Itwala Aca Wila Cino Leza Watupa

1, 2. (a) Acani cino wano watwalana vye wakakwenecela? (b) Amawuzyo ci yano twandi tulanzyanye mwe co-o icipandwa?

YELENGANYANI vino siwinga ne nawinga wakawa ni nsansa pa wanda wuno wakupisya uwinga. Wakatemwa nkaninye ica kuti wakakwenecela ukuti walitwalilila ukuwa ni nsansa mwi twala lyawo.

² Lelo amatwala amavule yano yakatalika ni nsansa yasifika na patali. Pa kuti wano watwalana wize watwalilile ukuwa ni nsansa nu kuti itwala lyawo litiza lisile, wazipizile watungululwa ne Leza. Acino lekani tulole vino Baibolo yikakwasuka ya-a amawuzyo: Avizima ci vimwi vino vyawa mwi twala? Uzye mungacita wuli pa kuti musole icete uwa kutwalana nawe? Uzye mungacita wuli pa kuti muwe umulume nanti umuci umuzimu? Acani cino cingavwa awatwalane pa kuti itwala lyawo litiza lisile?​—Wazyani Imilumbe 3:5, 6.

UZYE NINGATWALA NANTI UKUTWALWA?

3. Uzye umuntu angawa vye ni nsansa nga watwala nanti ukutwalwa? Londololani.

³ Awantu wamwi wakakwelenganya ukuti umuntu angawa vye ni nsansa nga ca kuti watwala nanti watwalwa. Lelo wo-o, awufi. E Yesu walanzile ukuti uwusimbe aca wila. (Mateyu 19:11, 12) Swinya umutumwa Paulo walanzile ukuti uwusimbe wazipa walusya ukutwala nanti ukutwalwa. (1 Wakorinte 7:32-38) Fwandi cila muntu azipizile ukupingulapo umwenececo nampo nga akwinjila mwi twala nanti ukutwalilila umusimbe. Mutazipizile ukuleka intambi, wa lupwa nanti iviwuza ukumipaticizya ukutwala nanti ukutwalwa.

4. Avizima ci vimwi vino vyawa mwi twala ilizima?

⁴ E Baibolo yikalondolola ukuti itwala nalyonye aca wila cino Leza watupa nu kuti mwawa ivizima. E Yehova walanzile pa muntu wa kutalicilapo, ukuti: ‘Asa cizima muntu ukuwa wenga. Namupanjila uwa kumwavwa, swinya umuwuye.’ (Intaliko 2:18) Acino Yehova welewuzile Eva ukuwa e muka Adamu. Lo-o aluli ulupwa luno lwatalicizile ukuwako mu nsi. Awatwalane wazipizile ukuwomya itwala lyawo pa kuti ndi wiza watalika ukukwata awana, awana wize wakule icete. Lelo itwala litawelako vye ukukwata awana.​—Amalumbo 127:3; Waefeso 6:1-4.

5, 6. Uzye itwala lingawa wuli ngati alukusa uluposwe ni “nkusa zitatu”?

⁵ Imfumu Solomoni yalemvile ukuti: ‘Ukuwa wawili kwazipa ukulusya umuntu wenga, amuno walilambulwa icizima pa kuwombesya kwawo. Amuno wenga ndi wapona, umuwuye angamukatusya. Nomba cingawa wuli kwe wino ali wenga wino wapona pano pasi uwa kumukatusya? . . . Ulukusa lupose ulwa nkusa mpilingane zitatu lwawoma ukuputuka.’​—Ekawizya 4:9-12.

⁶ Mwi twala ilizima umulume nu muci wakawomelezyanya, ukwavwana nu kucinjililana. Umulume nu muci ndi wakundine ivintu vikazipa sana, lelo nga ca kuti wonsinye wakupepa Yehova apano cikacilapo nu kuzipa. Swinya itwala lyawo likawa ngati alukusa uluposwe ni “nkusa zitatu.” Ulukusa luno lwaposwa ni nkusa zitatu, lwawoma nkaninye ukucila na luno lwaposwa na ziwili. Fwandi nga ca kuti umulume nu muci wawikamo Yehova mwi twala lyawo likawoma sana.

7, 8. Acani cino e Paulo walanzile pi twala?

⁷ Umonsi nu mwanaci ndi watwalana, wakayitopwa ukulala ponga. (Imilumbe 5:18) Lelo nga ca kuti vye inyengwa ayino yalenga umuntu avwambe ukutwala nanti ukutwalwa, cingalenga apotwe ukusola icete uwakutwalana nawe. Awuli umulandu wuno e Baibolo yikalandila ukuti umuntu azipizile ukwinjila mwi twala nga wacila pa ciimo ‘ca wutici’ pano inyengwa yikakula sana. (1 Wakorinte 7:36) Fwandi cingazipa sana ukutwala nanti ukutwalwa ndi wumwi wafika pa ciimo pano inyengwa ikacepako. Apano angelenganya mukufikapo nu kusola icete uwa kutwalana nawe.​—1 Wakorinte 7:9; Jemusi 1:15.

