Primero ña̱ Samuel
14 Iin ki̱vi̱, ta̱ Jonatán se̱ʼe ta̱ Saúl ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼin ta̱ chíndeétáʼan xíʼinra ña̱ ndísora ña̱ʼa ña̱ xíniñúʼura ña̱ kanitáʼanra: “Ná ku̱ʼu̱nyó chí inka táʼví nu̱ú ki̱xaa̱ na̱ soldado filisteo ndóona”. Soo va̱ása nínatúʼunra xíʼin yivára xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. 2 Ta̱ Saúl xíʼin 600 na̱ ta̱a na̱ xi̱kitáʼan xíʼinra xi̱ndoona xa̱ʼa̱ iin tú ti̱ndísi̱* chí Migrón ña̱ kíndo̱o yatin chí Guibeá. 3 (Ta̱ xi̱ndixi efod* xi̱kuu ta̱ Ahíya se̱ʼe ta̱ Ahitub ñani ta̱ Icabod, se̱ʼe ta̱ Finehás se̱ʼe ta̱ Elí ta̱ xi̱kuu su̱tu̱ nu̱ú Jehová chí Siló). Kǒo níkunda̱a̱-ini na̱ soldado ña̱ ki̱ta ta̱ Jonatán ku̱a̱ʼa̱nra. 4 Nu̱ú kininí káa nu̱ú xi̱kuni̱ ta̱ Jonatán ya̱ʼara ña̱ va̱ʼa xa̱a̱ra nda̱a̱ nu̱ú ndóo na̱ soldado filisteo, ni̱xi̱yo u̱vi̱ yu̱u̱ ña̱ náʼnuní ña̱ náʼa̱ nda̱a̱ táki̱ʼva náʼa̱ nu̱ʼu. Iinña xi̱ndúʼu iin táʼví ta inkaña xi̱ndúʼu inka táʼví, iinña xi̱naní Bozez ta inkaña xi̱naní Sené. 5 Iin yu̱u̱ yóʼo súkunní ni̱xi̱yoña ta xi̱ndúʼuña chí norte chí nu̱ú xítondaa Micmash, ta inkaña xi̱ndúʼu chí sur chí nu̱ú xítondaa Gueba.
6 Xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jonatán xíʼin ta̱ níʼi escudora: “Ná ku̱ʼu̱nyó nda̱a̱ nu̱ú ndóo na̱ ta̱a na̱ va̱ása ndásakáʼnu Ndióxi̱. Sana chindeétáʼanva Jehová xíʼinyó saáchi kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa sási nu̱ú Jehová ña̱ sakǎkura na̱ ñuura, ta kivi kuniñúʼura ku̱a̱ʼána á loʼona ña̱ keʼéra ña̱yóʼo”. 7 Tasaá, ta̱ níʼi escudo ta̱ Jonatán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Kivi keʼún ña̱ va̱ʼa túvi miívaún. Kivi ku̱ʼún nda̱a̱ ndáaka nu̱ú kúni̱ miíún, ta yi̱ʼi̱ kundiku̱nvai̱ ku̱ʼi̱n sa̱táún”. 8 Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jonatán xíʼinra: “Ná ku̱ʼu̱nyó nda̱a̱ nu̱ú ndóo na̱ ta̱a kán ta taxiyó ná kunina miíyó. 9 Tá ná ka̱ʼa̱nna xíʼinyó: ‘Ña̱á kundatundó nda̱a̱ ná xa̱a̱ndi̱ nu̱úndó’. Kán kindo̱oyó kundatuyó ta va̱ása ndaayó nu̱ú ndóona. 10 Soo tá ná ka̱ʼa̱nna xíʼinyó: ‘Ndaandó ta kanitáʼanndó xíʼinndi̱’. Saá kúú ña̱ ndaayó. Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ na̱ʼa̱ nu̱úyó ña̱ mií Jehová ndataxina ndaʼa̱yó”.
