Fatturi Essenzjali għall-​Hena fil-​Familja

Komunikazzjoni maʼ l-​Adoloxxenti

“Qabel kont insibha faċli nitkellem maʼ ibni imma issa li għandu 16-il sena, hu diffiċli għalija u għal żewġi biex inkunu nafu x’inhu jaħseb. Hu jippreferi joqgħod waħdu fil-​kamra tiegħu u bilkemm ikellimna!”—MIRIAM, IL-​MESSIKU.

“Xi darba wliedi kienu ħerqanin biex jisimgħu kulma kelli xi ngħid. Kienu jkunu jridu jisimgħuni. Illum, bħala adoloxxenti, jaħsbu li jien ma nistax nifhimhom.”—SCOTT, L-​AWSTRALJA.

JEKK int qed trabbi adoloxxenti, x’aktarx li tistaʼ tifhem lill-​ġenituri msemmijin hawn fuq. Fil-​passat, konversazzjoni maʼ wliedek kienet tkun miż-​żewġ naħat. Issa, jidher li m’għadhiex hekk. “Meta kien għadu żgħir, ibni kien jistaqsini kontinwament ħafna mistoqsijiet,” tgħid omm fl-​Italja jisimha Angela. “Issa jien il-​waħda li rrid nibda konversazzjoni. Jekk ma nagħmilx hekk, jafu jgħaddu ġranet sħaħ mingħajr ma jkollna diskussjoni b’mod sinċier u sinifikanti.”

Bħal Angela, int forsi sibt li wliedek li xi darba kienu jesprimu ruħhom inbidlu f’adoloxxenti li jbatu bil-​burdati u li jħobbu joqogħdu waħedhom. Kull sforz biex ikollkom konversazzjoni jistaʼ jwassal għal risposti qosra u bierda. “Kif kienet il-​ġurnata tiegħek?” tistaqsi int lil ibnek. “Tajba,” iwieġeb hu biex jeħles. “X’għamiltu l-​iskola llum?” tistaqsi int lil bintek. “Xejn,” tgħid hi bla interess. Jekk tipprova tibda konversazzjoni billi tgħid “għala m’għadekx titkellem?” tistaʼ tiġi ffaċċjat b’silenzju komplet.

M’għandniex xi ngħidu, xi adoloxxenti m’għandhom l-​ebda problema biex jgħidu kif iħossuhom. Madankollu, dak li jgħidu m’huwiex dak li l-​ġenituri tagħhom ikunu jridu jisimgħu. “Ħafna drabi meta kont nistaqsi lil binti biex tagħmel xi ħaġa hi kienet twieġeb, ‘u ħallini,’” tiftakar omm fin-​Niġerja jisimha Edna. Ramón, fil-​Messiku, osserva xi ħaġa simili fil-​każ taʼ ibnu li għandu 16-il sena. “Nargumentaw kważi kuljum,” jgħid hu. “Kull meta nistaqsih biex jagħmel xi ħaġa, hu jibda jġib l-​iskużi għala ma jistax jagħmilha.”

Meta ġenitur jipprova jikkomunika m’adoloxxenti li ma jwiġbux, il-​paċenzja tiegħu tistaʼ tiġi mġarrba. Il-​Bibbja tirrikonoxxi li “l-​pjanijiet jisfrattaw meta ma jkunx hemm diskors kunfidenzjali.” (Proverbji 15:22) “Meta ma nkunx naf x’inhu jaħseb ibni, tant nirrita ruħi li nkun irrid inwerżaq,” tammetti Anna, omm waħedha fir-​Russja. Għala, eżatt meta l-​komunikazzjoni ssir tant vitali, iż-​żgħażagħ—u l-​ġenituri tagħhom—donnhom jitilfu l-​abbiltà li jikkomunikaw?

Identifika l-​Ostakli għal Komunikazzjoni Tajba

Il-​komunikazzjoni m’hijiex kliem biss. Ġesù qal li “mill-​abbundanza li [l-bniedem] ikollu f’qalbu jitkellem fommu.” (Luqa 6:45) Għalhekk, permezz taʼ komunikazzjoni tajba, aħna nitgħallmu minn oħrajn u nikxfu affarijiet dwarna nfusna. Għall-​adoloxxenti, jistaʼ jkun diffiċli li jitkellmu dwar dak li hemm f’moħħhom u f’qalbhom, għax meta jidħlu fil-​pubertà anki l-​iktar tfal dħulin f’daqqa waħda jsiru kwieti u mistħijin. Esperti jgħidu li l-​adoloxxenti ġeneralment iħossu li kulħadd qiegħed għassa għal dak li jgħidu u jagħmlu, qishom qegħdin fuq palk bid-​dawl fuqhom. Minflok ma jiffaċċjaw id-​dawl, l-​adoloxxenti li jkunu mistħijin jagħlqu l-​purtieri, biex ngħidu hekk, u jiżolaw ruħhom f’dinja għalihom u ma jkunx faċli għall-​ġenituri biex jidħlu fiha.

