ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 23
Chindeétáʼanndó xíʼin se̱ʼendó ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová
“Kuʼvi̱-iniún kuniún Jehová Ndióxi̱ún xíʼin ndiʼi níma̱ún, xíʼin ndiʼi ña̱ tákún ta xíʼin ndiʼi xi̱níún” (MAT. 22:37).
YAA 134 Iin regalo Jehová kúú na̱ va̱lí
ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱a
1, 2. ¿Nda̱chun kíxáʼayó chíndayáʼviníkayó sava consejo ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱?
NÁ NDAKANIXI̱NÍYÓ xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: Xa̱a̱ ki̱xaa̱ ki̱vi̱ ña̱ tindaʼa̱ iin ta̱ hermano xíʼin iin ñá hermana, ta livikaví ndíxina ta saátu viíkaví xíniso̱ʼona discurso ña̱ táxi iin ta̱ hermano nu̱úna. Na̱yóʼo xa̱a̱ xíni̱vana consejo ña̱ káʼa̱n ta̱ hermano yóʼo xa̱ʼa̱, soo vitin ndáyáʼviníkaña nu̱úna chi u̱vi̱ saána kixáʼana kundiku̱nna consejo yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ ti̱ndaʼa̱na.
2 Ki̱ʼva saá ndóʼo na̱ íyo se̱ʼe, saáchi tá kúma̱níka koo se̱ʼena xa̱a̱ xíniso̱ʼovana ku̱a̱ʼá discurso ña̱ káʼa̱n ndáa ki̱ʼva sakúaʼnuna se̱ʼena. Soo tá xa̱a̱ íyo se̱ʼena saá kíxáʼana chíndayáʼviníkana consejo ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinna sakúaʼnuna se̱ʼena. Iin chiñu káʼnuní kúúmiína vitin. Ña̱kán, tá nása̱ma ña̱ ndóʼoyó saá kúú ña̱ kíxáʼayó chíndayáʼviníkayó sava consejo ña̱ xa̱a̱ xíni̱yó. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ káʼviyó tu̱ʼunra ta ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ña ndiʼi ki̱vi̱, nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱niñúʼu keʼé na̱ xi̱kuu rey ti̱xin ñuu Israel (Deut. 17:19).
3. ¿Ndáaña sakúaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?
3 Ndóʼó na̱ íyo se̱ʼe kúúmiíndó iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní: ña̱ chindeétáʼanndó xíʼin se̱ʼendó ña̱ sakúaʼana xa̱ʼa̱ Jehová. Soo ña̱yóʼo va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ xíniñúʼu sanáʼa̱ kuitíndóna xa̱ʼa̱ra, chi saátu xíniñúʼu chindeétáʼanndó xíʼinna ña̱ kuʼvi̱-inina kuninara xíʼin ndiʼi níma̱na. ¿Ndáa ki̱ʼva keʼéndóña? Nu̱ú artículo yóʼo sakúaʼayó xa̱ʼa̱ ku̱mí consejo ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinndó (2 Tim. 3:16). Ta saátu kotoyó ndáaña va̱ʼa xa̱a̱ ndákiʼin sava na̱ íyo se̱ʼe xa̱ʼa̱ ña̱ ndíku̱nna consejo yóʼo.
KU̱MÍ CONSEJO ÑA̱ KIVI CHINDEÉTÁʼAN XÍʼIN NA̱ ÍYO SE̱ʼE
¿Ndáaña va̱ʼa ndakiʼin na̱ íyo se̱ʼe tá ndiʼi tiempo káʼa̱nna xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinna, ta chínúuna iin yichi̱ va̱ʼa nu̱ú se̱ʼena? (Koto párrafo 4 xíʼin 8).
4. ¿Ndáa consejo kivi chindeétáʼan xíʼin na̱ íyo se̱ʼe ña̱ sanáʼa̱na se̱ʼena ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová xíʼin ndiʼi níma̱na? (Santiago 1:5).
