Segundo ña̱ Reyes
18 Tá xa̱a̱ u̱ni̱ ku̱i̱ya̱ xáʼndachíñu ta̱ Hosea se̱ʼe ta̱ Elá nu̱ú na̱ ñuu Israel, saá ni̱xa̱a̱ ta̱ Ezequías se̱ʼe ta̱ rey Acaz ta̱ ni̱xi̱yo chí Judá ndu̱ura rey. 2 Ta 25 ku̱i̱ya̱ xi̱kuumiíra tá ni̱xa̱a̱ra ndu̱ura rey, ta 29 ku̱i̱ya̱ xa̱ʼndachíñura chí ñuu Jerusalén. Siʼíra xi̱naníñá Abí* ta xi̱kuuñá se̱ʼe ta̱ Zacarías. 3 Ta̱ Ezequías ke̱ʼéra ña̱ va̱ʼa nu̱ú Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ David, ta̱ táʼanra ta̱ ni̱xi̱yo xi̱naʼá. 4 Ta̱yóʼo kúú ta̱ sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na,* sa̱kúachira nama̱ ña̱ xi̱xiniñúʼuna ña̱ xi̱ndasakáʼnuna ndióxi̱na ta saátu yitu̱n tú xi̱ndasakáʼnuna.* Ta sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱tura ko̱o̱ tí cobre tí i̱xava̱ʼa ta̱ Moisés; saáchi nda̱a̱ tiempo saá na̱ ñuu Israel xi̱xaʼmina ña̱ʼa ta xi̱sokónaña nu̱úrí* ña̱ va̱ʼa kana yi̱ʼma̱ña, ta chi̱nanínarí Nehustán.* 5 Ta̱ Ezequías xi̱ndaaní-inira Jehová Ndióxi̱ na̱ ñuu Israel. Ta ndiʼika na̱ rey na̱ ni̱xi̱yo chí Judá tá ya̱chi̱ ta saátu na̱ ni̱xi̱yo tá ni̱ya̱ʼa tiempo, va̱ása níxi̱yona nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱yóʼo. 6 Nda̱kúní ni̱xi̱yo inira xíʼin Jehová ta kǒo nísandákoora ña̱ kundiku̱nrara. Ta xi̱ndiku̱nra ña̱ xi̱kaʼa̱n ndiʼi ley ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱ ta̱ Moisés. 7 Jehová ni̱xi̱yora xíʼinra, ta xíʼin ndiʼi ña̱ ke̱ʼéra ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ kúúmiíra ña̱ ndíchi. Ta va̱ása níxiinkara kandíxara ña̱ xi̱kaʼa̱n ta̱ rey ñuu Asiria ta ni va̱ása níxiinkara kachíñura nu̱úra. 8 Ku̱chiñura ka̱nitáʼanra xíʼin na̱ filisteo iinsaá nda̱a̱ tá ni̱xa̱a̱ra chí Gaza xíʼin ñuu ña̱ ni̱xi̱yo yatin kán, nu̱ú ni̱xi̱yo veʼe súkun nu̱ú xi̱ndóso na̱ ndáa ta saátu ñuu ña̱ kútu̱ní ndási.*
9 Tá xa̱a̱ u̱xa̱ ku̱i̱ya̱ xáʼndachíñu ta̱ Hosea se̱ʼe ta̱ Elá chí ñuu Israel, ta xa̱a̱ ku̱mí ku̱i̱ya̱ kúú ta̱ Ezequías rey, saá ni̱xa̱a̱ ta̱ Salmanasar ta̱ xi̱kuu rey ñuu Asiria xíʼin na̱ soldadora ta xi̱kundoona sa̱tá ñuu Samaria ña̱ kanitáʼanna xíʼinña. 10 Ta tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa u̱ni̱ ku̱i̱ya̱ saá kúú ña̱ ku̱chiñuna nda̱kiʼinnaña. Tá xa̱a̱ i̱ñu̱ ku̱i̱ya̱ xáʼndachíñu ta̱ Ezequías ta xa̱a̱ 9 ku̱i̱ya̱ kúú ña̱ xáʼndachíñu ta̱ Hosea nu̱ú na̱ ñuu Israel, saá kúú ña̱ ku̱chiñuna nda̱kiʼinna ñuu Samaria. 11 Tasaá nda̱kiʼin ta̱ rey ñuu Asiria na̱ israelita ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra chí Asiria ta chi̱ndaʼárana ku̱a̱ʼa̱nna kundoona chí ñuu Halá xíʼin Habor, yatin nu̱ú ndíkaa̱ yu̱ta Gozán, ta saátu ku̱a̱ʼa̱nna kundoona chí ñuu na̱ medo. 12 Ndiʼi ña̱yóʼo ku̱uña xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níxiin na̱ ñuu Israel kuniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová Ndióxi̱na xíʼinna, chi ni̱ya̱ʼandosóna trato ña̱ ke̱ʼéra xíʼinna, ta saátu ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Moisés ta̱ xi̱kachíñu nu̱ú Jehová xíʼinna. Va̱ása níxiinna kuniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ni kǒo níxiinna keʼéna ña̱yóʼo.