11 Tasaá, u̱vi̱ saána ta̱xina ña̱ ná kuni na̱ soldado filisteo miína. Ta ni̱ka̱ʼa̱nna: “Kotondó, na̱ hebreo xa̱a̱ ki̱xáʼana kéena ini ya̱vi̱ nu̱ú xi̱ñuʼu-se̱ʼéna”. 12 Ta na̱ soldado filisteo ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ Jonatán ta saátu xíʼin ta̱ níʼi escudora: “Naʼandó, ndaandó chí yóʼo tasaá kunindó ndáaña keʼéndi̱ xíʼinndó”. Ta ta̱ Jonatán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ níʼi escudora: “Ná ku̱ʼu̱nyó saáchi Jehová ndataxirana ndaʼa̱ na̱ ñuu Israel”. 13 Tasaá ki̱xáʼa ta̱ Jonatán ku̱a̱ndaara, ta ta̱ níʼi escudora ndíku̱nra ku̱a̱ʼa̱nra sa̱tára. Ta̱ Jonatán kánuura ku̱a̱ʼa̱nra chí nu̱ú ta ki̱xáʼara xáʼníra na̱ filisteo ta ta̱ níʼi escudora xi̱ndiku̱nra chí sa̱tára ta xi̱xaʼní va̱ʼara na̱ xi̱kindo̱o. 14 Tá yichi̱ nu̱ú ña̱ ka̱nitáʼan ta̱ Jonatán xíʼin ta̱ níʼi escudora xíʼinna, xa̱ʼnína 20 na̱ ta̱a ta va̱ása xíkáví níxa̱ʼa̱nna keʼéna ña̱yóʼo.*
15 Ta ndiʼi na̱ soldado na̱ filisteo na̱ ni̱xa̱a̱ xi̱kundoo kán, ni̱yi̱ʼvínína. Ta saátu nda̱a̱ na̱ soldado na̱ ku̱a̱ʼa̱n kanitáʼan xíʼin na̱ ñuu Israel ni̱yi̱ʼvínína. Ta ñuʼú ki̱xáʼaña kánda̱ña ta ni̱yi̱ʼvíní na̱ filisteo i̱xaa Ndióxi̱. 16 Ta na̱ chi̱ndoo ta̱ Saúl ndáa chí Guibeá, ñuʼú na̱ tribu ta̱ Benjamín, xi̱niso̱ʼona ña̱ ndeéní ndáʼyi̱ na̱ filisteo xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼvina.
17 Ta ta̱ Saúl ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ta̱a na̱ ndóo xíʼinra: “Ixandó ña̱ ma̱ní sayáʼandó lista ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ndáana kúú na̱ ke̱e ku̱a̱ʼa̱n”. Ña̱kán tá sa̱yáʼana lista ki̱ʼinna kuenta ña̱ kǒo ta̱ Jonatán ni ta̱ níʼi escudora. 18 Ta ta̱ Saúl ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼin ta̱ Ahíya: “Kúáʼan ndakiʼin Arca Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱”. (Saáchi kán ni̱xi̱yo Arca Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ xíʼin na̱ ñuu Israel). 19 Tá káʼa̱nka ta̱ Saúl xíʼin ta̱ su̱tu̱, ndeéníka ki̱xáʼana ndáʼyi̱na chí nu̱ú ndóo na̱ filisteo. Ta ta̱ Saúl ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ su̱tu̱: “Va̱ása keʼékaúnña”. 20 Ta̱ Saúl xíʼin ndiʼi na̱ ta̱a na̱ kítáʼan xíʼinra nda̱kutáʼanna ta ku̱a̱ʼa̱nna kanitáʼanna xíʼinna. Tasaá xi̱nina ña̱ xáʼní-táʼan mií na̱ filisteo xíʼin espadana, ta ndeéní ni̱xi̱yo ku̱a̱chi. 21 Ta na̱ hebreo na̱ ni̱xa̱ʼa̱n nda̱kutáʼan xíʼin na̱ filisteo chí nu̱ú ndóona, nda̱kutáʼan tukuna xíʼin na̱ ta̱a ñuu Israel na̱ xi̱kitáʼan xíʼin ta̱ Saúl ta saátu xíʼin ta̱ Jonatán. 22 Ta ndiʼi na̱ ñuu Israel na̱ xi̱ndoose̱ʼé chí nu̱ú ñuʼú na̱ tribu ta̱ Efraín ku̱ndaa̱-inina ña̱ ki̱xáʼa na̱ filisteo xínuna. Tasaá nda̱kutáʼanna xíʼin na̱ ta̱a ñuu Israel na̱ ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi ta ki̱xáʼana kátaxínna na̱ filisteo. 23 Xi̱ndiku̱nna ni̱xa̱ʼa̱nna sa̱tána ta xa̱ʼnínana nda̱a̱ tá ni̱xa̱a̱na chí Bet-Aven, ki̱vi̱ saá sa̱kǎku Jehová na̱ ñuu Israel.