4 Ña̱ nu̱ú: ka̱ʼa̱nndó xíʼin Jehová ná chindeétáʼanra xíʼinndó. Xíniñúʼu kuumiíndó ña̱ ndíchi ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanndó xíʼin se̱ʼendó ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová, ña̱kán ndukúndó ña̱ ndíchi nu̱úra (kaʼvi Santiago 1:5). Iinlá Jehová kúú ta̱ va̱ʼaní consejo táxi. ¿Nda̱chun? Saáchi iinlá ta̱yóʼo kúú ta̱ xíni̱níka nu̱ú ndiʼi na̱ íyo se̱ʼe (Sal. 36:9). Ta saátu, consejo ña̱ táxira ndaʼa̱yó va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼinyó (Is. 48:17).
5. a) ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Jehová xíʼin na̱ íyo se̱ʼe? b) ¿Ndáaña sa̱kúaʼún xíʼin ki̱ʼva ña̱ sa̱kúaʼnu na̱ hermano Amorim se̱ʼena?
5 Jehová táxira tu̱ʼunra ta saátu xíniñúʼura na̱ ñuura ña̱ va̱ʼa tavána ku̱a̱ʼá tutu ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinndó sanáʼa̱ndó se̱ʼendó ña̱ kuʼvi̱-inina kuninara (Mat. 24:45). Tá kúú, kivi ndani̱ʼíndó consejo ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinndó nu̱ú táʼví ña̱ naní “Ayuda para las familias”, ña̱ xi̱kana nu̱ú ¡Despertad! ta vitin va̱xiña nu̱ú jw.org. Nu̱ú sitio yóʼo kivi ndani̱ʼíndó ku̱a̱ʼá video nu̱ú kána sava na̱ hermano na̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼona, ta ña̱yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼinndó kundiku̱nndó consejo ña̱ táxi Jehová ndaʼa̱ndó xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ sakúaʼnundó se̱ʼendó (Prov. 2:4-6).b
6. ¿Ndáaña káʼa̱n iin ta̱ hermano xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní chíndeétáʼan na̱ ñuu Ndióxi̱ xíʼinna ña̱ sakúaʼnuna se̱ʼena?
6 Ku̱a̱ʼání na̱ íyo se̱ʼe táxinína tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní chíndeétáʼan na̱ ñuura xíʼinna. Iin ta̱ hermano ta̱ naní Joseph káchira: “U̱ni̱ kúú se̱ʼendi̱ ta íxayo̱ʼvi̱vaña xíʼinndi̱ sakúaʼnundi̱na nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ mií Jehová. Miíi̱ xíʼin ñá síʼíi̱ ndiʼi tiempo káʼa̱nndi̱ xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinndi̱ ña̱ sakúaʼnundi̱ se̱ʼendi̱. Ta sava yichi̱ tá kána iin video á iin artículo xa̱á, kíʼinndi̱ kuenta ña̱ mií ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼundi̱. Ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndákiʼinndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ndíku̱nndi̱ consejo ña̱ táxi Jehová”. Ta̱ Joseph xíʼin ñá síʼira xa̱a̱ kíʼinna kuenta ña̱ va̱ʼaní chíndeétáʼan sava artículo ta saátu sava video xíʼin se̱ʼena ña̱ va̱ʼaní kutáʼanna xíʼin Jehová.
7. ¿Nda̱chun xíniñúʼu ndakundeé na̱ íyo se̱ʼe chinúuna iin yichi̱ va̱ʼa nu̱ú na̱ va̱lí se̱ʼena? (Romanos 2:21).