13 Tá xa̱a̱ 14 ku̱i̱ya̱ xáʼndachíñu ta̱ Ezequías, ta̱ Senaquerib ta̱ xi̱kuu rey ñuu Asiria ni̱xa̱ʼa̱nra ka̱nitáʼanra xíʼin ndiʼi ñuu ña̱ kútu̱ní ndási ña̱ ni̱xi̱yo chí Judá ta ku̱chiñura nda̱kiʼinraña. 14 Ña̱kán ta̱ rey Ezequías ta̱ xi̱xaʼndachíñu chí Judá, chi̱ndaʼára na̱ ku̱a̱ʼa̱n ka̱ʼa̱n ña̱yóʼo xíʼin ta̱ rey ñuu Asiria tá íyora chí Lakís: “Va̱ása va̱ʼa ña̱ níkeʼíi̱. Nda̱a̱ ndáaka ña̱ ná ndukún nu̱úi̱ taxivai̱ña ndaʼún. Soo va̱ása kanitáʼankaún xíʼi̱n”. Ta ta̱ rey ñuu Asiria ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ rey Ezequías ta̱ xi̱xaʼndachíñu chí Judá ña̱ ná taxira 10,000 kilo* ña̱ plata ndaʼa̱ra, ta saátu 1,000 kilo* ña̱ oro. 15 Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ta̱ Ezequías nda̱taxira ndiʼi plata ña̱ ni̱xi̱yo ini veʼe Jehová ndaʼa̱ra, ta saátu ndiʼi ña̱ ni̱xi̱yo veʼe* mií ta̱ rey nu̱ú xi̱ñuʼu ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼvi. 16 Tasaá kúú ña̱ ta̱vá ta̱ rey Ezequías ta̱ xi̱xaʼndachíñu chí Judá yéʼé tú xi̱ñuʼu templo Jehová ta saátu yitu̱n tú xi̱tiin yéʼé yóʼo, tú chi̱kaa̱ra oro sa̱tá ta ta̱xiranú ndaʼa̱ ta̱ rey ñuu Asiria.
17 Tá íyo ta̱ rey ñuu Asiria chí Lakís, saá chi̱ndaʼára ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ soldado,* ta̱ kúúmií iin chiñu ña̱ ndáyáʼvi nu̱ú ta̱ rey* xíʼin ta̱ xi̱taxi vino xi̱xiʼi ta̱ rey* ta saátu ku̱a̱ʼání na̱ soldado ña̱ ku̱ʼu̱nna ñuu Jerusalén nu̱ú ni̱xi̱yo ta̱ rey Ezequías. Na̱yóʼo nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna chí Jerusalén ta ni̱xa̱a̱na yatin chí nu̱ú xi̱yaʼa ti̱kui̱í tá xi̱ñuʼu ini tanque ña̱ ni̱xi̱yo chí nu̱ú súkun, yatin chí yichi̱ chí nu̱ú xi̱xaʼa̱n na̱ yiví xi̱ndakatana ti̱ko̱to̱na. 18 Tá ka̱nana ta̱ rey ña̱ ná kitara, na̱ ke̱e nda̱kutáʼan xíʼin na̱yóʼo xi̱kuu ta̱ Eliaquim se̱ʼe ta̱ Hilquías, ta̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin veʼe* ta̱ rey, ta saátu ta̱ Sebná* ta̱ xi̱kuu secretario xíʼin ta̱ Joá se̱ʼe ta̱ Asaf ta̱ xi̱kaʼyi xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xi̱kuu.
