Referencia Ña̱ Kéʼé na̱ Ndásakáʼnu Ndióxi̱ Tutu nu̱ú Va̱xi ña̱ Keʼéyó Reunión
6-12 TÍ NOVIEMBRE
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA | AMÓS 1-9
“Nandukúndo Jehová, ta va̱ʼa kutakundó”
(Amós 5:4) ”Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼin na̱ veʼe ta̱ Israel: ‘Nandukúndó yi̱ʼi̱, tasaá kutakundó.
(Amós 5:6) Nandukúndó Jehová tasaá kutakundó, ña̱ va̱ʼa ná kǒo sa̱a̱ra xíʼinndó ta ki̱ʼvira nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ñuʼu̱, ña̱ va̱ʼa ná kǒo sandiʼi-xa̱ʼaña ndóʼó na̱ se̱ʼe ta̱ José, ta kǒo na̱ íyo ñuu Betel ña̱ va̱ʼa ndaʼvanaña,
w04-S 15/11 pág. 24 párr. 20
Ná nandukúyó Jehová ta̱ kúnda̱a̱-ini xíʼin níma̱yó
20 Ndiʼi na̱ ni̱xi̱yo tiempo saá yo̱ʼvi̱ní ni̱xi̱yoña nu̱úna ña̱ ndakú koo inina xíʼin Jehová, yo̱ʼvi̱ní kúúña ña̱ kundooyó ti̱xin ñuyǐví yóʼo ta kúnda̱a̱ní-ini miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová xíʼin ña̱yóʼo. Ña̱ ni̱ku̱ʼvi̱-ini na̱ ñuu Israel xi̱nina Ndióxi̱ xíʼin ña̱ xi̱kuni̱na sakúsi̱ína inira chindeé táʼanña xíʼinna ña̱ keʼéna ña̱ kúni̱ra. Xíʼin na̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱n Jehová ña̱ va̱xi nu̱ú Amós 5:4: “Nandukúndó yi̱ʼi̱, tasaá kutakundó”. Ki̱ʼva saátu íyo Jehová xíʼin na̱ ndíkó-ini tiempo vitin ta nándukúnara ta káʼvina tu̱ʼunra ta kéʼéna ña̱ kúni̱ra. Su̱ví ña̱ va̱ása yo̱ʼvi̱ kúú ña̱yóʼo, soo saá kúú ña̱ xa̱a̱yó kutakuyó ndiʼi saá tiempo (Juan 17:3).
(Amós 5:14, 15) ”ʼNandukúndó ña̱ va̱ʼa, ta su̱ví ña̱ va̱ása va̱ʼa, ña̱ va̱ʼa kutakundó; tasaá Ndióxi̱ ta̱ íyo chí ndiví xa̱a̱ra koora xíʼinndó, nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n miíndó. 15 Sa̱a̱-inindó kunindó ña̱ va̱ása va̱ʼa ta kuʼvi̱-inindó kunindó ña̱ va̱ʼa, taxindó ná koo ña̱ va̱ʼa xíʼinndó. Sana kundáʼvi-ini Jehová kunira na̱ kíndo̱o ti̱xin na̱ veʼe ta̱ Joséʼ.
jd-S pág. 90, 91 párr. 16, 17
Ná ndasakáʼnuyó Jehová ta keʼéyó ndiʼi ña̱ káʼa̱nra
16 Xa̱ʼa ña̱ xi̱niñúʼu ndakanixi̱ní mií ta̱ Adán ndáaña keʼéra ña̱ va̱ʼa á ña̱ va̱ása va̱ʼa, soo ta̱yóʼo ña̱ va̱ása va̱ʼa nda̱ka̱xinra keʼéra. ¿Á ndíchi ndakanixi̱ní miíyó ña̱ ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó? Ta̱ Amós káʼa̱nra xíʼinyó ndáaña xíniñúʼu keʼéyó, káchira: “Sa̱a̱-inindó kunindó ña̱ va̱ása va̱ʼa ta kuʼvi̱-inindó kunindó ña̱ va̱ʼa” (Amós 5:15). Ta̱ William Rainey Harper, ta̱yóʼo xi̱sanáʼa̱ra ti̱xin ña̱ Universidad ñuu Chicago, ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ña̱ xi̱ndika̱a̱ xi̱ní ta̱ profeta yóʼo ni̱na̱ʼa̱ña á ña̱ va̱ʼa xi̱kuni̱ra keʼéra á ña̱ va̱ása va̱ʼa á ña̱ kuniso̱ʼora ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ á va̱ása kuniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nra”. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ke̱ʼé u̱xu̱ u̱vi̱ saá na̱ profeta. Ña̱kán, ¿á kúni̱ miíyó kuniso̱ʼoyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová? Ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinyó va̱xiña nu̱ú Biblia ta kúnda̱a̱ní-iniyó xíʼinña tixaʼvi na̱ ñaniyó na̱ káʼvi va̱ʼa xíʼinña ta nándaxínnaña nu̱úyó (Mateo 24:45-47).
17 Tá sáa̱-iniyó xíniyó ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱yóʼo chindeé miíyó ña̱ kǒo keʼéyó ña̱ sáa̱-ini Ndióxi̱ xínira. Tá kúú savana xa̱a̱ xíni̱na ña̱ va̱ása va̱ʼa kotona nu̱ú kána na̱ yiví chálá na̱ va̱xi nu̱ú Internet, xa̱ʼa ña̱kán kíʼinnína kuenta xíʼinña. Soo ¿ndáaña kúú mií ña̱ ndixa ndíka̱a̱ níma̱yó xa̱ʼa ña̱yóʼo? ¿Ndáaña ndákanixi̱níún xa̱ʼa nu̱ú kána na̱ yiví chálá yóʼo? (Efesios 3:16.) Tá ndíku̱nyó ña̱ káʼa̱n Amós 5:15, saá kúú ña̱ sa̱a̱-iniyó kuniyó ña̱ kini, tasaá kúú ña̱ keʼéyó ña̱ kúni̱ Ndióxi̱.