7 Ña̱ u̱vi̱: chinúundó iin yichi̱ va̱ʼa nu̱ú se̱ʼendó. Na̱ va̱lí xítona ña̱ kéʼé na̱ yivána ta kéʼéña. Ndiʼi na̱ íyo se̱ʼe na̱ yiví ku̱a̱chi kúúna (Rom. 3:23). Soo tá ndíchi ndákanixi̱nína chika̱a̱nívana ndee̱ ña̱ chinúuna iin yichi̱ va̱ʼa nu̱ú se̱ʼena (kaʼvi Romanos 2:21). Iin ta̱ hermano ta̱ íyo se̱ʼe káchira: “Nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin esponja á ka̱chi̱ saá íyo na̱ va̱lí, saáchi tá chíka̱a̱yó ña̱yóʼo ini ti̱kui̱í ndákoʼo ndiʼiñará, ta ki̱ʼva saá kéʼé na̱ va̱lí chi kéʼéna ndiʼi ña̱ xítona. [...] Tá xíto na̱ va̱lí se̱ʼeyó ña̱ va̱ása kéʼéyó ña̱ sánáʼa̱yóna, nda̱ka̱tu̱ʼunvana miíyó nda̱chun va̱ása kéʼéyóña”. Ña̱kán tá kúni̱yó ña̱ ná kuʼvi̱-ini na̱ va̱lí se̱ʼeyó kunina Jehová, siʼna miíyó xíniñúʼu kuʼvi̱ní-ini kunira ta na̱ʼa̱yóña xíʼin ña̱ kéʼéyó.
8, 9. ¿Ndáaña sa̱kúaʼún xíʼin ña̱ káʼa̱n ta̱ Andrew xíʼin ñá Emma?
8 Ku̱a̱ʼání ña̱ kivi keʼé na̱ íyo se̱ʼe ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱nana ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová. Ná kotoyó ña̱ káʼa̱n ta̱ Andrew ta̱ kúúmií 17 ku̱i̱ya̱: “Na̱ yivái̱ sa̱náʼa̱na yi̱ʼi̱ ña̱ ndáyáʼviní ka̱ʼi̱n xíʼin Ndióxi̱. Ndiʼi ñuú xi̱keʼé yivái̱ oración xíʼi̱n ni xa̱a̱ ke̱ʼéva miíi̱ oración. Siʼíi̱ xíʼin yivái̱ ndiʼi tiempo xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼinndi̱ ña̱ kivi ka̱ʼa̱nndi̱ xíʼin Jehová nda̱saaka yichi̱ kúni̱ miíndi̱. Ña̱kán ndáyáʼviní oración nu̱úi̱. Vitin va̱ʼaní kúnii̱ tá káʼi̱n xíʼin Jehová, ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yivái̱ ta̱ kúʼvi̱ní-ini xíni yi̱ʼi̱ saá íyora”. Ndóʼó na̱ íyo se̱ʼe ndakaʼánndó ña̱ tá ná kuni na̱ va̱lí se̱ʼendó ña̱ kúʼvi̱ní-inindó xínindó Jehová, saátu na̱kán kixáʼana kuʼvi̱ní-inina kuninara.
9 Vitin ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ñá Emma. Yiváñá sa̱ndákoorana ta ku̱a̱ʼání xu̱ʼún xi̱níkára, ña̱kán xi̱niñúʼu ndachaʼvi siʼíñá ndiʼi ña̱yóʼo. Ñá Emma káchiñá: “Ku̱a̱ʼání yichi̱ xi̱kuma̱ní xu̱ʼún ndaʼa̱ siʼíi̱ soo ndiʼi tiempo xi̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinndi̱ ña̱ ndáava Jehová na̱ káchíñu nu̱úra, ta táxira ña̱ xíniñúʼuna. Ta xíʼin ña̱ xi̱keʼéñá xi̱na̱ʼa̱ñá ña̱ xi̱kandíxaníñá Jehová. Ndiʼi tiempo va̱ʼaní yichi̱ xi̱chinúuñá nu̱úi̱”. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo? Ña̱ ni íyova tu̱ndóʼo nu̱ú na̱ íyo se̱ʼe, soo kiviva chinúuna iin yichi̱ va̱ʼa nu̱úna (Gál. 6:9).
10. ¿Ama kúú ña̱ xi̱natúʼun na̱ ñuu Israel xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼena xa̱ʼa̱ Jehová? (Deuteronomio 6:6, 7).