24 Soo ki̱vi̱ kán, na̱ ta̱a ñuu Israel ku̱naanína saáchi íyo iin ña̱ chi̱naʼá* ta̱ Saúl ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu ña̱ saátu ná keʼéna, ka̱chira: “Nda̱a̱ ndáaka na̱ ta̱a ná kuxu tá kúma̱níka kuxi̱kuaá, ta saátu tá kúma̱níka sandíʼi-xa̱ʼíi̱ ndiʼi na̱ sáa̱-ini xíni yi̱ʼi̱, ná ndakiʼinna chiʼña”. Ña̱kán nda̱a̱ ni iin na̱yóʼo va̱ása níxixina.
25 Tá ni̱xa̱a̱ ndiʼi na̱yóʼo chí yuku̱, xi̱nina ña̱ ndóo ñu̱ñú nu̱ú ñuʼú. 26 Tá ni̱ki̱ʼvina chí yuku̱ xi̱nina ña̱ kóyo ñu̱ñú. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱yiʼvína nu̱ú ña̱ chi̱naʼá ta̱ Saúl va̱ása níxaxínaña. 27 Soo ta̱ Jonatán va̱ása níxiniso̱ʼora tá chi̱naʼá yivára xíʼin na̱ soldado. Ña̱kán sa̱káa̱ra ndaʼa̱ra xíʼin yitu̱n tú níʼira ta chi̱kaa̱ranú ini yoko̱ ñu̱ñú. Tá xa̱xíra ña̱yóʼo nda̱kiʼinra ndee̱ra. 28 Tasaá iin ta̱ soldado kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Ndeéní íyo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n yiváún xíʼinndi̱ chinaʼándi̱. Ka̱chira: ‘Nda̱a̱ ndáaka na̱ ta̱a ná kuxu ki̱vi̱ vitin, ná ndakiʼinna chiʼña’. Xa̱ʼa̱ ña̱kán ndeéní ku̱naa ndiʼina”. 29 Soo ta̱ Jonatán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Su̱ví ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ níkeʼé yivái̱ xíʼin na̱ ñuu. Loʼo kuitíva ñu̱ñú xa̱xíi̱ ta nda̱kiʼii̱n ndeíi̱. 30 Ña̱kán tá na̱ soldado níxixina ña̱ʼa ña̱ nda̱kiʼinna ndaʼa̱ na̱ sáa̱-ini xíniñaʼá ki̱vi̱ vitin, sana ku̱a̱ʼáníkava na̱ filisteo kaʼnína”.
