Primero ña̱ Reyes
22 U̱ni̱ ku̱i̱ya̱ va̱ása níkanitáʼanka na̱ ñuu Siria xíʼin na̱ ñuu Israel. 2 Tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa u̱ni̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ kǒoka ku̱a̱chi níxi̱yo, ta̱ rey Jehosafat ta̱ xi̱xaʼndachíñu chí Judá ni̱xa̱ʼa̱nra xi̱tora ta̱ rey Acab ta̱ ñuu Israel. 3 Tasaá ta̱ rey ñuu Israel ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ káchíñu nu̱úra: “Xa̱a̱ kúnda̱a̱va-inindó ña̱ kuenta miíyó kúú Ramot-Galaad. Soo ni saá, ta̱ʼán chikaa̱yó ndee̱ ña̱ ndakiʼinyóña ndaʼa̱ ta̱ rey ñuu Siria”. 4 Tándi̱ʼi, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Jehosafat: “¿Á ku̱ʼún xíʼi̱n ña̱ va̱ʼa kanitáʼanyó xíʼin na̱ ndóo chí Ramot-Galaad?”. Ta ta̱ Jehosafat nda̱kuiinra yuʼú ta̱ rey ñuu Israel: “Ku̱ʼu̱nvai̱ xíʼún, ta na̱ ñui̱ kutáʼanna xíʼin na̱ ñuún ta kuáyi̱ sa̱na̱i̱ kutáʼanrí xíʼin kuáyi̱ sa̱na̱ún”.
5 Soo ta̱ Jehosafat ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ rey Acab ta̱ ñuu Israel: “Ixaún ña̱ ma̱ní siʼna nda̱ka̱tu̱ʼún ndáaña káʼa̱n Jehová”. 6 Xa̱ʼa̱ ña̱kán ta̱ rey ñuu Israel sa̱ndátakara 400 na̱ profeta ta ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunrana: “¿Á ku̱ʼi̱n kanitáʼi̱n xíʼin na̱ ndóo chí Ramot-Galaad á va̱ása ku̱ʼu̱nvíi̱?”. Ta na̱kán ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra: “Kúáʼan, saáchi Jehová ndataxivarana ndaʼún táta rey”.
7 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jehosafat: “¿Á kǒo iin ta̱ kúú profeta Jehová íyo yóʼo? Saátu ná nda̱ka̱tu̱ʼunyó ta̱yóʼo ndáaña káchi Ndióxi̱”. 8 Ta̱ rey Acab ta̱ ñuu Israel nda̱kuiinra yuʼú ta̱ Jehosafat: “Íyokava inka ta̱a ta̱ kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin ña̱ nda̱ka̱tu̱ʼunra Jehová, soo sáa̱ní-inii̱ xínii̱ra saáchi nina ña̱ va̱ása va̱ʼa káʼa̱nra kundoʼi̱. Ta̱yóʼo kúú ta̱ Micaya se̱ʼe ta̱ Imlá”. Soo ta̱ Jehosafat ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱nvíún saá táta rey”.
9 Ña̱kán ta̱ rey ñuu Israel ka̱nara iin ta̱ káchíñu nu̱úra, iin ta̱ kúúmií iin chiñu ña̱ ndáyáʼvi, ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Kama koún, kúáʼan xa̱ʼa̱ ta̱ Micaya se̱ʼe ta̱ Imlá”. 10 Ta̱ rey ñuu Israel ta saátu ta̱ Jehosafat ta̱ xi̱kuu rey chí Judá, xi̱ndoona chí nu̱ú xi̱ndativina trigo ña̱ ni̱xi̱yo chí yéʼé ñuu Samaria, ta iin tá iin na̱yóʼo xi̱ndoona nu̱ú tronona ta xi̱ndixina ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíxi na̱ rey. Ta ndiʼi na̱ profeta xi̱nditana nu̱úna ta xi̱kaʼa̱nna xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ kuu. 11 Tasaá ta̱ Sedequías se̱ʼe ta̱ Kenaaná ke̱ʼéra u̱vi̱ ndiki̱ ña̱ ka̱a ta ka̱chira: “Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n Jehová: ‘Xíʼin ndiki̱ yóʼo kachiʼún na̱ sirio nda̱a̱ ná sandíʼi-xa̱ʼúnna’”. 12 Ta saátu xi̱kaʼa̱n ndiʼi na̱ profeta. Na̱yóʼo xi̱kachina: “Kúáʼan chí Ramot-Galaad, chi kuchiñuvaún kanitáʼún xíʼinna. Mií Jehová ndataxi na̱yóʼo ndaʼún táta rey”.
