Erfgħu
Kif Inħares Lejn il-Frazzjonijiet tad-Demm u l-Proċeduri Mediċi li Jinvolvu l-Użu taʼ Demmi Stess?
Il-Bibbja tikkmanda lill-Kristjani biex “jitbiegħdu . . . mid-demm.” (Atti 15:20) Għalhekk, ix-Xhieda taʼ Ġeħova ma jaċċettawx trasfużjonijiet taʼ demm sħiħ jew taʼ l-erbaʼ komponenti primarji tad-demm—jiġifieri, iċ-ċelluli ħomor tad-demm, iċ-ċelluli bojod tad-demm, il-platelets, u l-plasma. Ukoll, huma ma jagħtux jew ma jerfgħux id-demm tagħhom stess biex jingħatalhom iktar tard.—Lev. 17:13, 14; Atti 15:28, 29.
X’inhuma l-frazzjonijiet tad-demm, u għala kull Kristjan irid jiddeċiedi għalih innifsu jekk għandux jużahom?
Il-frazzjonijiet tad-demm huma elementi li jittieħdu mid-demm u li jsiru permezz taʼ proċess li jissejjaħ taqsim fi frazzjonijiet. Per eżempju, il-plasma, wieħed mill-erbaʼ komponenti primarji tad-demm, jistaʼ jinqasam fis-sustanzi li ġejjin: ilma, xi 91 fil-mija; proteini, bħall-albumina, il-globulini, u l-fibrinoġen, xi 7 fil-mija; u sustanzi oħrajn bħan-nutrijenti, l-ormoni, il-gassijiet, il-vitamini, sustanzi li jintremew, u l-elettroliti, xi 1.5 fil-mija.
Il-kmand biex nitbiegħdu mid-demm japplika wkoll għall-frazzjonijiet? Ma nistgħux ngħidu iva jew le. Il-Bibbja ma tagħtix direzzjoni speċifika dwar is-suġġett tal-frazzjonijiet.a M’għandniex xi ngħidu, ħafna mill-frazzjonijiet jittieħdu minn demm li jkun ngħata bħala donazzjoni għal skopijiet mediċi. Kull Kristjan għandu jiddeċiedi dwar jekk huwiex se jaċċetta jew jirrifjuta l-użu mediku taʼ dawn is-sustanzi billi juża l-kuxjenza tiegħu.
Meta tieħu deċiżjonijiet bħal dawn, ikkunsidra l-mistoqsijiet li ġejjin: Nirrealizza jien li l-fatt li nirrifjuta l-frazzjonijiet kollha tad-demm ifisser li ma naċċettax ċerta mediċina, bħal dik li tiġġieled il-viruses u l-mard jew li tgħin lid-demm jagħqad biex ma jintilifx? Naf jien nispjega lit-tabib għala nirrifjuta jew naċċetta li nuża ċerti frazzjonijiet tad-demm?
Għala d-deċiżjoni dwar jekk għandix nuża ċerti proċeduri li jinvolvu l-użu mediku taʼ demmi stess hija waħda persunali?
Għalkemm il-Kristjani ma jagħtux jew ma jaħżnux demmhom stess għal skop taʼ trasfużjoni, xi proċeduri jew testijiet li jinvolvu d-demm taʼ l-individwu m’humiex b’mod ċar f’konflitt mal-prinċipji tal-Bibbja. Għalhekk, kull individwu għandu jagħmel deċiżjoni skond il-kuxjenza tiegħu dwar jekk għandux jaċċetta jew jirrifjuta xi tipi taʼ proċeduri mediċi li jinvolvu l-użu taʼ demmu stess.
Meta tieħu deċiżjonijiet bħal dawn, staqsi lilek innifsek il-mistoqsijiet li ġejjin: Jekk xi ftit minn demmi se joħroġ barra minn ġismi u hemm iċ-ċans li ċ-ċirkulazzjoni titwaqqaf għal ammont taʼ ħin, se tħallini l-kuxjenza tiegħi nħares lejn dan id-demm bħala li xorta għadu parti minni, u b’hekk ma jkunx hemm il-ħtieġa li jiġi ‘mxerred fl-art’? (Dt. 12:23, 24) Il-kuxjenza tiegħi mħarrġa minn fuq il-Bibbja se tniggiżni minħabba proċedura medika li matulha demmi stess jittieħed, modifikat, u jerġaʼ jidħol f’ġismi? Nirrealizza jien li jekk nirrifjuta kull proċedura medika li tinvolvi l-użu taʼ demmi stess ikun ifisser li qed nirrifjuta kuri bħad-dijalisi jew l-użu taʼ magna tal-qalb u l-pulmun? Ikkunsidrajt jien din il-kwistjoni bit-talb qabel ma ħadt id-deċiżjoni?b
X’inhuma d-deċiżjonijiet persunali tiegħi?
