‘Nagħrfu bid-Dehen x’Aħna’—Fi Żmien il-Mafkar
“Jekk aħna nagħrfu bid-dehen aħna nfusna x’aħna, ma nkunux iġġudikati . . . biex ma niġux ikkundannati mad-dinja.”−1 KORINTIN 11:31, 32.
1. Il-Kristjani veri ċertament li jridu jevitaw liema ħaġa, u għala?
ĦAĠA li Kristjan żgur li ma jridhiex hi li jiġi ġġudikat b’dannu għalih innifsu minn Jehovah. Li nonqsu li nogħġbu lill-“Imħallef tal-art kollha” jistaʼ jwassal f’li ‘niġu kkundannati mad-dinja’ u nitilfu s-salvazzjoni. Dan hu minnu kemm jekk nittamaw għal ħajja fis-sema maʼ Ġesù jew għal ħajja bla tmiem f’ġenna tal-art.—Ġenesi 18:25; 1 Korintin 11:32.
2, 3. F’liema ħaġa nistgħu aħna niġu ġġudikati b’mod taʼ dannu għalina, u x’qal Pawlu dwar dan?
2 Fl-1 Korintin kapitlu 11, l-appostlu Pawlu tratta kwistjoni fejn aħna nistgħu niġu ġġudikati bi ħsara għalina. Fil-waqt li hu ndirizza l-kummenti tiegħu lill-Kristjani midlukin, il-parir tiegħu huwa mportanti għal kulħadd, speċjalment f’dan l-istaġun. Li nagħrfu b’dehen aħna nfusna x’aħna jistaʼ jgħinna biex ikollna l-approvazzjoni t’Alla u ma niġux iġġudikati bi ħsara għalina. Meta ddiskuta ċ-ċelebrazzjoni annwali tal-Ikla taʼ fil-Għaxija tal-Mulej, Pawlu kiteb:
3 “Il-Mulej Ġesù fil-lejl li kien sejjer ikun ikkunsinnat ħa l-ħobża u, wara li iżża ħajr, qasamha u qal: ‘Dan ifisser ġismi li hu għan-nom tagħkom. Ibqgħu agħmlu dan b’tifkira tiegħi.’ Huwa għamel l-istess rigward il-kies ukoll, wara li ħa l-ikla taʼ fil-għaxija, billi qal: ‘Dan il-kies ifisser il-patt ġdid minħabba d-demm tiegħi. Ibqgħu agħmlu dan, kemm-il darba tixorbuh, b’tifkira tiegħi.’ Għax kull darba li tieklu dan il-ħobż u tixorbu dan il-kies, intom tibqgħu xxandru l-mewt tal-Mulej sakemm jasal.”—1 Korintin 11:23-26.a
4. X’se jseħħ fil-lejla tal-l0 taʼ April, l990?
4 Wara nżul ix-xemx tal-l0 taʼ April, l990, ix-Xhieda taʼ Jehovah se jiċċelebraw il-Mafkar tal-mewt taʼ Kristu. Normalment, il-grupp li jiltaqaʼ flimkien ikun kongregazzjoni waħda, b’hekk ikun hemm wisgħa għal nies li għad m’humiex Xhieda. Il-laqgħa kif tkun? Ikun hemm taħdita Biblika. Imbagħad, wara li ssir talba, il-ħobża tiġi mgħoddija. Talba oħra tintroduċi l-mogħdija tat-tazza. Minflok ma dan kollu jkun fi qbil maʼ xi rit formali jew xi proċedura riġida, il-għadd taʼ ħobżiet jew taʼ tazzi u l-mod li jiġu mgħoddija huwa rranġat fi qbil mas-sitwazzjoni lokali. L-importanti hu li l-affarijiet ikunu disponibbli għal dawk kollha li jattendu, għalkemm il-biċċa l-kbira minnhom sempliċement se jgħadduhom mingħajr ma jipparteċipaw minnhom. Liema affarijiet, iżda, jiġu mgħoddija, u xi jfissru? Barra minn dan, x’għandna nikkunsidraw minn qabel sabiex nagħrfu b’dehen aħna nfusna x’aħna?