13 Ta ta̱ ni̱xa̱ʼa̱n ka̱na ta̱ Micaya ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinra: “Ndiʼi na̱ profeta nina ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ rey. Ixaún ña̱ ma̱ní, nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n na̱kán saátu ka̱ʼa̱n yóʼó ña̱ va̱ʼa xíʼinra”. 14 Soo ta̱ Micaya ni̱ka̱ʼa̱nra: “Chínaʼíi̱* xa̱ʼa̱ Jehová, Ndióxi̱ ta̱ táku, ña̱ mií ña̱ ná ka̱ʼa̱n Jehová, ña̱kán kúú ña̱ ka̱ʼi̱n”. 15 Tasaá ni̱xa̱ʼa̱nra nu̱ú ta̱ rey Acab ta ta̱yóʼo ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunrara: “Micaya, ¿á ku̱ʼu̱nndi̱ kanitáʼanndi̱ xíʼin na̱ ñuu Ramot-Galaad, á va̱ása ku̱ʼu̱nvíndi̱?”. Ta ndi̱ku̱n saá nda̱kuiinra: “Kúáʼan, chi kuchiñuvaún kanitáʼún xíʼinna. Mií Jehová ndataxi na̱yóʼo ndaʼún táta rey”. 16 Tá xi̱niso̱ʼo ta̱ rey ña̱yóʼo, saá ni̱ka̱ʼa̱nra: “¿Nda̱saa yichi̱ xíniñúʼu ka̱ʼi̱n xíʼún ña̱ chinaʼún xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ Jehová ña̱ nina ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ ka̱ʼún xíʼi̱n?”. 17 Xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra: “Xítoi̱ ndiʼi na̱ ñuu Israel ña̱ ni̱ta̱ni̱na* ku̱a̱ʼa̱nna chí yuku̱, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ndikachi* tí kǒo xi̱toʼo. Ta Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra: ‘Kǒo xi̱toʼona. Iin tá iinna ná ndikóna veʼena ta ná kǒo kundi̱ʼi-inina’”.
18 Tasaá, ta̱ rey Acab ta̱ ñuu Israel ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Jehosafat: “¿Á su̱ví xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nvai̱ xíʼún ña̱ nina ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa kúú ña̱ káʼa̱n ta̱yóʼo kundoʼi̱?”.
19 Ta ta̱ Micaya ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kuniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Jehová. Xi̱nii̱ Jehová ña̱ íyora nu̱ú tronora ta saátu xi̱nii̱ ña̱ ndíta ndiʼi na̱ ángel chí ndaʼa̱ kúaʼara ta saátu chí ndaʼa̱ yitinra. 20 Ta Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra: ‘¿Ndáana sandáʼvi ta̱ Acab ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nra Ramot-Galaad ta kán kuvira?’. Ta iin na̱ ángel xi̱kaʼa̱n iin ña̱ʼa ta inkana xi̱kaʼa̱n inkaña. 21 Tasaá iin ta̱ ángel* ku̱yatinra ta xi̱kundichira nu̱ú Jehová ta ka̱chira: ‘Yi̱ʼi̱ sandáʼvi-ñaʼá’. Ta Jehová ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunrara: ‘¿Ndáa ki̱ʼva sandáʼviúnra?’. 22 Ta nda̱kuiinra: ‘Ku̱ʼi̱n ta sandáʼvii̱ ndiʼi na̱ profetara ta ka̱ʼa̱nna ña̱ vatá* xíʼinra’. Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ ángel yóʼo: ‘Va̱ʼava kana ña̱ kúni̱ún keʼún, kuchiñuvaún sandáʼviúnra. Kúáʼan ta saá keʼún’. 23 Xa̱ʼa̱ ña̱kán, Jehová ta̱xira ña̱ ná sandáʼvi iin ta̱ ángel ndiʼi na̱ profeta yóʼo ña̱ va̱ʼa ná ka̱ʼa̱nna ña̱ vatá xíʼún, soo mií ña̱ nda̱a̱ Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kundoʼún iin tu̱ndóʼo”.