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ kivi chindeé miíyó
(Amós 2:12) ”‘Soo ndóʼó ta̱xindó vino xi̱ʼi na̱ nazareo, soo xíʼin na̱ profeta ni̱ka̱ʼa̱nndó: “Va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱nndó xa̱ʼa profecía”.
w07-S 1/10 pág. 14 párr. 8
Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa libro ña̱ Joel xíʼin Amós
2:12. Va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ precursor ña̱ va̱ása va̱ʼa chiñu kúúmiína, á na̱ superintendente á na̱ misionero á na̱ káchíñu Betel. Va̱ása va̱ʼa ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ ná sandákoona chiñu ña̱ kéʼéna tasaá koo ku̱a̱ʼá tiempo nu̱úna ña̱ kachíñuna. Ña̱ xíniñúʼu keʼéyó kúúña ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ va̱ʼaní chiñu kéʼéna ta ná kǒo sandákoonaña.
(Amós 8:1, 2) Ña̱yóʼo kúú ña̱ ta̱xi Jehová xi̱toi̱, ta kotondó, xi̱nii̱ nu̱ú ñúʼu ku̱i̱ʼi tí ka̱na tiempo yi̱chí. 2 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra: “¿Ndáaña xítoún Amós?”. Tasaá ni̱ka̱ʼi̱n: “Nu̱ú ñúʼu ku̱i̱ʼi tí ka̱na tiempo yi̱chí”. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼi̱n: “Xa̱a̱ ki̱xa̱a̱ ki̱vi̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa na̱ ñui̱ Israel. Va̱ása tiinkai̱ ku̱a̱chi xíʼinna.
w07-S 1/10 pág. 14 párr. 6
Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa libro ña̱ Joel xíʼin Amós
8:1, 2 ¿Ndáaña kúni̱ kachi ku̱i̱ʼi tí ka̱na tiempo yi̱chí? Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña xa̱a̱ ku̱yatin kixa̱a̱ kivi káʼnu Jehová. Ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kána tiempo yi̱chí kúú ña̱ so̱ndíʼi ndákiʼinna, ña̱yóʼo kúú ña̱ ndákiʼinna tá xa̱a̱ ndi̱ʼi sa̱kéena. Jehová ta̱xira ná kuni ta̱ Amós nu̱ú ñúʼu ku̱i̱ʼi yi̱chí ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inira ña̱ xa̱a̱ kuyatin ndiʼi-xa̱ʼa ñuu Israel. Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼin ta̱ Amós: “Xa̱a̱ ki̱xa̱a̱ ki̱vi̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa na̱ ñui̱ Israel. Va̱ása tiinkai̱ ku̱a̱chi xíʼinna”.
Ña̱ kaʼviyó nu̱ú Biblia
(Amós 4:1-13) “Kuniso̱ʼondó tu̱ʼun yóʼo, si̱ndi̱ki̱ sa̱na̱ na̱ ñuu Basán tí ndóo xi̱ní yukú ña̱ ñuu Samaria, ndóʼó na̱ sándáʼvi na̱ vitá-ini, na̱ sáxo̱ʼvi̱ na̱ ndáʼvi, ndóʼó na̱ káʼa̱n xíʼin na̱ káchíñundó nu̱ú: ‘Taxindó ná koʼoyóʼ. 2 Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra keʼéra iin ña̱ʼa: ‘“Kotondó chi kixa̱a̱ iin ki̱vi̱, ta ña̱ ki̱vi̱ kán ndaniʼiña ndóʼó nda̱a̱ táki̱ʼva ndániʼi gancho ku̱ñu saá ndaniʼiña ndóʼó ta ña̱ ka̱a ña̱ tíin ti̱a̱ká ndaniʼi chí xa̱ʼandó. 3 Ta keendó chí nu̱ú ni̱ndatá nama̱, ta iinna ku̱ʼu̱n chí nu̱ú, ta ku̱i̱tana chí Harmón”, káchi Jehováʼ. 4 ”‘Kixindó chí Betel ta ki̱ʼvindó ku̱a̱chi. Ta chí Guilgal ku̱a̱ʼákaña keʼéndó, ta chí nu̱ú yukú kaʼmindó kití sa̱na̱ndó, tá ti̱xin ña̱ u̱ni̱ ki̱vi̱, taxindó loʼo ña̱ʼa ña̱ kúúmiíndó. 5 Ta ña̱ kúúmií yuxa̱n iyá kaʼmindó ña̱ taxindó tixaʼvi, ta ka̱ʼa̱nndó ña̱ táxindóña, ka̱ʼa̱nndó chi ña̱ kán kúú ña̱ kútóo ndóʼó na̱ se̱ʼe ta̱ Israelʼ, káchi Jehová. 6 ”‘Ta yi̱ʼi̱ ta̱xii̱ ña̱ ná koo so̱ko nu̱úndó, va̱ása nítaxii̱ ña̱ʼa kuxundó xíʼin na̱ ñuundó, soo ndóʼó va̱ása níndikóndó nu̱úi̱ʼ, káchi Jehová. 7 ”‘Ta yi̱ʼi̱ va̱ása nítaxii̱ koon sa̱vi̱ tá kúma̱ní u̱ni̱ yo̱o̱ ña̱ sákeendó, ta ta̱xii̱ ña̱ ko̱on sa̱vi̱ iin ñuu, ta inka ñuu va̱ása nítaxii̱ koonrá. Ta ni̱xi̱yotu nu̱ú ñuʼú nu̱ú xi̱kuunra ta nu̱ú va̱ása níxitaxii̱ koonrá xi̱yichí nu̱úña. 8 Ta u̱vi̱ á u̱ni̱ ñuu xínuña ku̱a̱ʼa̱nña inka ñuu ña̱ koʼoña ti̱kui̱í, soo va̱ása níxa̱a̱ inina xíʼinrá, soo ni saá kǒo níndikóndó nu̱úi̱ʼ, káchi Jehová. 9 ”‘Ta̱xii̱ ná xoʼvi̱na xíʼin kaʼní saátu xíʼin yi̱ʼma̱. Ku̱a̱ʼání ni̱xi̱yo jardínna xíʼin tú uvana, soo tú higo xíʼin tú olivo xi̱xaxí ti̱kuxínú, soo ni saá kǒo níndikóndó nu̱úi̱ʼ, káchi Jehová. 10 ”‘Táki̱ʼva ni̱xi̱yo ña̱ ki̱xi nu̱ú na̱ ñuu Egipto saá ni̱xi̱yo ña̱ ta̱xii̱ ki̱xi nu̱úndó. Xíʼin yuchu̱ xa̱ʼníi̱ se̱ʼena, ta ki̱ʼinna kuáyi̱ sa̱na̱na ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna. Ta ta̱xii̱ ná ndakiʼinna xiko̱ na̱ táʼanna na̱ ni̱xi̱ʼi̱, soo ni saá kǒo níndikóna nu̱úi̱ʼ, káchi Jehová. 11 ”‘Sa̱ndíʼi-xa̱ʼíi̱ ndóʼó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼíi̱ xíʼin ñuu Sodoma xíʼin Gomorra. Ta ni̱xa̱a̱ndó ni̱xi̱ndó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin titu̱n tú ni̱xi̱xi saá ni̱xi̱ndóʼ, káchi Jehová. 12 ”Ña̱kán, ña̱yóʼo kúú ña̱ keʼíi̱ xíʼin ndóʼó na̱ ñuu Israel. Xa̱ʼa ña̱ keʼíi̱ xíʼún yóʼo, koo tu̱ʼvaún chi va̱xi Ndióxi̱ún. 13 Koto va̱ʼún, ta̱ ke̱ʼé yukú xíʼin ta̱ ke̱ʼé ta̱chí, ta̱ káʼa̱n xíʼin na̱ ta̱a ñuyǐví ndáaña ndákani xi̱níra, ta násama káʼñu xíʼin ñu̱ú, ta súkunní kánuu nu̱ú ñuʼú, Jehová ta káʼnu va̱ʼa kúú ki̱vi̱ra.”
