Segundo ña̱ Reyes
23 Ña̱kán ta̱ rey Josías xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná ndakutáʼan ndiʼi na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ ñuu* Judá xíʼin na̱ ñuu Jerusalén. 2 Tasaá nda̱kiʼin ta̱ rey ku̱a̱ʼa̱nra chí veʼe Jehová xíʼin ndiʼi na̱ ta̱a na̱ ñuu Judá, saátu ndiʼi na̱ ñuu Jerusalén, na̱ su̱tu̱ xíʼin na̱ profeta, ndiʼi na̱ ñuu ni̱xa̱ʼa̱n ni kúúna na̱ va̱lí á na̱ náʼnu, ta ka̱ʼvira nu̱ú ndiʼina ña̱ káʼa̱n libro nu̱ú va̱xi ley ña̱ nda̱ni̱ʼína veʼe Jehová. 3 Ta ta̱ rey xi̱kundichira yatin síi̱n* nama̱* ta ke̱ʼéra iin trato* nu̱ú Jehová, ta ki̱ndoora ña̱ kundiku̱nra Jehová ta kandíxara chiñu ña̱ xáʼndara xíʼin ndiʼi níma̱ra ta saátu xíʼin ndiʼi ña̱ tákura,* ta ki̱ndootura ña̱ kundiku̱nra ley ña̱ ta̱xira, nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n ña̱ va̱xi nu̱ú libro kán. Ta ndiʼi na̱ ñuu ki̱ndoova-inina xíʼin trato ña̱ ke̱ʼéra.
4 Tasaá, ta̱ rey ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ su̱tu̱ káʼnu Hilquías, xíʼin savaka na̱ su̱tu̱ ta saátu xíʼin na̱ ndáa yéʼé ña̱ ná tavána ndiʼi ña̱ʼa ña̱ xi̱xiniñúʼu na̱ yiví ña̱ ndasakáʼnuna ña̱ Baal ini templo Jehová, saátu yitu̱n tú xi̱xiniñúʼuna ña̱ ndasakáʼnuna ndióxi̱na* xíʼin ndiʼi ña̱ xi̱xiniñúʼuna ña̱ ndasakáʼnuna ñu̱ʼu,* yo̱o̱ xíʼin ki̱mi. Ta xa̱ʼmira ña̱yóʼo chí sa̱tá ñuu Jerusalén yatin xa̱ʼa̱ yuku̱ Cedrón ta nda̱kiʼinra ya̱a̱ña ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra chí Betel. 5 Ki̱ndaara chiñu ndaʼa̱ na̱ su̱tu̱ na̱ xi̱kachíñu nu̱ú ndióxi̱ na̱ inka ñuu, chi na̱ rey ñuu Judá ta̱xina chiñu ndaʼa̱ na̱yóʼo ña̱ kaʼnína kití ta so̱kónarí ña̱ va̱ʼa kana yi̱ʼma̱rí chí nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na* ña̱ ni̱xi̱yo chí Judá ta saátu yatin chí ñuu Jerusalén. Ta ki̱ndaatura chiñu ndaʼa̱ na̱ xi̱sokó ña̱ʼa ta xi̱xaʼminaña ña̱ va̱ʼa kana yi̱ʼma̱ña nu̱ú ña̱ Baal, nu̱ú ñu̱ʼu, yo̱o̱, iin tiʼvi ki̱mi ta saátu ndiʼika ña̱ʼa ña̱ íyo chí ndiví. 6 Ta̱vára yitu̱n tú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví tú xi̱ndikaa̱ ini veʼe Jehová ta níʼiranú ni̱xa̱ʼa̱nra chí sa̱tá ñuu Jerusalén, chí yoso̱ ña̱ Cedrón. Ta kán xa̱ʼmiranú, ta sa̱kúachi válíranú nda̱a̱ ndu̱unú ya̱a̱ ta xa̱tara ña̱yóʼo nu̱ú sándu̱xu̱nna na̱ yiví. 7 Ta saátu sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ra veʼe na̱ ta̱a na̱ xi̱kisi̱ xíʼin ku̱a̱ʼání ta̱a nu̱ú xi̱ndasakáʼnuna ndióxi̱na ña̱ ni̱xi̱yo nu̱ú xi̱ndichi veʼe Jehová, ta kán xi̱ndootu ná ñaʼá ná xi̱ ixava̱ʼa veʼe válí ña̱ xi̱ndasi nu̱ú ni̱xi̱yo yitu̱n tú xi̱xiniñúʼuna ña̱ ndasakáʼnuna ndióxi̱na.