19 Xa̱ʼa̱ ña̱kán ta̱ xi̱taxi vino xi̱xiʼi ta̱ rey* ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Ixandó ña̱ ma̱ní ka̱ʼa̱nndó ña̱yóʼo xíʼin ta̱ Ezequías: ‘Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n rey ta̱ káʼnu, ta̱ rey ñuu Asiria: “¿Nda̱chun ndákanixi̱níndó ña̱ kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa kundoʼondó? 20 Yóʼó káʼún ña̱yóʼo ‘Xa̱a̱ xíni̱vai̱ ndáaña keʼíi̱ ta saátu kúúmiíi̱ na̱ soldado na̱ ku̱ʼu̱n nu̱ú ku̱a̱chi’, soo su̱ví ña̱ ndixaví kúú ña̱ káʼún. ¿Ndáana kúú na̱ ndáa-inindó, ta xa̱ʼa̱ ña̱kán kǒo xíínkandó kandíxandó ña̱ káʼi̱n? 21 Yóʼó ndáa-iniún ta̱ faraón, ta̱ rey ñuu Egipto, soo ta̱kán nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin tu̱yo̱ó* tú ni̱ta̱ʼnu̱ saá íyora, ta tá iinna ná katavi̱ndaana túyóʼo ku̱i̱sonú* ndaʼa̱na ta saátu kúú ña̱ kundoʼo na̱ ndáa-ini ta̱ faraón. 22 Soo tá ndóʼó ná kachindó ‘Jehová Ndióxi̱ndi̱ kúú ta̱ ndáa-inindi̱’, ¿á su̱ví altar ta̱kán kúú ña̱ sa̱kútaʼa ta̱ Ezequías? Ta saátu, ¿á su̱ví nu̱ú xi̱ndasakáʼnunara kúú ña̱ sa̱kútaʼara ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Judá ta saátu xíʼin na̱ ñuu Jerusalén ‘Nu̱ú altar ña̱ íyo chí Jerusalén kúú ña̱ xíniñúʼu kuxítíndó’?”’. 23 Ná keʼéyó ña̱yóʼo: ta̱ rey ñuu Asiria ta̱ káchíñui̱ nu̱ú, taxira 2,000 kuáyi̱ ndaʼún tá ná kuchiñún ndani̱ʼún na̱ koso* ndiʼi tíyóʼo. 24 Ña̱kán, ni ná chindaʼáva na̱ ñuu Egipto carretana xíʼin na̱ yósó* kuáyi̱ ña̱ chindeétáʼanna xíʼún, va̱ása kuchiñuvíún sandíʼi-xa̱ʼún ni iin na̱ káchíñu nu̱ú ta̱ rey, na̱ kúúmií iin chiñu ña̱ loʼoní ndáyáʼvi. 25 Ta saátu, miíva Jehová ta̱xi nda̱yí* ndaʼíi̱ ña̱ sandíʼi-xa̱ʼíi̱ ñuu yóʼo, saáchi mií Jehová ni̱ka̱ʼa̱n xíʼi̱n: ‘Kúáʼan kanitáʼún xíʼin ñuu káa ta sandíʼi-xa̱ʼúnña’”.