13-19 TÍ NOVIEMBRE
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA | ABDÍAS 1 NDA̱A̱ JONÁS 4
“Ná sakuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼoyó”
(Jonás 3:1-3) Tasaá Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Jonás ña̱ yichi̱ u̱vi̱ ta ka̱chira: 2 “Ndako̱o ta kúaʼan ñuu Nínive, ta ka̱ʼa̱n ndiʼi ña̱ ka̱ʼi̱n xíʼún ka̱ʼún”. 3 Tasaá nda̱kiʼin ta̱ Jonás ku̱a̱ʼa̱nra ñuu Nínive nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n Jehová. Ña̱ ñuu Nínive, iin ñuu káʼnuní ni̱xi̱yoña nu̱ú Ndióxi̱, ta ki̱ʼva u̱ni̱ ki̱vi̱ ña̱ káni̱ ndíka̱a̱ña.
ia-S pág. 114 párr. 22, 23
Sa̱kuaʼara xa̱ʼa ña̱ ndo̱ʼora
22 ¿Ta ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jonás? ¿Á xi̱niso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinra? Xi̱niso̱ʼovara. Ña̱ historia káchiña ni̱ya̱ʼa u̱ni̱ ki̱vi̱ xíʼin u̱ni̱ ñu̱ú, ta tí ti̱a̱ká káʼnu ni̱xa̱ʼa̱nrí nda̱taváñaʼárí nu̱ú ñuʼú yi̱chí (Jon. 2:10). ¿Á su̱ví ndákanda̱-iniyó xíʼin ña̱yóʼo? Ni loʼoví kǒo níchika̱a̱ra ndée ña̱ xa̱a̱ra nu̱ú ñuʼú yi̱chí. Soo tá xa̱a̱ ni̱xa̱a̱ra yuʼú playa, xi̱niñúʼu ndakiʼin miíra ku̱ʼu̱nra vitin. Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo, xi̱niñúʼu na̱ʼa̱ra ña̱ táxira tixaʼvi ndaʼa̱ Ndióxi̱. Nu̱ú ña̱ Jonás 3:1, 2 káchiña saá: “Tasaá Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Jonás ña̱ yichi̱ u̱vi̱ ta ka̱chira: ‘Ndako̱o ta kúaʼan ñuu Nínive, ta ka̱ʼa̱n ndiʼi ña̱ ka̱ʼi̱n xíʼún ka̱ʼúnʼ”. ¿Ndáaña keʼé ta̱ profeta vitin?
23 Ni loʼoka kǒo níxi̱ka inira ta nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra ta ke̱ʼéra nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinra (Jon. 3:3). Sa̱kuaʼava ta̱yóʼo xa̱ʼa ña̱ ndo̱ʼora, chi mií ndi̱ku̱n saá ke̱ʼéra ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinra. Xi̱niyó ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó táʼan ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jonás. Ndiʼiyó kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi ta kíʼviyó ku̱a̱chi (Rom. 3:23). Soo ¿ndáaña ndóʼoyó ta kǒo kéʼéyó ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱? ¿Á ndákava iniyó? ¿Á sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼoyó ta kixaʼáyó keʼéyó ña̱ va̱ʼa?
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ kivi chindeé miíyó
(Abdías 10) Xa̱ʼa ña̱ ndi̱va̱ʼaní kéʼún xíʼin ñaniún ta̱ Jacob, ni̱ʼún tu̱ndóʼo, ta ndiʼi-xa̱ʼa va̱ʼún.
w07-S 1/11 pág. 13 párr. 5
Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa libro ña̱ Abdías, Jonás xíʼin Miqueas
10 ¿Ndáaña kúni̱ kachiña ña̱ ndi̱ʼi-xa̱ʼa va̱ʼa ñuu Edom? Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n profecía, ña̱ ñuu Edom va̱ása níxi̱yokaña ñuu ni na̱ chíñu kǒoka níxi̱yo nu̱úña ni na̱ kaʼndachíñuna nu̱ú. Ta̱ rey ñuu Babilonia ta̱ Nabonido ni̱ki̱ʼvira ñuu yóʼo sana tá siglo VI tiempo xi̱naʼá. Ni̱ya̱ʼa u̱vi̱ siglo na̱ nabateo ni̱xa̱a̱ xi̱kundoo nu̱ú ñuʼú na̱ Edom, xa̱ʼa ña̱kán na̱ ñuu Edom ni̱xa̱ʼa̱nna xi̱kundoona yatin Judea, nu̱ú ñuʼú ña̱ Négueb ta ña̱yóʼo ni̱xa̱a̱ña xi̱kunaníña Idumea. Tá sa̱ndíʼi-xa̱ʼa na̱ ñuu Roma ñuu Jerusalén ña̱ ku̱i̱ya̱ 70 tiempo vitin, saá kúú ña̱ ndi̱ʼi-xa̱ʼa ndiʼi na̱ ñuu Edóm.