10 Ña̱ u̱ni̱: ndiʼi tiempo natúʼunndó xíʼin se̱ʼendó. Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ ná natúʼunna xa̱ʼa̱ra xíʼin se̱ʼena ndiʼi ki̱vi̱ (kaʼvi Deuteronomio 6:6, 7).c Ta ku̱a̱ʼáva yichi̱ xi̱kuchiñu natúʼunna xíʼin se̱ʼena, ta sanáʼanana ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová. Tá kúú, na̱ ta̱a válí xi̱chindeétáʼanna xíʼin yivána tá xi̱chiʼina á tá xi̱ndakayana ña̱ xi̱chiʼina. Ta ná ñaʼá válí xi̱chindeétáʼanná xíʼin siʼíná ña̱ keʼéná chiñu ti̱xin veʼená, sana xi̱chindeétáʼanná xíʼin siʼíná ña̱ ku̱kuná. Tá inkáchi xi̱kitáʼanna xi̱keʼéna chiñu yóʼo, saá kúú ña̱ va̱ʼa xi̱natúʼunna xíʼin se̱ʼena xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní. Ta sana xi̱natúʼunna xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní-ini Jehová xíʼinna ta va̱ʼaní xi̱ndaarana.
11. ¿Ama kúú ña̱ kivi natúʼun na̱ íyo se̱ʼe xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼena?
11 Soo na̱samaníva tiempo ndóoyó vitin. Ti̱xin ku̱a̱ʼání ñuu, na̱ íyo se̱ʼe loʼoní tiempo kítáʼanna xíʼin se̱ʼena saáchi ku̱a̱ʼa̱nna kachíñuvana á ku̱a̱ʼa̱n na̱ va̱lí se̱ʼena escuela. Ña̱kán, na̱ ndásakáʼnu Jehová xíniñúʼu tavána tiempo ña̱ kutáʼanna xíʼin se̱ʼena ta natúʼunna xíʼinna (Efes. 5:15, 16; Filip. 1:10). Ta tá káʼvina xíʼin na̱ veʼena saá kúú ña̱ kivi keʼéna ña̱yóʼo. Iin ta̱ loʼo ta̱ naní Alexander káchira: “Yivái̱ viíní távára tiempo ña̱ va̱ʼa kaʼvira xíʼinndi̱, ta va̱ása táxira kasi inka ña̱ʼa nu̱úra tá káʼvira xíʼinndi̱. Ta tá sándiʼindi̱ káʼvindi̱, nátúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa”.
12. ¿Ndáaña va̱ása xíniñúʼu keʼé na̱ íyo se̱ʼe tá káʼvina xíʼin se̱ʼena?
12 ¿Ndáaña kivi keʼé na̱ íyo se̱ʼe ña̱ va̱ʼa kusi̱í-ini na̱ va̱lí se̱ʼena tá káʼvina xíʼinna? Iin ña̱ kivi keʼéndó kúú ña̱ inkáchi kaʼvindó libro xa̱á ña̱ naní Kivi koo si̱íún vitin ta saátu chí nu̱únínu. Tá inkáchi ná kaʼvindó tutu yóʼo sana va̱ʼaníka natúʼunndó xíʼin táʼanndó. Tá káʼvindó xíʼin se̱ʼendó su̱ví nina consejo taxindó ndaʼa̱na á ndaʼyi̱ndó nu̱úna, saáchi ña̱ kúni̱ndó kúú ña̱ ná natúʼunna xíʼinndó ndáaña ndóʼona á ndáaña sándi̱ʼi̱-inina. Ta va̱ása sa̱a̱ndó xíʼinna tá káʼa̱nna xíʼinndó xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ña̱ va̱ása kítáʼan xíʼin ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ xa̱ʼa̱. Va̱ʼaka taxindó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱na xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nna xíʼinndó ndáaña kúú ña̱ ndákanixi̱nína, ta ka̱ʼa̱nndó xíʼinna ná ndakundeéna natúʼunna xíʼinndó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Tá ná natúʼun na̱ va̱lí se̱ʼendó xíʼinndó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼona, saá kúú ña̱ va̱ása ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinndó chindeétáʼanndó xíʼinna.