Fattur ieħor li jistaʼ jkun t’ostaklu għall-​komunikazzjoni hu x-​xewqa għall-​indipendenza li jkollhom l-​adoloxxenti. Din ma tistax tiġi evitata—uliedek qegħdin jikbru, u parti mill-​proċess jinvolvi li jsiru individwi. Le, dan ma jfissirx li l-​adoloxxenti tiegħek huma lesti biex jitilqu mid-​dar. B’ħafna modi huma għandhom bżonnok iktar minn qatt qabel. Imma l-​proċess biex isiru individwi jibda snin qabel ma jsiru adulti. Bħala parti mill-​proċess tal-​maturità, ħafna adoloxxenti jippreferu jaħsbu l-​affarijiet waħedhom qabel ma jikxfu l-​ħsibijiet tagħhom m’oħrajn.

Ngħiduha kif inhi, l-​adoloxxenti forsi ma jkunux daqshekk magħluqin maʼ sħabhom—xi ħaġa li osservat omm fil-​Messiku jisimha Jessica. “Meta binti kienet iżgħar, hi dejjem kienet tiġi għandi bil-​problemi tagħha,” tgħid hi. “Issa tmur għand ħbiebha.” Jekk dan hu l-​każ taʼ l-​adoloxxenti tiegħek, tikkonkludix li huma ċaħduk bħala ġenitur. Għall-​kuntrarju, stħarriġ juri li anki meta l-​adoloxxenti ma jammettux, huma jistmaw il-​parir tal-​ġenituri tagħhom iktar minn dak taʼ sħabhom. Mela, kif tistaʼ tkun ċert li l-​bieb tal-​komunikazzjoni jibqaʼ miftuħ?

Fatturi Essenzjali għas-​Suċċess —Neħħi t-​Tfixkil

Immaġina li qiegħed issuq fi triq ewlenija li hija twila u dritta. Għal ħafna kilometri, kellek tagħmel biss aġġustamenti żgħar bl-​isteering tiegħek. U mbagħad, bla mistenni, issib quddiem wiċċek dawra f’daqqa. Biex iżżomm il-​karozza tiegħek fit-​triq, m’għandekx għażla oħra ħlief li taġġusta l-​isteering tiegħek. Huwa simili meta wliedek isiru adoloxxenti. Għal xi snin, il-​metodi li kont tuża bħala ġenitur forsi kellhom bżonn xi aġġustamenti żgħar. Imma issa, id-​direzzjoni tal-​ħajja taʼ wliedek ħadet dawra f’daqqa, u int trid ‘taġġusta għad-​dawra f’daqqa fit-​triq’ billi tibdel il-​metodi tiegħek taʼ komunikazzjoni. Staqsi lilek innifsek il-​mistoqsijiet li ġejjin.

▪ ‘Meta wliedi jkunu lesti li jitkellmu, lest jien biex nikkomunika?’ Il-​Bibbja tgħid: “Kelma li tingħad f’waqtha hi bħal tuffieħ tad-​deheb f’tinqix tal-​fidda.” (Proverbji 25:11) Bħalma turi ċar din l-​iskrittura, spiss huwa fundamentali li tagħżel il-​mument xieraq. Biex nagħtu eżempju: Bidwi la jistaʼ jgħaġġel żmien il-​ħsad u lanqas jistaʼ jġiegħlu jiġi iktar tard. Hu sempliċement irid jieħu vantaġġ meta jasal l-​istaġun. L-​adoloxxenti tiegħek jistgħu jkollhom ħin partikulari li matulu huma jkunu iktar lesti li jitkellmu. Titlifx din l-​opportunità. “Ħafna drabi, binti tiġi fil-​kamra tas-​sodda tiegħi bil-​lejl, kultant għal siegħa sħiħa,” tgħid Frances, omm waħedha fl-​Awstralja. “Jien ma nħobbx norqod tard, għalhekk ma kienx faċli, imma waqt dawk l-​iljieli, konna nitkellmu fuq kollox.”

IPPROVA DAN: Jekk l-​adoloxxenti tiegħek mhux lest li jitkellem, agħmlu xi ħaġa flimkien—morru mixja jew dawra bil-​karozza, ilagħbu logħba, jew agħmlu xi biċċa xogħol fid-​dar. Spiss, sitwazzjonijiet informali bħal dawn jgħinu lill-​adoloxxenti jħossuhom iktar lesti jiftħu qalbhom.

