Primero ña̱ Reyes
1 Ta̱ rey David xa̱a̱ ku̱chéeníra ta ni ku̱a̱ʼání ti̱ko̱to̱ xi̱sandákundixinara, va̱ása níxi̱ndasa̱ára. 2 Ña̱kán na̱ káchíñu nu̱úra ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra: “Ná ndukúndi̱ iin ñá loʼo ñá ta̱ʼán ku̱su̱n xíʼin nda̱a̱ ni iin ta̱a ña̱ va̱ʼa kundaañá yóʼó táta rey, ta taxiñá ña̱ xíniñúʼún. Ñáyóʼo kandúʼúñá* yatin síi̱ún* ña̱ va̱ʼa sandása̱áñá ñii̱ún”. 3 Ña̱kán ki̱xáʼana nándukúna iin ñaʼá ñá liviní iníísaá nu̱ú ñuʼú na̱ ñuu Israel, ta nda̱ni̱ʼína ñá Abisag ñá sunamita ta ni̱xa̱ʼa̱nna xíʼinñá nu̱ú ta̱ rey. 4 Ñá loʼo ñá liviní yóʼo, ndu̱uñá ñá xi̱ndaa ta̱ rey ta xi̱taxiñá ña̱ xi̱xiniñúʼura, soo ta̱ rey va̱ása níki̱si̱ra xíʼinñá.
5 Ta ta̱ Adonías se̱ʼe ñá Haguit xi̱kaʼa̱n va̱ʼaníra xa̱ʼa̱ miíra ta xi̱kachira: “Yi̱ʼi̱ kúú ta̱ xa̱a̱ koo rey”. Ña̱kán xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná ixava̱ʼana iin carreta, ta saátu ndu̱kúra na̱ yósó* kuáyi̱ xíʼin 50 na̱ ta̱a na̱ kunu ku̱ʼu̱n chí nu̱úrí. 6 Soo yivára ta̱ rey David nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása níka̱ʼa̱nra* xíʼinra: “¿Nda̱chun kéʼún ña̱yóʼo?”. Siʼna ta̱ Absalón kúú ta̱ ka̱ku, tándi̱ʼi saá ka̱ku ta̱ Adonías ta saátu ta̱yóʼo liviní ni̱xi̱yora. 7 Ta̱ Adonías ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Joab se̱ʼe ñá Zeruyá ta saátu xíʼin ta̱ su̱tu̱ Abiatar ña̱ ná chindeétáʼanna xíʼinra, ta na̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ chindeétáʼanvana xíʼinra ta saátu ña̱ kutáʼanna xíʼinra. 8 Soo ta̱ su̱tu̱ Sadoc, ta̱ Benaya se̱ʼe ta̱ Jehoiadá, ta̱ profeta Natán, ta̱ Simeí, ta̱ Reí xíʼin na̱ ta̱a na̱ ndakúní na̱ xíni̱ní kanitáʼan na̱ xi̱kitáʼan xíʼin ta̱ David, va̱ása níchindeétáʼanna xíʼin ta̱ Adonías.
9 Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ta̱ Adonías xa̱ʼníra kití tí nda̱ʼa ta ni̱so̱kórarí nu̱ú* Ndióxi̱ ta saátu ni̱so̱kóra ndikachi* xíʼin si̱ndi̱ki̱ yatin síi̱n yu̱u̱ ña̱ Zohélet ña̱ kíndo̱o yatin chí En-Roguel. Ka̱nara ndiʼi na̱ ñanira na̱ se̱ʼe ta̱ rey, ta saátu ka̱nara ndiʼi na̱ ta̱a na̱ tribu ta̱ Judá na̱ xi̱kachíñu nu̱ú ta̱ rey David. 10 Soo va̱ása níkanara ta̱ profeta Natán, ni ta̱ Benaya, ni na̱ ta̱a na̱ ndakúní na̱ xíni̱ní kanitáʼan, ni ñanira ta̱ Salomón. 11 Tasaá, ta̱ Natán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñá Bat-Seba siʼí ta̱ Salomón: “¿Á xa̱a̱ ku̱ndaa̱-iniún xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u? Ta̱ Adonías se̱ʼe ñá Haguit ni̱xa̱a̱ra ndu̱ura rey, ta ta̱ rey David nda̱a̱ ni loʼo ta̱ʼán kunda̱a̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. 12 Ña̱kán ixaún ña̱ ma̱ní, kuniso̱ʼo consejo ña̱ taxii̱ ndaʼún ña̱ va̱ʼa sakǎkún miíún ta saátu se̱ʼún ta̱ Salomón. 13 Kúáʼan kotoún ta̱ rey David ta ka̱ʼún xíʼinra: ‘Táta rey, ¿á su̱ví miíún kúú ta̱ chi̱naʼá* ña̱yóʼo nu̱úi̱ “Se̱ʼún ta̱ Salomón kúú ta̱ ndakiʼin ña̱ koora rey nu̱úi̱ ta ta̱yóʼo kúú ta̱ koo nu̱ú tronoi̱”? Tá saá, ¿nda̱chun ta̱ Adonías kúú ta̱ ni̱xa̱a̱ ndu̱u rey?’. 14 Soo tá káʼa̱nkaún xíʼin ta̱ rey, yi̱ʼi̱ xa̱i̱. Tá xa̱a̱ ni̱ki̱ʼviún nu̱ú kánduʼúra, saá ki̱ʼvitu yi̱ʼi̱ ta ndikó tukui̱ ka̱ʼi̱n ña̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼún”.
