¿Ndáaña kúú Babilonia ña̱ káʼnu?
Ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo
Libro ña̱ Apocalipsis káʼa̱nña xa̱ʼa̱ “iin ñá ñaʼá” ñá “kísi̱ xíʼin ku̱a̱ʼání ta̱a”. Ta saátu káʼa̱nña ña̱ naníñá “Babilonia ña̱ káʼnu” ta kǒo na̱ kúnda̱a̱ káxi ini xa̱ʼa̱ña (Apocalipsis 17:1, 3, 5). Ñá ñaʼá yóʼo ndánaʼa̱ñá ndiʼi veʼe-ñu̱ʼu vatá ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo ña̱ kúndasí Ndióxi̱ xínira (Romanos 1:25).a Ni xa̱a̱ síín síínva íyo veʼe-ñu̱ʼu yóʼo, soo ndiʼiña sákuxíkáña na̱ yiví nu̱ú Jehová ta̱ kúú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ (Deuteronomio 4:35).
Ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó ndáaña kúú Babilonia ña̱ káʼnu
Iin ña̱ ndána̱ʼa̱ kuití kúú Babilonia ña̱ káʼnu. Nu̱ú libro ña̱ Apocalipsis va̱xi ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ña̱ ndána̱ʼa̱ kuití, ña̱kán su̱ví iin ñaʼá ñá ndixaví kúú Babilonia ña̱ káʼnu, chi iin ña̱ ndána̱ʼa̱ kuitíva kúúña (Apocalipsis 1:1). Saátu káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ñá ñaʼá yóʼo ña̱ íyoñá nu̱ú ku̱a̱ʼání ti̱kui̱í ta táyóʼo ndána̱ʼa̱rá na̱ ñuu, na̱ yiví, xíʼin na̱ káʼa̱n nda̱a̱ ndáaka nu̱ú tu̱ʼun (Apocalipsis 17:1, 15). Ña̱kán su̱ví iin ñaʼá ndixaví kúúñá.
Babilonia ña̱ káʼnu ndána̱ʼa̱ña iin ñuu káʼnu. Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ña ña̱ kúúña ñuu káʼnu ña̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ rey na̱ íyo nu̱ú ñuʼú (Apocalipsis 17:18). Xa̱ʼa̱ ña̱kán iníísaá ñuyǐví íyo na̱ ndíku̱n veʼe-ñu̱ʼu vatá.
Babilonia ña̱ káʼnu va̱ása ndána̱ʼa̱ña na̱ político ni na̱ íxi̱íko, chi ña̱ ndána̱ʼa̱ña kúú veʼe-ñu̱ʼu vatá. Ñuu Babilonia ña̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá, xi̱ndasakáʼnuna ku̱a̱ʼání ndióxi̱ ta xi̱keʼéna ña̱ tási xíʼin magia (Isaías 47:1, 12, 13; Jeremías 50:1, 2, 38). Na̱ ñuu Babilonia kǒo níxi̱ndasakáʼnuna Jehová chi ndióxi̱ vatáva xi̱ndasakáʼnuna (Génesis 10:8, 9; 11:2-4, 8). Na̱ xi̱xaʼndachíñu ñuu Babilonia, ni̱nuní xi̱kunina ta xi̱ndakanixi̱nína ña̱ ndáyáʼvikana nu̱ú Jehová ta va̱ása ní ixato̱ʼónara (Isaías 14:4, 13, 14; Daniel 5:2-4, 23). Tiempo vitin, na̱ ñúʼu ti̱xin Babilonia ña̱ káʼnu kéʼéna ña̱ tási ta xíʼin ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ Babilonia ña̱ káʼnu ndána̱ʼa̱ña ndiʼi veʼe-ñu̱ʼu vatá (Apocalipsis 18:23).
Babilonia ña̱ káʼnu va̱ása ndána̱ʼa̱ña na̱ chíñu, saáchi na̱ chíñu kúú na̱ kuaku xa̱ʼa̱ña tá ná ndiʼi-xa̱ʼa̱ña (Apocalipsis 17:1, 2; 18:9). Saátu va̱ása ndána̱ʼa̱ña ndiʼi na̱ íxi̱íko, saáchi tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña ña̱ saátu kuaku na̱yóʼo xa̱ʼa̱ña tá ná ndiʼi-xa̱ʼa̱ña (Apocalipsis 18:11, 15).
Photograph taken by courtesy of the British Museum
Yu̱u̱ nu̱ú va̱xi na̱ʼná ta̱ rey Nabonido ta̱ xi̱xaʼndachíñu ñuu Babilonia ta va̱xitu na̱ʼná u̱ni̱ na̱ ndióxi̱ na̱ naní Sin, Istar xíʼin Shamash.