“Dan Ifisser Ġismi”
5, 6. (a) X’għamel Ġesu bil-ħobża? (b) Liema xorta taʼ ħobż uża?
5 Aħna qrajna dwar Pawlu ‘x’irċieva mingħand il-Mulej’ rigward il-Mafkar. Hemm ukoll rakkonti minn tliet kittieba tal-Vanġelu, li wieħed minnhom kien preżenti meta Ġesù waqqaf din iċ-ċelebrazzjoni. (1 Korintin 11:23; Mattew 26:26-29; Mark 14:22-25; Luqa 22:19, 20) Dawn ir-rakkonti jgħidu li Ġesù l-ewwel ħa ħobża, talab u mbagħad qasamha u qassamha. X’kienet dik il-ħobża? Fi qbil maʼ dan, x’jiġi wżat illum? Xi jfisser jew x’jirrappreżenta?
6 Kien għad baqaʼ l-affarijiet mill-ikla tal-Qbiż Lhudi, li ħaġa minnhom kien il-ħobż bla ħmira, li Mosè sejjaħlu “ftajjar, il-ħobż tal-milqutin.” (Dewteronomju 16:3; Eżodu 12:8) Dan il-ħobż kien magħmul bid-dqiq tal-qamħ mingħajr maʼ jiżdiedlu ħmira, melħ, jew, ħwawar. Billi kien bla ħmira (mats·tsaħʹ, bl-Ebrajk), kien ċatt u jiftarrak; ried jinqasam f’biċċiet żgħar li tistaʼ tikolhom.—Mark 6:41; 8:6; Atti 27:35.
7. Ix-Xhieda taʼ Jehovah x’jużaw rigward taʼ ħobż matul il-Mafkar?
7 Ġesù uża ħobż bla ħmira fl-Ikla taʼ fil-Għaxija tal-Mulej, għalhekk ix-Xhieda taʼ Jehovah illum jagħmlu l-istess. Il-galletti regulari Lhud imsejħin matzoth tajbin għal dan il-għan jekk ma jkunux magħmulin b’xi ingredjenti miżjudin, bħalma huma x-xgħir, basal, jew bajd. (Matzoth b’dawk l-affarijiet miżjudin ma tantx jaqbel mad-deskrizzjoni “ħobż tal-milqutin.”) Jew l-anzjani tal-kongregazzjoni jistgħu jqabbdu lil xi ħadd jagħmel ħobż bla ħmira minn għaġina bid-dqiq tal-qamħ u ilma. Jekk dqiq tal-qamħ mhux disponibbli, ħobż bla ħmira jistaʼ jsir bid-dqiq tax-xgħir, tar-ross, tal-qamħirrun, jew taʼ xi qamħa oħra. Il-għaġina tinfetaħ irqieq u tinħema fuq pjanċa tal-forn midluka bi ftit ferm żejt.
8. Il-ħobż bla ħmira għala huwa simbolu xieraq, u x’jissinjifika li tieħu minnu? (Ebrej 10:5-7; 1 Pietru 4:1)
8 Dan il-ħobż hu addattat għax ma fihx ħmira, li l-Bibbja tuża biex tirrappreżenta l-korruzzjoni jew id-dnub. Pawlu wissa rigward raġel immorali f’kongregazzjoni ‘Ftit ħmira tiffermenta lill-għaġna kollha. Neħħu l-ħmira l-qadima, biex tkunu ħielsa minn xi ferment. Kristu l-qbiż tagħna ġie ssagrifikat. Ejjew inżommu l-festa, mhux bi ħmira taʼ ħażen u qerq, iżda bil-ftajjar tas-sinċerità u l-verità.’ ( 1 Korintin 5:6-8; qabbel Mattew 13:33; 16:6, 12.) Ħobż mingħajr ħmira hu simbolu xieraq tal-ġisem uman taʼ Ġesù, għax hu kien “lejali, bla ħtija, bla mniġġes, mifrud mill-midinbin.” (Ebrej 7:26) Ġesù kien hemm preżenti fil-ġisem uman perfett tiegħu meta qal lill-appostli: “Ħudu u kulu dan [il-ħobż], ifisser ġismi.” (Mattew 26:26, A New Translation of the Bible, minn James Moffatt) Li tieħu sehem mill-ħobż ifisser li persuna temmen fil-benefiċċju tas-sagrifiċċju taʼ Ġesù għan-nom tagħha u taċċettah. Iżda, iżjed huwa nvolut.