(Abdías 12) ”Ta kǒo xi̱niñúʼu kotoún tu̱ndóʼo ña̱ ndo̱ʼo ñaniún, ta kǒo xi̱niñúʼu kusi̱í-iniún xa̱ʼa na̱ se̱ʼe ta̱ Judá tá ki̱xaʼá ndíʼi-xa̱ʼana, ta kǒo xi̱niñúʼu kusi̱kindaúnna xa̱ʼa tu̱ndóʼo ña̱ ndo̱ʼona.
jd-S pág. 112 párr. 4, 5
Nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ Ndióxi̱ saá ná keʼéyó xíʼin na̱ yiví
4 Tá ndákanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna kundoʼo na̱ ñuu Edom na̱ xi̱ndoo yatin xíʼin ñuu Israel kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa iin ña̱ʼa: “Kǒo xi̱niñúʼu kotoún tu̱ndóʼo ña̱ ndo̱ʼo ñaniún, ta kǒo xi̱niñúʼu kusi̱í-iniún xa̱ʼa na̱ se̱ʼe ta̱ Judá tá ki̱xaʼá ndíʼi-xa̱ʼana” (Abdías 12). Tá na̱ ñuu Tiro va̱ʼaní xi̱táʼanna xíʼin na̱ ñuu Israel xa̱ʼa chiñu ña̱ xi̱kuumiína, na̱ ñuu Edom va̱ʼakaní xi̱táʼan na̱yóʼo xíʼinna chi ñani miína ni̱xi̱yona chi se̱ʼe ta̱ Esaú ni̱xi̱yona ñani mií ta̱ Jacob. Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ñani mií na̱yóʼo ni̱xi̱yo ta̱ Israel (Deuteronomio 2:1-4). Xa̱ʼa ña̱kán iin ña̱ kaʼan nu̱ú ni̱xi̱yoña ña̱ kusi̱í-inina ña̱ ndi̱ʼi-xa̱ʼa na̱ judío ndaʼa̱ na̱ ñuu Babilonia (Ezequiel 25:12-14).
5 Ndióxi̱ kǒo níkusi̱í-inira xíʼin ña̱ ke̱ʼé na̱ ñuu Edom xíʼin na̱ judío. Vitin ná nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miíyó: “¿Ndáa ki̱ʼva xíto Jehová ña̱ kéʼíi̱ xíʼin na̱ ñanii̱ ti̱xin congregación?”. Iin ña̱ xíniñúʼu kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa kúúña, nda̱saa ítáʼanyó xíʼin iin na̱ hermano na̱ kúúmiíyó iin ku̱a̱chi xíʼin. Ná ndakanixi̱níyó iin na̱ hermano ke̱ʼéna iin ña̱ va̱ása níkutóoyó á kúúmiína iin ku̱a̱chi xíʼin na̱ veʼeyó. Tásaá ke̱ʼéna xíʼinyó, ¿á xoʼvi̱-iniyó ta nandósóyó xa̱ʼaña? ¿Á ku̱ʼu̱nyó ka̱ʼa̱nyó xíʼinvana? (Colosenses 3:13; Josué 22:9-30; Mateo 5:23, 24.) Ña̱kán kúú ña̱ sana keʼéyó; sana va̱ása kundi̱ʼi̱ iniyó xa̱ʼana, va̱ása kunditáʼanyó xíʼinna á nda̱a̱ ka̱ʼa̱nyó tu̱ʼun ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼana. Tá ná kachiyó saá ná kixa̱a̱ ki̱vi̱ ña̱ ki̱ʼvi na̱ hermano yóʼo iin ku̱a̱chi ta sana taxi na̱ anciano consejo ndaʼa̱na (Gálatas 6:1). Tá ná kuniyó tu̱ndóʼo ndóʼona, ¿á kusi̱í iniyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé na̱ ñuu Edom? ¿Ndáa ki̱ʼva kúni̱ Ndióxi̱ keʼéyó?
Ña̱ kaʼviyó nu̱ú Biblia
(Jonás 3:1-10) Tasaá Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Jonás ña̱ yichi̱ u̱vi̱ ta ka̱chira: 2 “Ndako̱o ta kúaʼan ñuu Nínive, ta ka̱ʼa̱n ndiʼi ña̱ ka̱ʼi̱n xíʼún ka̱ʼún”. 3 Tasaá nda̱kiʼin ta̱ Jonás ku̱a̱ʼa̱nra ñuu Nínive nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n Jehová. Ña̱ ñuu Nínive, iin ñuu káʼnuní ni̱xi̱yoña nu̱ú Ndióxi̱, ta ki̱ʼva u̱ni̱ ki̱vi̱ ña̱ káni̱ ndíka̱a̱ña.4 Tasaá ta̱ Jonás ni̱ki̱ʼvira ñuu yóʼo ki̱ʼva iin ki̱vi̱ ni̱xi̱kara ta ki̱xaʼára káʼa̱nra ta káchira: “Ndáa u̱vi̱ xiko ki̱vi̱ kúma̱ní ta ndiʼi-xa̱ʼa ñuu Nínive”. 5 Ta na̱ ta̱a ñuu Nínive ki̱xaʼána kándíxana Ndióxi̱, tasaá kǒo níxiinna kuxukana ta nda̱kundixina saco, iinsaá na̱ náʼnu ta nda̱a̱ na̱ va̱lí. 6 Tá ki̱vi̱ xi̱niso̱ʼo ta̱ rey ñuu Nínive ña̱yóʼo, nda̱kundichira nu̱ú tayi̱ra ta ta̱vára ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíxira ta nda̱kundixira saco ta xi̱koora nu̱ú ya̱a̱. 7 Tasaá xa̱ʼndara chiñu ña̱ ná ku̱ʼu̱nna natúʼunna xíʼin ndiʼi na̱ ñuu Nínive, ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ rey ka̱ʼa̱nna: “Nda̱a̱ ni iin ta̱a va̱ása xíniñúʼu kuxura, ni nda̱a̱ iin si̱ndi̱ki̱ ni ndikachi válí va̱ása xíniñúʼu kixáʼanrí. Nda̱a̱ ni iinna va̱ása xíniñúʼu keʼéna ña̱yóʼo. Ni ti̱kui̱í va̱ása xíniñúʼu koʼona. 8 Ta ná kundixina saco, na̱ ta̱a xíʼin kití, ta ná ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱, ta ná ndikó-inina xa̱ʼa ña̱ kéʼéna, ná sandákoona ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼéna. 9 ¿Ndáa ndóʼó xíni̱ á va̱ása ndikó-ini Ndióxi̱ ta̱ kundáʼvi-inira kunira miíyó, ta va̱ása sa̱a̱kara xíʼinyó tasaá va̱ása kuviyó?”. 10 Tasaá Ndióxi̱ xi̱nira ndiʼi ña̱ ki̱xaʼá na̱yóʼo kéʼéna, ña̱ sa̱ndákoona ndiʼi ña̱ kini xi̱keʼéna. Tasaá Ndióxi̱ ku̱ndáʼvi-inira xi̱nirana. Tu̱ndóʼo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra taxira sa̱tána, va̱ása nítaxikara.