15 Ña̱kán, ñá Bat-Seba ni̱xa̱ʼa̱nñá xi̱toñá ta̱ rey cuarto nu̱ú kánduʼúra. Ta ta̱ rey xa̱a̱ xi̱kuaʼa̱níra ta ñá Abisag ñá sunamita kúú ñá xi̱ndaañaʼá. 16 Ta ñá Bat-Seba xi̱kuxítíñá nda̱a̱ nu̱ú ñuʼú nu̱ú ta̱ rey, ta ta̱ rey ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunrañá: “¿Ndáaña kúni̱ún?”. 17 Ta ñáyóʼo nda̱kuiinñá: “Táta, miíún kúú ta̱ chi̱naʼá ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ Jehová Ndióxi̱ún tá ni̱ka̱ʼún xíʼi̱n ‘Se̱ʼún ta̱ Salomón kúú ta̱ ndakiʼin ña̱ koora rey nu̱úi̱ ta ta̱yóʼo kúú ta̱ koo nu̱ú tronoi̱’. 18 Soo ta̱ Adonías kúú ta̱ ni̱xa̱a̱ ndu̱u rey, ta miíún táta rey nda̱a̱ ni loʼo ta̱ʼán kunda̱a̱-iniún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. 19 Xa̱ʼníra ku̱a̱ʼání si̱ndi̱ki̱ che̱e, kití tí nda̱ʼa ta saátu ndikachi, ta ka̱nara ndiʼi na̱ se̱ʼún táta rey, ta saátu ka̱nara ta̱ su̱tu̱ Abiatar xíʼin ta̱ Joab ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ soldado; soo va̱ása níkanara se̱ʼún ta̱ Salomón. 20 Ta vitin táta rey, ndiʼi na̱ ñuu Israel ndátuna ña̱ ná ka̱ʼún xíʼinna ndáana ndakiʼin koo nu̱ú tronoún. 21 Tá ná va̱ása keʼún ña̱yóʼo táta rey, tá xa̱a̱ ná kuviún ta ndakindeún xíʼin na̱ táʼún na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá, ka̱ʼa̱nna ña̱ yi̱ʼi̱ xíʼin se̱ʼi̱ ta̱ Salomón íyondi̱ contra xíʼinna”.
22 Tá káʼa̱nkañá xíʼin ta̱ rey, saá ni̱xa̱a̱ ta̱ profeta Natán. 23 Tasaá ndi̱ku̱n ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ rey: “Yóʼo ki̱xaa̱ ta̱ profeta Natán”. Ta ta̱yóʼo ni̱ki̱ʼvira nu̱ú íyo ta̱ rey ta xi̱kuxítíra nda̱a̱ nu̱ú ñuʼú nu̱úra. 24 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Natán xíʼinra: “Táta rey, ¿á ni̱ka̱ʼún ña̱yóʼo ‘Ta̱ Adonías kúú ta̱ ndakiʼin ña̱ koora rey nu̱úi̱ ta ta̱yóʼo kúú ta̱ koo nu̱ú tronoi̱’? 25 Saáchi vitin ni̱xa̱ʼa̱nra ta xa̱ʼníra ku̱a̱ʼání si̱ndi̱ki̱ che̱e ta ni̱so̱kórarí nu̱ú Ndióxi̱, ta ni̱so̱kótura kití tí nda̱ʼa ta saátu ndikachi, ta ka̱nara ndiʼi na̱ se̱ʼún táta rey, ndiʼi na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ soldado ta saátu ka̱nara ta̱ su̱tu̱ Abiatar. Ta ndiʼina nda̱kutáʼanna kán, ta xíxina, xíʼina ta ndeéní káʼa̱nna: ‘Ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ná kutaku ta̱ rey Adonías’. 26 Soo va̱ása níkanara yi̱ʼi̱ ta̱ káchíñu nu̱ún, ta va̱ása níkanara ta̱ su̱tu̱ Sadoc ni ta̱ Benaya se̱ʼe ta̱ Jehoiadá ni se̱ʼún ta̱ Salomón. 27 ¿Á xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nvaún ña̱ keʼéna ña̱yóʼo táta rey, soo va̱ása nínatúʼún xíʼi̱n ndáana kúú na̱ ndakiʼin koo nu̱ú tronoún?”.