Inbid b’Tifsir
9. Liema emblema oħra Ġesù qal li għandha tintuża?
9 Ġesù uża simbolu ieħor: “Hu ħa wkoll il-kies, u wara li rringrazzja ’l Alla hu tahulhom igħid, ‘Ixorbu minnu, ilkoll kemm intom; dan ifisser demmi, id-demm tal-patt il-ġdid, imxerred għal ħafna, biex jirbaħ il-maħfra tad-dnubiet.’” (Mattew 26:27, 28, Moffatt) X’kien hemm f’dik it-tazza li tqassmet bejnhom ilkoll minnu, u xi jfisser għalina hekk kif nistinkaw biex nagħrfu bid-dehen aħna nfusna x’aħna?
10. L-inbid kif sab postu fil-Qbiż Lhudi?
10 Meta Mosè fil-bidu wera kif għandha ssir il-festa tal-Qbiż, hu ma semmaʼ ebda xorb. Ħafna studjużi jemmnu li l-inbid kien introdott fil-Qbiż ħafna wara, forsi fit-tieni seklu Q.E.K.b Insomma, l-użu tal-inbid f’din l-ikla kien komuni fl-ewwel seklu, u Ġesù ma oġġezzjonax dwaru. Hu uża l-inbid tal-Qbiż meta waqqaf il-Mafkar.
11. Inbid taʼ liema xorta huwa addattat għall-użu matul l-Ikla taʼ fil-Għaxija tal-Mulej?
11 Peress li l-Qbiż kien jiġi ħafna wara l-ġbir tal-egħneb, Ġesù kien qed juża, mhux sugu li ma kienx iffermentat, iżda nbid aħmar li setaʼ faċilment jirrappreżenta ’l demmu. (Qabbel Rivelazzjoni 14:20.) Id-demm taʼ Kristu ma kellux bżonn jiġi msaħhaħ, għalhekk inbid waħdu hu xieraq minflok inbid li intgħamel iżjed qawwi bil-brandy (bħalma hu l-port, sherry, jew muzcatel) jew miżjud b’xi ħwawar jew b’xi ħxejjex (vermouth, Dubonnet, jew il-ħafna aperitivi). M’għandniex għalfejn, iżda, noqogħdu ninkwetaw dwar kif kien jiġi pproċessat l-inbid, jekk kienx jiġi miżjud xi zokkor matul il-fermentazzjoni biex jagħmlu taʼ togħma jew kontenut alkoħoliku medju jew jekk kienx jiġi miżjud xi ftit kubrit biex ma jmurx.c Ħafna kongregazzjonijiet jużaw inbid aħmar tax-xiri (bħalma hu Chianti, Burgundy, Beaujolais, jew claret) jew inbid aħmar sempliċi li jsir fid-djar. L-inbid u l-ħobż huma sempliċement emblemi, jew simboli; għaldaqstant, jekk jibqaʼ minnhom jistaʼ jittieħed id-dar u jintuża iktar tard sempliċement bħala kwalunkwe ikel jew xorb ieħor.
12. Ġesù spjega li l-inbid għandu liema tifsir rappreżentattiv?
