ġewwieni li jqim lil qawwa ogħla. Dr. C. G. Jung, fil-ktieb tiegħu The Undiscovered Self, irrefera għal dan il-bżonn bħala “attitudni istintiva partikulari għall-bniedem, u l-manifestazzjonijiet tagħha jistgħu jiġu segwiti matul l-istorja umana kollha.” L-appostlu Pawlu tkellem dwar il-ġibda ġewwinija tal-bniedem biex iqim, li jispjega għala l-Griegi f’Ateni għamlu xbihat u artali lil ħafna allat, magħrufin u m’humiex. Pawlu identifikalhom ukoll lill-veru Alla u wera li huma għandhom jissodisfaw din il-ġibda ġewwinija b’mod korrett billi jfittxu lil Jehovah il-veru Alla, “jekk jistgħu jteftfu fid-dlam għalih u tassew isibuh, għalkemm, fil-fatt, m’huwiex ’il bogħod minn kull wieħed minna.” (Atti 17:22-30) Daqs kemm aħna ninsabu qrib tal-ħolqien tiegħu, daqstant ieħor ninsabu qrib biex nilmħu l-kwalitajiet u l-attributi tiegħu.
Iċ-Ċiklu tal-Għaġeb tal-Ilma
6. Liema kwalitajiet taʼ Jehovah naraw fiċ-ċiklu tal-ilma?
6 Liema kwalitajiet taʼ Jehovah nilmħu, per eżempju, fl-abbiltà taʼ sħab bħal tajjar li jżomm tunnellati taʼ ilma? Naraw l-imħabba u l-għerf tiegħu, għax hu b’hekk jipprovdi ħalbiet taʼ xita biex ibierek l-art. Hu jagħmel dan permezz tal-ħsieb tal-għaġeb involut fiċ-ċiklu tal-ilma, imsemmi f’Ekkleżjasti 1:7: “Il-kurrenti kollha tax-xitwa sejrin ’il quddiem lejn il-baħar, u madankollu l-baħar innifsu m’huwiex mimli. Lejn il-post fejn il-kurrenti tax-xitwa sejrin, hemmhekk qegħdin imorru lura sabiex imorru ’l quddiem.” Il-ktieb Bibliku taʼ Ġob hu speċifiku dwar kif dan jiġri.
7. L-ilma kif jasal fis-sħab mill-oċean, u sħab bħal tajjar kif jistaʼ jiflaħ tunnellati taʼ ilma?
7 Meta l-kurrenti tax-xitwa jgelglu ġewwa l-baħar, huma ma jibqgħux hemmhekk. Jehovah “itellaʼ ’l fuq qtar tal-ilma mill-baħar u jiddistilla x-xita miċ-ċpar li hu għamel.” Minħabba li l-ilma hu fil-għamla taʼ fwar u fl-aħħar isir ċpar irqiq, “is-sħab jiddendel irpożat fuq rasna, xogħol tal-għaġeb tas-sengħa sħiħa tiegħu.” (Ġob 36:27; 37:16; The New English Bible) Is-sħab iżomm ’il fuq sakemm jibqaʼ ċpar: “Hu jissikka l-ilmijiet fis-sħab tiegħu—iċ-ċparijiet ma jinfaqgħux taħt il-piż tagħhom.” Jew kif tgħid traduzzjoni oħra: “Hu jżomm l-ilmijiet maqfulin f’massi taʼ sħab oħxon, u l-isħab ma jinfaqax taħt il-piż tiegħu.”—Ġob 26:8, The Jerusalem Bible; NE.
