Għala x-​Xbieki Huma Vojta

“Kelli snin tajbin u snin ħżiena, imma qatt ma rajt kriżi tas-​sajd bħalma għandna issa,” jgħid George li għandu 65 sena u li jistad fil-​kosta tal-​grigal taʼ l-​Ingilterra. “Kollox qed jispiċċa —is-​salamun, il-​ħut abjad, il-​merluzz, l-​awwista—kollox.”

GEORGE żgur li m’huwiex l-​uniku wieħed li qed jinkwieta, għaliex rapporti inkwetanti simili jiġu mill-​ibħra kollha. Fil-​Perù, Agustín hu l-​kaptan taʼ lanċa tas-​sajd taʼ 350 tunnellata. “In-​nuqqas tas-​sardin beda xi 12-il sena ilu,” jgħid hu. “Fil-​Perù kien ikun hawn abbundanza taʼ ħut is-​sena kollha, imma issa spiss ma jkollniex x’naqbdu għal diversi xhur. Qabel, qatt ma konna noħorġu ’l barra mix-​xatt iktar minn 25 kilometru, imma issa noħorġu sa 300 kilometru ’l barra biex naqbdu xi ħaġa.”

Antonio li jgħix f’Galicia, fi Spanja, jgħid: “Ili nistad għal iktar minn 20 sena. Ftit ftit, rajt ir-​riżorsi tal-​baħar jispiċċaw. Qed nieħdu iktar mill-​baħar minn dak li jiflaħ jipproduċi.”

M’huwiex possibbli tara permezz taʼ ritratt kemm qed isseħħ ħsara lill-​oċeani minħabba s-​sajd eċċessiv bħalma tara fuq ritratt il-​ħsara li sseħħ lill-​foresti tax-​xita meta jitqaċċat ammont eċċessiv taʼ siġar, imma l-​qerda hija daqstant reali. Twissija reċenti mill-​Organizzazzjoni tal-​Ġnus Magħquda għall-​Ikel u l-​Biedja dwar is-​sajd eċċessiv kienet tgħid: “Is-​sitwazzjoni hija gravi u taʼ theddida b’mod partikulari meta tqis li xi 75 fil-​mija mill-​inħawi tas-​sajd fid-​dinja diġà qed jiġu użati, sfruttati, u mbattlin għalkollox.”

Il-ħut hu s-​sors prinċipali tal-​proteina mill-​annimali għal 20 fil-​mija mill-​umanità. Għalhekk, is-​sigurtà taʼ wieħed mill-​iktar ikel importanti tagħna hija mhedda. Il-​ħut ma ssibux b’abbundanza kullimkien fil-​baħar. Fil-​fatt, fejn tidħol il-​ħajja, ħafna mill-​oċean miftuħ hu qisu deżert. L-​iktar inħawi tas-​sajd produttivi għandhom ħabta jkunu ħdejn il-​kosta u fi nħawi fejn jitlaʼ ilma mill-​qiegħ li jkun fih ħafna sustanzi. Is-​sustanzi jitimgħu l-​fitoplankton, li jinsab fil-​bażi tal-​katina taʼ l-​ikel għall-​annimali tal-​baħar. B’liema mod qegħdin is-​sajjieda jeqirdu l-​inħawi tas-​sajd li huma stess jiddependu minnhom għall-​għajxien? L-​istorja taʼ post wieħed tas-​sajd tipprovdi xi tweġibiet.

Is-​Sikek il-​Kbar—Il-​Qerda Tibda

Xi ħaġa simili għat-​tfittxija sfrenata li kienet saret għad-​deheb bdiet meta l-​baħħâr u l-​esploratur John Cabota telaq mill-​Ingilterra biex jaqsam l-​Atlantiku u skopra l-​inħawi tas-​sajd imsejħin is-​Sikek il-​Kbar (Grand Banks), f’post taʼ baħar baxx ’il barra mill-​kosta tal-​Kanada. Dan kien biss ħames snin wara l-​vjaġġ storiku taʼ Kristofru Kolombu fl-​1492. Fi żmien qasir, mijiet taʼ sajjieda kienu qed joħorġu fl-​Atlantiku biex imorru jistadu fis-​Sikek il-​Kbar. Ebda Ewropew qatt ma kien ra ilmijiet daqshekk invażati bil-​merluzz!

Il-merluzz kien jiswa daqs id-​deheb. Apprezzat minħabba li għandu laħam abjad u kważi bla xaħam, dan il-​ħut għadu l-​favorit fis-​suq tad-​dinja. Ġeneralment, il-​merluzz taʼ l-​Atlantiku jiżen minn 1.4 kilogrammi sa 9 kilogrammi, imma xi merluzz fis-​Sikek il-​Kbar kien fih daqs bniedem. Fis-​sekli taʼ wara, meta s-​sajjieda tgħallmu kif jużaw ix-​xbieki tal-​qiegħ u l-​ħbula twal tas-​sajd b’eluf taʼ snanar, huma bdew jaqbdu ħafna iktar ħut.