31 Ki̱vi̱ saá, na̱ soldado ku̱chiñuna ka̱nitáʼanna xíʼin na̱ filisteo chí Micmash iinsaá nda̱a̱ tá ni̱xa̱a̱na chí Ayalón, ta ku̱naanína tá sa̱ndíʼina. 32 Ña̱kán xínuna ni̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú ndóo ña̱ʼa ña̱ nda̱kiʼinna, ta ki̱ʼinna ndikachi,* si̱ndi̱ki̱ ta saátu si̱ndi̱ki̱ válí ta xa̱ʼnínarí nu̱ú ñuʼú kán. Ta ki̱xáʼana xíxina ku̱ñu kán soo va̱ása nítavána ni̱i̱ña. 33 Ña̱kán ni̱xa̱ʼa̱nna na̱túʼunna xíʼin ta̱ Saúl: “Na̱ ta̱a ni̱ki̱ʼvina ku̱a̱chi nu̱ú Jehová, saáchi ki̱xáʼana xíxina ku̱ñu soo va̱ása nítavána ni̱i̱ña”. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra: “Na̱yóʼo va̱ása nda̱kú níxi̱yo inina. Ña̱kán kamandó, satúvindó iin yu̱u̱ káʼnu ta ná kixaa̱ña nda̱a̱ yóʼo”. 34 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Saúl: “Kúáʼanndó chí nu̱ú ndóo na̱ ta̱a ta ka̱ʼa̱nndó ña̱yóʼo xíʼinna: ‘Ná kixi si̱ndi̱ki̱ ta saátu ndikachi xíʼinndó ta yóʼo kaʼníndórí, tándi̱ʼi saá kuxundórí. Soo va̱ása kuxundó ku̱ñu ña̱ va̱ása nítavándó ni̱i̱ ña̱ va̱ʼa kǒo ki̱ʼvindó ku̱a̱chi nu̱ú Jehová’”. Ta ñuú saá, iin tá iinna ni̱xa̱ʼa̱nna xíʼin si̱ndi̱ki̱ tí nda̱kiʼinna ta kán xa̱ʼnínarí. 35 Ta ta̱ Saúl i̱xava̱ʼara iin altar xa̱ʼa̱ Jehová, ña̱yóʼo xi̱kuu altar ña̱ nu̱ú ña̱ ke̱ʼéra xa̱ʼa̱ Jehová.
36 Tá ni̱ya̱ʼa loʼo, ta̱ Saúl ni̱ka̱ʼa̱nra: “Tá ñuú ku̱ʼu̱nyó kataxínyó na̱ filisteo iinsaá nda̱a̱ tá ná tu̱vi ta ndakiʼinyó ndiʼi ña̱ʼana. Ta kaʼníyó ndiʼina”. Ta na̱ ta̱a kán nda̱kuiinna yuʼúra: “Kivi keʼún nda̱a̱ ndáaka ña̱ va̱ʼa túvi miívaún”. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ su̱tu̱ xíʼinna: “Ná nda̱ka̱tu̱ʼunyó Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱”. 37 Ta ta̱ Saúl ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunra Ndióxi̱: “¿Á xíniñúʼu ku̱ʼi̱n kataxíi̱ na̱ filisteo? ¿Á ndataxiúnna ndaʼa̱ na̱ ñuu Israel?”. Soo Ndióxi̱ va̱ása níndakuiinra yuʼúra ki̱vi̱ kán. 38 Ña̱kán ta̱ Saúl ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Ndóʼó na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ soldado, kuyatinndó ta nandukúndó ndáana kúú na̱ ni̱ki̱ʼvi ku̱a̱chi ki̱vi̱ vitin. 39 Chínaʼíi̱ xa̱ʼa̱ Jehová, Ndióxi̱ ta̱ táku, ta̱ sa̱kǎku na̱ ñuu Israel, ña̱ kuviva na̱ ni̱ki̱ʼvi ku̱a̱chi ni kúúra ta̱ Jonatán se̱ʼi̱”. Soo kǒo nda̱a̱ ni iin na̱ níndakuiin yuʼúra. 40 Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Saúl xíʼin ndiʼi na̱ ta̱a ñuu Israel: “Iin táʼví kundita ndiʼi ndóʼó ta inka táʼví kundichi yi̱ʼi̱ xíʼin se̱ʼi̱ ta̱ Jonatán”. Ta na̱kán nda̱kuiinna: “Kivi keʼún nda̱a̱ ndáaka ña̱ va̱ʼa túvi miívaún”.