▪ ‘Nifhem jien dak li qed iħossu minbarra dak li qed jgħidu?’ Ġob 12:11 jgħid: “Mhux il-​widna tiżnu l-​kliem bħalma s-​saqaf tal-​ħalq itiegħem l-​ikel?” Issa iktar minn qatt qabel, għandek bżonn ‘tiżen’ x’inhuma jgħidu wliedek. L-​adoloxxenti spiss jitkellmu b’mod assolut. Per eżempju, ibnek jew bintek tistaʼ tgħid, “Int dejjem tittrattani qisni għadni tifla!” jew “Int qatt ma tismagħni!” Minflok ma toqgħod targumenta jekk hux “dejjem” jew “qatt,” irrikonoxxi li probabbilment uliedek ma jkunux qed jitkellmu b’termini letterali. Per eżempju, “Int dejjem tittrattani qisni għadni tifla” tistaʼ tfisser “Inħoss li int ma tafdanix,” u “Int qatt ma tismagħni” tistaʼ tfisser “Irrid ngħidlek kif qed inħossni verament.” Ipprova ifhem ukoll dak li qed iħossu minbarra dak li qed jgħidu.

IPPROVA DAN: Meta l-​adoloxxenti tiegħek jagħmel stqarrija iebsa, għid xi ħaġa hekk: “Nistaʼ nara li int imdejjaq, u rrid nismaʼ dak li għandek xi tgħid. Għidli għala tħoss li nittrattak bħat-​tfal.” U mbagħad ismaʼ mingħajr ma tinterrompi.

▪ ‘Qiegħed jien, mingħajr ma naf, nagħmel il-​komunikazzjoni iktar diffiċli billi nipprova nisforza lill-​adoloxxenti tiegħi biex jitkellmu?’

Il-Bibbja tgħid: “Il-​frott tal-​ġustizzja jinżeraʼ f’kundizzjonijiet paċifiċi għal dawk li qegħdin iġibu l-​paċi.” (Ġakbu 3:18) Bil-​kliem u bl-​imġiba tiegħek, oħloq “kundizzjonijiet paċifiċi” biex b’hekk l-​adoloxxenti tiegħek iħossuhom iktar inklinati biex jitkellmu. Ftakar li int id-​difensur taʼ wliedek. Għalhekk, meta tiddiskuti magħhom xi kwistjoni, titkellimx qisek prosekutur li qiegħed hemm biex iġib dubju fuq xhud li qiegħed fil-​qorti. “Ġenitur għaqli ma jgħaddix kummenti bħal, ‘Meta se tikber?’ jew ‘Kemm-il darba għedtlek?’” jgħid missier fil-​Korea jismu Ahn. “Wara li għamilt ħafna żbalji f’dan ir-​rigward, innotajt li s-​subien tiegħi kienu irritati kemm bil-​mod kif kont qed inkellimhom u kemm b’dak li kont qed ngħidilhom.”

IPPROVA DAN: Jekk l-​adoloxxenti tiegħek ma jwiġibx il-​mistoqsijiet, ipprova avviċinah b’mod ieħor. Per eżempju, minflok ma tistaqsi lil bintek kif kienet il-​ġurnata tagħha, għidilha kif kienet tiegħek u ara jekk twiġbekx. Jew biex tkun taf l-​opinjoni taʼ wliedek fuq kwistjoni, staqsi mistoqsijiet li jneħħu l-​attenzjoni minn fuqhom. Staqsiha kif tħossha ħabibitha dwar is-​suġġett. U mbagħad staqsiha x’parir kieku tagħti lil ħabibitha.

Huwa possibbli li tikkomunika maʼ l-​adoloxxenti. Aġġusta l-​mod kif tikkomunika maʼ wliedek skond il-​bżonn. Tkellem maʼ ġenituri oħrajn li kellhom suċċess f’dan ir-​rigward. (Proverbji 11:14) Meta tikkomunika maʼ wliedek ‘kun ħafif biex tismaʼ, tqil biex titkellem, tqil biex tinkorla.’ (Ġakbu 1:19) Fuq kollox, qatt tieqaf tipprova trabbi l-​adoloxxenti tiegħek “fid-​dixxiplina u l-​gwida mentali taʼ Ġeħova.”—Efesin 6:4.

STAQSI LILEK INNIFSEK . . .

▪ Liema bidliet innotajt fit-​tfal tiegħi minn mindu saru adoloxxenti?

▪ B’liema modi nistaʼ ntejjeb is-​sengħa tiegħi tal-​komunikazzjoni?

[Kaxxa f’paġna 11]

Suġġerimenti Minn Ġenituri

“Ibni jkun iktar komdu jitkellem meta nkunu m’oħrajn. Għalhekk wara, meta nkunu waħedna, inkompli l-​konversazzjoni miegħu fuq is-​suġġetti li nkunu tkellimna dwarhom qabel maʼ l-​oħrajn.”—ANGELA, L-​ITALJA.

“Aħna sibna li wliedna spiss ikunu lesti jitkellmu magħna meta l-​ewwel infaħħruhom u ngħidulhom kemm inħobbuhom.”—DONIZETE, IL-​BRAŻIL.

“Jien tkellimt m’adulti li trabbew fi qbil mal-​livelli tal-​Bibbja, u staqsejthom kif kienu jħossuhom bħala adoloxxenti u kif il-​ġenituri tagħhom għenuhom. Dan kien t’għajnuna u informattiv.”—DAWN, IL-​BRITANNJA.