Ġona Jsir Jaf X’Inhi l-​Ħniena taʼ Jehovah

JEHOVAH għandu inkarigu għall-​profeta tiegħu Ġona. Iż-​żmien huwa d-​disaʼ seklu Q.E.K., u Ġeroboam II jaħkem f’Israel. Ġona hu minn Gat-ħefer, belt Żebulunita. (Ġożwè 19:10, 13; 2 Slaten 14:25) Alla qiegħed jibgħat lil Ġona lejn il-​kapitali Assirjana taʼ Ninwe, ’il fuq minn 500 mil fil-​Grigal tal-​belt fejn kien joqgħod. Hu għandu jwissi lin-​nies taʼ Ninwe li huma jiffaċċjaw qerda minn Alla.

Ġona għandu mnejn ħaseb: ‘Jekk m’għandix immur f’dik il-​belt u f’dak il-​ġens? Dawk lanqas biss huma devoti lejn Alla. Dawk l-​Assirjani għatxana għad-​demm qatt ma daħlu f’patt maʼ Jehovah bħalma għamlu l-​Israeliti. Dażgur, in-​nies taʼ dak il-​ġens mill-​agħar għandhom mnejn jikkunsidraw it-​twissija tiegħi bħala theddida u jikkonkwistaw lil Israel! Mhux jien! M’inix sejjer. Jien infittex immur lejn Ġoppa u nbaħħar fid-​direzzjoni opposta​—sakemm nasal Tarsis, sat-​tarf l-​ieħor tal-​Baħar il-​Kbir. Hekk se nagħmel!’—Ġona 1:1-3.

Periklu Fil-​Baħar!

F’qasir żmien Ġona jasal Ġoppa fuq il-​kosta tal-​Mediterran. Hu jħallas il-​passaġġ u jitlaʼ fuq bastiment għal Tarsis, li ġeneralment huwa assoċjat maʼ Spanja, ’il fuq minn 2,200 mil fil-​punent taʼ Ninwe. Malli jkun fuq il-​baħar, il-​profeta għajjien jinżel fil-​parti taʼ taħt il-​gverta u jorqod. F’qasir żmien, Jehovah jitfaʼ riefnu fuq il-​baħar, u kull baħri mwerwer jitlob lil alla tiegħu stess għall-​għajnuna. Il-​bastiment tant qiegħed jinbaram u jitbandal li l-​merkanzija tiġi mitfugħa l-​baħar biex il-​ġifen jeħfief. Madankollu, in-​nawfraġju jidher ċert, u Ġona jismaʼ l-​kaptan kollu eċċitat jesklama: “Int kif int rieqed? Qum, u sejjaħ lil Alla tiegħek! Għandu mnejn Alla jiftakar fina u ma nintilfux!” Ġona jqum u jitlaʼ fuq il-​gverta.—Ġona 1:4-6.

“Ejjew nitfgħu x-​xorti,” jgħidu l-​baħħara, “ħa nkunu nafu taʼ min hi l-​ħtija li waqaʼ fuqna dan il-​għawġ kollu.” Ix-​xorti tmiss lil Ġona. Immaġina l-​anzjetà tiegħu hekk kif il-​baħrin jgħidulu: “Issa għidilna: imħabba min ġie fuqna dan il-​għawġ? X’inhu x-​xogħol tiegħek, minn fejn int ġej, liema hu pajjiżek, u minn liema poplu int?” Ġona jgħid li hu Ebrew li jqim lill-​“Mulej, Alla tas-​sema,” u li hu għandu biżaʼ reverenzjali taʼ Dak “li għamel il-​baħar u l-​art.” Il-​maltempata ġiet fuqhom minħabba li hu qiegħed jaħrab mill-​preżenza taʼ Jehovah minflok ma li b’ubbidjenza jieħu l-​messaġġ t’Alla lil Ninwe.—Ġona 1:7-10.

Il-baħrin jistaqsu: “X’se nagħmlu bik, biex il-​baħar jikkwitalna?” Hekk kif il-​baħar isir iktar tempestuż, Ġona jgħid: “Aqbduni u ixħtuni l-​baħar, . . . u l-​baħar jikkwitalkom. Għax naf li din it-​tempesta kollha waqgħet fuqkom ħtija tiegħi.” Billi ma ridux jitfgħu lill-​qaddej taʼ Jehovah fil-​baħar għal mewt ċerta, l-​irġiel jipprovaw jaslu sa l-​art. Kollu taʼ xejn, il-​baħrin jgħajtu: “Jaħasra, Mulej, nitolbuk li ma tħalliniex nintilfu minħabba l-​ħajja taʼ dan il-​bniedem, u twaħħalniex ħatja taʼ demm bla ħtija, għax kont int, Mulej, li għamilt kif għoġbok.”—Ġona 1:11-14.