Ña̱ kéʼé Babilonia ña̱ káʼnu kítáʼanña xíʼin ña̱ kéʼé na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá. Nu̱úka ña̱ chindeétáʼanna xíʼin na̱ yiví ña̱ kuyatinna nu̱ú Ndióxi̱, ña̱ vatáva sánáʼa̱na, ña̱kán ndásakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱ vatá. Biblia káʼa̱nña ña̱ na̱ ndásakáʼnu ndióxi̱ vatá, íyona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ kísi̱ xíʼin ku̱a̱ʼá ta̱a á ñaʼá (Levítico 20:6; Éxodo 34:15, 16). Ku̱a̱ʼání na̱ veʼe-ñu̱ʼu na̱ íyo tiempo vitin kéʼéna nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé na̱ ñuu Babilonia na̱ ni̱xi̱yo tá xi̱naʼá chi kándíxana ña̱ trinidad, ta saátu kándíxana ña̱ tákuka níma̱ na̱ yiví tá xíʼi̱na ta ndásakáʼnutuna imagen. Na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá káʼa̱nna ña̱ ndásakáʼnuna Ndióxi̱ soo kútóokana keʼéna ña̱ íyo ñuyǐví ta̱ Ndi̱va̱ʼa. Na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱yóʼo, íyona contra Ndióxi̱ (Santiago 4:4).
Biblia káchiña ña̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ñá ndíxi ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíʼi ña̱ kúáʼa ña̱ yéʼe̱ní saá íyo Babilonia ña̱ káʼnu, ta xíniñúʼuñá ña̱ʼa ña̱ oro, yu̱u̱ ña̱ liviní xíʼin perla. Va̱ʼaní kítáʼan ña̱ káʼa̱n ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá, chi ni̱nuní kúniña xa̱ʼa̱ ña̱ kúikáníña (Apocalipsis 17:4). Babilonia ña̱ káʼnu sánáʼa̱ña ña̱ vatá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta sánáʼa̱ña na̱ yiví ña̱ keʼéna ña̱ kǒo kútóora (Apocalipsis 17:5). Na̱ chíndeétáʼan xíʼin Babilonia ña̱ káʼnu kúú ndiʼi na̱ yiví, ndiʼi na̱ ñuu ta saátu na̱ káʼa̱n nda̱a̱ ndáaka nu̱ú tu̱ʼun na̱ ndíku̱n veʼe-ñu̱ʼu vatá (Apocalipsis 17:15).
Babilonia ña̱ káʼnu kúúmiíña ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱ xa̱ʼníña nu̱ú ñuʼú (Apocalipsis 18:24). Xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo sákakuña ku̱a̱chi ta chíkaa̱ña-ini na̱ yiví ña̱ kaʼní-táʼanna. Saátu va̱ása sánáʼa̱ña na̱ yiví ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ Jehová, ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó (1 Juan 4:8). Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼi̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví.
¿Ndáaña ndákanixi̱ní Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ Babilonia ña̱ káʼnu?
Ndióxi̱ kúnda̱a̱-inira ña̱ ku̱a̱ʼání ku̱a̱chi kíʼvi Babilonia ña̱ káʼnu ta nda̱a̱ ndiví ni̱xa̱a̱ ku̱a̱chiña (Apocalipsis 18:4, 5). Ndióxi̱ sáa̱ra xínira na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nna ña̱ vatá xa̱ʼa̱ra ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ íxandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ káchíñu nu̱úra.
¿Ndáaña kundoʼo Babilonia ña̱ káʼnu?
Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ ndatiin Ndióxi̱ ku̱a̱chi xíʼin Babilonia ña̱ káʼnu (Apocalipsis 18:20). Saátu káʼa̱n Biblia ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ndiʼi veʼe-ñu̱ʼu vatá (Apocalipsis 18:8). Kuniñúʼura iin kití yukú tí color kúáʼa ña̱ yéʼe̱ní ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱rí ndiʼi na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá, tíyóʼo ndána̱ʼa̱rí ndiʼi na̱ chíñu (Apocalipsis 17:16, 17). “Ki̱ʼva siaʼa kúú ña̱ kundoʼo Babilonia ña̱ ñuu káʼnu, ta va̱ása ndikókana kuninaña, chi iin kama kuití sakánanaña chí ni̱nu̱” (Apocalipsis 18:21). Xa̱ʼa̱ ña̱kán na̱ kúni̱ ndasakáʼnu Ndióxi̱ xíniñúʼu keena ti̱xin veʼe-ñu̱ʼu vatá ta va̱ása kutáʼankana xíʼin na̱yóʼo (2 Corintios 6:14-17).
a Koto artículo ña̱ naní “¿Ndáa ki̱ʼva ndani̱ʼíyó religión ña̱ nda̱a̱?”.