12 Il-fatt li Ġesù tkellem dwar demmu fil-lejl tal-Qbiż setaʼ fakkar fid-demm tal-ħaruf lura fl-Eġittu. Iżda nnota kif Ġesù attwalment għamel paragun differenti, billi qal: “Dan il-kies ifisser il-patt ġdid minħabba f’demmi, li se jiġi mxerred għalikom.” (Luqa 22:20) Alla qabel kien għamel patt mal-ġens taʼ Iżrael tal-laħam, u kien ġie inawgurat bid-demm taʼ sagrifiċċji tal-annimali. Kien hemm qbil bejn id-demm taʼ dawk is-sagrifiċċji u d-demm taʼ Ġesù. It-tnejn ġew involuti f’li Alla inawgura patt maʼ xi ġens tal-poplu tiegħu. (Eżodu 24:3-8; Ebrej 9:17-20) Fattur tal-patt tal-Liġi kien li Iżrael tal-laħam kellu l-prospett li jifforma ġens taʼ slaten u qassisin. (Eżodu 19:5, 6) Madankollu, wara li Iżrael naqas li jħares il-patt taʼ Jehovah, hu qal li kien se jbiddel “il-patt taʼ qabel” maʼ “patt ġdid.” (Ebrej 9:1, 15; Ġeremija 31:3l-34) It-tazza tal-inbid li Ġesù issa għadda lill-appostli lejali kienet tirrappreżenta dan il-patt ġdid.
13, 14. (a) Li tkun fil-patt ġdid xi jfisser? (b) X’jissinjifika li wieħed jieħu mill-emblemi?
13 Il-Kristjani mdaħħlin f’dan il-patt ġdid isiru jiffurmaw ġens spiritwali taʼ slaten u qassisin. (Galatin 6:16) L-appostlu Pietru kiteb: “Intom ‘razza magħżula, saċerdozju rjali, ġens qaddis, poplu għal pussess speċjali, biex għandkom tiddikjaraw barra l-pajjiż l-affarijiet eċċellenti’ taʼ dak li sejħilkom ’il barra mid-dlam għal ġod-dawl tal-għageb tiegħu.” (1 Pietru 2:9) Huwa ċar liema salvazzjoni jirċievu—ħajja fis-sema bħala mexxejja sħab maʼ Ġesù. Rivelazzjoni 20:6 tikkonferma dan: “Hieni u qaddis hu kulmin għandu sehem fl-ewwel irxoxt; . . . se jkunu qassisin t’Alla u tal-Kristu, u se jaħkmu bħala slaten miegħu għall-elf sena.”
14 Fil-fatt, wara li Ġesù ggwida lill-appostli biex jieħdu mill-emblemi taʼ ħobż u nbid, hu qalilhom li kienu se ’jieklu u jixorbu mal-mejda tiegħu fis-saltna tiegħu, u joqogħdu bil-qiegħda fuq tronijiet biex jiġġudikaw lit-tnax-il tribu taʼ Iżrael.’ (Luqa 22:28-30) Għaldaqstant, li tieħu mill-emblemi tal-Mafkar ifisser iżjed milli sempliċement temmen fis-sagrifiċċju taʼ Ġesù. Kull Kristjan irid jaċċetta l-fidwa u jeżerċita fidi jekk irid jaqlaʼ l-ħajja taʼ dejjem f’xi post. (Mattew 20:28; Ġwann 6:51) Iżda li tieħu mill-emblemi jissinjifika li wieħed huwa fil-patt ġdid, magħżul biex ikun ma Ġesù fis-Saltna tiegħu.
Ħtieġa li Nagħrfu bid-Dehen fi Żmien il-Mafkar
15. Ġesù kif introduċa tama ġdida għall-qaddejja t’Alla?