8 Ta saátu sa̱ndákutáʼanra ndiʼi na̱ su̱tu̱ na̱ ni̱xi̱yo ñuu ña̱ ni̱xi̱yo chí Judá, ta va̱ása nítaxikara ña̱ ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na chí lugar ña̱ súkun nu̱ú xi̱sokó na̱ su̱tu̱ ña̱ʼa ta xi̱xaʼminaña ña̱ va̱ʼa kana yi̱ʼma̱ña, ña̱ ni̱xi̱yo chí Gueba iinsaá nda̱a̱ Beer-Seba. Ta saátu sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ra nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na ña̱ ni̱xi̱yo chí yéʼé nu̱ú xi̱kiʼvi na̱ yiví, chí yéʼé nu̱ú ni̱xi̱yo ta̱ Josué ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ ñuu, ta tá xi̱kiʼvina chí yéʼé ñuu kán, chí ndaʼa̱ yitin xi̱kindo̱oña. 9 Na̱ xi̱kuu su̱tu̱ chí nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na va̱ása níxisokóna ña̱ʼa nu̱ú altar Jehová ña̱ ni̱xi̱yo chí Jerusalén, soo xi̱xixivana si̱ta̱váʼa ña̱ kǒo yuxa̱n iyá* kúúmií xíʼin na̱ ñanina. 10 Ta kǒo nítaxika ta̱ rey Josías ña̱ ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na chí Tófet ña̱ ndíkaa̱ chí yoso̱ ña̱ Hinón,* ña̱ va̱ʼa ná kǒo kaʼmikana se̱ʼeta̱ana á se̱ʼe-síʼina ta so̱kónana nu̱ú ndióxi̱ ña̱ naní Mólek. 11 Ta kuáyi̱ tí nda̱kaxin na̱ rey ñuu Judá ña̱ kachíñurí nu̱ú ñu̱ʼu, va̱ása nítaxika ta̱ rey Josías ña̱ ya̱ʼarí chí nu̱ú íyo veʼe ta̱ Natán-Mélec (ta̱ xi̱kuumií iin chiñu ña̱ ndáyáʼvi nu̱ú ta̱ rey) ña̱ xi̱ndichi chí nu̱ú ni̱xi̱yo nama̱, ña̱ va̱ʼa ki̱ʼvirí chí nu̱ú íyo veʼe Jehová. Ta saátu xa̱ʼmira ndiʼi carreta tú xi̱kuu kuenta ñu̱ʼu. 12 Ta sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱tura altar ña̱ i̱xava̱ʼa na̱ rey ñuu Judá chí xi̱ní veʼe nu̱ú ni̱xi̱yo cuarto ta̱ Acaz, ta saátu u̱vi̱ saá altar ña̱ i̱xava̱ʼa ta̱ Manasés chí yéʼé veʼe Jehová. Ta nda̱sara ndiʼi ña̱yóʼo yáká* ta xa̱taraña chí yoso̱ ña̱ Cedrón. 13 Ta saátu sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ ta̱ rey Josías nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na ña̱ ni̱xi̱yo chí nu̱ú xítondaa ñuu Jerusalén ña̱ kíndo̱o chí sur yuku̱ ña̱ Olivo,* ña̱ i̱xava̱ʼa ta̱ Salomón (ta̱ xi̱kuu rey ñuu Israel) nu̱ú ndasakáʼnuna ña̱ Astoret ndióxi̱ na̱ sidonio, ña̱ Kemós ndióxi̱ na̱ ñuu Moab xíʼin Milcom ndióxi̱ na̱ ammonita. 14 Ta sa̱kúachi válítura nama̱ ña̱ xi̱xiniñúʼu na̱ yiví ña̱ xi̱ndasakáʼnuna ndióxi̱na xíʼin yitu̱n tú xi̱xiniñúʼuna, ta sa̱ndákutúra leke na̱ yiví nu̱ú xi̱ndita ña̱yóʼo. 15 Sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱tura altar ña̱ xi̱ndichi Betel saátu nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na ña̱ i̱xava̱ʼa ta̱ Jeroboán se̱ʼe ta̱ Nebat, ña̱ sa̱kíʼvi na̱ ñuu Israel ndaʼa̱ ku̱a̱chi. Tándi̱ʼi sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ra altar yóʼo ta saátu nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na, xa̱ʼmiraña ta sa̱kúachi válíraña nda̱a̱ ndu̱uña ya̱a̱ ta xa̱ʼmitura yitu̱n tú xi̱ndasakáʼnuna.