26 Tasaá ta̱ Eliaquim se̱ʼe ta̱ Hilquías, ta̱ Sebná* xíʼin ta̱ Joá ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ xi̱taxi vino xi̱xiʼi ta̱ rey:* “Ixaún ña̱ ma̱ní, tu̱ʼun arameo* ka̱ʼún xíʼinndi̱ chi káʼa̱nvandi̱ña. Va̱ása ka̱ʼún tu̱ʼun na̱ judío xíʼinndi̱, ña̱ káʼa̱n ndiʼi na̱ yiví na̱ níndoso nu̱ú nama̱”. 27 Soo ta̱ xi̱taxi vino xi̱xiʼi ta̱ rey* ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “¿Á xíʼin mií kuitívandó ta saátu xíʼin ta̱ káchíñundó nu̱ú chi̱ndaʼá ta̱ rey yi̱ʼi̱ va̱xii̱ ka̱ʼi̱n tu̱ʼun yóʼo? Saáchi saátu na̱ ta̱a na̱ níndoso nu̱ú nama̱ káa xíniñúʼu kuniso̱ʼona tu̱ʼun yóʼo, chi inkáchi kutáʼanndó kaxíndó si̱ʼvíndó ta koʼondó ta̱lásándó”.*
28 Tasaá ta̱ xi̱taxi vino xi̱xiʼi ta̱ rey* ndeéní ni̱ka̱ʼa̱nra tu̱ʼun na̱ judío: “Kuniso̱ʼondó ña̱ káʼa̱n rey ta̱ káʼnu, ta̱ rey ñuu Asiria. 29 Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n ta̱ rey: ‘Va̱ása taxindó ña̱ sandáʼvi ta̱ Ezequías ndóʼó, saáchi va̱ása kuchiñuvíra sakǎkura ndóʼó nu̱úi̱. 30 Ta kǒo taxindó ña̱ sandáʼvi ta̱ Ezequías ndóʼó ña̱ kundaa-inindó Jehová, xa̱ʼa̱ ña̱ káchira “Sakǎkuva Jehová miíyó, ta ta̱ rey ñuu Asiria va̱ása kuchiñuvíra ndakiʼinra ñuu yóʼo”. 31 Va̱ása kuniso̱ʼondó ña̱ káʼa̱n ta̱ Ezequías, saáchi ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n ta̱ rey ñuu Asiria: “Ná sandíʼiyó ku̱a̱chi ta kǒo kanitáʼanyó. Saá kúú ña̱ kivi kaxíndó ku̱i̱ʼi ña̱ kana ndaʼa̱ tú uvandó ta saátu ndaʼa̱ tú higondó ta koʼondó ti̱kui̱í tá ñúʼu ini pozo ña̱ kúúmiíndó, 32 nda̱a̱ ná kixai̱ ta ndakiʼii̱n ndóʼó ku̱ʼu̱nndó xíʼi̱n nu̱ú iin ñuʼú ña̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ñuʼú miíndó. Iin ñuʼú nu̱ú íyoní trigo, cebada xíʼin uva, ña̱ kivi kuniñúʼundó ña̱ ixava̱ʼandó si̱ta̱váʼa xíʼin vino, iin ñuʼú nu̱ú íyoní tú olivo xíʼin ñu̱ñú. Tasaá kúú ña̱ kutakundó ta va̱ása kuvindó. Ña̱kán va̱ása kuniso̱ʼondó ta̱ Ezequías, saáchi ta̱ sándaʼvi ndóʼóva kúúra tá káʼa̱nra ‘Sakǎkuva Jehová miíyó’. 33 ¿Ndáa ndióxi̱ na̱ inka ñuu kúú ña̱ xa̱a̱ ku̱chiñu sa̱kǎku ñuuna ndaʼa̱ yi̱ʼi̱ ta̱ rey ñuu Asiria? 34 ¿Ndáa míí ku̱a̱ʼa̱n ndióxi̱ na̱ ñuu Hamat xíʼin na̱ ñuu Arpad? ¿Ndáa míí ku̱a̱ʼa̱n ndióxi̱ na̱ ñuu Sefarvaim, Hená ta saátu na̱ ñuu Ivá? ¿Á ku̱chiñuña sa̱kǎkuña ñuu Samaria nu̱úi̱? 35 ¿Ndáa ndióxi̱ kúú ña̱ xa̱a̱ ku̱chiñu sa̱kǎku ñuuña nu̱úi̱? Tá saá, ¿á kuchiñu Jehová sakǎkura na̱ ñuu Jerusalén nu̱úi̱?”’”.
36 Soo kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa níka̱ʼa̱n na̱ yiví kán, saáchi ta̱ rey Ezequías ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinna “Va̱ása ndakuiinndó yuʼúra”. 37 Soo ta̱ Eliaquim se̱ʼe ta̱ Hilquías, ta̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin veʼe* ta̱ rey, ta̱ secretario Sebná* xíʼin ta̱ Joá se̱ʼe ta̱ Asaf ta̱ xi̱kaʼyi xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xi̱kuu, nda̱tána ti̱ko̱to̱na ta ni̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú ta̱ Ezequías ta na̱túʼunna xíʼinra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ xi̱taxi vino xi̱xiʼi ta̱ rey.*