20-26 TÍ NOVIEMBRE
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA | MIQUEAS 1-7
“¿Ndáaña kúni̱ Jehová keʼéyó?”
(Miqueas 6:6, 7) ¿Ndáaña kuniʼi̱ ku̱ʼi̱n nu̱ú Jehová? ¿Ndáaña kuniʼi̱ tá ná kuxítii̱ nu̱ú Ndióxi̱? ¿Á kuniʼi̱ iin kití taxii̱ ndaʼa̱ra, iin si̱ndi̱ki̱ tí iin ku̱i̱ya̱? 7 ¿Á kusi̱í-ini Jehová xíʼin mil ta mil ndikachi, á kusi̱í-inira xíʼin ku̱a̱ʼání aceite? ¿Á taxii̱ se̱ʼe nu̱úi̱, á taxii̱ se̱ʼi̱ xa̱ʼa ku̱a̱chi ña̱ ke̱ʼíi̱?
w08-S 15/5 pág. 6 párr. 20
¿Nda̱saa kunditáʼanyó xíʼin na̱ yiví?
20 Ña̱ va̱ʼa kusi̱í-ini Ndióxi̱ xíʼinyó tá ndásakáʼnuyóra, xíniñúʼu va̱ʼa kutáʼanyó xíʼin na̱ ñaniyó. Kití tí xi̱taxina ñuu Israel, va̱ása níxindayáʼvirí nu̱ú Ndióxi̱ tá na̱ xi̱taxirí va̱ása va̱ʼa ítáʼanna xíʼin ñanina (Miq. 6:6-8). Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼin na̱ discípulora ña̱ ná ndasaviína ku̱a̱chi ña̱ kúúmiína xíʼin táʼanna (Mat. 5:25). Saátu ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo: “Ni sáa̱vandó, kǒo ki̱ʼvindó ku̱a̱chi; tá íyo iin ku̱a̱chi kúúmiíndó xíʼin inkana kama ndasaviíndóña, va̱ása taxindó sandáʼvi ta̱ Ndi̱va̱ʼa ndóʼó” (Efe. 4:26, 27). Ni íyo iin ña̱ ke̱ʼéna xíʼinyó, kama xíniñúʼu sandáʼayó ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíyó xíʼinna. Chi tá ná kǒo keʼéyó ña̱yóʼo sa̱a̱níyó, ta saá taxiyó sandáʼvi ta̱ Ndi̱va̱ʼa miíyó (Luc. 17:3, 4).
(Miqueas 6:8) Ta̱kán káʼa̱nra xíʼún, ña̱ va̱ʼa keʼún se̱ʼe ta̱a. ¿Á su̱ví ña̱ ndúkú Jehová nu̱ún kúú ña̱ keʼún ña̱ nda̱kú ta kuʼvi̱-iniún kuniún ña̱ va̱ʼa ta vitá koo iniún kakaún xíʼin Ndióxi̱?
w12-S 1/11 pág. 22 párr. 4-7
“Ña̱ ndúkú Jehová nu̱ún”
“Keʼún ña̱ nda̱kú.” Ña̱ tu̱ʼun nda̱kú, ña̱ tu̱ʼun hebreo kúni̱ kachituña nina ña̱ va̱ʼa keʼéyó xíʼin ndiʼina. Jehová káʼa̱nra xíʼinyó ná keʼéyó xíʼin na̱ yiví nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ miíra. Kéʼéyó ña̱ va̱ʼa tá kǒo sákítáʼanyó miíyó xíʼin inka na̱ yiví, ni tá kǒo sándaʼviyóna (Levítico 19:15; Isaías 1:17; Hebreos 13:18). Tá nina ña̱ va̱ʼa ná keʼéyó xíʼinna, sana na̱kán kuni̱tuna va̱ʼa koo-inina xíʼinyó (Mateo 7:12).
“Kuʼvi̱-iniún kuniún ña̱ va̱ʼa.” Su̱ví nda̱saa ña̱ va̱ʼa koo-iniyó ndúkú Ndióxi̱ nu̱úyó, chi káʼa̱ntura xíʼinyó ná kuʼvi̱-iniyó kuniyoña. Ña̱ tu̱ʼun hebreo tá káʼa̱nña xa̱ʼa “ña̱ va̱ʼa” (jésedh) kúni̱ kachituña “va̱ʼaní koo iniyó” á “nda̱kúní koo iniyó xíʼin ña̱ va̱ʼa”. Iin ta̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa Biblia ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ña̱ tu̱ʼun kuʼvi̱-iniyó, koo káʼnu-iniyó xíʼin ña̱ va̱ʼa koo iniyó ña̱yóʼo sa̱kán iin ñáʼñu loʼo ña̱ jésedh kúúña. Ña̱ tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa yóʼo ku̱a̱ʼání tu̱ʼun kúni̱ kachiña”. Tá kúʼvi̱-iniyó xíniyó ña̱ va̱ʼa, náʼa̱yóña xíʼin ndiʼi níma̱yó ña̱ chíndeé táʼanyó xíʼin inkana. Tásaá kéʼéyó, si̱íní kooyó chi chíndeé táʼanyó xíʼin inkana (Hechos 20:35).
“Vitá ná koo iniyó kakayó xíʼin Ndióxi̱.” Nu̱ú Biblia ña̱ tu̱ʼun kakayó kúni̱ kachiña ña̱ kundiku̱nyó iin yichi̱. Xíkayó xíʼin Ndióxi̱ chi ndíku̱nyó ña̱ káʼa̱n tu̱ʼunra. Soo ¿nda̱chun ndáyáʼvi ña̱ vitá koo iniyó? Saáchi tá vitá íyo iniyó kúni̱ kachiña ña̱ kunda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása kivi keʼéyó ndiʼi ña̱ʼa, kíʼviníyó ku̱a̱chi ta Ndióxi̱ íxakáʼnu-inira xa̱ʼayó. Ña̱ vitá koo-iniyó tá xíkayó xíʼin Ndióxi̱ kúni̱ kachiña, keʼéyó ña̱ ndúkú Ndióxi̱ nu̱úyó, soo ná kotoyó á ndixa kuchiñuyó keʼéyóña.