⁸ Nga mukwelenganya pa kutwala nanti ukutwalwa, mwamanya ukuti mwi twala mwawa intazi. E Paulo walanzile ukuti wano wakatwala nanti ukutwalwa wakawa ni “ntazi zya cila wanda.” (1 Wakorinte 7:28) Na walyanye wano wakaloleka ukuti wikala icete, na wonye wakapita mu ntazi. Acino nga mwapingulapo ukutwala nanti ukutwalwa, muzipizile ukusinincizya ukuti mwasola icete uwa kutwalana nawe.

UZYE AMUNTU WA MUSANGO CI WINO NINGATWALANA NAWE?

9, 10. Acani cino cingacitika nga ca kuti twasolapo ukutwalana nu muntu wino asipepa Yehova?

⁹ Icisinka ca mu Baibolo cino muzipizile ukwizuka pano mukuvwamba uwa kutwalana nawe, aca kuti: ‘Kusi kwezya ukuwa kwi koli lyonga na wano watazumila.’ (2 Wakorinte 6:14) Co-o icilanjililo cikalanda pe vino wasiwulimi wakacita. Wasiwika inyama ziwili zino zipusine iciimo na maka kwi koli lyonga pa kulima. Amuno ukucita wo-o kungalenga zyonsinye ziculilemo. Avino cawa na kwitwala. Ilivule mukutwalana na wino asipepa e Yehova mukafuma intazi imvule. Acino e Baibolo yikatupandako amano ukuti tufwile ukutwala nanti ukutwalilwa ‘mwe Tatakukulu.’​—1 Wakorinte 7:39.

¹⁰ Impindi zimwi, Awina Klistu wamwi wakasolapo ukutwala nanti ukutwalwa kwe wino asipepa e Yehova. Lelo twakwizuka ukuti, nga twakana ukwivwila vino Baibolo ikatusunda, lyo twayiwika vye mu ntazi imvule swinya tutanga tuwe ni nsansa. Swe Wina Klistu twacindamika sana ukuwombela Yehova ukucila pa cili consinye. Uzye mungivwa wuli nga musakuwombela ponga ne wakwinu icintu cino mwacindamika sana mu wumi? Awavule wakasolapo ukutwalilila ukuwa awasimbe, ukucila ukutwalana na wino atakunda e Yehova.​—Wazyani Amalumbo 32:8.

11. Uzye mungacita wuli pa kusola icete uwa kutwalana nawe?

¹¹ Lelo co-o cisakupiliwula ukuti uwili wensinye wino akawombela Yehova angayana ukutwalana nawe. Nga mukulonda ukutwala nanti ukutwalwa, mufwile ukuvwamba wino mwakunda nkaninye swinya wino mukakwivwana nawe icete. Fwandi cingazipa ukutekanya sana pa kuti mwize muzane wino mwakolana nawe mwe vino mwatemwa na vino mukalonda ukucita mu wumi winu, swinya wino wawika amano mukuwombela Yehova. Mwakwatako impindi ya kuwazya ivyewo vino umuzya watupekanizizya vino vikalanda pi twala.​—Wazyani Amalumbo 119:105.

12. Acani cino tungasambililako kwe vino Abrahamu wacisile pano wavwambilanga umwana wakwe uwa kutwalana nawe?

¹² Mu ntambi zimwi awakwasi awano wakavwambila umwana wawo uwa kutwalana nawe. Wazana ukuti awakwasi awano wangamanya icete wino angayana ukutwalana nu mwana wawo. Wonye wo-o avino wacitanga na ku nsizi. Fwandi nga ca kuti awakwasi winu wasolapo ukukonka lo-o ulutambi, vino Baibolo yikalanda vingawavwa ukumanya imiwele yino wafwile ukulola mu muntu wino wakumivwambila. Ku ca kulolelako, pano e Abrahamu wasolelanga umwana wakwe e Ayizeki umukazyana wakutwala, atawisile amano ku vyuuma vino wa lupwa wamukazyana wakweti nanti vino wamanyisilwe, lelo wamuvwambizile wino watemwa Yehova.​—Intaliko 24:3, 67; wazyani Amazwi na Yanji pa 25.

AVYANI VINO NZIPIZILE UKUCITA PA KUTI NJIPEKANYE PANO NTANI NTWALE NANTI UKUTWALWA?

13-15. (a) Uzye umonsi angayipekanizizya wuli pano atani atwale? (b) Uzye umwanaci angayipekanizizya wuli pano atani atwalwe?