¿Ndáa ki̱ʼva kuniñúʼu na̱ íyo se̱ʼe ña̱ i̱xava̱ʼa Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa natúʼunna xíʼin se̱ʼena xa̱ʼa̱ra? (Koto párrafo 13).
13. ¿Ndáa inka ña̱ kivi keʼé na̱ íyo se̱ʼe ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin se̱ʼena ña̱ kuyatinna nu̱ú Jehová?
13 Ndóʼó na̱ íyo se̱ʼe, ndiʼi ki̱vi̱ ndukúndó ki̱ʼva ña̱ chindeétáʼanndó xíʼin se̱ʼendó ña̱ kuyatinna nu̱ú Jehová. Su̱ví nina Biblia kivi kuniñúʼundó ña̱ va̱ʼa natúʼunndó xíʼin se̱ʼendó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Iin ñá hermana ñá naní Lisa káchiñá: “Xi̱xiniñúʼundi̱ ña̱ʼa ña̱ i̱xava̱ʼa Jehová ña̱ va̱ʼa chi̱ndeétáʼanndi̱ xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼendi̱ ña̱ sakúaʼana xa̱ʼa̱ra. Tá kúú tá xi̱sisíkí ti̱na sa̱na̱ndi̱ xi̱sandákaʼándi̱ na̱ va̱lí se̱ʼendi̱ ña̱ si̱íní-ini Jehová, ta kúni̱ra ña̱ si̱íní ná kutakuyó”.
¿Á xíni̱ndó ndáana kítáʼan xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼendó? (Koto párrafo 14).f
14. ¿Nda̱chun xíniñúʼu chindeétáʼan na̱ íyo se̱ʼe xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼena ña̱ vií ndaka̱xinna na̱ kutáʼan xíʼinna? (Proverbios 13:20).
14 Ña̱ ku̱mí: chindeétáʼanndó xíʼin se̱ʼendó ña̱ vií ndaka̱xinna na̱ kutáʼan xíʼinna. Tu̱ʼun Ndióxi̱ káxiní káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ na̱ kítáʼan xíʼinyó kivi chindaʼána miíyó keʼéyó ña̱ va̱ʼa á ña̱ va̱ása va̱ʼa (kaʼvi Proverbios 13:20).d Ña̱kán, ¿á xíni̱ndó ndáana kúú na̱ kítáʼan xíʼin se̱ʼendó? ¿Á xa̱a̱ távándó tiempo ña̱ kuxini̱ndó na̱ kítáʼan xíʼin se̱ʼendó? ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼanndó xíʼinna ña̱ kutáʼanna xíʼin na̱ kúʼvi̱-ini xíni Jehová? (1 Cor. 15:33). Tá kéʼéndó iin ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa koo si̱índó xíʼin se̱ʼendó, kivi kanandó na̱ hermano na̱ va̱ʼaní kítáʼan xíʼin Jehová ña̱ koona xíʼinndó ki̱vi̱ kán (Sal. 119:63).
15. ¿Ndáaña kivi keʼé na̱ íyo se̱ʼe ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼena ña̱ kutáʼanna xíʼin na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱?