Ikkunsidra ż-żewġ settijiet taʼ mistoqsijiet fil-paġni li ġejjin. L-Ewwel Sett taʼ Għażliet isemmi xi frazzjonijiet li jittieħdu mid-demm u kif dawn normalment jintużaw fil-mediċina. Immarka l-għażla persunali tiegħek dwar jekk taċċettax jew tirrifjutax l-użu taʼ kull waħda minn dawn il-frazzjonijiet. It-Tieni Sett taʼ Għażliet isemmi xi proċeduri mediċi komuni li jinvolvu l-użu taʼ demmek stess. Immarka l-għażla persunali tiegħek dwar jekk taċċettax jew tirrifjutax dawn il-proċeduri. Dawn is-settijiet taʼ mistoqsijiet m’humiex dokumenti legali, imma tistaʼ tuża t-tweġibiet tiegħek fuq dawn il-karti biex jgħinuk timla d-dokument tiegħek bl-isem Direttiva Medika bil-Quddiem.
Id-deċiżjonijiet li tieħu għandhom ikunu tiegħek stess u mhux ibbażati fuq il-kuxjenza taʼ ħaddieħor. Bl-istess mod, ħadd m’għandu jikkritika d-deċiżjonijiet taʼ Kristjan ieħor. F’dawn il-kwistjonijiet, “kull wieħed iġorr it-tagħbija [taʼ responsabbiltà] tiegħu.”—Gal. 6:4, 5.
[Noti taʼ taħt]
a Tistaʼ ssib informazzjoni utli dwar dan is-suġġett fil-ħarġa tat-Torri taʼ l-Għassa tal-15 taʼ Ġunju, 2004, paġni 29-31.
b Tistaʼ ssib informazzjoni utli dwar dan is-suġġett fil-ħarġa tat-Torri taʼ l-Għassa tal-15 t’Ottubru, 2000, paġni 30-1, u fuq id-DVD Transfusion Alternatives—Documentary Series—On DVD.
[Tabella f’paġna 5]
L-EWWEL SETT T’GĦAŻLIET
MHUX AĊĊETTABBLI ID-DEĊIŻJONI PERSUNALI TIEGĦEK GĦALL-KRISTJANI
DEMM Għażliet li
SĦIĦ FRAZZJONIJIET Trid Tagħmel
PLASMA ALBUMINA—SA 4% MILL-PLASMA
Proteina li tittieħed mill-
plasma. Xi tipi t’albumina
jinsabu wkoll fil-pjanti,
f’ikel bħall-ħalib u
l-bajd, u fil-ħalib t’omm
li tkun treddaʼ. L-albumina
mid-demm kultant tintuża ․․ Jien naċċetta
f’sustanzi li jespandu l-albumina
l-volum u li jikkuraw jew
l-attakki taʼ xokk qawwi ․․ Jien nirrifjuta
fil-ġisem bħal eżawriment l-albumina
u ħruq kbir. Din it-taħlita
medika li tespandi
l-volum jistaʼ jkun
fiha sa 25 fil-mija
t’albumina. Ammonti
tassew żgħar jintużaw
fil-formulazzjoni taʼ ħafna
mediċini oħrajn, fosthom
xi formulazzjonijiet taʼ
l-erythropoietin (EPO).
IL-GLOBULINI TAʼ L-IMMUNITÀ
—SA 3% MILL-PLASMA
Il-frazzjonijiet tal-proteini
jistgħu jintużaw f’xi mediċini
li jiġġieldu kontra ․․ Jien naċċetta
l-viruses u l-mard, bħalma l-globulini
huma d-difterite, taʼ l-immunità
it-tetnu, l-epatite kaġunata jew
minn virus, u r-rabja taʼ ․․ Jien nirrifjuta
l-annimali (rabies). Dawn l-globulini
jistgħu jintużaw ukoll biex taʼ l-immunità
jipprevienu ċerti
kundizzjonijiet mediċi li
jistgħu jipperikolaw il-ħajja
taʼ tarbija li tkun qed
tiżviluppa fil-ġuf jew
biex jiġġieldu kontra
l-effetti tal-velenu tas-sriep
jew tal-brimb.