Kúsi̱íní-iniyó ña̱ kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása ndúkú Jehová ña̱ʼa ña̱ yo̱ʼvi̱ní nu̱úyó ta kúsi̱í-inira tá xítora chíka̱a̱níyó ndée ña̱ káchíñuyó nu̱úra (Colosenses 3:23). Kúnda̱a̱-inira ndáa ña̱ʼa kúu ña̱ va̱ása kuchiñuyó keʼéyó (Salmo 103:14). Tá kúnda̱a̱ va̱ʼa iniyó xíʼin ña̱yóʼo, saá kúú ña̱ si̱íní kooyó ña̱ kutáʼanyó xíʼin Ndióxi̱. ¿Á kúni̱ún kunda̱a̱-iniún ndáaña keʼún ña̱ va̱ʼa ndakiʼún ku̱a̱ʼá bendición? (Proverbios 10:22.)
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ kivi chindeé miíyó
(Miqueas 2:12) ”ʼTa sandátakai̱ ndiʼi yóʼó ta̱ Jacob, sandátakai̱ ndiʼi na̱ ñuu Israel. Iin káchi chindoi̱ ndóʼó, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ndikachi tí ñúʼu ini corra, á nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ndikachi tí inkáchi kíxáʼan, ta kǒo kusi̱í-ini na̱ ta̱a xíʼin ña̱yóʼoʼ.
w07-S 1/11 pág. 15 párr. 6
Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa libro ña̱ Abdías, Jonás xíʼin Miqueas
2:12 ¿Ama kúú ña̱ nda̱taka ndiʼi na̱ ñuu Israel? Ña̱ profecía yóʼo ni̱xi̱nuña tá ku̱i̱ya̱ 537 tiempo xi̱naʼá, tá ki̱vi̱ ke̱e sava na̱ judío ñuu Babilonia ta ndi̱kóna chí ñuuna. Tiempo vitin ña̱ profecía yóʼo xínuña ti̱xin ñuu Ndióxi̱ (Gálatas 6:16). Nda̱a̱ tá ku̱i̱ya̱ 1919 ki̱xaʼá ndátaka ndiʼi na̱ ku̱ʼu̱n koo chí ndiví nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ndikachi válí tí ñúʼu ini corra saá koona. Ta nda̱a̱ tá ku̱i̱ya̱ 1935 ki̱xaʼá nda̱taka na̱ koo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Ña̱kán na̱ ta̱a kǒo kúsi̱í-inina xíʼin ña̱yóʼo (Revelación [Apocalipsis] 7:9; Juan 10:16). Ndiʼi na̱yóʼo ítáʼanna ndásakáʼnuna Ndióxi̱.
(Miqueas 7:7) Soo yi̱ʼi̱, Jehová kúú ta̱ kundatui̱. Chika̱a̱-inii̱ kundatui̱ Ndióxi̱ ta̱ sakáku yi̱ʼi̱. Kuniso̱ʼova Ndióxi̱ ña̱ káʼi̱n.
w03-S 15/8 pág. 24 párr. 20
¿Ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ kúni̱ Jehová keʼéyó?
20 Tá kíʼinyó kuenta xíʼin bendición ña̱ táxi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó sana kooyó nda̱a̱ tá ki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Miqueas. Ta̱yóʼo káchira: “Chika̱a̱-inii̱ kundatui̱ Ndióxi̱ ta̱ sakáku yi̱ʼi̱” (Miqueas 7:7). ¿Ndáa ki̱ʼva kítáʼan ña̱yóʼo xíʼin ña̱ vitá koo-iniyó tá ndásakáʼnuyó Ndióxi̱? Ña̱ chika̱a̱-iniyó kundatuyó á ná kachiyó saá ña̱ vitá koo-iniyó, ña̱yóʼo chindeé táʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása ndi̱ʼi̱-iniyó tá kǒo kíxa̱a̱ kama ki̱vi̱ Jehová (Proverbios 13:12). Ndiʼiyó kúni̱yó ná kixa̱a̱ ki̱vi̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa ñuyǐví yóʼo. Soo tá kíʼinyó kuenta semana tá semana íyo ku̱a̱ʼá na̱ yiví na̱ kíxaʼá sákuaʼa xa̱ʼa Ndióxi̱, saá kúú ña̱ chíka̱a̱-iniyó kundatuyó. Iin ta̱ ñaniyó ta̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo káchíñu nu̱ú Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra: “Tá ndákaʼíi̱n ña̱ u̱vi̱ xiko xa̱ʼún ku̱i̱ya̱ ña̱ ni̱xi̱kai̱ na̱túʼi̱n xa̱ʼa Ndióxi̱, kǒo nda̱a̱ ni ña̱ʼa nísandáñúʼi̱n xa̱ʼa ña̱ ndátui̱ Jehová. Chi si̱íkaníva íyoi̱ xa̱ʼa ña̱yóʼo ta kǒo va̱ʼa tu̱ndóʼo va̱xi nu̱úi̱”. ¿Á saá ndákanixi̱ní miíún?
