LIBRERIJA ONLAJN tat-Torri tal-Għassa
LIBRERIJA ONLAJN
tat-Torri tal-Għassa
Malti
@
  • ċ
  • ġ
  • ħ
  • ż
  • à
  • è
  • ò
  • ù
  • ʼ
  • BIBBJA
  • PUBBLIKAZZJONIJIET
  • LAGĦQAT
  • g00 2/8 pp. 25-27
  • Mapep fis-Smewwiet—Dakinhar u Llum

M'hawnx video għall-għażla li għamilt.

Jiddispjaċina, kien hemm problema biex jillowdja l-vidjow.

  • Mapep fis-Smewwiet—Dakinhar u Llum
  • Stenbaħ!—2000
  • Sottitli
  • Materjal Simili
  • Jinstabu Figuri fis-​Sema
  • Tabelli tal-​Kwiekeb mill-​Passat
  • “Is-​Sema Kristjan Mimli Kwiekeb”
  • Bidliet fil-​Mapep
  • Bħalissa u fil-​Futur
  • Kont Taf?
    It-Torri tal-Għassa Jħabbar is-Saltna taʼ Ġeħova—2009
  • Liema Xorta taʼ Kewkba Wasslet lill-“Irġiel Għorrief” Għand Ġesù?
    Stenbaħ!—2010
Stenbaħ!—2000
g00 2/8 pp. 25-27

Mapep fis-​Smewwiet—Dakinhar u Llum

MINN KORRISPONDENT TAʼ STENBAĦ! FL-​OLANDA

ID-​DEHRA tal-​kwiekeb imxerrdin mas-​sema iswed u bellusi kemm-il darba saħħritu lill-​bniedem, u matul l-​istorja din qanqlitu biex jesprimi l-​ammirazzjoni tiegħu lejn il-​Ħallieq taʼ sbuħija bħal din. Żmien twil ilu, wieħed poeta esklama: “Is-​smewwiet ixandru l-​glorja taʼ Alla, għemil idejh tħabbar il-​firxa tas-​sema.” (Salm 19:2 [19:​1, NW]) Madankollu, nies tal-​qedem li kienu josservaw is-​sema bil-​lejl ma kinux iħarsu lejn is-​sbuħija biss.

Jinstabu Figuri fis-​Sema

Fil-​passat, l-​astronomi ndunaw li l-​kwiekeb kollha kienu jidhru mexjin fl-​ordni. Għalkemm il-​kwiekeb kienu jaqsmu s-​sema mil-​lvant għall-​punent, dawn ma kinux ibiddlu l-​pożizzjonijiet tagħhom f’relazzjoni maʼ xulxin.a Fi kliem ieħor, f’kull lejl kienu jidhru l-​istess gruppi speċifiċi taʼ kwiekeb. Peress li l-​bniedem ried li jkun hemm ftit taʼ l-​ordni f’dawn it-​tikek bla għadd taʼ dawl, hu ġabar il-​kwiekeb fi gruppi. Bi ftit immaġinazzjoni, dawn il-​gruppi kienu jixbhu lil annimali, nies, jew oġġetti bla ħajja. B’dan il-​mod, bdiet id-​drawwa li konfigurazzjonijiet speċifikati taʼ kwiekeb jitqiesu bħala kostellazzjonijiet.

Xi ftit mill-​kostellazzjonijiet li nafu bihom illum ġew deskritti għall-​ewwel darba f’Babilonja tal-​qedem. Fost dawn hemm it-​12-il kostellazzjoni li jirrappreżentaw lis-​sinjali taż-​żodjaku. Dawn kellhom—u għad għandhom—irwol importanti fl-​astroloġija, id-​divinazzjoni tal-​mod kif il-​kwiekeb huma maħsubin li jinfluwenzaw l-​affarijiet tal-​bnedmin. Iżda, li jiġu mfittxijin sinjali taʼ teħbir fil-​kwiekeb huwa kundannat fil-​Bibbja. (Dewteronomju 18:​10-12) Madankollu, l-​adoraturi t’Alla Jehovah kienu konxji taʼ l-​eżistenza tal-​kostellazzjonijiet. Per eżempju, il-​ktieb Bibliku taʼ Ġob jitkellem dwar Jehovah bħala l-​wieħed li ‘ħalaq l-​Ors u l-​Ġgant u t-​Trajja.’—Ġob 9:9.

L-ismijiet taʼ ħafna mill-​kostellazzjonijiet li nafu bihom illum ġejjin mill-​mitoloġija Griega. Ismijiet bħal Ċefews, Kassjopea, Andromeda, u Erkole għadek tistaʼ ssibhom fuq tabelli moderni tal-​kwiekeb.