28 Ta ta̱ rey David nda̱kuiinra: “Kanandó ñá Bat-Seba”. Ta ñákán ndi̱ku̱n ni̱ki̱ʼviñá nu̱ú íyo ta̱ rey ta kán ki̱ndooñá xi̱ndichiñá nu̱úra. 29 Tasaá ta̱ rey chi̱naʼára ña̱yóʼo: “Chínaʼíi̱ xa̱ʼa̱ Jehová, Ndióxi̱ ta̱ táku, ta̱ sa̱kǎku yi̱ʼi̱ nu̱ú ndiʼi ña̱ xi̱sandíʼi̱-inii̱, 30 vitin saxínui̱ ña̱ chi̱naʼíi̱ xa̱ʼa̱ Jehová Ndióxi̱ na̱ ñuu Israel tá ka̱chii̱ ‘Se̱ʼún ta̱ Salomón kúú ta̱ ndakiʼin ña̱ koora rey nu̱úi̱ ta ta̱yóʼo kúú ta̱ koo nu̱ú tronoi̱’”. 31 Tasaá ñá Bat-Seba xi̱kuxítíñá nu̱ú ta̱ rey nda̱a̱ nu̱ú ñuʼú ta ni̱ka̱ʼa̱nñá: “Ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ná kutakún táta rey”.
32 Ta ndi̱ku̱n saá, ta̱ rey David ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kanandó ta̱ su̱tu̱ Sadoc, ta̱ profeta Natán ta saátu ta̱ Benaya se̱ʼe ta̱ Jehoiadá”. Ta na̱kán ndi̱ku̱n ni̱ki̱ʼvina nu̱ú kánduʼú ta̱ rey. 33 Tasaá ta̱ rey ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Ndakiʼinndó na̱ káchíñu nu̱úi̱ ná ku̱ʼu̱nna xíʼinndó ta taxindó mula sa̱na̱i̱ ná koso* se̱ʼi̱ ta̱ Salomón, ta ku̱ʼu̱nndó xíʼinra chí Guihon. 34 Ta kán, ta̱ su̱tu̱ Sadoc xíʼin ta̱ profeta Natán ndaka̱xinnara ña̱ koora rey nu̱ú na̱ ñuu Israel. Tándi̱ʼi, tivindó ndiki̱ ta ka̱ʼa̱nndó: ‘Ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ná kutaku ta̱ rey Salomón’. 35 Ta tá ná ndikóra, kundiku̱nndó kixindó sa̱tára. Ta ta̱kán kixira ta koora nu̱ú tronoi̱. Ta ndakiʼinra koora rey nu̱úi̱ ta ka̱ʼi̱n ña̱ kuniʼira yichi̱ nu̱ú na̱ ñuu Israel ta saátu nu̱ú na̱ tribu ta̱ Judá”. 36 Ndi̱ku̱n saá, ta̱ Benaya se̱ʼe ta̱ Jehoiadá nda̱kuiinra yuʼú ta̱ rey: “Saá ná koo. Ta saátu ná koo ña̱ ka̱ʼa̱n mií Jehová Ndióxi̱ún, táta rey. 37 Ná koo Jehová xíʼin ta̱ Salomón nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yora xíʼin miíún, ta ná taxira ña̱ kundayáʼviníka trono ta̱yóʼo nu̱úka ña̱ xi̱ndayáʼvi trono miíún táta rey David”.
38 Tasaá ta̱ su̱tu̱ Sadoc, ta̱ profeta Natán, ta̱ Benaya se̱ʼe ta̱ Jehoiadá, na̱ keretita xíʼin na̱ peletita ni̱xa̱ʼa̱nna nda̱kutáʼanna xíʼin ta̱ Salomón ta sa̱ndáanara sa̱tá mula sa̱na̱ ta̱ rey David, ta nda̱kiʼinnara ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna chí Guihon. 39 Ta̱ su̱tu̱ Sadoc ta̱vára ndiki̱ nu̱ú ñúʼu aceite ini veʼe loʼo, ta sa̱káarará xi̱ní ta̱ Salomón. Tasaá ki̱xáʼana tívina ndiki̱ ta ndiʼi na̱ ñuu ndeéní ki̱xáʼana káʼa̱nna: “Ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ná kutaku ta̱ rey Salomón”. 40 Tándi̱ʼi ku̱u ndiʼi ña̱yóʼo, na̱ ñuu ndíku̱nna ku̱a̱ʼa̱nna sa̱tá ta̱ Salomón ta kúsi̱íkaví-inina tívina flauta ku̱a̱ʼa̱nna. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ndeéní xi̱ndaʼyi̱na nda̱a̱ xi̱kanda̱ ñuʼú.