¹³ Nga mukulonda ukutwala nanti ukutwalwa, muzipizile ukusinincizya ukuti muyipekinye nkaninye. Pamwi mungalola ngati muyipekinye, lelo lekani tulande vino cikapiliwula ukuyipekanya. Vino twandi tusambilile pamwi vyandi vimizungusye.

¹⁴ E Baibolo yikalanda pa mulume nu muci ukuti cila muntu wawa ni milimo yino afwile ukuwomba mu lupwa. Awuli umulandu wuno pa kwinjila mwi twala cila muntu azipizile ukumanya icete sana imilimo yino aliwawomba. Umonsi wino akulonda ukutwala, azipizile ukwelenganyapo sana pa kuti alole nga afisilepo ukuwa umutwe wa lupwa. E Yehova akakwenecela umulume ukusakamala umuci na wana mwe vyonsinye. Icicindame sana cino azipizile ukucita, akutungulula ulupwa lwakwe mu vya kwe Leza. E Baibolo yikalondolola ukuti umonsi wino asisakamala awa mu lupwa lwakwe, wawipa “walusya na wino atasuwila.” (1 Timoti 5:8) Acino nga ca kuti mukulonda ukutwala, cingazipa sana ukwelenganya pe co-o icisinka ci sundo ica kuti: ‘Womba imilimo yako iya palonde, ulime ni calo. Apano uye uwomye awa mu ng’anda yako.’ Mu nzila yinji pano umuntu atani atwale, azipizile ukusinincizya ukuti ayipekinye swinya ali ni miwele yino e Yehova akalonda awalume ukuwa nayo.​—Imilumbe 24:27.

¹⁵ Umwanaci wino akulonda ukutwalwa, azipizile ukwelenganyapo sana nga ca kuti aliwakumanisya imilimo yino umuci nanti umukwasi afwile ukuwomba. E Baibolo yalanda pa inzila imvule zino umwanaci umuzima akasakamalilamo umulume na wana. (Imilumbe 31:10-31) Mwe ya-a amanda, awavule wakawika vye amano kwe vino wakulonda wino walitwalana nawe ayize awawacitila. Lelo e Yehova akalonda twawika amano na pe vino tuliwacitila wino tulitwalana nawe.

16, 17. Nga mukulonda ukutwala nanti ukutwalwa acani cino muzipizile mwakwelenganyapo?

¹⁶ Pano mutani mutwalwe nanti ukutwala, muzipizile ukwelenganyapo sana pe vino Yehova akalonda umulume nu muci ukuwa. Ukuwa umutwe wa lupwa cisipiliwula ukuti umonsi afwile ukucuzya awa mu lupwa lwakwe, nanti ukuwa umukaali. Umutwe wa lupwa umuzima akakolanya vino Yesu akalanjizya ulukundo ni cikuku kwe wano akatungulula. (Waefeso 5:23) Umwanaci nawe, azipizile ukwelenganya muno casula ukutunjilila vino umulume wapingula nu kuwombela nawe ponga. (Waroma 7:2) Azipizile ukwelenganya nga ca kuti aliwayitemelwa ukutontela umulume wino atapwililika. Nga wazana ukuti ciliwamuwomela, cingazipa nga wasolapo vye ukutela ukwikala umusimbe.

¹⁷ Umulume nu muci wazipizie wakwelenganya pe vino vingazipila wino watwalana nawe. (Wazyani Wafilipi 2:4.) E Paulo walemvile ukuti: “Umonsi wazipila awakunda umuci ndi vino wayikunda umweneco nawe umuci wazipila awacindika umulume.” (Waefeso 5:21-33) Wonsinye wazipizile wakwivwa ukuti watemwikwa nu kucindikwa. Umulume azipizile awalola umuci ukuti wamucindika, nu umuci azipizile awalola umulume ukuti wamutemwa.

18. Amulandu ci wuno wano wakulonda ukutwalana wazipizile ukucenjela pano wakumanyana?

¹⁸ Impindi ya kumanyana yizipizile ukuwa ampindi ya nsansa kwe wano wakulonda ukutwalana. Nga ca kuti wakulanzyana mu wucisinka, cingawavwa ukumanya nga wangayana ukutwalana nanti poole. Swinya ayili mpindi yino wazipizile ukusambilila ivya kulanzyanya icete nu kwelezya ukumanya vino vili mu mwezo wa muwuye. Pano wakuya wakumanyana, apano wakaya wakukundana nkaninye. Fwandi wazipizile ukuwa nu mwakupelela pano wakulanjizya vino watemwana. Ku ca kulolelako ukufyompana nu kukumbatana kungalenga wacite uwuzelele. Ukutemwa kwa cisinka kungawavwa ukuwa nu mwakupelela pa kuti watacisile vino vingonona wuciwuza wawo ne Yehova.​—1 Watesalonika 4:6.