Ña̱ kaʼviyó nu̱ú Biblia
(Miqueas 4:1-10) Tá ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi, saá kúúña yuku̱ nu̱ú níndichi veʼe Jehová nu̱ú ndásakáʼnunara, tuunní kundichiña nda̱a̱ xi̱ní yuku̱, súkunka kooña nu̱ú ndiʼika xi̱kí; ta ndiʼi na̱ ñuu xa̱a̱ nu̱úña. 2 Ta ku̱a̱ʼání na̱ ñuu ku̱ʼu̱nna ta kachina: “Xaandó ná ku̱ʼu̱nyó chí xi̱kí nu̱ú íyo Jehová ná ku̱ʼu̱nyó veʼe Ndióxi̱ ta̱ Jacob; ña̱kán va̱ʼa sanáʼa̱ra miíyó yichi̱ra ta kakayó yichi̱ra”. Saáchi chí Sión kana iin ley ta chí Jerusalén kana tu̱ʼun Jehová. 3 Ta miíra tiin ku̱a̱chi xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ ñuu ta ndasaviíra ndiʼi ku̱a̱chi ña̱ kúúmiína nda̱a̱ ñuu náʼnu ña̱ ñúʼu xíká. Ta espada ña̱ kánitáʼanna ya̱ta̱ táʼvivana nduuña, ta lanza ka̱ana nduuña ña̱ xáʼnda yitu̱n. Ta kǒo kuniñúʼukana espada ña̱ kanitáʼanna xíʼin na̱ inka ñuu chi kǒoka guerra koo. 4 Ta iin iinna kundoona xa̱ʼa tú uva xíʼin xa̱ʼa tú hígo, ta kǒoka na̱ sayiʼvi miína; saáchi mií Jehová ni̱ka̱ʼa̱n ña̱yóʼo. 5 Saáchi iin iin ñuu, kakana xíʼin ndióxi̱na; soo miíyó kakayó xíʼin Ndióxi̱ miíyó Jehová ndiʼi tiempo. 6 “Ta ki̱vi̱ saá, káchi Jehová, ndakiʼi̱n tí ki̱ví kaka, ta tí nda̱ñúʼu sandátakai̱rí, nda̱a̱ tí i̱xandi̱va̱ʼi̱ xíʼin. 7 Ta̱ tí va̱ása kívi kaka xa̱a̱ iin koo mií tíyóʼo, ta tí ta̱vái̱ ndakúní koo tíyóʼo, Jehová kúú ta̱ kaʼndachíñu sa̱tá tíyóʼo chí yuku̱ Sión, tiempo vitin xíʼin tiempo chí nu̱únínu. 8 ”Ta yóʼó, torre nu̱ú ñúʼu ndikachi, yuku̱ nu̱ú íyo ñá se̱ʼe Sión, nda̱a̱ nu̱ú yóʼó xa̱a̱na, na̱ nu̱ú kaʼndachíñu kixa̱a̱vana, reino ñá se̱ʼe ñuu Jerusalén. 9 ”Soo vitin, ¿nda̱chun ndeéní ndáʼyi̱ún? ¿Á kǒo rey ta̱ xáʼndachíñu nu̱ún? ¿Á ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ xáʼndachíñu nu̱ún? Ta ndeéní xóʼvi̱ún ta̱ nda̱a̱ táki̱ʼva xóʼvi̱ iin ñá ñaʼá ñá káku se̱ʼe. 10 Iin xákuñá xa̱ʼa ña̱ ndeéní xóʼvi̱ñá, ñá se̱ʼe Sión, nda̱a̱ tá ndóʼo ñá ñaʼá ñá káku se̱ʼe, vitin kitaún ta ku̱ʼún inka ñuu ta yuku̱ kúú nu̱ú koún. Ta nda̱a̱ ñuu Babilonia xa̱ún, kán kúu nu̱ú kitaún. Kán kúú nu̱ú tavá Jehová yóʼó ndaʼa̱ na̱ sáa̱-ini xíni yóʼó.
27 TÍ NOVIEMBRE NDA̱A̱ 3 TÍ DICIEMBRE
ÑA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA | NAHÚM 1 NDA̱A̱ HABACUC 3
“Ná kundi̱ʼi̱ní-iniyó xa̱ʼa chiñu Ndióxi̱”
(Habacuc 2:1-4) Ta chiñu ña̱ kúúmiíí̱ ña̱ ndái̱ koo tu̱ʼvaníi̱, ta nu̱ú nama̱ kán koi̱ kundai̱, kán koo tu̱ʼvai̱ ta kuniso̱ʼi̱ ndáaña ka̱ʼa̱nra xa̱ʼíi̱ ta ndakuii̱n yuʼúra xa̱ʼa ña̱ ni̱nda̱ka̱tu̱ʼíi̱nra. 2 Tasaá Jehová nda̱kuiinra ta ka̱chira: “Kaʼyí visión ña̱ xi̱níún, kaʼyíña sa̱tá tabla ña̱ va̱ʼa kama ná kaʼvinaña. 3 Ni kúma̱níva kixa̱a̱ ki̱vi̱ ña̱ xi̱nu ña̱yóʼo, soo ña̱ xi̱nu kúúvaña. Ni ná kuku̱a̱chiña, koo tu̱ʼvaníún kundatúnña, chi ña̱ kixa̱a̱ kúúvaña. Va̱ása kuku̱a̱chiña. 4 ”¡Ná ka̱ʼi̱n xíʼún! Na̱ ndi̱va̱ʼa-ini ni̱nuní kúnina, soo na̱ kéʼé ña̱ va̱ʼa kutakuvana.
w07-S 15/11 pág. 10 párr. 4-6
Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa libro ña̱ Nahúm, Habacuc, xíʼin Sofonías
2:1. Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Habacuc, xíniñúʼu kundoo tu̱ʼvaníyó ta kaʼviníyó tu̱ʼun Ndióxi̱. Ta saátu xíniñúʼu nasamayó ña̱ xáni xi̱níyó tá táxina iin consejo ndaʼa̱yó.
2:3; 3:16. Xíniñúʼu kundatuyó ki̱vi̱ káʼnu Jehová, ta ná kǒo ndakanixi̱níyó ña̱ kúachiníña.
2:4. Ña̱ va̱ʼa ka̱kuyó tá ná kixa̱a̱ ki̱vi̱ káʼnu Jehová, xíniñúʼu kundeé-iniyó nu̱ú ndiʼi tu̱ndóʼo (Hebreos 10:36-38).
Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa ña̱ kivi chindeé miíyó
(Nahúm 1:8) Nda̱a̱ táki̱ʼva íxaa sa̱vi̱ kini sándiʼi-xa̱ʼara ndiʼi ña̱ʼa, saá keʼé ña̱ xáʼni xíʼin ndiʼi na̱ sáa̱-ini xíniñaʼá.
(Nahúm 2:6) Ta yéʼé nu̱ú kée yu̱ta ndanu̱náña, ta ndiʼi-xa̱ʼa ndiʼi palacio.
w07-S 15/11 pág. 9 párr. 2
Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa libro ña̱ Nahúm, Habacuc, xíʼin Sofonías
2:6 ¿Ndáaña kúni̱ kachiña ndanu̱ná yéʼé nu̱ú kée yu̱ta? Yéʼé kán kúú ña̱ nda̱nu̱ná tá ni̱ki̱ʼvina nama̱ ñuu Nínive tá xi̱niñúʼuna tá yu̱ta Tigris. Tá ku̱i̱ya̱ 632 tiempo xi̱naʼá na̱ ñuu Babilonia xíʼin na̱ ñuu Medo ni̱xa̱a̱na xi̱kundoona sa̱tá ñuu Nínive, soo na̱yóʼo va̱ása níyi̱ʼvína. Nda̱kanixi̱nína xa̱ʼa ña̱ súkunní nama̱ nda̱a̱ ni iinna va̱ása kuchiñu ki̱ʼvi. Soo xa̱ʼa ña̱ ndeéní ko̱on sa̱vi̱ ki̱ta tá yu̱ta Tigris yóʼo. Iin ta̱ káʼvi va̱ʼa xa̱ʼa historia ta̱ naní Diodoro ta̱ ñuu Sicilia ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ni̱ki̱ʼvi ti̱kui̱í yóʼo nda̱a̱ ini ñuu yóʼo ta sa̱ndúvará nama̱. Saá kúú ña̱ nda̱nu̱ná yéʼé yu̱ta yóʼó, ta̱ nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱nna, ña̱ ñuu Nínive kamaní ndi̱ʼi-xa̱ʼaña nda̱a̱ táki̱ʼva kama xíxi̱ yu̱ku̱ yi̱chí saá ndi̱ʼi-xa̱ʼaña (Nahúm 1:8-10).