SUSTANZI LI JGĦAQQDU D-DEMM
—INQAS MINN 1% MILL-PLASMA
Hemm diversi proteini li
jgħinu lid-demm biex jagħqad ․․ Jien naċċetta
ħalli ma jibqax joħroġ. Xi sustanzi li
wħud minn dawn il-proteini jgħaqqdu d-demm
jingħataw lill-pazjenti li meħudin mid-demm
għandhom it-tendenza li jew
jitilfu d-demm malajr. Dawn ․․ Jien nirrifjuta
jintużaw ukoll f’kolla sustanzi li
medika li tagħlaq il-ġrieħi jgħaqqdu d-demm
u twaqqaf id-demm milli meħudin mid-demm
joħroġ wara xi operazzjoni.
Taħlita waħda li fiha sustanzi
li jgħaqqdu d-demm hi magħrufa
bħala cryoprecipitate. NOTA:
Xi sustanzi li jgħaqqdu d-demm
issa huma magħmulin minn sorsi
li ma jittiħdux mid-demm.
ĊELLULI EMOGLOBINA—33% MIĊ-ĊELLULI ĦOMOR
ĦOMOR Proteina li ġġorr l-ossiġnu
madwar il-ġisem u tieħu
d-dijossidu karboniku ․․ Jien naċċetta
fil-pulmuni. Il-prodotti l-emoglobina
żviluppati mill-emoglobina jew
tal-bnedmin jew taʼ l-annimali ․․ Jien nirrifjuta
jistgħu jintużaw biex jiġu l-emoglobina
kkurati pazjenti li jbatu
minn anemija qawwija jew
li jitilfu ammont kbir taʼ
demm.
HEMIN—INQAS MINN
2% MIĊ-ĊELLULI ĦOMOR
Sustanza li tnaqqas
l-attività taʼ l-enzimi
u li tittieħed mill-emoglobina ․․ Jien naċċetta
li tintuża biex tikkura l-hemin
grupp taʼ mard ġenetiku jew
rari fid-demm (magħruf ․․ Jien nirrifjuta
bħala porfirja) u li l-hemin
jeffettwa s-sistema
diġestiva, is-sistema
tan-nervituri, u
s-sistemi taċ-ċirkulazzjoni.
ĊELLULI INTERFERONS—FRAZZJON ŻGĦIR
BOJOD MIĊ-ĊELLULI BOJOD
Proteini li jiġġieldu
kontra ċerti kanċrijiet ․․ Jien naċċetta
u infezzjonijiet kaġunati l-interferons
minn virus. Ħafna meħudin mid-demm
mill-interferons ma jew
jittiħdux mid-demm. ․․ Jien nirrifjuta
Xi wħud huma magħmulin l-interferons
minn frazzjonijiet meħudin mid-demm
taċ-ċelluli bojod
tad-demm tal-bniedem.
PLATELETS Bħalissa, ebda frazzjoni
mill-platelets ma qiegħda
tiġi iżolata għall-użu
dirett fil-kura medika.
IT-TIENI SETT T’GĦAŻLIET
ID-DEĊIŻJONI PERSUNALI TIEGĦEK
PROĊEDURI LI JINVOLVU L-UŻU MEDIKU TAD-DEMM TIEGĦEK STESS
*Nota: Il-metodi kif jiġu applikati dawn il-proċeduri mediċi jvarjaw minn tabib għal ieħor. Int għandek tara li t-tabib tiegħek jispjegalek eżattament x’hemm involut fi kwalunkwe proċedura suġġerita sabiex tkun ċert li hi fi qbil mal-prinċipji tal-Bibbja u mad-deċiżjonijiet li tieħu int stess skond il-kuxjenza tiegħek.
ISEM X’TAGĦMEL Għażliet li
TAL-KURA Trid Tagħmel.
(Għandek mnejn tkun trid tkellem
lit-tabib tiegħek
qabel ma taċċetta
jew tirrifjuta xi
waħda minn dawn
il-proċeduri.)