8. Permezz taʼ liema passi differenti jitferrgħu “l-ġarar tal-ilma tas-sema” u jitlesta ċ-ċiklu tal-ilma?
8 Dawn il-“ġarar tal-ilma tas-sema—min jistaʼ jferragħhom” biex jikkaġuna li x-xita tinżel fuq l-art? (Ġob 38:37) Dak il-Wieħed li “s-sengħa sħiħa tiegħu” poġġiethom hemm sa mill-bidu, li “jiddistilla x-xita miċ-ċpar li hu għamel.” U x’inhu meħtieġ biex tiddistilla qtar tax-xita miċ-ċparijiet? Irid ikun hemm materjal solidu mikroskopiku, bħal trab jew frak tal-melħ—minn eluf sa mijiet taʼ eluf minnhom f’kull pulzier kubu taʼ arja—biex jaġixxu bħala nukleu biex il-qtar jifforma madwaru. Huwa stmat li hemm bżonn miljun taʼ qtar tas-sħab irqiq biex tifforma qatra xita medja. Huwa biss wara dan l-iżvilupp kollu li l-isħab jistgħu jitfgħu l-ammonti kbar taʼ ilma tagħhom lejn l-art biex jifformaw in-nixxigħat li jirritornaw l-ilma lejn il-baħar. B’hekk iċ-ċiklu tal-ilma jitlesta minnu nnifsu. U dan kollu b’kumbinazzjoni għamja? “Ma jistgħux iġibu skuża,” tabilħaqq!
Sors Wieħed tal-Għerf taʼ Salamun
9. Salamun liema ħaġa sabha meraviljuża dwar speċi waħda taʼ nemla?
9 Fid-dinja tal-qedem, il-għerf taʼ Salamun kien bla paragun. Ħafna minn dak il-għerf kien jikkonċerna l-ħolqien taʼ Jehovah: “[Salamun] kien jitkellem dwar is-siġar, miċ-ċedru li qiegħed f’Lebanon saż-żuf li ħiereġ ’il barra fuq il-ħajt; u kien jitkellem dwar il-bhejjem u dwar il-ħlejjaq li qegħdin itiru u dwar l-affarijiet li qegħdin jitħarrku u dwar il-ħutiet.” (1 Slaten 4:33) Kien dan l-istess Sultan Salamun li kiteb: “Mur għand in-nemla, ja għażżien; ara mogħdijietha u sir għaref. Għalkemm ma għandha ebda kmandant, fizzjal jew ħakkiem, hi tħejji l-ikel tagħha saħansitra fis-sajf; ġabret il-provisti tal-ikel tagħha saħansitra fil-ħsad.”—Proverbji 6:6-8.
10. It-tixbiha taʼ Salamun dwar in-nemel li jaħsad kif ġiet ivvindikata?
10 Min għallem lin-nemel biex jaħżnu ikel fis-sajf biex iservihom matul il-kesħa tax-xitwa? Għal sekli sħaħ l-eżattezza tar-rakkont taʼ Salamun dwar dawn in-nemel li jaħsdu żrieragħ u jaħżnuhom għall-użu fix-xitwa kien iddubitat. Ħadd ma kien għadu sab xi evidenza dwar l-eżistenza tagħhom. Fl-1871, madankollu, wieħed naturalista Ingliż skopra l-ħażniet taʼ taħt l-art tagħhom, u ġiet ivvindikata l-eżattezza tal-Bibbja f’dak li qalet fuqhom. Imma dawn in-nemel kif kisbu d-dehen biex ikunu jafu fis-sajf li ġejja l-kesħa tax-xitwa u l-għerf biex ikunu jafu x’għandhom jagħmlu dwarha? Il-Bibbja nfisha tispjega li ħafna mill-ħolqien taʼ Jehovah għandu għerf ipprogrammat fih biex jistaʼ jibqaʼ jgħix. In-nemel ħassada huma fost dawk li rċevew din il-barka mingħand il-Ħallieq tagħhom. Proverbji 30:24 jitkellem dwar din: “Huma għorrief bl-istint.” Li tgħid li għerf bħal dan setaʼ ġara biss b’kumbinazzjoni ma jagħmilx sens; min jonqos li jilmaħ Ħallieq għaref wara dan mhux skużat.
11. (a) Is-siġra ġganteska seqoja għala hi tant taʼ stgħaġib? (b) X’inhu tant tal-għaġeb dwar l-ewwel reazzjoni fil-fotosintesi?