15 Kif spjega l-artiklu taʼ qabel, qabel iż-żmien taʼ Ġesù qaddejja lejali t’Alla ma kellhom ebda tama li jmorru fis-sema. Huma kienu jħarsu ’l quddiem lejn li jaqilgħu ħajja taʼ dejjem fuq l-art, id-dar oriġinali tal-bniedem. Ġesù Kristu kien l-ewwel wieħed li ġie rxoxtat bħala spirtu, u sar l-ewwel wieħed mill-bnedmin li ttieħed fis-sema. (Efesin 1:20-22; 1 Pietru 3:18, 22) Pawlu kkonferma dan meta kiteb: “Għandna qlubija għat-triq tad-dħul ġewwa l-post qaddis bid-demm taʼ Ġesù, li hu inawgura għalina bħala mod ġdid u ħaj.” (Ebrej l0:19, 20) Min kien se jsegwi lil Ġesù, wara li hu fetaħ dik it-triq?
16. X’għandu maħżun il-futur għal dawk li jieħdu mill-ħobż u mill-inbid?
16 Fil-lejl li Ġesù waqqaf l-Ikla taʼ fil-Għaxija tal-Mulej, hu qal lill-appostli lejali tiegħu li kien qed jipprepara post għalihom fis-sema. (Ġwann 14:2, 3) Ftakar, iżda, li Ġesù qal ukoll li dawk li jieħdu mill-ħobża u mit-tazza se jkunu fis-Saltna tiegħu u joqogħdu bil-qiegħda fuq tronijiet biex jagħmlu ħaqq. Se jkunu dawk biss l-appostli? Le, għax iktar tard l-appostlu Ġwanni sar jaf li Kristjani oħra wkoll kienu se jirbħu u ‘joqogħdu bil-qiegħda maʼ Ġesù fuq it-tron tiegħu,’ u flimkien kienu se jsiru ‘saltna u qassisin biex jaħkmu fuq l-art.’ (Rivelazzjoni 3:21; 5:10) Ġwanni sar jaf ukoll il-għadd totali taʼ Kristjani li huma “mixtrijin mill-art”−144,000). (Rivelazzjoni 14:l-3) Peress li dan hu grupp relattivament żgħir, “merħla ċkejkna” ikkumpanjata maʼ dawk kollha li qiemu lil Alla matul is-sekli, għarfien bid-dehen speċjali hu meħtieġ fi żmien il-Mafkar.—Luqa 12:32.
17, 18. (a) Xi Kristjani f’Korintu waqgħu f’liema drawwa? (b) L-ikel u x-xorb żejjed għala kien tant serju? (Ebrej l0:28-31)
17 Pawlu qajjem dan il-punt fl-ittra tiegħu lill-Korintin fi żmien meta xi wħud mill-appostli kienu għadhom ħajjin u meta Alla kien qed isejjaħ lill-Kristjani “biex ikunu qaddisin.” Pawlu qal li drawwa ħażina kienet żviluppat fost dawk hemmhekk li kienu obligati li jieħdu mill-emblemi. Xi wħud qabel attendew kienu ħadu l-ikla tagħhom li fiha kienu kielu jew xorbu żżejjed, u għamlithom bin-ngħas, imċajprin fis-sensi tagħhom. Bħala riżultat, ma setgħux “jagħrfu b’dehen il-ġisem,” il-ġisem fiżiku taʼ Ġesù rrappreżentat mill-ħobż. Kienet dik xi ħaġa serja ħafna? Iva! Billi ħadu sehem b’mod mhux mistħoqq, huma saru “ħatja rigward il-ġisem u d-demm tal-Mulej.” Li kieku kienu attenti mentalment u spiritwalment, ‘setgħu jagħrfu b’dehen huma x’kienu u ma jiġux iġġudikati.’—1 Korintin 1:2; 11:20-22, 27-31.
18 Dawk il-Kristjani x’kellhom bżonn jagħrfu b’dehen u għala? L-ewwelnett, huma kellhom japprezzaw f’qalbhom u f’moħħhom is-sejħa tagħhom biex ikunu fost il-144,000 werrieta tal-ħajja fis-sema. Dan kif kienu għarfuh b’dehen, u għandhom ħafna llum jemmnu li huma parti minn dan il-grupp żgħir li Alla ilu jagħżel minn żmien l-appostli?