41 Ta̱ Adonías xíʼin na̱ ka̱nara xa̱a̱ ndi̱ʼiva xi̱xina tá xi̱niso̱ʼona ña̱ ndeéní níʼi. Ta ndi̱ku̱n tá xi̱niso̱ʼo ta̱ Joab ña̱ tívina ndiki̱, ni̱ka̱ʼa̱nra: “¿Nda̱chun ndeéní níʼi chí ñuu?”. 42 Nani tá nátúʼunkana, ki̱xaa̱ ta̱ Jonatán se̱ʼe ta̱ su̱tu̱ Abiatar. Ta ta̱ Adonías ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Kúáya̱ʼa, chi iin ta̱a va̱ʼava kúún, ta sana ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ va̱xiún natúʼún xa̱ʼa̱”. 43 Soo ta̱ Jonatán nda̱kuiinra yuʼú ta̱ Adonías: “Su̱ví saáví íyoña. Saáchi tátayó ta̱ rey David nda̱sara ta̱ Salomón rey. 44 Ta ta̱ rey chi̱ndaʼára ta̱ su̱tu̱ Sadoc, ta̱ profeta Natán, ta̱ Benaya se̱ʼe ta̱ Jehoiadá, na̱ keretita xíʼin na̱ peletita ku̱a̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ Salomón ta sa̱ndáanara sa̱tá mula sa̱na̱ ta̱ rey. 45 Ta ta̱ su̱tu̱ Sadoc xíʼin ta̱ profeta Natán nda̱kaxinna ta̱ Salomón chí Guihon ña̱ koora rey. Tándi̱ʼi, kúsi̱íkaví-inina nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna xíʼinra, ta saátu ndiʼi na̱ ñuu kúsi̱íkaví-inina. Ña̱kán, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼova kúú ña̱ níʼiní chí ñuu xi̱niso̱ʼondó. 46 Ta ta̱ Salomón xa̱a̱ íyora nu̱ú trono ta̱ rey. 47 Ta saátu na̱ káchíñu nu̱ú ta̱ rey David ni̱xa̱ʼa̱nna ni̱ka̱ʼa̱nna tu̱ʼun va̱ʼa xíʼinra. Ka̱china: ‘Mií Ndióxi̱ún ná taxi ña̱ ku̱a̱ʼákana kuxini̱ ki̱vi̱ ta̱ Salomón nu̱úka ña̱ xi̱xini̱na ki̱vi̱ún, ta ná taxira ña̱ kundayáʼviníka trono ta̱yóʼo nu̱úka ña̱ xi̱ndayáʼvi trono miíún’. Ta ta̱ rey David xi̱kuxítíra nu̱ú xi̱to. 48 Tasaá ta̱ rey ni̱ka̱ʼa̱nra: ‘Ná ndukáʼnu Jehová Ndióxi̱ na̱ ñuu Israel, chi ta̱xira ña̱ ná xa̱a̱ iinna koona nu̱ú tronoi̱, ta ta̱xira ña̱ ná kuninu̱úi̱ ña̱yóʼo’”.
49 Soo ndiʼi na̱ yiví na̱ ka̱na ta̱ Adonías ni̱yi̱ʼvínína. Tasaá nda̱kunditana ta xa̱a̱ síín síín nu̱ú nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna. 50 Ta saátu ta̱ Adonías ni̱yi̱ʼvíníra xi̱nira ta̱ Salomón, ña̱kán nda̱kundichira ta nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra chí nu̱ú íyo altar ta nda̱tiinra ndiki̱ altar. 51 Saá na̱túʼunna ña̱yóʼo xíʼin ta̱ Salomón: “Ta̱ Adonías yíʼvira xínira yóʼó táta rey Salomón. Xa̱ʼa̱ ña̱kán tíinra ndiki̱ altar ta káchira: ‘Siʼna ná chinaʼá ta̱ rey Salomón ña̱ va̱ása kaʼníra yi̱ʼi̱ xíʼin espada’”. 52 Tá xi̱niso̱ʼo ta̱ Salomón ña̱yóʼo ka̱chira: “Tá vií íyo ña̱ kéʼéra nda̱a̱ ni iin ixí* xi̱níra va̱ása tu̱ndaa ndaʼa̱na,* soo tá ná keʼéra ña̱ va̱ása va̱ʼa xíniñúʼu kuvira”. 53 Ña̱kán ta̱ Salomón xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná sanúunara nu̱ú altar. Tasaá ta̱ Adonías ni̱xa̱ʼa̱nra ta xi̱kuxítíra nu̱ú ta̱ rey Salomón, ta ta̱ Salomón ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Kúánuʼu veʼún”.