Għal Ġol-​Baħar!

Għal dan il-​baħrin jitfgħu lil Ġona l-​baħar. Hekk kif jegħreq fil-​baħar kollu ragħwa, il-​qilla tiegħu tibda tieqaf. Malli raw dan, ‘l-​irġiel qabadhom biżaʼ kbir mill-​Mulej, u offrew sagrifiċċji lill-​Mulej, u għamlu wegħdiet.’—Ġona 1:15, 16.

Hekk kif l-​ilma jgħatti lil Ġona, hu bla dubju qiegħed jitlob. Imbagħad iħoss lilu nnifsu jiżloq matul kanal artab hekk kif jiżżerżaq għal ġo ħofra akbar. Ħaġa taʼ l-​iskantament, għadu jistaʼ jieħu n-​nifs! Billi neħħa l-​alka li tgħaqqdet maʼ rasu, Ġona jsib ruħu f’post verament uniku. Dan huwa minħabba li “l-​Mulej qabbad ħuta kbira tiblaʼ ’l Ġona, u Ġona baqaʼ tlitt ijiem u tlitt iljieli f’żaqq il-​ħuta.”—Ġona 2:1 [Ġona 1:17, NW].

It-​Talba Ferventi Taʼ Ġona

F’żaqq il-​ħuta ġganteska, Ġona għandu ħin jitlob. Xi ftit mill-​kliem tiegħu huwa simili għal ċerti salmi. Ġona iktar tard iddokumenta t-​talb tiegħu li esprima kemm disperazzjoni u kemm sogħba. Per eżempju, għalih kien jidher li żaqq il-​ħuta kellha ssir Xeol, il-​qabar tiegħu. Għalhekk talab: “Fid-​dwejjaq tiegħi lill-​Mulej sejjaħt, u hu weġibni; mill-​ġuf taʼ art l-​imwiet krabt għall-​għajnuna, u leħni smajtu.” (Ġona 2:2, 3 [Ġona 2:1, 2, NW]) Iż-​Żewġ Għanjiet tat-​Telgħat​—x’aktarx kantati mill-​Israeliti waqt li jkunu telgħin Ġerusalemm għall-​festi annwali—jesprimu ħsibijiet simili.—Salm 120:1; 130:1, 2.

Waqt li rrifletta fuq l-​inżul ’l isfel tiegħu għal ġol-​baħar, Ġona jitlob: “Inti [Jehovah] tfajtni fil-​qiegħ, ġo nofs il-​baħar, u l-​wied dar miegħi: l-​imwieġ il-​kbar u l-​ħalel kollha tiegħek għaddew minn fuqi.”—Ġona 2:4 [Ġona 2:3, NW]; qabbel Salm 42:8 [Salm 42:7, NW]; Salm 69:3 [Salm 69:2, NW].

Ġona jibżaʼ li d-​diżubbidjenza tiegħu se tiswielu l-​favur divin u li qatt ma kien se jerġaʼ jara t-​tempju t’Alla. Hu jitlob: “U jiena għidt: ‘Tgerrixt minn quddiem wiċċek: kif nerġaʼ nara t-​tempju mqaddes tiegħek?’” (Ġona 2:5 [Ġona 2:4, NW]; qabbel Salm 31:23 [Salm 31:22, NW].) Is-​sitwazzjoni taʼ Ġona tant tidher ħażina li jgħid: “Dawruni l-​ilmijiet sa għoddhom fgawni [billi pperikolawlu ħajtu], l-​abbiss dar miegħi, tkebbet maʼ rasi l-​alka [fil-baħar].” (Ġona 2:6 [Ġona 2:5, NW]; qabbel Salm 69:2 [Salm 69:1, NW].) Immaġina s-​sitwazzjoni prekarja taʼ Ġona, għax hu jżid: “Inżilt f’qiegħ il-​muntanji [ġol-ħuta]; l-​art bl-​istaneg tagħha [bħal dawk taʼ qabar] għalqitni għal dejjem: iżda int tellajt lil ħajti mill-​ħofra [fit-tielet jum], O Mulej, Alla tiegħi!”—Ġona 2:6, Karm Żammit; qabbel Salm 30:4 [Salm 30:3, NW].