24 Ta ta̱ Sedequías se̱ʼe ta̱ Kenaaná ku̱yatinra nu̱ú ta̱ Micaya, ka̱nira iin xa̱ʼnda̱ nu̱úra ta ka̱chira: “Tá saá, ¿á sa̱ndákoova espíritu Jehová yi̱ʼi̱ ta vitin xíniñúʼura yóʼó ña̱ ka̱ʼún ndáaña kuu? ¿Ta ndáa míí ku̱a̱ʼa̱nña?”. 25 Ta ta̱ Micaya nda̱kuiinra: “Tá ná ki̱ʼviún ini cuarto ña̱ ndíkaa̱ nda̱a̱ ma̱á ña̱ koose̱ʼún,* saá kunda̱a̱-iniún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo”. 26 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ rey Acab ta̱ ñuu Israel: “Ndakiʼinndó ta̱ Micaya ná ku̱ʼu̱nra xíʼinndó ta ndataxindóra ndaʼa̱ ta̱ Amón, ta̱ chíñu ñuu yóʼo, ta saátu ndaʼa̱ ta̱ Joás se̱ʼe ta̱ rey. 27 Ta ka̱ʼa̱nndó ña̱yóʼo xíʼinna: ‘Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n ta̱ rey Acab: “Chikaa̱ndó ta̱ ta̱a yóʼo veʼeka̱a ta taxindó loʼo kuití si̱ta̱váʼa kuxura ta saátu loʼo kuití ti̱kui̱í koʼora, nda̱a̱ tá ná kuchiñui̱ kanitáʼi̱n ta ndikói̱”’”. 28 Soo ta̱ Micaya ni̱ka̱ʼa̱nra: “Va̱ása níka̱ʼa̱nví Jehová xíʼi̱n á kuchiñún kanitáʼún xíʼinna”. Ta ka̱chikara: “Ndiʼi ndóʼó na̱ yiví ndakaʼán va̱ʼandó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo”.
29 Ña̱kán ta̱ rey Acab ta̱ ñuu Israel xíʼin ta̱ Jehosafat ta̱ xi̱kuu rey chí Judá, nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna chí Ramot-Galaad. 30 Ta ta̱ rey ñuu Israel ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Jehosafat: “Yi̱ʼi̱ nasamavai̱ ti̱ko̱to̱i̱ ña̱ va̱ʼa ki̱ʼvii̱ kanitáʼi̱n, soo yóʼó kundixiún ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíxi na̱ rey”. Xa̱ʼa̱ ña̱kán ta̱ rey ñuu Israel na̱samara ti̱ko̱to̱ra ta ni̱ki̱ʼvira nu̱ú ku̱a̱chi. 31 Ta ta̱ rey ñuu Siria xa̱ʼndara chiñu yóʼo nu̱ú 32 saá na̱ comandante na̱ xi̱ndóso sa̱tá carreta: “Va̱ása kanitáʼanndó xíʼin nda̱a̱ ni iinna ni kúúna na̱ válí á na̱ náʼnu, chi iinlá xíʼin ta̱ rey ñuu Israel xíniñúʼu kanitáʼanndó”. 32 Soo na̱ comandante na̱ níndoso sa̱tá carreta xi̱nina ta̱ Jehosafat, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nna: “Sana ta̱yóʼo kúúva ta̱ rey ñuu Israel”. Tasaá nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna sa̱tára ña̱ kanitáʼanna xíʼinra ta ta̱ Jehosafat ndeéní ki̱xáʼara kánara ña̱ ná chindeétáʼanna xíʼinra. 33 Tá ki̱ʼin na̱ comandante na̱ níndoso sa̱tá carreta kuenta ña̱ su̱ví ta̱ rey ñuu Israel kúúra, kǒo níxi̱ndiku̱nkana sa̱tára.
34 Soo iin ta̱a sa̱kána sánara iin flecha ta túyóʼo ka̱ninú nu̱ú kǒo ka̱a ndási kándíka ta̱ rey Acab ta̱ ñuu Israel. Ta ta̱ rey ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ káva tú carreta yóʼo: “Ndandikó ta taváún yi̱ʼi̱ nu̱ú ku̱a̱chi saáchi ndeéní sa̱túkue̱ʼe̱na yi̱ʼi̱”. 35 Ndeéní ka̱nitáʼanna iníísaá ki̱vi̱ kán. Ta xi̱niñúʼu tiinna ta̱ rey ña̱ va̱ʼa kundichira ini carretara ta kotora nu̱ú va̱xi na̱ sirio. Ta iin tíkaa kúáʼa ni̱i̱ra níndichira ini carretara ta ni̱xi̱ʼi̱ra tá xi̱kuaá. 36 Ta tá xa̱a̱ ni̱ki̱ʼvi ñu̱ʼu,* ndeéní ni̱ka̱ʼa̱nna chí nu̱ú ndóo na̱ soldado: “Ndiʼindó ndikóndó ñuundó, ndikóndó nu̱ú ñuʼúndó”. 37 Saá kúú ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ rey Acab ta nda̱kiʼinnara ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna chí Samaria ta kán sa̱ndúxu̱nnara. 38 Tá nda̱katana carreta tú ni̱xa̱ʼa̱n xíʼinna nu̱ú ku̱a̱chi chí Samaria, ti̱na* ni̱ya̱kúnndaarí ni̱i̱ra ta kán chi̱chi ná ñaʼá ná xi̱kisi̱ xíʼin ku̱a̱ʼání ta̱a,* tasaá ni̱xi̱nu tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová.