19. Liema sitwazzjoni li turina ċar kienet prevalenti matul il-Mafkar tal-1989?
19 Attwalment, minoranza żgħira ferm biss taʼ Kristjani veri llum jagħrfu b’dehen dan dwarhom infushom. Fiċ-ċelebrazzjoni tal-Ikla taʼ fil-Għaxija tal-Mulej fl-1989, il-fuq minn 9,479,000 iltaqgħu flimkien f’kongregazzjonijiet tax-Xhieda taʼ Jehovah mal-art kollha. Madwar 8,700 stqarrew li għandhom it-tama li jiġu ‘salvati għas-saltna tas-sema.’ (2 Timotew 4:18) Il-maġġoranza vasta—iva, miljuni taʼ Kristjani mberkin u lejali oħra li ltaqgħu flimkien—għarfu b’dehen li t-tama valida tagħhom hi li jgħixu għal dejjem fuq l-art.
20. Dawk mill-144,000 kif isiru jafu li ġew imsejħin? (1 Ġwann 2:27)
20 F’Pentekoste tat-33 E.K., Alla beda jagħzel il-144,000 għall-ħajja fis-sema. Peress li din it-tama kienet ġdida, mhux magħrufa mill-qaddejja t’Alla qabel iż-żmien taʼ Ġesù, dawk magħżulin kif kellhom ikunu jafu jew jiġu żgurati dwar din it-tama? Huma dan jagħrfuh b’dehen billi jirċievu l-evidenza għalih mogħtija mill-ispirtu qaddis t’Alla. Dan ma jfissirx li huma attwalment jaraw l-ispirtu (dan mhux xi persuna) jew ikollhom xi dehra mentali tal-ispirtu qed jikkomunika magħhom, lanqas ma jisimgħu ilħna mill-qasam tal-ispirti. Pawlu jispjega: “L-ispirtu nnifsu jixhed mal-ispirtu tagħna li aħna t-tfal t’Alla . . . Aħna wkoll werrieta: werrieta tabilħaqq t’Alla, iżda werrieta bi sħab maʼ Kristu, basta nsofru flimkien biex nistgħu wkoll inkunu gglorifikati flimkien.”−Rumani 8:16, 17.
21. (a) Il-midlukin kif jafu li għandhom it-tama tas-sema? (1 Korintin l0:15-17) (b) X’tip taʼ individwi huma l-midlukin, u huma kif bil-modestja jagħtu xiehda tat-tama tagħhom?
21 Din l-evidenza, jew realizzazzjoni, tbiddel il-ħsieb u t-tama tagħhom. Huma xorta għadhom bnedmin, li jgawdu l-affarijiet tal-ħolqien taʼ Jehovah fuq l-art, madankollu d-direzzjoni ewlenija tal-ħajja u tal-interess tagħhom hi fuq li jkunu werrieta sħab maʼ Kristu. Huma ma waslux għal din il-ħarsa permezz tal-emozzjoni. Huma ndividwi normali, ibbilanċjati fl-idejat u fil-kondotta tagħhom. Billi ġew imqaddsin bl-ispirtu taʼ Alla, iżda, huma konvinti mis-sejħa tagħhom, mhux jibqgħu kontinwament dubjużi minnha. Huma jirrealizzaw li s-salvazzjoni tagħhom se tkun għas-sema jekk jibqgħu lejali. (2 Tessalonkin 2:13; 2 Timotew 2:l0-12) Billi jifhmu xi jfisser għalihom is-sagrifiċċju taʼ Ġesù u billi jagħrfu b’dehen li huma Kristjani midlukin bl-ispirtu, huma bil-modestja jieħdu mill-emblemi tal-Mafkar.