15 Vitin ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ta̱ hermano ta̱ naní Tony. Miíra xíʼin ñá síʼira xa̱ʼa̱ kéʼéna ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin se̱ʼena ña̱ vií ndaka̱xinna na̱ kutáʼan xíʼinna. Ta̱yóʼo káchira: “Xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ kánandi̱ na̱ hermano á ná hermana na̱ xa̱a̱ síín ku̱i̱ya̱ á na̱ xa̱a̱ síín ñuu, ña̱ va̱ʼa kixina kuxuna xíʼinndi̱ á ña̱ va̱ʼa kutáʼanna xíʼinndi̱ tá káʼvindi̱ xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼendi̱. Saáchi ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼinndi̱ ña̱ kuxini̱ndi̱ na̱ hermano na̱ kúʼvi̱ní-ini xíni Jehová ta xíʼin ña̱ si̱í-ini káchíñuna nu̱úra. Ta xa̱a̱ ndákiʼinndi̱ na̱ superintendente ña̱ circuito na̱ misionero á inkaka na̱ hermano ña̱ koona veʼendi̱. Na̱yóʼo nátúʼunna xíʼinndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼona, ta kíʼinndi̱ kuenta ña̱ kúsi̱íní-inina nátúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ta saátu xa̱a̱ kéʼéna ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa kachíñuna nu̱úra. Ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼin se̱ʼendi̱ ña̱ kuyatinkana nu̱ú Jehová”. Ña̱kán, chindeétáʼanndó xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼendó ña̱ ná kutáʼanna xíʼin na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱.
VA̱ÁSA KAKA-ININDÓ ÑA̱ NDANDIKÓVA SE̱ʼENDÓ NU̱Ú NDIÓXI̱
16. ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakaʼán na̱ íyo se̱ʼe tá iin se̱ʼena ku̱xíká nu̱ú Jehová?
16 Ni chíka̱a̱nívando ndee̱ ña̱ sanáʼa̱ndó se̱ʼendó xa̱ʼa̱ Jehová, ¿ndáaña kivi keʼéndó tá iin na̱yóʼo va̱ása kúni̱kana ndasakáʼnunara? Va̱ása ndakanixi̱níndó ña̱ va̱ása níkuchiñundó vií sakúaʼnundóna. Saáchi ndiʼivayó táxi Jehová ña̱ ná ndaka̱xinyó á ndasakáʼnuyóra á va̱ása. Ña̱kán, tá iin se̱ʼendó ku̱xíkána nu̱ú Jehová, va̱ása kaka-inindó ña̱ kixaa̱va iin ki̱vi̱ ña̱ ndandikóna nu̱úra. Ndakaʼánndó xa̱ʼa̱ ta̱ loʼo ta̱ na̱túʼun ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ (Luc. 15:11-19, 22-24). Nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra inka ñuu ta ke̱ʼéra ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ása va̱ʼa, ta tándi̱ʼi nda̱ndikóvara. Sana kivi ndakanixi̱níndó ña̱ iin cuento kuitíva kúúña, ta ta̱ʼán kuuña tiempo ña̱ ndóoyó vitin. Soo ña̱ ndo̱ʼo iin ta̱ loʼo ta̱ naní Elie náʼa̱ña ña̱ kúuva ña̱yóʼo tiempo vitin.
17. ¿Ndáa ki̱ʼva chíka̱a̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Elie ndee̱ xíʼún?
17 Ña̱yóʼo káʼa̱n ta̱ Elie xa̱ʼa̱ na̱ yivára: “Chi̱ka̱a̱nína ndee̱ ña̱ chindeétáʼanna xíʼi̱n ña̱ kuʼvi̱-inii̱ kunii̱ Jehová ta saátu tu̱ʼunra. Soo tá xi̱kuumiíi̱ 15 ku̱i̱ya̱, va̱ása níxiinkai̱ kandíxa̱i̱ ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n”. Ta̱ Elie ki̱xáʼa kéʼé se̱ʼéra ña̱ va̱ása va̱ʼa, ta tá xi̱kuni̱ na̱ yivára chindeétáʼanna xíʼinra ña̱ kutáʼan viíra xíʼin Jehová va̱ása níxiinra. Va̱ása níxiinkara koora xíʼin na̱ yivára ta ki̱xáʼara kéʼéra ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ása kútóo Jehová. Soo ni saá xi̱natúʼunvara xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin iin ta̱ xi̱kitáʼan xíʼinra. Ta̱ Elie káchira: “Xa̱ʼa̱ ña̱ ki̱xáʼíi̱ nátúʼunkai̱ xa̱ʼa̱ Jehová xíʼin ta̱ xi̱kitáʼan xíʼi̱n, ki̱xáʼíi̱ ndákaʼánníkai̱ xa̱ʼa̱ Jehová. Ndiʼi ña̱ sa̱náʼa̱ na̱ yivái̱ yi̱ʼi̱ tá ya̱chi̱ loʼo tá loʼo ki̱xáʼíi̱ ndákaʼíi̱n xa̱ʼa̱ ndiʼiña”. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ta̱ Elie nda̱ndikóra ti̱xin ñuu Ndióxi̱.e Sana ni̱kusi̱íníva-ini na̱ yivára xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱náʼa̱nara kuʼvi̱-inira kunira Jehová tá ni̱xi̱yo loʼora, chi ña̱yóʼo kúú ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼinra ña̱ nda̱ndikóra (2 Tim. 3:14, 15).