16 Tasaá ndi̱kóko̱o ta̱ Josías ta xi̱nira nu̱ú ni̱ndu̱xu̱n na̱ yiví yuku̱ kán, ta xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná tavána leke na̱ yiví na̱ ni̱ndu̱xu̱n kán ta xa̱ʼmiraña nu̱ú altar. Ke̱ʼéra ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa ná kǒo ndasakáʼnuka na̱ yiví ndióxi̱na kán, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ xíʼin ta̱a ta̱ xi̱kachíñu nu̱úra, ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ saá kúú ña̱ kuuva. 17 Tasaá ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunra: “¿Ndáana sa̱ndúxu̱nna yóʼo?”. Ta na̱ ta̱a ñuu kán nda̱kuiinna yuʼúra: “Yóʼo sa̱ndúxu̱nna ta̱a ta̱ xi̱kachíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ta̱ ke̱e chí Judá, ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa ña̱ ke̱ʼún xíʼin altar ña̱ ni̱xi̱yo chí Betel”. 18 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Va̱ása keʼéndóra, ta nda̱a̱ ni iinna ná kǒo tavá lekera”. Xa̱ʼa̱ ña̱kán va̱ása níkeʼéna lekera, ta saátu va̱ása nítavána leke ta̱ profeta ta̱ ke̱e chí Samaria.
19 Ta saátu sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ ta̱ Josías veʼe nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na ña̱ ni̱xi̱yo chí lugar ña̱ súkun ña̱ ni̱xi̱yo ñuu ña̱ xi̱kindo̱o chí Samaria, ña̱ i̱xava̱ʼa na̱ rey ñuu Israel ña̱ va̱ʼa sasáa̱na Ndióxi̱, ta nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼéra xíʼin ña̱ ni̱xi̱yo chí Betel saátu ke̱ʼéra xíʼin ña̱yóʼo. 20 Ta nu̱ú altar ña̱ ni̱xi̱yo kán xa̱ʼníra ta ni̱so̱kóra ndiʼi na̱ su̱tu̱ na̱ xi̱kachíñu nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na ta saátu xa̱ʼmira leke na̱ yiví nu̱úña. Tándi̱ʼi, ndi̱kóra chí ñuu Jerusalén.
21 Tasaá, ta̱ rey xa̱ʼndara chiñu yóʼo nu̱ú ndiʼi na̱ ñuu: “Keʼéndó vikó ña̱ Pascua xa̱ʼa̱ Jehová Ndióxi̱yó nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼyi̱ña nu̱ú libro nu̱ú va̱xi ley”. 22 Nani tá xi̱ndatiin na̱ juez ku̱a̱chi xíʼin na̱ ñuu Israel ta saátu tá xi̱xaʼndachíñu na̱ rey ñuu Israel xíʼin na̱ ñuu Judá, va̱ása níkeʼéna iin vikó ña̱ Pascua táʼan ña̱yóʼo. 23 Soo tá xa̱a̱ 18 ku̱i̱ya̱ xáʼndachíñu ta̱ rey Josías, saá kúú ña̱ ke̱ʼéna vikó ña̱ Pascua yóʼo xa̱ʼa̱ Jehová chí ñuu Jerusalén.
24 Sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱tu ta̱ Josías na̱ káʼa̱n xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱, na̱ ndáku,* ña̱ terafim,* ndióxi̱ ña̱ kini ña̱ xi̱ndasakáʼnuna ta saátu ndiʼika ña̱ʼa ña̱ kini ña̱ ki̱xáʼa íyo ñuu Judá xíʼin Jerusalén. Ke̱ʼéra ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa saxínura ña̱ káʼa̱n Ley ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ nu̱ú libro ña̱ nda̱ni̱ʼí ta̱ su̱tu̱ Hilquías ini veʼe Jehová. 25 Kǒo nda̱a̱ ni iinka na̱ rey níxi̱yo nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱yóʼo, chi ndi̱kóra nu̱ú Jehová xíʼin ndiʼi níma̱ra, xíʼin ndiʼi ña̱ tákura* ta saátu xíʼin ndiʼi ndee̱ra, chi ke̱ʼéra ndiʼi ña̱ káʼa̱n Ley ña̱ ka̱ʼyi ta̱ Moisés; ta nda̱a̱ ni iinka na̱ rey va̱ása níndikó keʼé nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱yóʼo.
26 Soo ni saá, xi̱saa̱níkava Jehová xíʼin na̱ ñuu Judá xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kini ña̱ ke̱ʼé ta̱ Manasés ña̱ va̱ʼa sasáa̱rara. 27 Jehová ka̱chira: “Sakúxíkai̱ na̱ ñuu Judá nu̱úi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼíi̱ xíʼin na̱ ñuu Israel. Sandákoondaʼíi̱ ñuu Jerusalén ña̱ nda̱kaxii̱n, ta saátu veʼe ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ‘Yóʼo kúú nu̱ú koo ki̱víi̱’”.
28 Ndiʼika ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ta̱ Josías xíʼin ndiʼi ña̱ ke̱ʼéra, ni̱ka̱ʼyi̱ña nu̱ú libro ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ rey ñuu Judá. 29 Tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Josías, ta̱ faraón Nekó* ta̱ xi̱kuu rey ñuu Egipto ni̱xa̱ʼa̱nra nda̱kutáʼanra xíʼin ta̱ rey ñuu Asiria yatin nu̱ú ndíkaa̱ yu̱ta Éufrates, ta ta̱ rey Josías ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra kanitáʼanra xíʼinra. Soo tá xi̱ni ta̱ Nekó ta̱yóʼo, xa̱ʼnírara chí Meguidó. 30 Xa̱ʼa̱ ña̱kán, na̱ káchíñu nu̱úra nda̱kiʼinnara chí Meguidó ta chi̱kaa̱nara ini iin carreta ta ku̱a̱ʼa̱nna xíʼinra chí ñuu Jerusalén, ta kán sa̱ndúxu̱nnara. Tasaá na̱ yiví ñuu kán nda̱kaxinna ta̱ Jehoacaz se̱ʼe ta̱ Josías ña̱ va̱ʼa ndakiʼinra koora rey nu̱ú yivára.
31 Ta 23 ku̱i̱ya̱ xi̱kuumií ta̱ Jehoacaz tá ni̱xa̱a̱ra ndu̱ura rey ta u̱ni̱ yo̱o̱ xa̱ʼndachíñura chí Jerusalén. Siʼíra xi̱naníñá Hamutal ta xi̱kuuñá se̱ʼe ta̱ Jeremías ta̱ ñuu Libná. 32 Ta̱ Jehoacaz ki̱xáʼara ke̱ʼéra ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa nu̱ú Jehová, nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé na̱ táʼanra na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá. 33 Ta̱ faraón Nekó* chi̱kaa̱ra ta̱yóʼo veʼeka̱a chí Riblá ña̱ kíndo̱o chí Hamat, ña̱ va̱ʼa ná kǒo kaʼndachíñukara chí ñuu Jerusalén. Tándi̱ʼi, ndu̱kúra 3,420 kilo* ña̱ plata nu̱ú na̱ ñuu kán ta saátu 34 kilo* ña̱ oro. 34 Tasaá, ta̱ faraón Nekó* nda̱kaxinra ta̱ Eliaquim se̱ʼe ta̱ Josías ña̱ koora rey ta na̱samara ki̱vi̱ra ta nda̱kunaníra Jehoiaquim. Soo nda̱kiʼinra ta̱ Jehoacaz ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra chí ñuu Egipto ta kán ni̱xi̱ʼi̱ra. 35 Ta̱ Jehoiaquim ta̱xira plata xíʼin oro ndaʼa̱ ta̱ faraón, soo xi̱niñúʼu ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu ña̱ ná chaʼvina impuesto ndaʼa̱ra ña̱ va̱ʼa taxira plata yóʼo ndaʼa̱ ta̱ faraón. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin iin tá iin na̱ ñuu kán nda̱saa plata xíʼin oro xíniñúʼu taxina, ña̱ va̱ʼa xi̱nuña ta taxiraña ndaʼa̱ ta̱ faraón Nekó.*
36 Ta̱ Jehoiaquim xi̱kuumiíra 25 ku̱i̱ya̱ tá ni̱xa̱a̱ra ndu̱ura rey ta 11 ku̱i̱ya̱ xa̱ʼndachíñura chí Jerusalén. Siʼíra xi̱naníñá Zebidá ta xi̱kuuñá se̱ʼe ta̱ Pedaya ta̱ ñuu Rumá. 37 Ta̱ Jehoiaquim ke̱ʼéra ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa nu̱ú Jehová, nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé na̱ táʼanra na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá.