¿Nda̱chun va̱ása xáʼa̱nyó nu̱ú ku̱a̱chi nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé na̱ ñuu Israel?
TÁ XI̱NDIKA̱A̱ Segunda Guerra Mundial, iin ta̱ soldado nazi ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin iin tiʼvi na̱ testigo Jehová: “Kuvindó tá va̱ása xíínndó kanitáʼanndó xíʼin na̱ ñuu Francia ta saátu na̱ ñuu Inglaterra”. Ni yatin kán ni̱xi̱yo na̱ soldado na̱ nazi na̱ ndakúní. Na̱ hermano yóʼo va̱ása níyi̱ʼvína nu̱úna, ndakúní ni̱xi̱yo ini na̱ hermano kán. Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ kéʼé ndiʼi miíyó na̱ testigo Jehová, va̱ása xáʼa̱nyó nu̱ú ku̱a̱chi ni káʼa̱nna kaʼnína miíyó tá ná va̱ása ku̱ʼu̱nyó.
Soo su̱ví saá ndákanixi̱ní ndiʼi na̱ káʼa̱n ña̱ ndásakáʼnuna Ndióxi̱. Chi ndákanixi̱nína ña̱ xíniñúʼu ku̱ʼu̱nvana ña̱ kanitáʼanna xa̱ʼa̱ país nu̱ú íyona. Ta sana ña̱yóʼo kúú ña̱ ndákanixi̱nína: “Na̱ ñuu Ndióxi̱ xi̱kuu na̱ ñuu Israel ta xi̱xa̱ʼa̱nvana nu̱ú ku̱a̱chi, saátu xíniñúʼu keʼé miívayó tiempo vitin”. ¿Ndáaña ndakuiinyó tásaá ná ka̱ʼa̱nna xíʼinyó? Kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ síínva ni̱xi̱yo tiempo ña̱ xi̱ndoo na̱ ñuu Israel xíʼin tiempo ña̱ ndóoyó vitin. Ná kotoyó u̱ʼu̱n ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱yóʼo.
1. NDIʼI NA̱ XI̱NDASAKÁʼNU NDIÓXI̱ TÁ YA̱CHI̱ IIN ÑUU XI̱NDOOVANA
Tá ya̱chi̱, Jehová nda̱kaxinra iin ñuu ña̱ kooña ñuura: Na̱yóʼo xi̱kuu ñuu Israel. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kuenta miíra xi̱kuu na̱ ñuu Israel nu̱ú inkaka na̱ ñuu (Éx. 19:5). Ta saátu ta̱xira iin ñuʼú nu̱ú kundoona. Ña̱kán tá xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ku̱ʼu̱nna kanitáʼanna xíʼin inka ñuu, va̱ása níxi̱kanitáʼanna ta ni va̱ása níxi̱xaʼnína inka na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱.a
Tiempo vitin, na̱ ñuu Ndióxi̱ “ki̱xina ti̱xin ndiʼi ñuu náʼnu xíʼin ñuu válí káʼa̱nna ndiʼi nu̱ú tu̱ʼun ta ki̱xina ti̱xin ndiʼi tribu” (Apoc. 7:9). Ña̱kán tá ná ku̱ʼu̱nna nu̱ú ku̱a̱chi sana nda̱a̱ na̱ hermano miína kanitáʼanna xíʼin.
2. MIÍVA JEHOVÁ XI̱KA̱ʼA̱N XÍʼIN NA̱ ÑUU ISRAEL ÑA̱ KU̱ʼU̱NNA NU̱Ú KU̱A̱CHI
Tiempo xi̱naʼá, mií Jehová xi̱ndaka̱xin ama ta nda̱chun xi̱niñúʼu kanitáʼan na̱ ñuu Israel. Tá kúú, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná kanitáʼanra xíʼin na̱ ñuu Canaán, saáchi na̱yóʼo xi̱ndasakáʼnuna ta̱chí ndi̱va̱ʼa, xi̱keʼéna ña̱ kininí ta xi̱xaʼmina se̱ʼena nu̱ú ndióxi̱ ña̱ xi̱kuumiína. Ña̱kán Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ ná sandíʼi-xa̱ʼa̱na na̱ ñuu Canaán nu̱ú ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra taxira ndaʼa̱na chi kivi keʼé na̱ ñuu Israel táʼan ña̱ xi̱keʼé na̱ ñuu kán (Lev. 18:24, 25). Ta tá xa̱a̱ ndóona nu̱ú ñuʼú kán, ta̱xiva Jehová ña̱ ná kanitáʼanna xíʼin na̱ xi̱sa̱a̱-ini xi̱xini miína (2 Sam. 5:17-25). Soo nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása níndaka̱xin miína ama kúú ña̱ ku̱ʼu̱nna kanitáʼanna. Ta tá va̱ása níxi̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinna ña̱ kanitáʼanna ta xi̱keʼénaña, ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo xi̱kixi nu̱úna (Núm. 14:41-45; 2 Crón. 35:20-24).
Tiempo vitin, va̱ása káʼa̱nví Jehová xíʼin na̱ yiví ña̱ ku̱ʼu̱nna nu̱ú ku̱a̱chi. Chi kánitáʼanna xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ kúni̱ miívana su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ kúni̱ Jehová. Sava kánitáʼanna chi ku̱a̱ʼáka ñuʼú kúni̱na kuumiína á ku̱a̱ʼáka xu̱ʼún kúni̱na á saátu kánitáʼanna xa̱ʼa̱ ña̱ política. Soo, ¿á chíndeétáʼan Jehová xíʼin na̱ kánitáʼan xa̱ʼa̱ ña̱ religión ña̱ va̱ʼa kuchiñuna xíʼin na̱ sáa̱-ini xíni miína? Va̱ása chíndeétáʼanvíra xíʼinna. Jehová káʼa̱nra ña̱ miívara kúú ta̱ ndakiʼin tu̱ʼun na̱ ñuura ta sandíʼi-xa̱ʼa̱ra na̱ sáa̱-ini xínina ti̱xin guerra ña̱ koo chí nu̱únínu ña̱ naní Armagedón (Apoc. 16:14, 16). Ti̱xin guerra kán, na̱ ángel kúú na̱ kanitáʼan, ta su̱ví na̱ ñuu Ndióxi̱ na̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo kúú na̱ kanitáʼan (Apoc. 19:11-15).
3. NA̱ ÑUU ISRAEL XI̱ IXAKÁʼNUVA-ININA XA̱ʼA̱ NA̱ XI̱NA̱ʼA̱ ÑA̱ XI̱KANDÍXANA JEHOVÁ
¿Á íyo iin ñuu ña̱ chíndeétáʼan Jehová xíʼin tiempo vitin nda̱a̱ táki̱ʼva chi̱ndeétáʼanra xíʼin na̱ ñuu Israel tá sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱na ñuu Jericó?
Tiempo xi̱naʼá, na̱ ñuu Israel xi̱kundáʼvi-inina xi̱xinina na̱ xi̱na̱ʼa̱ ña̱ xi̱kandíxana Ndióxi̱, ta xi̱xaʼní kuitína na̱ ni̱ka̱ʼa̱n mií Jehová xíʼinna kaʼnína. Ná kotoyó u̱vi̱ ejemplo. Ni mií Jehová ni̱ka̱ʼa̱n xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱na ñuu Jericó, soo sa̱kǎkuvana ñá Rahab xíʼin na̱ veʼeñá chi ni̱na̱ʼa̱ñá ña̱ xi̱kandíxañá Jehová (Jos. 2:9-16; 6:16, 17). Ta tándi̱ʼi, na̱ ñuu Israel i̱xakáʼnu-inina xa̱ʼa̱ na̱ ñuu Gabaón chi ni̱na̱ʼa̱na ña̱ xi̱ ixato̱ʼóna Jehová (Jos. 9:3-9, 17-19).
Tiempo vitin, na̱ xáʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi va̱ása íxakáʼnu-inina xa̱ʼa̱ na̱ náʼa̱ ña̱ kándíxana Ndióxi̱ ta xáʼnína na̱ yiví na̱ kǒo ku̱a̱chi.
4. NA̱ ÑUU ISRAEL XI̱NIÑÚʼU KUNDIKU̱NNA ÑA̱ XI̱KA̱ʼA̱N JEHOVÁ XÍʼINNA TÁ XI̱XA̱ʼA̱NNA NU̱Ú KU̱A̱CHI
Tá tiempo xi̱naʼá, Jehová xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Israel ndáaña xi̱xiniñúʼu keʼéna tá xi̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú ku̱a̱chi. Sava yichi̱ xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ inka ñuu ña̱ ná ndakutáʼan ma̱nína xíʼinna ña̱ va̱ʼa kǒo ku̱a̱chi koo (Deut. 20:10). Ta xi̱ka̱ʼa̱ntura xíʼinna ña̱ tá xi̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú ku̱a̱chi, xi̱niñúʼu limpio koo nu̱ú xi̱ndoona ta va̱ása ndasakáʼnuna inka Ndióxi̱ (Deut. 23:9-14). Ta saátu xi̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinna ña̱ ná kǒo ixandúxana xíʼin ná ñaʼá ñuu kán ña̱ ku̱su̱nná xíʼinna, nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé na̱ inka ñuu tá xi̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú ku̱a̱chi. Tá iin ta̱ ñuu Israel ta̱ xi̱xa̱ʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi xi̱kuni̱ra tindaʼa̱ra xíʼin iin ñá loʼo ñuu kán, xi̱niñúʼu kundatura iin yo̱o̱ ta saáví va̱ʼa tindaʼa̱ra xíʼinñá (Deut. 21:10-13).
Tiempo vitin, ku̱a̱ʼání país kíndo̱ona iin trato ndáaña xíniñúʼu keʼéna tá ku̱a̱ʼa̱nna nu̱ú ku̱a̱chi ña̱ va̱ʼa kǒo kundi̱va̱ʼana xíʼin na̱ yiví na̱ kǒo ku̱a̱chi kúúmií. Soo sava yichi̱ ni kǒo kéʼévína ña̱ kíndo̱ona.
5. NDIÓXI̱ XI̱CHINDEÉTÁʼANRA XÍʼIN NA̱ ÑUURA TÁ XI̱XA̱ʼA̱NNA NU̱Ú KU̱A̱CHI
Jehová sa̱kǎkura ñá Rahab xíʼin na̱ veʼeñá xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxaníñára. ¿Á saá kéʼé na̱ xáʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi tiempo vitin? ¿Á sáka̱kuna sava na̱ yiví?
Tá tiempo xi̱naʼá, Jehová xi̱chindeétáʼanra xíʼin na̱ ñuu Israel tá xi̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú ku̱a̱chi ta ku̱a̱ʼání yichi̱ nda̱a̱ xi̱keʼéra milagro ña̱ kuchiñuna kanitáʼanna xíʼin na̱ ñuu kán. Chi̱ndeétáʼanra xíʼinna ña̱ va̱ʼa ku̱chiñuna ka̱nitáʼanna xíʼin na̱ ñuu Jericó. Xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinna, iin kama ni̱nda̱ʼyi̱ kóʼóna ta ni̱ko̱yo ndiʼi nama̱ ña̱ ñuu Jericó. Tasaá chi̱ndeétáʼan Jehová xíʼinna ña̱ va̱ʼa ku̱chiñuna sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱na ñuu kán (Jos. 6:20). Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ku̱chiñuna ka̱nitáʼanna xíʼin na̱ ñuu amorreo na̱ xi̱sa̱a̱-ini xi̱xini miína. ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼanra xíʼinna? Sa̱kúunra ñíí á íʼin náʼnu sa̱tána, ña̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yu̱u̱. Ku̱a̱ʼáníka na̱ ni̱xi̱ʼi̱ xíʼin ñíí yóʼo nu̱úka na̱ xa̱ʼní na̱ ñuu Israel (Jos. 10:6-11).
Tiempo vitin, Jehová kǒo chíndeétáʼanra xíʼin ni iin ñuu na̱ ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi. Ni Reinora su̱ví ña̱ ñuyǐví yóʼo kúúña (Juan 18:36). Ta ta̱ Ndi̱va̱ʼava kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱ú ndiʼi na̱ chíñu na̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Ndiʼi ña̱ kininí kúu tá xíyo guerra, náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ ndi̱va̱ʼaní-inira (Luc. 4:5, 6; 1 Juan 5:19).
NA̱ NDIXA KÚÚ CRISTIANO KǑO SÁKAKUNA KU̱A̱CHI
Nda̱a̱ táki̱ʼva sa̱kúaʼayó, tiempo ña̱ ndóoyó vitin va̱ása inkáchi íyoña xíʼin tiempo ña̱ ni̱xi̱yo na̱ ñuu Israel. Soo su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kuití kúú ña̱ va̱ása xáʼa̱nyó nu̱ú ku̱a̱chi, chi íyo inkaka xa̱ʼa̱ kúú ña̱ va̱ása xáʼa̱nyó nu̱ú ku̱a̱chi. Tá kúú, Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ tiempo nu̱ú ndíʼi na̱ yiví na̱ ndíku̱n ña̱ káʼa̱nra va̱ása ku̱ʼu̱nkana nu̱ú ku̱a̱chi. Ta saátu kǒo kitáʼanna xíʼin na̱ xáʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi (Is. 2:2-4). Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ na̱ discípulora, kǒo íyona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ yiví ñuyǐví yóʼo, saáchi kǒo kíʼvina xíʼin ku̱a̱chi (Juan 15:19).
Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ discípulora ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu koona. Ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ xíniñúʼu kiʼinna kuenta xíʼin ndiʼi ña̱ sákaku ku̱a̱chi xíʼinna. Tá kúú, ña̱ sa̱a̱-inina kunina inkana tasaá kixáʼana kanitáʼanna (Mat. 5:21, 22). Ta ni̱ka̱ʼa̱ntura xíʼinna ña̱ vií kutáʼanna xíʼin inkana ta kuʼvi̱-inina kunina na̱ sáa̱-ini xíni miína (Mat. 5:9, 44).
¿Ndáaña sánáʼa̱ ña̱yóʼo miíyó? Ndiʼivayó xíni̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ku̱ʼu̱nyó nu̱ú ku̱a̱chi. Soo, ¿á kúúmiíyó iin ku̱a̱chi xíʼin na̱ hermano ña̱ kivi ndataʼví ña̱ congregación? Ná chika̱a̱níyó ndee̱ ña̱ taváyó ña̱ va̱ása va̱ʼa níma̱yó tasaá vií kutáʼanyó xíʼin na̱ hermano (Sant. 4:1, 11).
Nu̱úka ña̱ chindeétáʼanyó xíʼin na̱ ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi, miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ vií kutáʼanyó ta kúʼvi̱-iniyó xínitáʼanyó (Juan 13:34, 35). Ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ nda̱kú koo iniyó xíʼin Ndióxi̱ ta kǒo chindeétáʼanyó xíʼin na̱ ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi, nani ndátuyó ná kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ Jehová ndiʼi ku̱a̱chi ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo (Sal. 46:9).
a Ña̱ nda̱a̱ kúúña na̱ ñuu Israel xi̱kanitáʼanna xíʼin tribu miína, soo va̱ása níxi̱kutóo Jehová ña̱yóʼo (1 Rey. 12:24). Soo sava yichi̱ xi̱taxiva Jehová ña̱ xi̱kanitáʼanna xíʼin tribu miína, chi sava na̱yóʼo va̱ása nda̱kúka níxi̱yo inina xíʼin Ndióxi̱ ta xi̱keʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa (Juec. 20:3-35; 2 Crón. 13:3-18; 25:14-22; 28:1-8).