11 Raġel wieqaf ħdejn xi siġra ġganteska bħas-seqoja, imgħaġġeb bil-kobor immens tagħha, bir-raġun iħossu bħal nemlu żgħir. Id-daqs tas-siġra hu tremend: 300 pied għolja, 36 pied fid-dijametru, zokk oħxon 2 piedi, għeruq jinfirxu ’l barra għal iktar minn għaxar jew ħmistax-il tomna. Madankollu, jerġaʼ iżjed tal-għaġeb hi l-kemistrija u l-fiżika involuti fit-tkabbir tagħha. Il-weraq tagħha jieħdu l-ilma mill-għeruq, carbon dioxide mill-arja, u enerġija mix-xemx biex timmanifattura z-zokkor u tagħti l-ossiġnu—proċess imsejjaħ fotosintesi li jinvolvi madwar 70 reazzjoni kimika, li mhux kollha huma mifhumin. B’mod tal-għaġeb, l-ewwel reazzjoni tiddependi fuq id-dawl mix-xemx li hu preċiż il-lewn eżatt, il-frekwenza eżatta; inkella ma jiġix assorbit mill-molekuli tal-klorofil biex jibda l-proċess tal-fotosintesi.
12. (a) Għala huwa taʼ meravilja l-mod kif is-siġra seqoja tuża l-ilma? (b) In-nitroġenu għala hu meħtieġ biex tikber pjanta, u kif jitwettaq iċ-ċiklu tiegħu?
12 Tal-għaġeb ukoll hu l-fatt li s-siġra tistaʼ tiġbed kolonni taʼ ilma mill-għeruq sal-quċċata taʼ dan l-iġgant taʼ 300 pied. Ħafna iżjed ilma jiġi miġbud ’il fuq milli hu meħtieġ għall-fotosintesi. Iż-żejjed jitneħħa mill-weraq taħt forma taʼ fwar għal ġo l-arja. Dan jagħmel lis-siġra friska bl-ilma, xi ftit bħal meta aħna niġu ffriskati permezz tal-għaraq. Biex tifforma proteina biex tikber, irid jiġi miżjud in-nitroġenu maz-zokkor, jew karboidrati. Il-werqa ma tistax tuża nitroġenu ggassjat meħud mill-arja, imma organiżmi fil-ħamrija jistgħu jbiddlu n-nitroġenu ggassjat fl-art għal nitrati u nitriti li jinħallu fl-ilma, li mbagħad jitilgħu mill-għeruq għall-weraq. Meta pjanti u annimali li jkunu wżaw dan in-nitroġenu fil-proteini tagħhom imutu u jiddikomponu, in-nitroġenu joħroġ, billi jifforma ċ-ċiklu tan-nitroġenu sħiħ. F’dan kollu, il-komplessità nvoluta hi tremenda, mhix xi ħaġa li tiġri b’kumbinazzjoni.
Mingħajr Diskors jew Kliem jew Leħen, Jitkellmu!
13. Is-smewwiet mimlijin kwiekeb x’kienu jiddikjarawlu lil David, u xi jkomplu jgħidu lilna?
13 X’riflessjoni tal-għaġeb tal-Ħallieq tiġi minn sema mimli kwiekeb bil-lejl li jimla lil dawk li jarawh b’reverenza! F’Salm 8:3, 4, David esprima l-meravilja li ħass: “Meta nara s-smewwiet tiegħek, ix-xogħlijiet taʼ subgħajk, il-qamar u l-kwiekeb li int ħejjejt, x’inhu l-bniedem mortali li int iżżommu f’moħħok, u bin il-bniedem tal-art li int tieħu ħsiebu?” Għal dawk li għandhom għajnejn biex jaraw, widnejn biex jisimgħu, u qalb biex tħoss, dawn is-smewwiet mimlijin kwiekeb jitkellmu, kif għamlu lil David: “Is-smewwiet qegħdin jiddikjaraw il-glorja t’Alla.”—Salm 19:1-4.
