Primero ña̱ Reyes
18 Tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa u̱ni̱ ku̱i̱ya̱, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼin ta̱ Elías: “Kúáʼan nu̱ú ta̱ Acab ta yi̱ʼi̱ sakúi̱n sa̱vi̱ nu̱ú ñuʼú yóʼo”. 2 Ña̱kán ta̱ Elías ni̱xa̱ʼa̱nra nu̱ú ta̱ Acab. Ta ndeéní xi̱ndikaa̱ so̱ko chí Samaria.
3 Ta̱ Acab ka̱nara ta̱ Abdías ta̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin veʼera. (Ta̱ Abdías xi̱ndasakáʼnura Jehová. 4 Tá ki̱xáʼa ñá Jezabel xáʼníñá na̱ profeta Jehová, ta̱ Abdías chi̱se̱ʼéra 100 na̱ profeta ini iin kavá. Ta̱ánra 50 na̱ profeta ini iinña ta ini inkaña ta̱ánra inka 50 na̱yóʼo, ta xi̱taxira si̱ta̱váʼa xíʼin ti̱kui̱í ndaʼa̱na). 5 Tasaá ta̱ Acab ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Abdías: “Kúáʼan iníísaá ñuu yóʼo ña̱ va̱ʼa kotoún ndiʼi nu̱ú kána ti̱kui̱í ta saátu ndiʼi yoso̱, chi sana ndani̱ʼíyó yita* ña̱ kaxí kuáyi̱ xíʼin mula ta kǒo kuvi ndiʼi kití nu̱úyó”. 6 Ña̱kán nda̱taʼvína ñuʼú nu̱ú ku̱ʼu̱nna kotona. Ta̱ Acab xíʼin ta̱ Abdías xa̱a̱ síín síín yichi̱ nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna.
7 Tá ku̱a̱ʼa̱n ta̱ Abdías chí yichi̱, ta̱ Elías ni̱xa̱a̱ra nda̱kutáʼanra xíʼinra. Ta̱ Abdías kama nda̱kunira ta̱yóʼo tasaá kama xi̱kuxítíra nu̱úra, ta ka̱chira xíʼinra: “Táta, ¿á ta̱ Elías kúún?”. 8 Ta ta̱yóʼo nda̱kuiinra: “Yi̱ʼi̱ kúúvara. Kúáʼan ka̱ʼa̱n xíʼin ta̱ káchíñún nu̱ú: ‘Yóʼo ki̱xaa̱ ta̱ Elías’”. 9 Ta ta̱ Abdías nda̱kuiinra: “¿Ndáa ku̱a̱chi ni̱ki̱ʼvii̱ ña̱kán ndataxiún yi̱ʼi̱ ndaʼa̱ ta̱ Acab ta kaʼníra yi̱ʼi̱? 10 Chínaʼíi̱* xa̱ʼa̱ Jehová, Ndióxi̱ ta̱ táku ta̱ ndásakáʼnún, xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ñuu xíʼin país chíndaʼá ta̱ káchíñui̱ nu̱ú na̱ ku̱a̱ʼa̱n nandukú yóʼó. Ta tá xi̱kaʼa̱nna ña̱ kǒún íyo kán, ta̱ rey Acab xi̱kaʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu kán á na̱ país kán ña̱ ná chinaʼána ña̱ kǒún níndani̱ʼína. 11 Soo yóʼó ki̱xaún ta káchiún: ‘Kúáʼan ka̱ʼa̱n xíʼin ta̱ káchíñún nu̱ú: “Yóʼo ki̱xaa̱ ta̱ Elías”’. 12 Tá ná ku̱ʼi̱n natúʼi̱n xíʼin ta̱ Acab, nda̱a̱ ni loʼo va̱ása xíni̱i̱ ndáa míí ku̱ʼún ixaa espíritu Jehová, ta kaʼnívara yi̱ʼi̱ tá ná kǒo ndani̱ʼíra yóʼó. Soo yi̱ʼi̱ nda̱a̱ tá loʼovíi̱ ndásakáʼnui̱ Jehová. 13 Táta, ¿á va̱ása nínatúʼunvana xíʼún xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼíi̱ tá xa̱ʼní ñá Jezabel na̱ profeta Jehová? ¿Á va̱ása níka̱ʼa̱nvana xíʼún ña̱ chi̱se̱ʼíi̱ 100 na̱ profeta Jehová ini iin kavá? Ta̱íi̱n 50 na̱yóʼo ini iinña ta ini inkaña ta̱íi̱n inka 50 na̱yóʼo ta xi̱taxii̱ si̱ta̱váʼa xíʼin ti̱kui̱í ndaʼa̱na. 14 Soo yóʼó ki̱xaún ta káchiún: ‘Kúáʼan ka̱ʼa̱n xíʼin ta̱ káchíñún nu̱ú: “Yóʼo ki̱xaa̱ ta̱ Elías”’. Ta ná keʼíi̱ ña̱yóʼo kaʼnívara yi̱ʼi̱”. 15 Soo ta̱ Elías ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Chínaʼíi̱ xa̱ʼa̱ Jehová, Ndióxi̱ ta̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ ángel ta̱ káchíñui̱ nu̱ú, ña̱ ku̱ʼu̱nvai̱ nu̱ú ta̱ Acab vitin”.
16 Ña̱kán ta̱ Abdías ni̱xa̱ʼa̱nra nu̱ú ta̱ Acab ta na̱túʼunra xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ta ta̱ Acab ni̱xa̱ʼa̱nra nda̱kutáʼanra xíʼin ta̱ Elías.
17 Ndi̱ku̱n tá xi̱ni ta̱ Acab ta̱ Elías ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “¿Á yóʼova ndíkaa̱ yóʼó ta̱ sáxo̱ʼvi̱ní na̱ ñuu Israel?”.
18 Ta̱yóʼo nda̱kuiinra: “Yi̱ʼi̱ kǒo ña̱ níkeʼíi̱ xíʼin na̱ ñuu Israel. Yóʼó xíʼin na̱ veʼe yiváún kúú na̱ sáxo̱ʼvi̱na. Saáchi sa̱ndákoondó chiñu ña̱ xáʼnda Jehová ta ki̱xáʼandó ndíku̱nndó ña̱ Baal. 19 Ta vitin kana ndiʼi na̱ ñuu Israel ta saátu na̱ 450 profeta ña̱ Baal xíʼin 400 na̱ kúú profeta yitu̱n tú ndásakáʼnu* na̱ yiví, na̱ xíxi nu̱ú mesa ñá Jezabel ta ná ku̱ʼu̱nna ndakutáʼanna xíʼi̱n chí yuku̱ Carmelo”. 20 Ña̱kán ta̱ Acab chi̱ndaʼára na̱ ku̱a̱ʼa̱n ka̱ʼa̱n xíʼin ndiʼi na̱ ñuu Israel ta sa̱ndákutáʼanra na̱ profeta chí yuku̱ Carmelo.
21 Tasaá, ta̱ Elías ku̱yatinra nu̱ú ndiʼi na̱ ñuu ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “¿Nda̱a̱ ama sandákoondó ña̱ kaka-inindó? Tá Jehová kúú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱, kundiku̱nndóra. Soo tá ña̱ Baal kúú ndióxi̱ ña̱ nda̱a̱, kundiku̱nndóña”. Ta nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa va̱ása níka̱ʼa̱nna. 22 Tándi̱ʼi, ta̱ Elías ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu: “Si̱ín kuití yi̱ʼi̱ kúú profeta Jehová ta̱ kíndo̱o, soo íyo 450 profeta ña̱ Baal. 23 Ná taxina u̱vi̱ si̱ndi̱ki̱ che̱e válí ndaʼa̱ndi̱, ta na̱yóʼo ná ndaka̱xinna iinrí ta ná sakúachinarí ta chindósona ku̱ñurí nu̱ú titu̱n. Soo va̱ása chikaa̱na ñuʼu̱ titu̱n yóʼo. Ta saátu yi̱ʼi̱ sakúachii̱ inkarí ta chindósói̱ ku̱ñurí nu̱ú titu̱n ta saátu va̱ása chikai̱ ñuʼu̱ titu̱n yóʼo. 24 Tasaá, ndóʼó kanandó ki̱vi̱ ndióxi̱ndó ta yi̱ʼi̱ kanai̱ ki̱vi̱ Jehová. Ta Ndióxi̱ ta̱ ná chindaʼá ñuʼu̱ na̱ʼa̱ra ña̱ kúúra Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱”. Ta ndiʼi na̱ ñuu ka̱china: “Va̱ʼava”.