41 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Saúl xíʼin Jehová: “Ndióxi̱ na̱ ñuu Israel, kuniñúʼu ña̱ Tumim ña̱ va̱ʼa ka̱ʼún xíʼinndi̱”. Ta ta̱ Saúl xíʼin ta̱ Jonatán kúú na̱ nda̱kaxinra, ta ndiʼika na̱ ta̱a ñuu Israel kǒo ku̱a̱chi níxikuumiína. 42 Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Saúl: “Chikaa̱ndó suerte ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó á yi̱ʼi̱ á se̱ʼi̱ ta̱ Jonatán kúúmií ku̱a̱chi”. Saá ku̱ndaa̱-inina ña̱ ku̱a̱chi ta̱ Jonatán xi̱kuuña. 43 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Saúl xíʼin ta̱ Jonatán: “Ka̱ʼa̱n xíʼi̱n ndáaña ke̱ʼún”. Ta ta̱ Jonatán nda̱kuiinra yuʼúra: “Xíʼin yitu̱n tú níʼii̱ yóʼo ki̱ʼi̱n loʼo kuití ñu̱ñú xa̱xíi̱. Yóʼo íyoi̱, va̱ʼa kuvivai̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼíi̱”.
44 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Saúl: “Ndeéní ná koo castigo ña̱ taxi Ndióxi̱ ndaʼíi̱ tá ná va̱ása kuviún Jonatán”. 45 Soo ndiʼi na̱ ta̱a ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ Saúl: “Va̱ása xíniñúʼu kuviví ta̱ Jonatán saáchi ta̱yóʼo kúú ta̱ sa̱kǎku na̱ ñuu Israel. Chínaʼándi̱ xa̱ʼa̱ Jehová, Ndióxi̱ ta̱ táku ña̱ nda̱a̱ ni iin ixí* xi̱níra va̱ása tu̱ndaa ndaʼa̱na.* Saáchi ndiʼi ña̱ ke̱ʼéra ki̱vi̱ vitin, mií Ndióxi̱ kúú ta̱ chi̱ndeétáʼan xíʼinra ña̱ ke̱ʼéraña”. Saá kúú ña̱ sa̱kǎkuna ta̱ Jonatán ta va̱ása níxi̱ʼi̱ra.
46 Tasaá sa̱ndákoo ta̱ Saúl ña̱ kundiku̱nra sa̱tá na̱ filisteo, ta na̱ filisteo nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna nu̱ú ñuʼúna.
47 Ta ta̱ Saúl ki̱xáʼa ku̱a̱ʼáka ndee̱ kúúmiíra chí ñuu Israel ta ka̱nitáʼanra xíʼin ndiʼi na̱ xi̱saa̱-ini xi̱xiniñaʼá na̱ xi̱ndoo yatin kán: tá kúú na̱ moabita, na̱ ammonita, na̱ edomita, na̱ rey na̱ ni̱xi̱yo chí Zobá ta saátu na̱ filisteo. Ta nda̱a̱ ndáaka na̱ xi̱kanitáʼanra xíʼin, xi̱kuchiñura xíʼinna. 48 Ndakú ni̱xi̱yo inira ta ku̱chiñura ka̱nitáʼanra xíʼin na̱ amalequita. Ta sa̱kǎkura na̱ ñuu Israel nu̱ú na̱ xi̱ndakiʼin ña̱ʼana.
49 Na̱yóʼo xi̱kuu na̱ ta̱a se̱ʼe ta̱ Saúl: ta̱ Jonatán, ta̱ Isví xíʼin ta̱ Malki-Súa. Ta ni̱xi̱yotu u̱vi̱ ná ñaʼá se̱ʼera, ñá nu̱ú xi̱naníñá Merab ta ñá loʼoka xi̱naníñá Mical. 50 Ta ñá síʼi ta̱ Saúl xi̱kuu ñá Ahinoam se̱ʼe ta̱ Ahimáaz. Ta ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ soldado ta̱ Saúl xi̱kuu ta̱ Abner se̱ʼe ta̱ Ner xitora. 51 Ta̱ Quis xi̱kuura yivá ta̱ Saúl, ta ta̱ Ner yivá ta̱ Abner xi̱kuura se̱ʼe ta̱ Abiel.
52 Ta ndiʼi tiempo ña̱ xa̱ʼndachíñu ta̱ Saúl ndeéní ni̱xi̱yo ku̱a̱chi xíʼin na̱ filisteo. Ña̱kán tá xi̱xini ta̱ Saúl iin ta̱a ta̱ ndakú ta̱ va̱ása yíʼvi, xi̱ndakiʼinrara ña̱ koora soldado.