Tabelli tal-​Kwiekeb mill-​Passat

Madwar is-​sena 150 E.K., l-​astronomu Grieg Ptolomew ipproduċa ġabra fil-​qosor tat-​tagħrif astronomiku li kien magħruf fi żmienu. Din il-​ġabra, intitolata Almagest, fiha lista taʼ 48 kostellazzjoni. Tabelli u atlasijiet tas-​sema li ġew magħmulin fis-​sekli taʼ wara Ptolomew ġeneralment kienu jsemmu dawn l-​istess 48 kostellazzjoni. Fil-​fatt, sa madwar is-​seklu 16, in-​numru taʼ kostellazzjonijiet ma nbidilx.b Iktar tard, żdiedu 40 kostellazzjoni oħra. Fl-​1922 l-​Unjoni Astronomika Internazzjonali adottat uffiċjalment il-​lista taʼ dawn it-​88 kostellazzjoni.

Minbarra l-​kostellazzjonijiet, il-​pubblikazzjoni taʼ Ptolomew tinkludi lista taʼ iktar minn elf kewkba, b’tagħrif dwar id-​dija tagħhom u l-​pożizzjoni tagħhom fis-​sema. Ptolomew ma jagħtix biss il-​pożizzjoni lonġitudinali u latitudinali taʼ kewkba fis-​sema imma jżid iktar dettalji. Per eżempju, kewkba waħda fil-​kostellazzjoni taʼ l-​Orsa Maġġuri, jew l-​Ors il-​Kbir, hija deskritta bħala “l-​kewkba fil-​bidu tad-​denb,” u l-​pożizzjoni taʼ kometa tingħata bħala li hija “fuq ix-​xellug taʼ l-​irkoppa l-​leminija t’Andromeda.” B’hekk, “kull astronomu tajjeb,” jgħid ktieb minnhom, “kellu jkun jafha sew l-​anatomija ċelestjali!”

Iżda, il-​biċċa l-​kbira tal-​kostellazzjonijiet tal-​qedem għala jinsabu fis-​sema tat-​tramuntana? Dan għaliex id-​drawwa li ċerti gruppi taʼ kwiekeb jitqiesu bħala kostellazzjonijiet oriġinat fl-​inħawi tal-​Mediterran, fejn jidher is-​sema tat-​tramuntana, jispjega wieħed uranografu, jew kartografu tas-​sema. Kien biss iktar tard, meta l-​bniedem beda jesplora s-​sema tan-​nofsinhar, li ġew identifikati kostellazzjonijiet ġodda. Xi ftit minn dawn il-​kostellazzjonijiet li ġew skoperti reċentement għandhom ismijiet bħal Forn Kimiku, Arloġġ bil-​Pendlu, Mikroskopju, u Teleskopju.

“Is-​Sema Kristjan Mimli Kwiekeb”

Fl-​1627, l-​istudjuż Ġermaniż Julius Schiller ippubblika atlas tal-​kwiekeb bit-​titlu Coelum Stellatum Christianum (Is-Sema Kristjan Mimli Kwiekeb). Hu ħass li kien wasal iż-​żmien li jitneħħa l-​paganiżmu mis-​smewwiet. Għaldaqstant, irħielha biex ineħħi l-​figuri pagani mis-​sema u jibdilhom maʼ figuri mill-​Bibbja. Il-​ktieb The Mapping of the Heavens jispjega li hu assenja “s-​smewwiet tat-​tramuntana lit-​Testment il-​Ġdid u tan-​nofsinhar lit-​Testment il-​Qadim.” “L-​emisferu tan-​nofsinhar taʼ Schiller inbidel f’serje taʼ suġġetti mit-​Testment il-​Qadim—Ġob jieħu post l-​Indjan u l-​Pagun, iċ-​Ċentawr jinbidel f’Abraham u Iżakk.” Fl-​Emisferu tat-​Tramuntana, “Kassjopea ssir Marija Maddalena, Perseus San Pawl, filwaqt li t-​tnax-il sinjal taż-​Żodjaku b’mod konvenjenti jiħdulhom posthom it-​tnax-il appostlu.”

Kostellazzjoni żgħira waħda biss baqgħet teżisti wara din it-​tindifa. Din kienet Columba (Ħamiema), li suppost kienet tirrappreżenta l-​ħamiema li Noè kien bagħat biex issib art niexfa.

Bidliet fil-​Mapep

Maż-​żmien, id-​dehra tat-​tabelli tal-​kwiekeb inbidlet. Fis-​seklu 17, wara l-​invenzjoni tat-​teleskopju, qam il-​bżonn taʼ tabelli li kienu jipprovdu pożizzjonijiet iktar eżatti tal-​kwiekeb. Flimkien maʼ dan, it-​tiżjin elaborat li kien jimla t-​tabelli bikrin sar inqas prominenti u eventwalment ma baqax jidher. Illum, il-​biċċa l-​kbira taʼ l-​atlasijiet tal-​kwiekeb fihom biss kwiekeb, għenieqed taʼ kwiekeb, nebuli, galassji, u oġġetti oħra taʼ interess għal min josserva s-​sema bil-​lejl.