Għalkemm qiegħed f’żaqq il-​ħuta, Ġona ma jaħsibx: ‘Jien inħossni tant dipress li ma nistax nitlob.’ Minflok, hu jitlob: “Meta ġo fija kelli ruħi mħeddla [qrib il-​mewt], jien fil-​Mulej ftakart [bil-fidi, bħala Dak il-​wieħed taʼ qawwa u ħniena li m’hawnx bħalhom]; u t-​talba tiegħi telgħet sa quddiemek, fit-​tempju mqaddes tiegħek.” (Ġona 2:8 [Ġona 2:7, NW]) Mit-​tempju tas-​sema, Alla samaʼ lil Ġona u salvah.

Fl-aħħar Ġona jitlob: “Dawk li jirrispettaw l-​idoli fiergħa [billi jafdaw fi xbihat bla ħajja t’allat foloz] ikunu qed jarmu t-​tjieba tagħhom [f’li jwarrbu lil Dak li juri din il-​kwalità]. Jien, iżda, lilek [Alla Jehovah] noffri s-​sagrifiċċji, b’leħen taʼ radd il-​ħajr, u dak li wegħidt [matul din il-​ġrajja jew f’okkażjonijiet oħrajn] irroddu. Is-​salvazzjoni tiġi mill-​Mulej.” (Ġona 2:9, 10 [Ġona 2:8, 9, NW]; qabbel Salm 31:7 [Salm 31:6, NW]; 50:14.) Billi kien jaf li Alla biss jistaʼ jeħilsu mill-​mewt, il-​profeta niedem (bħas-Slaten David u Salamun qablu) jattribwixxi s-​salvazzjoni lil Jehovah.—Salm 3:9 [Salm 3:8, NW]; Proverbji 21:31.

Ġona Jobdi

Wara ħafna ħsieb u talb bil-​ħrara, Ġona jħossu qiegħed jiġi mbottat bil-​forza ’l barra mill-​kanal li kien daħal minnu. Fl-​aħħar, hu jiġi mitfugħ għal fuq l-​art niexfa. (Ġona 2:11 [Ġona 2:10, NW]) Grat għall-​ħelsien, Ġona jobdi l-​kelma t’Alla: “Qum, mur f’Ninwè, il-​belt il-​kbira, u ippridkalha li ngħidlek jien.” (Ġona 3:1, 2) Ġona jerħilha għall-​kapitali Assirjana. Meta jiskopri liema ġurnata kienet, hu jirrealizza li kien f’żaqq il-​ħuta għal tlett ijiem. Il-​profeta jaqsam ix-​Xmara Ewfrat fil-​liwja l-​kbira tagħha fil-​Punent, jivvjaġġa lejn il-​Lvant matul it-​Tramuntana tal-​Mesopotamja, jasal ħdejn ix-​Xmara Tigris, u fl-​aħħar jasal fil-​belt il-​kbira.—Ġona 3:3.

Ġona jidħol Ninwe, belt kbira ħafna. Jibqaʼ miexi għal jum wieħed u mbagħad jiddikjara: “Erbgħin jum ieħor u Ninwè ssir ħerba!” Kien Ġona mżejjen mirakolożament bil-​għarfien tal-​lingwa Assirjana? Ma nafux. Imma saħansitra jekk qiegħed jitkellem bl-​Ebrajk u xi ħadd qiegħed jinterpreta, il-​proklama tiegħu tipproduċi r-​riżultati. L-​irġiel taʼ Ninwe jibdew ipoġġu fidi f’Alla. Huma jipproklamaw sawma u jilbsu tila taʼ xkejjer, mill-​akbar wieħed sa l-​iżgħar minnhom. Meta l-​kelma tasal lis-​sultan taʼ Ninwe, hu jqum mit-​tron tiegħu, ineħħi l-​libsa uffiċċjali tiegħu, jitgħatta bit-​tila tax-​xkejjer, u jintasab qalb l-​irmied.—Ġona 3:4-6.

Kemm jibqaʼ mistagħġeb Ġona! Is-​sultan Assirjan jibgħat messaġġiera uffiċċjali bil-​għajta: “La nies, la annimali, la bhejjem, u lanqas merħliet, ħadd ma għandu jduq xejn, u la jirgħaw u lanqas jixorbu ilma. U jinksew bi xkejjer, kemm il-​bnedmin u kemm l-​annimali jgħajtu b’qawwa lejn Alla, u kull wieħed jerġaʼ lura mit-​triq tiegħu l-​ħażina u mill-​ħsara li għamel b’idejh. Min jaf jekk Alla jibdilux u jisgħobx bih, u jdur mill-​korla mixgħula tiegħu, u aħna ma nintilfux!”—Ġona 3:7-9.

In-nies taʼ Ninwe jobdu d-​digriet tas-​sultan tagħhom. Meta Alla jara li huma daru lura mill-​mogħdija ħażina tagħhom, hu jħoss dispjaċir minħabba l-​gwaj li kien tkellem li se jikkaġunalhom, u għalhekk hu ma jikkaġunahx. (Ġona 3:10) Minħabba l-​indiema, l-​umiltà, u l-​fidi tagħhom, Jehovah jiddeċiedi li ma jġibx fuqhom il-​ġudizzju li kien intenzjonat li jġib.

Il-​Profeta Bil-​Geddum

Erbgħin jum jgħaddu u Ninwe ma jiġrilha xejn. (Ġona 3:4) Billi jirrealizza li n-​nies taʼ Ninwe m’humiex se jiġu meqrudin, Ġona xejn ma jieħu gost u jitlagħlu bl-​ikrah u jitlob: “Jaħasra, Mulej, mhux dan kien kliemi meta kont għadni f’pajjiżi? Kien għalhekk li jien għall-​ewwel ħrabt lejn Tarsis, għax kont naf li int Alla ħanin u tagħder, tqil biex tinkorla, kollok tjieba u jisgħob bik għad-​deni. U issa, Mulej, ħudli ħajti, nitolbok, għax għalija aħjar immut milli nibqaʼ ħaj!” Alla jwieġeb b’din il-​mistoqsija: “Dan sewwa għalik li tinkorla?”—Ġona 4:1-4.

Għal din it-​tweġiba Ġona jitlaq bis-​suppervja ’l barra mill-​belt. Billi jmur lejn il-​Lvant, hu jarma għarix sabiex ikun jistaʼ joqgħod fid-​dell tiegħu sakemm jara x’se jiġri mill-​belt. Imbagħad, Jehovah b’mogħdrija ‘jordna li titlaʼ siġra tar-​riġnu għal Ġona, biex ikollu d-​dell fuq rasu u teħilsu mill-​ħsara.’ Kemm jifraħ Ġona bis-​siġra tar-​riġnu! Imma Alla jieħu ħsieb li dudu jolqot lill-​pjanta maż-​żerniq, u din tibda tiddgħajjef. F’qasir żmien nixfet kompletament. Alla jibgħat ukoll riħ jaħraq mil-​Lvant. Ix-​xemx issa qiegħda tisreġ fuq ras il-​profeta, tant li issa kien qiegħed iħossu ħażin. Hu jibqaʼ jitlob biex imut. Iva, Ġona jgħid ripetutament: “Għalija aħjar immut milli nibqaʼ ħaj!”—Ġona 4:5-8.

Jehovah issa jitkellem. Hu jistaqsi lil Ġona: “Dan sewwa għalik li tinkorla għas-​siġra?” Ġona jwieġeb: “Iva, sewwa li nkurlajt sal-​mewt.” Fi kliem ieħor, Jehovah jgħid lill-​profeta: ‘Int ġietek ħasra mis-​siġra tar-​riġnu. Imma la tħabatt għaliha u lanqas kabbartha int. F’lejl wieħed ġiet u marret.’ Alla kompla jirraġuna: ‘Mela jien ma kellix tiġini ħasra mill-​belt taʼ Ninwe abitata b’iktar minn 120,000 ruħ li ma jafux jagħżlu bejn il-​lemin u x-​xellug tagħhom, u fejn hemm ukoll ħafna bhejjem?’ (Ġona 4:9-11) It-​tweġiba t-​tajba hija ovvja.

Ġona jindem u jgħix biex jikteb il-​ktieb Bibliku li jġib ismu. Kif sar jaf li l-​baħrin kellhom il-​biżaʼ taʼ Jehovah, li offrew sagrifiċċju Lilu, u li għamlu wegħdi? Permezz taʼ ispirazzjoni divina jew forsi fit-​tempju mingħand wieħed mill-​baħrin jew passiġġieri.—Ġona 1:16; Ġona 2:5 [Ġona 2:4, NW].