18. ¿Ndáaña ndákanixi̱níún xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ chíka̱a̱ní ndee̱ sanáʼa̱na se̱ʼena ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová?
18 Jehová ta̱xira iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ndó ña̱ viíní sakúaʼnundó se̱ʼendó, chi na̱yóʼo kúú na̱ xa̱a̱ kachíñu nu̱úra (Sal. 78:4-6). Kúnda̱a̱-inindi̱ ña̱ yo̱ʼvi̱ní chiñu kúúmiíndó ña̱ sakúaʼnundó se̱ʼendó. Ña̱kán táxiníndi̱ tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ndó xa̱ʼa̱ ña̱ chíka̱a̱níndo ndee̱ ña̱ vií sákuaʼnundóna. Ndakundeéndó chindeétáʼanndó xíʼin se̱ʼendó ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová, ta saátu sakúaʼnundóna ta taxindó yichi̱ nu̱úna táki̱ʼva kúni̱ miíra (Efes. 6:4). Tá saá ná keʼéndó kusi̱íní-ini yiváyó Jehová xíʼinndó.
YAA 135 “Se̱ʼe miíi̱ vií va̱ʼa ndakanixi̱níún”
a Na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ kúʼvi̱ní-inina xínina se̱ʼena. Ña̱kán chíka̱a̱nína ndee̱ ña̱ taxina ña̱ xíniñúʼuna ña̱ va̱ʼa si̱í koona. Soo chíka̱a̱níkana ndee̱ ña̱ chindeétáʼanna xíʼinna ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová. Nu̱ú artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ku̱mí consejo ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼin na̱ íyo se̱ʼe ña̱ keʼéna ña̱yóʼo.
b Ki̱ʼvi nu̱ú jw.org, ta koto video ña̱ naní Jehová sa̱náʼa̱nra ndi̱ʼi̱ ña̱ va̱ʼa sa̱kuaʼnundi̱ se̱ʼendi̱.
c Deuteronomio 6:6, 7: “Ta tu̱ʼun ña̱ xáʼndai̱ nu̱ún vitin xíniñúʼu taxiva̱ʼúnña níma̱ún, 7 ta xíniñúʼu sanáʼúnña se̱ʼún, ta ka̱ʼún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo tá nínduʼún veʼún, tá xíkaún yichi̱, tá xa̱a̱ ku̱sún, ta saátu tá ndáko̱ún”.
d Proverbios 13:20: “Na̱ kítáʼan xíʼin na̱ ndíchi, ndíchi koona, soo na̱ kítáʼan xíʼin na̱ kíʼvi kǒo ña̱ va̱ʼa ndakiʼinna”.
e Koto artículo “La Biblia les cambió la vida” ña̱ ka̱na nu̱ú tutu La Atalaya 1 tí abril ña̱ ku̱i̱ya̱ 2012.
f ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin ta̱ hermano sísikíra básquetbol xíʼin se̱ʼera ta saátu iin ta̱ loʼo ta̱ kítáʼan xíʼin ta̱yóʼo, saáchi kúni̱ra kunda̱a̱-inira ndáana kúú na̱ kitáʼan xíʼin se̱ʼera.