14. L-enerġija dinamika taʼ waħda mill-kwiekeb għala hi tant vitali għalina?
14 Iktar ma nkunu nafu dwar il-kwiekeb, iktar jitkellmu magħna b’mod ċar. F’Isaija 40:26, niġu mistednin biex ninnotaw l-enerġija tremenda tagħhom: “Erfgħu għajnejkom ’il fuq u araw. Min ħalaq dawn l-affarijiet? Huwa Dak li qiegħed joħroġ l-armata tagħhom saħansitra bil-għadd, li lkoll kemm huma jsejħilhom saħansitra bl-isem. Minħabba l-abbundanza tal-enerġija dinamika, billi hu wkoll vigoruż fil-qawwa, lanqas waħda minnhom m’hi nieqsa.” Il-forza taʼ gravità u l-enerġija dinamika taʼ waħda minnhom, ix-xemx tagħna, iżommu l-art f’postha fl-orbitu tagħha, ikabbru l-pjanti, iżommuna sħan, u jagħmlu possibbli l-ħajja kollha hawn fuq l-art. L-appostlu Pawlu taħt ispirazzjoni qal: “Stilla hi differenti minn stilla fil-glorja.” (1 Korintin 15:41) Ix-xjenza taf dwar kwiekeb sofor bħax-xemx tagħna, ukoll kwiekeb blu, ġganti ħomor, nani bojod, kwiekeb newtroni, u supernova li jisplodu u jikkaġunaw qawwa inkomprensibbli.
15. Ħafna inventaturi x’tgħallmu mill-ħolqien upprovaw jimitawh?
15 Ħafna inventaturi tgħallmu mill-ħolqien u pprovaw jikkopjaw l-abbiltajiet taʼ ħlejjaq ħajjin. (Ġob 12:7-10) Innota biss ftit aspetti tal-għaġeb tal-ħolqien. Għasafar tal-baħar bi glandoli li jiddesalinaw l-ilma tal-baħar; ħut u sallur li jiġġeneraw l-elettriku; ħut, dud, u insetti li jipproduċu dawl kiesaħ; friefet il-lejl u dniefel li jużaw is-sonar; żnażan li jagħmlu l-karta; nemel li jibnu pontijiet; kastori li jibnu lqugħ; sriep li għandhom fihom termometri; insetti tal-għadajjar li jużaw maskri u apparat biex jogħdsu; qarnit li juża l-jet propulsion; brimb li jagħmel sebaʼ tipi taʼ għaqbut u jagħmel bokkaporti, xbieki, u ngases u li jkollhom iż-żgħar li huma vjaġġaturi bil-bżieżaq, li jivvjaġġaw eluf taʼ mili f’altitudnijiet kbar; ħut u bebbux tal-baħar li jużaw apparat li jtellagħhom fil-wiċċ bħas-sottomarini; u għasafar, insetti, frieken tal-baħar, ħut, u mammiferi li jwettqu bravuri tal-għaġeb biex imorru minn post għall-ieħor—abbiltajiet li x-xjenza għadha ma tistax tispjega.
16. Liema veritajiet xjentifiċi nkitbu fil-Bibbja eluf taʼ snin qabel skopriethom ix-xjenza?
16 Il-Bibbja kien fiha veritajiet xjentifiċi eluf taʼ snin qabel ma kienet taf bihom ix-xjenza. Il-Liġi taʼ Mosè (tas-seklu 16 Q.E.K.) kienet tirrifletti għarfien dwar il-mikrobi tal-mard eluf taʼ snin qabel Pasteur. (Levitiku, kapitli 13, 14) Fis-seklu 17 Q.E.K., Ġob stqarr: “Hu qiegħed . . . idendel l-art fuq xejn.” (Ġob 26:7) Elf sena qabel Kristu, Salamun kiteb dwar iċ-ċirkolazzjoni tad-demm; ix-xjenza medika kellha tistenna sas-seklu 17 biex titgħallem dwarha. (Ekkleżjasti 12:6) Qabel dak, Salm 139:16 irrifletta għarfien dwar il-kodiċi ġenetiku: “Għajnejk raw saħansitra l-bidu tiegħi, u fil-ktieb tiegħek il-partijiet kollha tiegħu kienu miktubin, rigward il-jiem meta kienu fformati u kien għad m’hemm ebda wieħed fosthom.” Fis-seklu 7 Q.E.K., qabel ma n-naturalisti fehmu dwar il-passa tal-annimali, Ġeremija kiteb, kif insibu f’Ġeremija 8:7: “Iċ-ċikonja fis-sema taf iż-żmien biex tpassi, il-ħamiema u r-rundun u l-bulebbiet jafu l-istaġun biex jirritornaw.”—NE.