CELL SALVAGE Tnaqqas it-telf
tad-demm. Waqt
l-operazzjoni,
id-demm jiġi salvat ․․ Naċċetta
minn ġerħa jew ․․ Forsi naċċetta*
toqba fil-ġisem. ․․ Nirrifjuta
Dan jitnaddaf jew
jissaffa u mbagħad,
forsi bi proċess
kontinwu, jerġaʼ
lura fil-pazjent.
HEMODILUTION Tnaqqas it-telf tad-demm.
Waqt l-operazzjoni,
id-demm jiġi dirett
lejn boroż u minfloku
tingħata sustanza li ․․ Naċċetta
tespandi l-volum ․․ Forsi naċċetta*
tad-demm li m’hijiex ․․ Nirrifjuta
magħmula mill-komponenti
tad-demm. Għalhekk,
id-demm li jibqaʼ
fil-pazjent matul
l-operazzjoni jitħallat,
u jkun fih inqas ċelluli
ħomor tad-demm. Waqt
l-operazzjoni jew fi
tmiemha, id-demm li
jkun ġie dirett lejn
il-boroż jiġi dirett
lura fil-pazjent.
MAGNA Iżżomm iċ-ċirkulazzjoni.
TAL-QALB Id-demm jiġi dirett lejn
U L-PULMUN magna tal-qalb u l-pulmun ․․ Naċċetta
artifiċjali fejn jingħatalu ․․ Forsi naċċetta*
l-ossiġnu u mbagħad jiġi ․․ Nirrifjuta
dirett lura fil-pazjent.
DIJALISI Tiffunzjona bħal organu.
Fid-dijalisi, jew hemodialysis,
id-demm jiċċirkola permezz ․․ Naċċetta
taʼ magna li ssaffi u tnaddaf ․․ Forsi naċċetta*
id-demm qabel ma jerġaʼ ․․ Nirrifjuta
lura fil-pazjent.
ROQGĦA Twaqqaf it-tnixxija taʼ
DEMM likwidu mis-sinsla tad-dahar.
EPIDURALI Ammont żgħir mid-demm
tal-pazjent stess jiġi ․․ Naċċetta
injettat fir-rita taʼ ․․ Forsi naċċetta*
madwar is-sinsla ․․ Nirrifjuta
tad-dahar. Din
il-proċedura tintuża
biex tiġi siġillata
toqba li minnha jkun
qed joħroġ likwidu
tas-sinsla tad-dahar.
PLASMAFERESI Tikkura l-mard. Id-demm
jinħareġ u jissaffa biex
titneħħa l-plasma.
Minfloku jiġi miżjud
sostitut għall-plasma, ․․ Naċċetta
u d-demm jerġaʼ lura ․․ Forsi naċċetta*
fil-pazjent. Xi tobba ․․ Nirrifjuta
għandhom mnejn ikunu
jridu jużaw il-plasma
taʼ persuna oħra biex
ipoġġuha minflok il-plasma
tad-demm tal-pazjent.
F’dan il-każ, din
l-għażla ma tkunx
aċċettabbli għal
Kristjan.
L-IMMARKAR Għad-dijanjosi jew
għall-kura tal-mard.
Jinħareġ ftit demm,
jitħallat mal-mediċina, ․․ Naċċetta
u jerġaʼ jitpoġġa lura ․․ Forsi naċċetta*
fil-pazjent. It-tul taʼ ․․ Nirrifjuta
ħin li d-demm taʼ pazjent
idum barra l-ġisem jistaʼ
jvarja.
SUSTANZA LI Tissiġilla l-ġrieħi,
TGĦAQQAD tnaqqas it-telf taʼ demm.
MAGĦMULA Jinħareġ ftit demm
MILL- u jiġi konċentrat f’taħlita
PLATELETS; li jkun fiha ħafna
AUTOLOGOUS platelets u ċelluli bojod. ․․ Naċċetta
(JIĠIFIERI Din it-taħlita tiġi ․․ Forsi naċċetta*
“MEĦUD MINN applikata fuq il-parti ․․ Nirrifjuta
DEMMEK STESS”) tal-ġisemfejn issir
l-operazzjoni
jew fuq il-ġrieħi.
NOTA: F’ċertu taħlit,
jintużaw sustanzi li
jgħaqqdu d-demm meħudin
mid-demm tal-baqar.