L-​Impatt tas-​Sajd Industrijali

Sas-​seklu 19, xi Ewropej bdew jinkwetaw dwar il-​postijiet tas-​sajd li kienu qed jitbattlu, speċjalment fejn jidħlu l-​aringi. Madankollu, il-​Professur Thomas Huxley, li kien president tas-​Soċjetà Rjali Britannika, iddikjara fl-​Esibizzjoni Internazzjonali tal-​Postijiet tas-​Sajd li saret f’Londra fl-​1883: “Tant hawn ammont esaġerat taʼ ħut li dak li naqbdu aħna tistaʼ tgħid li hu insinifikanti . . . Allura, jien nemmen, li l-​postijiet tas-​sajd għall-​merluzz . . . u x’aktarx li l-​postijiet il-​kbar kollha fejn isir is-​sajd qatt ma jistgħu jitbattlu.”

Ftit kienu dawk li ddubitaw il-​ħarsa taʼ Huxley, anki wara li fis-​Sikek il-​Kbar beda jsir is-​sajd b’laneċ tas-​sajd industrijali li jaħdmu bl-​istim. Id-​domanda għall-​merluzz żdiedet, speċjalment wara s-​sena 1925 meta Clarence Birdseye mill-​Massachusetts, l-​Istati Uniti, ivvinta proċess li jiffriża l-​ħut malajr. Is-​sajjieda wieġbu għal dan il-​proċess ġdid billi użaw laneċ li jiġbdu x-​xbieki wesgħin tas-​sajd u li jaħdmu bid-​diesel biex jaqbdu kwantitajiet saħansitra akbar taʼ ħut. Imma kien għadu ġej sfruttar saħansitra akbar.

Fl-1951, vapur b’dehra stramba wasal mill-​Britannja biex jistad fis-​Sikek il-​Kbar. Dan kien twil 85 metru u kien jiflaħ 2,600 tunnellata grassa. Dan kien l-​ewwel lanċa fid-​dinja li fiha setgħu jippakkjaw u jiffriżaw il-​ħut malli jinqabad. Kellha rampa fil-​poppa, fejn kien hemm magni li setgħu jiġbdu x-​xbieki enormi, u taħt il-​gverta kellha ringieli taʼ magni li b’mod awtomatiku kienu jneħħu x-​xewk mill-​ħut u jiffriżawh. Billi użat ir-​radar, apparat li jsib il-​ħut, u apparat sensittiv għaċ-​ċaqliq tal-​ħut, il-​lanċa setgħet tfittex u taqbad qtajjaʼ taʼ ħut lejl u nhar għal ġimgħat sħaħ.

Ġnus oħrajn raw il-​potenzjal kummerċjali, u fi żmien qasir mijiet taʼ vetturi simili kienu qed jistadu fl-​ibħra, u bdew jaqbdu mal-​200 tunnellata ħut fis-​siegħa. Xi wħud mill-​vapuri kienu jifilħu mat-​8,000 tunnellata u kellhom xbieki li kienu kbar biżżejjed biex jaqbdu fihom jumbo jet, wieħed mill-​akbar ajruplani.

L-​Aħħar Daqqa

“Għall-​aħħar tas-​snin 70,” jgħid il-​ktieb Ocean’s End, “ħafna nies kienu għadhom qed jiġu mqarrqin mill-​ħsieb li l-​abbundanza taʼ l-​oċean hija infinita.” Qtajjaʼ taʼ laneċ ġganteski komplew jistadu fis-​Sikek il-​Kbar tul is-​snin 80. Ix-​xjenzati wissew li l-​popolazzjonijiet tal-​merluzz kienu qed jitbattlu. Imma għaxriet t’eluf taʼ nies issa kienu jiddependu minn dawn l-​inħawi tas-​sajd għall-​għajxien tagħhom, u l-​politikanti ma ridux jieħdu deċiżjoni li lil ħafna nies ma kinitx se togħġobhom. Finalment, fl-​1992, ix-​xjenzati wrew li fi 30 sena l-​popolazzjoni tal-​merluzz tnaqqset bir-​rata xokkanti taʼ 98.9 fil-​mija. Is-​sajd għall-​merluzz fis-​Sikek il-​Kbar sar projbit. Imma kien tard wisq. Ħames mitt sena wara li ġie skopert, wieħed mill-​iktar postijiet tas-​sajd abbundanti fid-​dinja tant sar sajd fih li ġie meqrud.

Is-sajjieda ttamaw li l-​merluzz kien se jerġaʼ jipproduċi malajr. Imma l-​merluzz jgħix iktar minn 20 sena u jiżviluppa bil-​mod. Mill-​1992 ’l hawn, il-​post għadu ma rkuprax kif ittamaw ħafna.