39 Ndiʼika ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ta̱ Acab xíʼin ndiʼi ña̱ ke̱ʼéra, veʼe* ña̱ marfil ña̱ i̱xava̱ʼara ta saátu ndiʼi ñuu ña̱ i̱xava̱ʼara, ni̱ka̱ʼyi̱ña nu̱ú libro ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ rey ñuu Israel. 40 Tasaá ni̱xi̱ʼi̱va ta̱ Acab ta nda̱kindee̱ra xíʼin na̱ táʼanra na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá ta se̱ʼera ta̱ Ocozías ni̱xa̱a̱ ndu̱u rey.
41 Tá xa̱a̱ ku̱mí ku̱i̱ya̱ xáʼndachíñu ta̱ Acab chí ñuu Israel, ta̱ Jehosafat se̱ʼe ta̱ Asá ni̱xa̱a̱ra ndu̱ura rey chí Judá. 42 Ta 35 ku̱i̱ya̱ xi̱kuumií ta̱ Jehosafat tá ni̱xa̱a̱ra ndu̱ura rey ta 25 ku̱i̱ya̱ xa̱ʼndachíñura chí ñuu Jerusalén. Siʼíra xi̱naníñá Azubá ta xi̱kuuñá se̱ʼe ta̱ Silhí. 43 Ta̱ Jehosafat va̱ʼaní xi̱ndiku̱nra yichi̱ yivára ta̱ Asá ta ke̱ʼéra ña̱ va̱ʼa nu̱ú Jehová. Soo va̱ása nísandíʼi-xa̱ʼa̱ra nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na* ta xi̱ndakundeéna xi̱sokóna ña̱ʼa nu̱úña ta saátu xi̱xaʼmina ña̱ʼa nu̱úña ña̱ va̱ʼa kana yi̱ʼma̱ña. 44 Ta ta̱ Jehosafat kǒo ku̱a̱chi níxikuumiíra xíʼin ta̱ rey ñuu Israel. 45 Ndiʼika ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ta̱ Jehosafat xíʼin ndiʼi ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní ña̱ ke̱ʼéra ta saátu ña̱ ni̱xi̱kara nu̱ú ku̱a̱chi, ni̱ka̱ʼyi̱ña nu̱ú libro ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ rey ñuu Judá. 46 Tá tiempo ña̱ xi̱takuka yivára ta̱ Asá, ni̱xi̱yokava na̱ ta̱a na̱ xi̱kisi̱ xíʼin ku̱a̱ʼání ta̱a veʼe nu̱ú xi̱ndasakáʼnuna ndióxi̱na, ta ta̱ Jehosafat ta̱várana ñuu kán.
47 Tiempo saá kǒoví na̱ rey níxi̱yo chí Edom; ta iin ta̱ comisariova kúú ta̱ xi̱keʼé chiñu yóʼo.
48 Ta ta̱ Jehosafat ke̱ʼétura barco tú Tarsis* ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nna xa̱ʼa̱ oro chí Ofir, soo va̱ása níxa̱ʼa̱nvínú chi ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱nú chí Ezión-Guéber. 49 Saá kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Ocozías se̱ʼe ta̱ Acab xíʼin ta̱ Jehosafat: “Taxi ná kutáʼan na̱ káchíñu nu̱úi̱ ku̱ʼu̱nna xíʼin na̱ káchíñu nu̱ún xíʼin barco”. Soo ta̱ Jehosafat va̱ása níxiinra.
50 Tasaá ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jehosafat ta nda̱kindee̱ra xíʼin na̱ táʼanra na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá ta sa̱ndúxu̱nnara chí Ñuu ta̱ David ta̱ táʼanra ta̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá; ta se̱ʼera ta̱ Jehoram kúú ta̱ ni̱xa̱a̱ ndu̱u rey.
51 Tá xa̱a̱ 17 ku̱i̱ya̱ xáʼndachíñu ta̱ rey Jehosafat chí Judá, ta̱ Ocozías se̱ʼe ta̱ Acab ni̱xa̱a̱ra ndu̱ura rey nu̱ú na̱ ñuu Israel chí Samaria, ta u̱vi̱ ku̱i̱ya̱ xa̱ʼndachíñura nu̱ú na̱ ñuu Israel. 52 Ta xi̱keʼéra ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa nu̱ú Jehová. Ta xi̱ndiku̱nra yichi̱ na̱ yivásiʼíra ta saátu yichi̱ ta̱ Jeroboán se̱ʼe ta̱ Nebat, ta̱ sa̱kíʼvi na̱ ñuu Israel nu̱ú ku̱a̱chi. 53 Xi̱ndasakáʼnura ña̱ Baal ta xi̱kuxítíra nu̱úña ta xi̱sasáa̱ra Jehová Ndióxi̱ na̱ ñuu Israel nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé yivára.