25 Tasaá ta̱ Elías ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ profeta ña̱ Baal: “Siʼnaka miíndó ndaka̱xin iin si̱ndi̱ki̱ yúta̱* ta ixaviíndórí, saáchi ku̱a̱ʼáka kúú ndóʼó. Tasaá kanandó ki̱vi̱ ndióxi̱ndó soo va̱ása chikaa̱ndó ñuʼu̱ titu̱n”. 26 Tasaá ki̱ʼinna si̱ndi̱ki̱ yúta̱ tí ta̱xina ndaʼa̱na ta i̱xaviínarí ta ki̱xáʼana kánana ki̱vi̱ ña̱ Baal ta ke̱ʼéna ña̱yóʼo tá xi̱ta̱a̱n* iinsaá nda̱a̱ tá káʼñu.* Ta xi̱kachina: “Baal, ndakuiin yuʼúndi̱”. Soo va̱ása níxiniso̱ʼona ta̱chí nda̱a̱ ni iinna chi kǒo na̱ níndakuiin. Ta kánditana ta tíxáʼana ta xi̱ndakundeéna xi̱kava̱nduuna sa̱tá altar ña̱ i̱xava̱ʼana. 27 Tá káʼñu, ta̱ Elías ki̱xáʼara kúsi̱kindaarana ta xi̱kachira: “Ndeé va̱ʼaka kanandó saáchi iin ndióxi̱va kúúña. Ta sana ndeéní ndákanixi̱níña á ku̱a̱ʼa̱nña tatávaña.* Á sana kísi̱vaña ta xíniñúʼu sandákáxína-iniña”.* 28 Ta na̱yóʼo ndeéní xi̱kanana ta xi̱xaʼndana miína xíʼin cuchillo ta saátu xíʼin lanza ta iin xi̱tikaa kúáʼa ni̱i̱ iníí ñii̱na, chi saá ni̱xi̱yo costumbrena. 29 Tasaá nda̱kundeéna ke̱ʼéna* nda̱a̱ tá ni̱xa̱a̱ hora ña̱ sóko̱na harina tá xi̱kuaá. Soo va̱ása níxiniso̱ʼona ta̱chí nda̱a̱ ni iinna saáchi kǒo na̱ níndakuiin; kǒo miíví na̱ níxiniso̱ʼo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna.
30 Tándi̱ʼi, ta̱ Elías ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ndiʼi na̱ ñuu: “Kuyatinndó nu̱úi̱”. Tasaá ndiʼi na̱ ñuu ku̱yatinna nu̱úra. Tasaá nda̱saviíra altar Jehová ña̱ xa̱nina. 31 Ta̱ Elías ki̱ʼinra 12 yu̱u̱ chi saá xi̱kuu na̱ tribu na̱ ki̱xi ti̱xin na̱ se̱ʼe ta̱ Jacob, ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová ña̱yóʼo xíʼin: “Yóʼó kunaníún Israel”. 32 Ta xi̱niñúʼura yu̱u̱ yóʼo ña̱ i̱xava̱ʼara iin altar xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ Jehová. Ta xa̱a̱ xíká loʼo i̱xava̱ʼara iin chi̱chi sa̱tá altar yóʼo, ta ñuʼú ña̱ ki̱ndoo ma̱ʼñú yóʼo nda̱a̱ kivi chiʼina 15 litro* si̱ʼva̱ nu̱úña. 33 Tándi̱ʼi, chi̱ndoo viíra titu̱n, sa̱kúachira si̱ndi̱ki̱ yúta̱ ta chi̱ndósora ku̱ñurí nu̱ú titu̱n. Ta ka̱chira: “Sakutúndó ku̱mí ki̱si náʼnu xíʼin ti̱kui̱í ta sakáandórá sa̱tá si̱ndi̱ki̱ tí so̱kói̱* ta saátu sa̱tá titu̱n”. 34 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Ndikó tukundó keʼéndóña”. Ta na̱yóʼo ndi̱kóna ke̱ʼénaña. Tuku ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Keʼé tukundóña”. U̱ni̱ yichi̱ ke̱ʼéna ña̱yóʼo. 35 Ni̱ko̱yo ndiʼi ti̱kui̱í sa̱tá altar ta saátu sa̱kútúra chi̱chi kán xíʼin ti̱kui̱í.