Kriżi tas-​Sajd Madwar id-​Dinja

Dak li ġara fis-​Sikek il-​Kbar huwa eżempju inkwetanti tal-​problema globali fl-​industrija tas-​sajd. Fl-​2002, il-​ministru Britanniku taʼ l-​ambjent qal li “issa tant qed isir sajd fl-​inħawi fejn hemm il-​ħut fid-​dinja li 60 fil-​mija minnhom qed jinqerdu.” It-​tonn, il-​pixxispad, il-​kelb il-​baħar, u l-​ħut li jgħix madwar il-​blat huma fost il-​ħafna speċi li jinsabu fil-​periklu.

Ħafna ġnus għonja, waqt li diġà qerdu l-​postijiet tas-​sajd tagħhom stess, issa qed ifittxu postijiet tas-​sajd fil-​bogħod sabiex jisfruttawhom. Per eżempju, il-​kosta Afrikana għandha xi wħud mill-​iktar inħawi tas-​sajd fertili fid-​dinja. Ħafna ħakkiema Afrikani ma tantx jaffordjaw iċaħħdu l-​liċenzji tas-​sajd, għaliex dawn huma sors kbir taʼ dħul taʼ flus barranin għall-​kaxxi tat-​teżor tal-​gvern. Mhux taʼ b’xejn li n-​nies lokali huma rrabjati minħabba li s-​sorsi tal-​ħut tagħhom qed jitbattlu.

Għala Jibqaʼ Jsir is-​Sajd Eċċessiv?

Għal min m’huwiex fis-​sitwazzjoni, is-​soluzzjoni tidher faċli—li jitwaqqaf is-​sajd eċċessiv. Imma m’huwiex daqshekk sempliċi. Is-​sajd kummerċjali jeħtieġ ħafna flus għall-​apparat. Għalhekk, kull sajjied jittama li l-​oħrajn jieqfu jistadu ħalli hu jkun jistaʼ jkompli. Minħabba f’hekk, ġeneralment ħadd ma jieqaf. Iktar minn hekk, il-​gvernijiet spiss huma l-​iktar uħud li jinvestu fis-​sajd, u għalhekk, huma għandhom sehem f’din il-​problema. Ir-​rivista Issues in Science and Technology tgħid: “Il-​ġnus spiss ħarsu lejn il-​mira tal-​[ĠM] biex tieħu ħsieb il-​postijiet tas-​sajd bħala kodiċi morali li għandha tintlaħaq minn ġnus oħrajn imma li huma nfushom jistgħu jinjorawha.”

Is-sajjieda dilettanti wkoll għandhom parti mit-​tort. Meta rrapporta fuq studju taʼ l-​Istati Uniti, il-​ġurnal New Scientist qal: “Ġie rapportat li s-​sajd li jsir bħala delizzju jaħti għal 64 fil-​mija mis-​sajd eċċessiv taʼ ċerti speċi taʼ ħut tul il-​Golf tal-​Messiku.” Ladarba kemm dawk li huma dilettanti tas-​sajd u kemm dawk li jistadu għal raġunijiet kummerċjali għandhom influwenza qawwija, il-​politikanti għandhom it-​tendenza li jagħmlu dak li hu l-​iktar popolari minflok dak li jipproteġi s-​sorsi tal-​ħut.

Jistgħu jiġu protetti l-​inħawi tas-​sajd fid-​dinja? Boyce Thorne-Miller jgħid fil-​ktieb tiegħu The Living Ocean: “M’hemm xejn speċifiku li jistaʼ jsalva l-​ispeċi taʼ l-​oċeani sakemm isseħħ bidla drastika fl-​attitudni tal-​bniedem.” B’ferħ, il-​Ħallieq, Alla Ġeħova, stabbilixxa Saltna li se tiżgura li fil-​futur id-​dinja kollha tkun fis-​sigurtà.—Danjel 2:44; Mattew 6:10.

[Nota taʼ taħt]

[Kumment f’paġna 25]

L-​ibħra li fihom isir sajd eċċessiv ġew meqrudin sewwasew bħalma ġralhom il-​foresti tax-​xita li minnhom tqaċċat ammont eċċessiv taʼ siġar

[Kumment f’paġna 26]

“Xi 75 fil-​mija mill-​inħawi tas-​sajd fid-​dinja diġà qed jiġu użati, sfruttati, u mbattlin għalkollox.”—Organizzazzjoni tal-​Ġnus Magħquda għall-​Ikel u l-​Biedja

[Kumment f’paġna 27]

Il-​ħut hu s-​sors prinċipali tal-​proteina mill-​annimali għal 20 fil-​mija mill-​umanità

[Stampa f’paġna 27]

Kambodja

[Stampa f’paġna 27]

Sajd kummerċjali, l-​Alaska

[Stampa f’paġna 27]

Repubblika Demokratika tal-​Kongo

[Sors taʼ l-​Istampa f’paġna 24]

© Janis Miglavs/DanitaDelimont.com

[Sorsi taʼ l-​Istampa f’paġna 26]

Fuq: © Mikkel Ostergaard/Panos Pictures; nofs: © Steven Kazlowski/SeaPics.com; taħt: © Tim Dirven/Panos Pictures