AVYANI VINO NZIPIZILE UKUCITA PA KUTI ITWALA LYANE LITIZA LISILE?

19, 20. Uzye Awina Klistu wakalola wuli itwala?

¹⁹ Awantu awavule wakakwelenganya ukuti nga watwala nanti watwalwa, watalitela wawepo ni ntazi. Lelo wo-o awufi, uwinga antaliko vye iyitwala. Swinya e Yehova akalonda ukuti umonsi nu mwanaci nga watwalana lyo ampela kusi ukulekana.​—Intaliko 2:24.

²⁰ Ya-a amanda awavule wakalola itwala ngati aca kwizizya vye. Umuntu angatwala nanti ukutwalwa ilelo, mutondo amuzana walekine. Wamwi wakalola ukuti nga wawa ni ntazi mwi twala, umulembo akulekana. Lelo yizukani icilanjililo ca mu Baibolo cino cikalanda pa lukusa uluwome luno lwaposwa ni nkusa zitatu. Ulukusa luno lwaposwa wo-o, lusiputuka asa mulandu na cino cingacitika. Nga tukusintilila pe Yehova pano twawa ni ntazi, itwala litanga lisile. E Yesu walanzile ukuti: “Kusi ukwelezya umuntu ukupawunkanya cino Leza walemenkanya.”​—Mateyu 19:6.

21. Acani cino cingalenga umulume nu muci ukukundana?

²¹ Swensinye twawa na muno tukacita icete na muno tusicita icete. Lelo cikapepuka ukutalika ukuwika amano pa viluwo vye wakwitu. Acino nga twatalika ukuwika sana amano pa viluwo, tutanga tutwalilile ukuwa ni nsansa mwi twala. Nomba nga tukuwika vye amano pa miwele imizima iye wakwitu apano tungatwalilila ukuwa ni nsansa. Ukwasowa nu kuvwilika tungakwanisya ukulolamo ivizima mwe wakwitu, amuno ne Yehova nye avino akacita, akawika vye amano pe vino tukacita icete. Yelenganyani vino cingawa e Yehova wanga awawika vye amano pe vino tukaluvyanya! Awuli umulandu wuno e kimbila wa malumbo walandizile ukuti: ‘Iviluwo nga avino ukulola, we Jah, weweni, we Yehova, wino angimilila?’ (Amalumbo 130:3) Umulume nu muci wangakolanya e Yehova nga ca kuti wasakuzimba ukutetelana swinya wakuwika vye mano ku vizima.​—Wazyani Wakolose 3:13.

22, 23. Acani cino awatwalane wangasambilila kwe Abrahamu ne Sara?

²² Pano awatwalane wakuya wakukula, itwala lyawo likawomelako. E Abrahamu ne Sara watwalilizile ni nsansa mwi twala lyawo. Pano Yehova wanenile Abrahamu ukufuma mu musumba wa Uri, nce pamwi lyo Sara ali ni myaka ukucila pe 60. Yelenganyani vino e Sara wivwile ukusya ing’anda yakwe nu kuya mukwikala mu matenti. Lelo Sara walinji we ciwuza wa kwe Abrahamu swinya wamucindisile. Fwandi atalemile na kwi sote, wacisile wulyanye vino Yehova wawanenile.​—Intaliko 18:12; 1 Peter 3:6.

²³ Ukulanda vye icisinka ukuwa ni nsansa mwi twala cisisula ukuti umulume nu muci waliwazumilizyanya mwe vyonsinye. Impindi yimwi e Abrahamu wakanile ukuzumilizya kwe vino Sara walondanga, ica kuti e Yehova wasusile anena Abrahamu ukuti ‘yivwa kwe vino akukunena.’ Wowonye avino Abrahamu wacisile swinya mwafumile ivizima. (Intaliko 21:9-13) Nga ca kuti impindi zimwi mukapusana ne wakwinu, mutafwile ukufupulwa. Cino cacindama aca kuti muzipizile ukutwalilila vye ukukundana nu kucindikana.

24. Uzye tungacita wuli pa kuti itwala litu liwacindika Yehova?

²⁴ Mwi wungwe lya Wina Klistu mwawa awatwalane awavule wano wawa ni nsansa mu matwala yawo. Nga mukuvwamba uwa kutwalana nawe, muwakwizuka ukuti cacindama sana ukusola icete. Amuno vino mwasolapo vingalenga mwize muwe ni nsansa nanti mwize muwacula uwumi winu wonsinye. Acino muzipizile ukuleka Yehova awamitungulula. Nga mwacita wo-o, apano mulisola icete uwa kutwalana nawe, muliyipekanizizya icete, swinya muliwawombesya pa kuti mwakwivwana na wino mwatwalana nawe, swinya itwala linu liliwalenga e Yehova ukucindikwa.