Il-“Ħallieq” li Qegħdin Jagħżlu l-Evoluzzjonisti
17. (a) Rumani 1:21-23 xi jgħid dwar xi wħud li jirrifjutaw li jaraw Ħallieq intelliġenti wara l-meravilji li nħolqu? (b) F’ċertu sens, l-evoluzzjonisti x’inhuma jagħżlu bħala l-“ħallieq” tagħhom?
17 Skrittura waħda tgħid rigward xi wħud li jirrifjutaw li jilmħu Ħallieq intelliġenti wara l-affarijiet tal-għaġeb li ġew maħluqin: “Saru rashom vojta fir-raġunar tagħhom u l-qalb mhix intelliġenti tagħhom saret imdallma. Għalkemm insistew li kienu għorrief, saru boloh u dawru l-glorja taʼ dak Alla inkorruttibbli f’xi ħaġa bħax-xbiha taʼ bniedem korruttibbli u taʼ għasafar u ħlejjaq b’erbaʼ saqajn u affarijiet li jitkaxkru.” Huma “bidlu l-verità t’Alla mal-gidba u qiemu u taw servizz sagru lill-ħolqien minflok lil Dak li ħalaq.” (Rumani 1:21-23, 25) Huwa simili max-xjenzati tal-evoluzzjoni, li, fil-fatt, jigglorifikaw katina immaġinarja li tavvanza ’l quddiem taʼ protozoa-dud-ħut-amfibjani-rettili-mammiferi-“raġel xadin” bħala l-“ħallieq” tagħhom. Huma jafu, madankollu, li ma hemm verament l-ebda organiżmu b’ċellola waħda biex jibda l-katina. L-iktar organiżmu sempliċi magħruf fih mitt biljun atomu, b’eluf taʼ reazzjonijiet kimiċi li jseħħu fih f’ħin wieħed.
18, 19. (a) Min hu Dak li bi dritt jixraqlu li jingħata l-kredtu li oriġina l-ħajja? (b) Kemm nistgħu naraw mill-ħolqien taʼ Jehovah?
18 Alla Jehovah hu l-Ħallieq tal-ħajja. (Salm 36:9) Hu l-Ewwel Kaġun il-kbir. Ismu, Jehovah, ifisser “Hu jġiegħel li jsir.” L-affarijiet li ħalaq ma tistax tgħoddhom. Ċertament li hemm miljuni iżjed milli l-bniedem jaf bihom. Salm 104:24, 25 jiċċenna għal dan: “Kemm huma xogħlijietek, O Jehovah! Kollha kemm huma bil-għerf int għamilthom.” Ġob 26:14 jgħid ċar u tond dwar dan: “Ħares! Dawn huma t-trufijiet tal-mogħdijiet tiegħu, u liema tpespisa taʼ xi ħaġa nstemgħet dwaru! Imma dwar ir-ragħad qawwi tiegħu min jistaʼ juri li jifhem?” Aħna naraw ftit trufijiet, nisimgħu ftit tpespisiet, imma li nifhmu s-sens sħiħ tar-ragħad qawwi tiegħu huwa ’l bogħod minna.
19 Aħna għandna, madankollu, sors aħjar biex narawh milli permezz tal-ħolqien fiżiku tiegħu. Dak is-sors aħjar hu il-Kelma tiegħu, il-Bibbja. Lejn dak is-sors issa se nduru fl-artiklu li jmiss.
Tiftakar?
◻ Ġob x’tgħallem meta Jehovah kellmu minn ġot-tempesta tar-riħ?
◻ Pawlu għala qal li xi wħud ma kellhomx skuża?
◻ Kif jaħdem iċ-ċiklu tal-ilma?
◻ Id-dawl tax-xemx liema affarijiet importanti jagħmel għalina?
◻ Il-Bibbja liema veritajiet xjentifiċi rrivelat qabel ma skopriethom ix-xjenza?