22. X’se jagħrfu b’dehen il-biċċa l-kbira taʼ dawk li jattendu għall-Ikla taʼ fil-Għaxija tal-Mulej?
22 Il-biċċa l-kbira minn dawk li b’ubbidjenza se jiltaqgħu flimkien fil-l0 taʼ April m’għandhomx dik it-tama, għax Alla ma dilikhomx bl-ispirtu, billi sejħilhom għall-ħajja tas-sema. Kif innotajna, Alla beda jagħżel il-144,000 lura fi żmien l-appostli. Iżda mat-tlestija taʼ dik is-sejħa, huwa mistenni li oħrajn li jiġu jqimuh se jkollhom it-tama mħaddna minn Mosè, David, Ġwanni l-Għammied, u wħud lejali oħra li mietu qabel ma Ġesù fetaħ it-triq għall-ħajja fis-sema. B’hekk miljuni taʼ Kristjani lejali u żelużi llum ma jiħdux mill-emblemi tal-Mafkar. Kristjani bħal dawn jagħrfu b’dehen huma nfushom x’inhuma quddiem Alla fis-sens li huma jagħrfu t-tama valida tagħhom. Huma jibbenefikaw mill-ġisem u d-demm taʼ Ġesù billi dnubiethom jiġu maħfura u mbagħad jaqilgħu ħajja bla tmiem fuq l-art.—1 Pietru 1:19; 2:24; Rivelazzjoni 7:9, 15.
23. Il-Mafkar għala se jkun ċelebrazzjoni taʼ ferħ? (Qabbel 2 Kronaki 30:21.)
23 Ejjew, mela, nħarsu ’l quddiem lejn iċ-ċelebrazzjoni taʼ ferħ nhar il-l0 taʼ April. Se jkun żmien għalina biex nużaw il-għarfien b’dehen iżda wkoll żmien taʼ hena. Hena għall-għadd żgħir bit-tama għas-sema li kif jixraq u b’ubbidjenza se jieħdu mill-ħobża u mit-tazza. (Rivelazzjoni 19:7) Hena wkoll għal miljuni taʼ Kristjani kuntenti li dik il-lejla se josservaw u jitgħallmu u li jittamaw li jiftakru għal dejjem fuq l-art dik iċ-ċelebrazzjoni taʼ tifsir.—Ġwann 3:29.
[Noti taʼ taħt]
a “Fil-lejl li fih Hu ġie kkunsinnat il-Mulej Ġesù ħa l-ħobż, waqt li radd ħajr, Hu qassmu u qal: ‘Dan hu ġismi li hu għalikom; agħmlu dan bħala l-mafkar tiegħi.’ Bl-istess mod Hu ħa l-kies meta l-ikla taʼ fil-għaxija ntemmet u qal: ‘Dan il-kies hu l-patt ġdid, issiġillat b’demmi; kull darba li tixorbuh, agħmluh bħala l-mafkar tiegħi.’”—An Expanded Paraphrase of the Epistles of Paul, minn F. F. Bruce.
b Wieħed studjuż joffri din l-opinjoni dwar il-għala żdied l-inbid: “[Il-Qbiż] ma kellux jibqaʼ assemblea solenni annwali għall-irġiel adulti. kellha ssir l-okkażjoni taʼ festa għall-familja, li fiha x-xorb tal-inbid sab post naturali.”−The Hebrew Passover—From the Earliest Times to A.D. 70, minn J. B. Segal.
c Minn żmien il-qedem melħ, abjad tal-bajd, u affarijiet oħra ġew użati biex jiċċaraw jew joħorġu l-kulur u t-togħma tal-inbid. Ir-Rumani saħansitra kienu jużaw il-kubrit bħala diżinfettant biex jagħmlu l-inbid.
X’lnhi t-Tweġiba Tiegħek?
◻ Għala jiġi mgħoddi ħobż bla ħmira matul il-Mafkar, u x’jissimbolizza?
◻ Għala tiġi mgħoddija t-tazza matul I-lkla taʼ fil-Għaxija tal-Mulej, u x’tirrappreżenta?
◻ Għala meħtieġ il-għarfien b’dehen f’konnessjoni maċ-ċelebrazzjoni tal-Mafkar?
◻ Int għala qed tħares ’il quddiem għall-Mafkar li jmiss?