36 Tá xa̱a̱ kúúña hora ña̱ so̱kóna harina tá xi̱kuaá, ta̱ profeta yóʼo ku̱yatinra nu̱ú altar ta ni̱ka̱ʼa̱nra: “Jehová Ndióxi̱ ta̱ Abrahán, ta̱ Isaac xíʼin ta̱ Israel, vitin ná kunda̱a̱-inina ña̱ yóʼó kúú Ndióxi̱ na̱ ñuu Israel ta yi̱ʼi̱ kúú ta̱ káchíñu nu̱ún ta ke̱ʼíi̱ ndiʼi ña̱yóʼo saáchi miíún ni̱ka̱ʼa̱n xíʼi̱n. 37 Ndakuiin ña̱ káʼi̱n xíʼún Jehová. Ndakuiin ña̱ va̱ʼa ná kunda̱a̱-ini na̱ ñuu yóʼo ña̱ yóʼó kúú Jehová ta kúún Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱, ta miíún kúú ta̱ chíndeétáʼan xíʼinna ña̱ ndikóna nu̱ún”.
38 Tasaá chi̱ndaʼá Jehová iin ñuʼu̱ ta xa̱ʼmiña ña̱ ni̱so̱kóra, titu̱n, yu̱u̱ xíʼin yáká* ta sa̱yíchi̱ña ti̱kui̱í tá ñúʼu chi̱chi kán. 39 Tá xi̱ni ndiʼi na̱ ñuu ña̱yóʼo, ndi̱ku̱n xi̱kuxítína nda̱a̱ nu̱ú ñuʼú ta ka̱china: “Jehová kúú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱. Jehová kúú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱”. 40 Tasaá ta̱ Elías ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Tiinndó na̱ profeta ña̱ Baal, kǒo taxindó ña̱ kununa”. Ña̱kán kama ti̱innana ta ta̱ Elías ni̱xa̱ʼa̱nra xíʼinna chí yu̱ta Cisón ta kán xa̱ʼnírana.
41 Ta̱ Elías ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Acab: “Kúáʼan kuxún ta koʼún saáchi xa̱a̱ ndeéní níʼi ña̱ kuun sa̱vi̱”. 42 Tasaá ta̱ Acab ku̱a̱ʼa̱nra kuxura ta koʼora. Soo ta̱ Elías nda̱a tukura yuku̱ Carmelo ta xi̱kuxítíra nda̱a̱ nu̱ú ñuʼú ta nu̱úra xi̱tundaaña nda̱a̱ koʼndora.* 43 Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ chíndeétáʼan xíʼinra: “Ixaún ña̱ ma̱ní, kúáʼan ta kotoún chí nu̱ú ndíkaa̱ mar”. Tasaá ni̱xa̱ʼa̱nra xi̱tora ta ka̱chira xíʼinra: “Kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa níxinii̱”. Ta̱ Elías u̱xa̱ yichi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Kúáʼan koto tukún”. 44 Tá ni̱xa̱ʼa̱n ta̱ chíndeétáʼan xíʼinra xi̱tora yichi̱ u̱xa̱, ka̱chira xíʼinra: “Nda̱a̱ chí nu̱ú mar ku̱a̱ndaa iin vi̱kó loʼo ta nda̱a̱ táki̱ʼva loʼo ndaʼa̱ iin na̱ yiví saá íyoña”. Ta ta̱ Elías ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Kúáʼan ta ka̱ʼún xíʼin ta̱ Acab: ‘Ixatu̱ʼva carretaún ta kúáʼan ña̱ va̱ʼa ná va̱ása kasi sa̱vi̱ nu̱ún’”. 45 Ndi̱ku̱n saá nda̱kutú vi̱kó ndáá chí ndiví ta ki̱xáʼa káni ta̱chí ta ki̱xáʼa ndeéní kúun sa̱vi̱. Ta ta̱ Acab nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra xíʼin carretara chí Jezreel. 46 Jehová ta̱xira ndee̱ ndaʼa̱ ta̱ Elías, ta ta̱yóʼo nda̱katúnra ti̱ko̱to̱ra tokóra ta nda̱kunúura nu̱ú ta̱ Acab ta xínura saá ku̱a̱ʼa̱nra nda̱a̱ tá ni̱xa̱a̱ra chí Jezreel.