‘Is-​Sinjal Taʼ Ġona’

Meta l-​iskribi u l-​Fariżej staqsew lil Ġesù Kristu għal sinjal, hu qal: “Sinjal iridu nisel ħażin u infidil! Imma ebda sinjal ma jingħatalu ħlief dak tal-​profeta Ġona.” Ġesù żied: “Għax kif Ġona għamel tlitt ijiem u tlitt iljieli f’żaqq il-​ħuta, hekk ukoll Bin il-​bniedem għad jagħmel tlitt ijiem u tlitt iljieli fil-​qalba taʼ l-​art.” (Mattew 12:38-40) Il-​ġranet Lhud bdew maʼ nżul ix-​xemx. Kristu miet il-​Ġimgħa fil-​għaxija, fl-​14 taʼ Nisan, tas-​sena 33 E.K. Ġismu ġie mpoġġi f’qabar qabel inżul ix-​xemx taʼ dak il-​jum. Il-​15 taʼ Nisan beda dik il-​lejla u baqaʼ sejjer sa nżul ix-​xemx tas-​Sibt, is-​sebaʼ u l-​aħħar jum tal-​ġimgħa. F’dak il-​ħin beda s-​16 taʼ Nisan u kompla sa nżul ix-​xemx taʼ dak li aħna nsejħulu l-​Ħadd. Għaldaqstant, Ġesù kien mejjet u fil-​qabar minn taʼ lanqas għal perijodu taʼ ħin fl-​14 taʼ Nisan, kien midfun għall-​ġurnata kollha kemm hi fil-​15 taʼ Nisan, u qattaʼ s-​sigħat taʼ bil-​lejl tas-​16 taʼ Nisan fil-​qabar. Meta ċerti nisa ġew ħdejn il-​qabar il-​Ħadd fil-​għodu, hu kien diġà ġie rxoxtat.—Mattew 27:57-61; 28:1-7.

Ġesù kien fil-​qabar għal partijiet minn tlett ijiem. L-​għedewwa tiegħu b’hekk ħadu ‘s-​sinjal taʼ Ġona,’ imma Kristu qal: “F’jum il-​ħaqq, in-​nies taʼ Ninwè għad iqumu kontra dan in-​nisel u jikkundannawh, għax huma nidmu wara l-​predikazzjoni taʼ Ġona; u araw, hawnhekk min hu aqwa minn Ġona!” (Mattew 12:41) Kemm huwa veru dan! Il-​Lhud kellhom lil Ġesù f’nofshom​—profeta bil-​wisq akbar minn Ġona. Għalkemm Ġona kien sinjal adegwat għan-​nies taʼ Ninwe, Ġesù ppriedka b’awtorità u provi li jappoġġjaw bil-​wisq akbar milli għamel dak il-​profeta. Madankollu, il-​Lhud inġenerali m’emmnux.—Ġwann 4:48.

Bħala ġens il-​Lhud m’aċċettawhx b’umiltà lill-​Profeta akbar minn Ġona, u m’eżerċitawx fidi Fih. Imma xi ngħidu għall-​antenati tagħhom? Huma wkoll ma kellhomx fidi u spirtu umli. Fil-​fatt, Jehovah evidentement bagħat lil Ġona lejn Ninwe sabiex juri l-​kuntrast li kien hemm bejn in-​nies taʼ Ninwe li nidmu u bejn l-​Israeliti taʼ rashom iebsa, li kienu nieqsa b’mod tremend mill-​fidi u mill-​umiltà.—Qabbel Dewteronomju 9:6, 13.

Xi ngħidu għal Ġona nnifsu? Hu tgħallem kemm hija kbira l-​ħniena t’Alla. Iktar minn hekk, ir-​reazzjoni taʼ Jehovah għat-​tgergir taʼ Ġona dwar il-​ħniena murija lin-​nies taʼ Ninwe li nidmu, għandha żżommna milli nilmentaw meta Missierna tas-​sema juri ħniena man-​nies taʼ żmienna. Tabilħaqq, ejjew nithennew li kull sena eluf iduru lejn Jehovah bil-​fidi u bi qlub umlin. (w96 5/15)