F’nofs is-​seklu 19 bdew joħorġu katalgi iktar dettaljati. Wieħed mill-​pijunieri f’dan il-​qasam kien l-​astronomu Ġermaniż Friedrich Wilhelm Argelander. Flimkien maʼ għadd taʼ assistenti, hu imbarka fuq proġett enormi taʼ li jagħmel katalgu tal-​kwiekeb fis-​sema tat-​tramuntana. Permezz taʼ teleskopju, dawn sabu madwar 325,000 kewkba u kejlu l-​pożizzjoni u l-​grad taʼ dija taʼ kull waħda minnhom. Peress li l-​osservatorju li ħadmu fih kien jinsab fil-​belt Ġermaniża taʼ Bonn, il-​katalgu sar magħruf bħala l-​Bonner Durchmusterung (Stħarriġ Ġenerali taʼ Bonn). Dan ġie pubblikat fl-​1863. Wara l-​mewt taʼ Argelander, xogħlu tkompla minn wieħed mill-​assistenti tiegħu. Dan għamel mappa tal-​kwiekeb tas-​sema tan-​nofsinhar u ppubblika x-​xogħol tiegħu bħala s-​Südliche Bonner Durchmusterung (Stħarriġ Ġenerali tan-​Nofsinhar taʼ Bonn). L-​istħarriġ finali ġie pubblikat fl-​1930. Dan ġie pubblikat f’Cordoba, l-​Arġentina. Dawn il-​katalgi għadhom taʼ valur sal-​ġurnata tal-​lum.

Bħalissa u fil-​Futur

Ix-​xogħol taʼ Argelander u s-​suċċessuri tiegħu ġie segwit minn katalgi saħansitra aħjar. Madankollu, fi snin iktar reċenti, bil-​wasla tat-​teleskopji spazjali, bravuri fil-​mod kif isiru l-​mapep illi qabel lanqas biss kienu jissemmew saru possibbli. Bl-​għajnuna tat-​Teleskopju Spazjali Hubble, l-​astronomi issa għaqqdu katalgu li fih madwar 15-il miljun kewkba!

Żvilupp reċenti li sar fil-​mod kif isiru l-​mapep tas-​smewwiet huwa l-​ippubblikar taʼ żewġ katalgi ġodda mill-​Aġenzija Spazjali Ewropea. Dawn huma bbażati fuq osservazzjonijiet li saru bit-​teleskopju spazjali tas-​satellita Hipparcos. S’issa għad m’hawn xejn li jħabbatha maʼ l-​eżattezza taʼ dawn il-​katalgi. Atlasijiet ġodda tal-​kwiekeb li ġew stampati ntgħamlu skond dawn il-​katalgi. Wieħed minnhom huwa atlas dettaljat maqsum fi tliet volumi bl-​isem taʼ Millennium Star Atlas.

Dan it-​titlu għandu mnejn ifakkar lill-​qarrejja tal-​Bibbja fil-​Millennju, jew ir-​Renju t’Elf Sena taʼ paċi taʼ Kristu, imsemmi fil-​Bibbja. (Apokalissi 20:4) Matul dak iż-​żmien, m’hemm ebda dubju li l-​bniedem se jitgħallem ħafna iktar dwar l-​univers taʼ l-​għaġeb, univers li saħansitra l-​akbar atlasijiet tal-​kwiekeb li għandna llum fihom il-​mapep taʼ parti żgħira biss minnu.

[Noti taʼ taħt]

a In-nies tal-​qedem ma kinux jafu li l-​kwiekeb jidhru donnhom mexjin peress li d-​dinja ddur fuqha nfisha. Għal din l-​istess raġuni, ix-​xemx tidher titlaʼ u tinżel.

b Dawn it-​48 kostellazzjoni kienu magħrufin fil-​Mesopotamja, fil-​Mediterran, u fl-​Ewropa. Iktar tard, saru magħrufin ukoll minn dawk li emigraw lejn l-​Amerka taʼ Fuq u l-​Awstralja. Madankollu, nies oħra, bħaċ-​Ċiniżi u l-​Indjani taʼ l-​Amerka taʼ Fuq, kienu jimxu maʼ diviżjoni differenti tas-​sema.

[Stampa f’paġna 25]

Tabella tal-​Kwiekeb t’Apian, 1540

[Sors]

Bil-​permess tal-​British Library (Maps C.6.d.5.: Apian’s Star Chart)

[Stampa f’paġna 26]

L-​Emisferu tan-​Nofsinhar skond il-​mappa li saret fis-​seklu 19

[Sors]

© 1998 Visual Language

[Stampa f’paġna 27]

Il-​kostellazzjoni t’Orjone kif tidher fuq tabella tal-​kwiekeb moderna

[Sors tal-​istampa f’paġna 27]

L-​isfond f’paġni 25-7: Bil-​korteżija taʼ ROE/Anglo-Australian Observatory, ritratt minn David Malin

    Pubblikazzjonijiet bil-Malti (1990-2025)
    Oħroġ
    Illoggja
    • Malti
    • Ixxerja
    • Preferenzi
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kundizzjonijiet għall-Użu
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Illoggja
    Ixxerja