(Habacuc 3:17-19) Ni ná kǒo yita taxi tú higo, ta ni ná kǒo ku̱i̱ʼi taxi tú uva, ta ni tú olivo ná kǒo ña̱ʼa taxi, ta ni ná kǒoka ña̱ʼa kana nu̱ú ñuʼú, ta ni ná kǒoka ndikachi kuʼun ini corra ta ni si̱ndi̱ki̱ kǒoka koo, 18 soo yi̱ʼi̱ kusi̱íva-inii̱ xíʼin Jehová, kusi̱í-inii̱ xíʼin Ndióxi̱ ta̱ sáka̱ku yi̱ʼi̱. 19 Jehová kúú ta̱ táxi ndée ndaʼíi̱, ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo xa̱ʼa yusu saá nduu xa̱ʼíi̱ ixaara, ta va̱ʼaní kakai̱ nu̱ú súkun.
w07-S 15/11 pág. 10 párr. 11
Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa libro ña̱ Nahúm, Habacuc, xíʼin Sofonías
3:17-19. Miíyó kándíxayó ni ná xoʼvi̱níyó tá kúma̱ní kixa̱a̱ ña̱ Armagedón á tá ná kixa̱a̱ña, Jehová taxira ndée ndaʼa̱yó ña̱ ndasakáʼnuyóra xíʼin ña̱ si̱í-ini.
Ña̱ kaʼviyó nu̱ú Biblia
(Habacuc 2:15–3:6) ”ʼ¡Ndáʼviní na̱ táxi ndixi xíʼin inkana, ta xíʼin ña̱ sáa̱-inina táxinara, tasaá xínina íxaana ña̱ va̱ʼa kotondeʼéna na̱yóʼo tá chálána. 16 Ná kuyaku̱a̱ ndiʼi ki̱vi̱ún nu̱úka ña̱ ndukáʼnún. Koʼotu yóʼó ndixi ta ná ndatu̱vi nu̱ú cháláún. Koʼo copa ña̱ níʼi Jehová ndaʼa̱ kúaʼara ta ná kuyaku̱a̱ ki̱vi̱ún 17 ndiʼi ña̱ ke̱ʼún xíʼin na̱ ñuu Líbano ña̱ xa̱ʼníún ku̱a̱ʼání na̱ yiví xíʼin ku̱a̱ʼání kití, ndiʼi tu̱ndóʼo kán ndikóña nu̱ún. Ña̱yóʼo ndoʼúnña xa̱ʼa ña̱ xa̱ʼníún na̱ íyo país, ná íyo ñuu náʼnu xíʼin na̱ íyo nu̱úña. 18 ¿Ndáa míí kivi kuniñúʼuna iin imagen tándi̱ʼi na̱kuva̱ʼaña, soo ta̱ ke̱ʼéña kúúra iin ta̱ vatá?, ¿yukú chiñu iin imagen tá ta̱ ke̱ʼéña ki̱xaʼára kéʼéra ndióxi̱ vatá ña̱ kǒo ndáyáʼvi ta ni kǒo kívi ka̱ʼa̱nña? 19 ”ʼNdáʼviní ndóʼó na̱ káʼa̱n xíʼin ndióxi̱ ña̱ yitu̱n ña̱ ná ndako̱oña á káʼa̱ntuna xíʼin iin yu̱u̱ ña̱ ná ndako̱oña. ¿Á kuchiñuna sanáʼa̱na ndóʼó? Na̱kán orova na̱kuva̱ʼana saátu xíʼin plata, va̱ása kívi ka̱ʼa̱nna. 20 Soo Jehová íyora ini templora ña̱ santo. Táxi̱nní koo yuʼúndó sa̱tá iníísaá ñuyǐvíʼ”.
3 Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n ta̱ profeta Habacuc: 2 Jehová xi̱niso̱ʼovai̱ ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ ke̱ʼún. Ta yíʼviníi̱ Jehová xíʼin ña̱yóʼo. Ta vitin Jehová keʼé táʼan ña̱ ke̱ʼún tá ya̱chi̱ ña̱ va̱ʼa ná kunindi̱ña. Tá ki̱vi̱ ná keʼé tukún ña̱yóʼo, kundáʼvi iniún kuniún na̱ va̱ʼa. 3 Ndióxi̱ ke̱era va̱xira nda̱a̱ ñuu Temán, nda̱a̱ nu̱ú yuku̱ Parán va̱xi Ndióxi̱ ta̱ Santo. Sélah. Ta iin chu̱tú nda̱a̱ chí ndiví xíʼin ña̱ yéʼe̱ra, ta nu̱ú ñuʼú chu̱tú xíʼin ña̱ ndásakáʼnunara. 4 Ta ña̱ ndáye̱ʼe̱ra nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ñuʼu̱ saá íyoña. U̱vi̱ taxa ki̱xaʼá kée ini ndaʼa̱ra, ta kán íyo se̱ʼé ndiʼi ndéera. 5 Ta chí nu̱úra ku̱a̱ʼa̱n kue̱ʼe̱, ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ xíxi̱ saá íyo xa̱ʼara. 6 Xi̱kundichira ña̱ sákandara ñuʼu̱. Nda̱kotora, ta ndeéní ni̱yi̱ʼví na̱ yiví i̱xaara. Ta yuku̱ ña̱ yatá ndi̱ʼi-xa̱ʼa ndiʼiña, ta xi̱kí ña̱ íyo ndiʼi tiempo na̱kuxítiña nu̱úra. Ta yichi̱ yatá kuenta miíra kúúña.